ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 17 (آذر 1383)

بحران اخلاقی از جمله معضلات اساسی پیش روی جوامع غربی به خصوص ایالات متحده آمریکاست. هرج و مرج اخلاقی و از دست رفتن ملاک های درست، محصول افول خانواده، عملکرد رسانه ها به ویژه تلویزیون و نیز بی بندوباری و مسئولیت ناپذیری جنسی است. عامل اساسی و مهمی که در ورای این عوامل تاثیر اساسی دارد، رویکرد تساهل محور و رواداری نسبت به مسائل غیر اخلاقی در جامعه است. نویسنده مقاله، اصلاح رویکرد تساهل محور را مهم ترین پیش شرط برای از میان بردن سه عامل موثر و جلوگیری از تبدیل بحران اخلاقی موجود به یک آشوب خانمان برانداز می داند.

تکنولوژی های جدید به مثابه نوعی معامله می مانند که آدمی غالبا نیروهای معنوی و روحی خود را برای ذیل به نیروهای مادی و جسمانی معاوضه می کند و چنین بده بستانی در همه تکنولوژی ها به نحوی قابل مشاهده است. اما یکی از نتایج گسترش تکنولوژی های جدید و در راس آن اینترنت خلق دنیایی مجازی است، دنیایی فریبنده که ساکنان آن در انبوهی از اطلاعات غرق می شوند و در چنین شرایطی است که مفاهیمی همچون انباشتگی اطلاعاتی، بی معنایی اطلاعاتی، گسیختگی اطلاعاتی و... نمود می یابد.

پیشرفت افسار گسیخته تکنولوژی های جدید، علاوه بر تاثیرگذاری های جدی بر دنیای مدرن، موجب ایجاد نوعی فاصلخ بین جوامع توسعه یافته و جوانع جهان سوم شده است که این روند هم اینک با سرعتی شتابان تر از گذشته در حال رخ دادن است. در حالی که درددنیای امروز، صدها میلیون نفر از مردم فاقد کمترین امکانات و نیازهای اولیه خود هستند، جهان مدرن خود را مهیای زندگی در دنیای مجازی ساخته است. اما نکته حایز اهمیت در این باره آن است که در سایه چنین پیشرفت های تکنولوژیکی، عواقب و پیامدهای آن هم گریبان گیر دنیای مدرن خواهد شد و هم در مردمان جهان سوم را متاثر از خود خواهد ساخت.

یکی از مشخصه های بارز عصر جدید، رنگ باختن مقوله مالکیت و شکل گیری مقوله ای جدید به نام دسترسی است. در عصر دسترسی، بشر با ظهور نسلی جدید مواجه می شود، نسلی که صرفا در پی آن است تا با تجربه هر چیزی، به نحوی خود را ارضا سازد و این مهم تنها در گروی گسترش شبکه های ارتباطی است که در واقع به روابط دنیای مجازی سامان می بخشند. غرق شدن این نسل در چنین شبکه های ارتباطی و اینترنتی است که آنان را در قرن جدید به نسل دات کام مبدل ساخته است، نسلی رو به گسترش که در مقابل صفحه های کامپیوتری رشد می کند و زندگی را در فضاهای مجازی سپری می کند.

بلند پروازی گروهی از رسانه ها، اخیرا به طور صریح از جانب مدیر شبکه یک تلویزیون فرانسه، پاتریک لولع، آشکار شده است: حمله های ساختگی، تهمت های بی پایه، سلاح های تخیلی و...، نشریات فرانسه از چندی پیش به وظیفه خبر رسانی خود بی توجه اند و مسئولان سیاسی از ترس قدرتی که خود به رسانه ها واگذار کرده اند، به سوداگری با اربابان نشریات مشغولند.

نویسنده کتاب بگذار اطلاعات بخورند تاثیر استفاده از کامپیوتر در مدارس را در از میان بردن ثبات زیست محیطی مورد بررسی قرار می دهد. او استدلال می کند که تجربه کامپیوتر، تقویت کننده فرهنگ تکنولوژی غربی است. این فرهنگ در طول دوران گذشته خود، نشان داده است که تفاوت هایی اساسی با فرهنگ های سالم زیست محیطی دارد. به نظر نویسنده، علم مدرن فاقد توانایی های لازم برای حفظ محیط زیست است و برای این کار، نیازمند آگاهی قدیمی، سنتی و به دست آمده از قرن ها زندگی صمیمی و سالم در طبیعت هستیم.

دهه 1960 را آغاز انقلاب اخلاقی و جنسی آمریکا در زمینه خانواده می دانند. مقاله حاضر با نگاهی به آثار این تحولات بر ساختار خانواده در غرب، نشان می دهد که طلاق و ظهور خانواده های تحت سرپرستی زنان، بیشترین تاثیر مخرب را بر ساختار خانواده داشته است. ورود زنان به بازار کار، خانواده های تک والدی، حضانت کودکان و حمایت مالی از آن ها، مسائلی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است

رسانه های جمعی در جوامع امروزی، علی رغم توسعه و گسترش و فراهم ساختن امکان ارتباطی هر چه سریع تر و آسان تر، گاه با قدم نهادن در محیط های بسیار خطرناک و مهلک، زمینه ساز بروز بحران ها و معضلات اجتماعی نا خواسته ای می شوند که بنیان های اجتماعی آن جامعه را از اساس ویران می سازد. یکی از نمونه های بارز پدیده خشونت، خشونت های جنسی است که مضامین اصلی فیلم ها، بازی های کامپیوتری، موسیقی های تلویزیونی و... را تشکیل می دهد.

پورنوگرافی کودکان در انترنت، مساله ای غیر قابل تحمل عنوان کتابی است که اخیرا توسط فیلیپ جنکینز به نگار ش در آمده، و در آمریکا منتشر شده است. مقاله زیر به معرفی و نقد و بررسی این کتاب پرداخته و در مجموع با نویسنده کتاب همرایی نشان می دهد و نگرانی نویسنده را از رواج پدیده زشت غیر انسانی پورنوگرافی کودکان در اینترنت می ستاید.

جهان ما بیمار از بی ثباتی و تنهایی، از رنج بیدادگری دیگری نیز در عذاب است: فقدان فضایی گسترده و باز برای گفت و گو و کار مشترک. کجا می توان فضایی برای گردهمایی، جایی که مباحثه و مبادله هنوز امکان پذیر باشد، یافت؟ آیا نمی توان از جستجو برای شعوری مشترک آغاز نمود؟ عقلی سلیم که زین پس، گرانی و نایاب است.

در دهه های پیشین این میسیونرهای مذهبی بودند که به عنوان جاده صاف کن ها استعمار عمل می کردند اما اکنون این نقش در نظام سلطه به ان. جی. اها واگذار شده است.

جامعه بشری در دهه های آینده از کدام انرژی استفاده خواهد کرد؟ بر خلاف طرح متکی بر انرژی هسته ای، باز هم عمده نیاز انرژی را نفت تامین خواهد کرد. بر طبق تخمین آژانس بین المللی انرژی، تقاضا با افزایشی برابر با 9/1 درصد، از میزان هشتاد میلیون بشکه در روز در سال 2003، به 120 میلیون بشکه در روز در سال 2020 میلادی خواهد رسید. در آن تاریخ، سهم کشورهای عربی در تولید نفت از 25 درصد کنونی به 41 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. بحران نفتی کنونی بر بستر چنین زمینه ای قرار دارد.

پس از حمله آمریکا به افغانستان و اشغال این کشور توسط نیروهای آمریکایی، انتظار بر این بود که کشت و تجارت مواد مخدر در افغانستان کاهش پیدا کند، اما بر خلاف انتظارات، نه تنها کشت مواد مخدر کاهش پیدا نکرد بلکه با رشد چشمگیری مواجه شد. مایکل چاسودوفسکی در این مقاله، فعالیت های سازمان سیا را در قاچاق مواد مخدر توضیح می دهد و یکی از دلایل حمله به افغانستان را بازگرداندن تجارت مواد مخدر به سازمان سیا عنوان می کند.

نویسنده مقاله مشکلات جهان کنونی را به ویژه از لحاظ زسیت محیطی و جمعیتی و غذایی بررسی می کند. به عقیده وی ظرفیت های طبیعی کره زمین برای برطرف نمودن نیازهای جمعیت کنونی جهان کافی نیست و با این روند، در آینده با مشکلات جدی گوناگونی مواجه خواهیم بود. وی می افزاید: اگر هر چه زودتر برای مقابله با این مشکلات چاره ای اندیشیده نشود، به زودی تعداد بی شماری از آوارگان زیست محیطی به وجود می آید، مردمی که سفره های آب زیر زمینی تمام شده و خاک های فرسوده سرزمین خود را رها کرده اند و مردمی که از بیابان های در حال گسترش و دریاها که سطحشان بالا می آید، در حال فرارند.

نابرابری در میزان درآمد و ثروت در ایالات متحده پدیده ای رو به تشدید است. در طول دو دهه گذشته، علی رغم افزایش در آمد سرانه، افزایش میزان تولید و رشد اقتصادی چشمگیر در آمریکا، دستاورد این رشد در میان عاملین آن به طور عادلانه و متناسب تقسیم شده است و از این رو همراه با رشد اقتصادی، شاهد رشد نابرابری هستیم. جیرد بر نستین در این مصاحبه علل موثر در افزایش نابرابری را توضیح می دهد.

اداره دارو و غذای آمریکا که متصدی بهداشت و تغذیه جامعه است، علیرغم اجماع نظر دانشمندان مبنی بر خطرناک بودن غذاهای اصلاح شده ژنتیکی برای سلامتی شان، به این غذاها مجوز تولید داده و آن را کاملا بی خطر اعلام نموده است. یکی از دلایلی که موجب شده بررسی های علمی در این مورد و نظریات دانشمندان نادیده گرفته شود، سود سرشار اقتصادی است که صنعت بیوتکنولوژی از این طریق به دست آورد.

معضلات زیست محیطی با روند کندولی تهدید آمیزی که دارند، آینده ای تاریک را رقم زده اند. نویسنده این متن، مذهب و علمای مذهبی را برای مبارزه با این معضلات به مدد می طلبد و خواهان استفاده از مفاهیم مذهبی و توان دین برای رفع و جلوگیری از این معضلات رو به تزاید است. او خواهان همکاری علمای مذاهب جهانی با دانشمندان و فعالان محیط زیست برای مقابله با معضلات زیست محیطی است.

دهه پایانی قرن بیستم، آبستن حوادث و رویدادهایی بس مخاطره انگیز برای طبیعت و حیات است که متاسفانه عموم مردم کمتر از آن مطلع اند. بی شک بروز چنین رویدادهای بی سابقه ای، در عوض مدتی کوتاه، آب و هوای زمین را به سوی نوعی بی ثباتی رهنمون می سازد که نتایج چنین بی ثباتی ای می تواند به مخاطره انگیز ترین و جدی ترین تهدید علیه بشریت، طبیعت و حیات بینجامد.