ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 21 (فروردین 1384)

جری ماندر یکی از منتقدان صاحب نام در عرصه نقد تحولات تکنولوژیک غرب است که در این مصاحبه اشارات ظریفی به جنبه های قابل نقد فن آوری های روز جهان می نماید: این که مدافعان جریان سلطه تکنولوژی چگونه به معرفی یک سویه فرآورده ها و دستاوردهای خود می پردازند و روی دیگر سکه را که تخریب کره زمین، محیط زیست، سلامت بشر و... باشد، پنهان می دارند و در نهایت، برآیند کلام آن ها، تسلیم بشریت در برابر غول تکنولوژی و سپردن مهار اختیار انسان ها به دست آن است.

اقدام اخیر روزنامه سابقا مائوئیست لیبراسیون، دائر بر واگذاری 37% سرمایه خود به ادوارد دو روتچیلد، بانکدار معروف، نشانی بارز از بحران مطبوعات در فرانسه، در رویارویی با نزول نگران کننده تیراژ آن هاست... چندی پیش، گروه «ساکپرس» که بالغ بر 70 نشریه مانند فیگارو، اکسپرس، اکسپانسیون و ده ها روزنامه محلی را منتشر می کند، به تصاحب سرژ داسو، اسلحه ساز معروف، درآمد و لازم به تذکر نیست هک آرنو لاگاردر، یکی دیگر از اربابان صنایع اسلحه سازی فرانسه، نیز مالک گروه «هاشت» است که 47 مجله (چون ال، پران، پرمیر و روزنامه هایی چون «لا پروانس»، «نیس ماتن» و «یاکرس پرس») را دربرمی گیرد.

پس از فتح الجزایر سؤال این بود که چگونه باید بر «بومیانی» فائق آمد که علیه قدرتی بسیج شده بودند که از نظر آن بومیان به دو دلیل فاقد مشروعیت بود: خارجی و مسیحی بودن. از همان زمان، مفاهیم ویژه ای چون دشمن «عرب» و «مسلمان» و جنگی که باید علیه آن انجام پذیرد و به طریق اولی ضرورت اعمال خشونتی منظم، مطرح شده بودند. بنابراین تئوری «برخورد تمدن ها» امر تازه ای نبوده و سابقه ممتد تاریخی در غرب دارد. نگاهی به ادبیات بکار گرفته شده توسط فرانسوی های استعمارگر علیه مسلمانان مبارز الجزایری به روشنی گواه این امر است.

برای تمام فرهیختگان جهان، حرف زدن به زبان انگلیسی، اولین نشانه تشخص است. مابین اطاعت آگاهانه و یا از سر تسلیم از ابرقدرت آمریکا و پذیرفتن زبان انگلیسی به مثابه تنها ابزار ارتباطات بین المللی رابطه ای منطقی وجود دارد. در حالی که زبان چینی، یا زبان های رومن (اگر دارای سیستم فهم متقابل در درون این خانواده به وجود بیاید) و به زودی زبان عربی، می توانند نقشی مشابه را داشته باشند. مهم، وجود اراده سیاسی در این مورد است.

در این مقاله، نویسنده به دنبال پاسخ مناسبی برای این سؤال است که آیا ملت و دولت آمریکا، به تعهداتشان در قبال سربازان و معلولینی که بازماندگان جنگ های آمریکا از جنگ جهانی دوم تاکنون هستند، عمل کرده اند؟ و آیا برخوردی متناسب با این افراد دارند؟ نگارنده در پی ذکر چند مورد واقعی از مشکلات پیش آمده، از زبان مصاحبه شوندگان، نتیجه می گیرد که دولت آمریکا به تعهدات خود برای حمایت از سربازانی که در راه خدمت به منافع دولت متضرر و یا معلول شده اند، پای بند نبوده و نیست و به طور تلویحی، درونمای آینده را نیز چندان امیدوارکننده نمی داند.

نویسنده با یک دیدگاه انتقادی، سرگرمی های تلویزیونی را مورد بررسی قرار داده است. وی گفته مشهور طرفداران این برنامه ها را که می گویند: «اگر از برنامه های تلویزیونی خوشتان نمی آید، آن را خاموش کنید»، رد می کند. خانم واتسون با این پیش فرض که برنامه های مذکور، فضای فرهنگی جامعه را شکل می دهد، سخن طرفداران این برنامه ها را شبیه این گفته می داند که: اگر شما از آلودگی هوا ناراحت می شوید، نفس نکشید. وی با آوردن نمونه هایی از افرادی که در هالیوود با ساخت یک چنین برنامه هایی، هنجارهای اجتماعی را تخریب ودر حال حاضر شدیدا پشیمان هستند، سعی در اثبات گفته های خود دارد.

پدیده در حال گسترش قاچاق اموال فرهنگی، به ویژه به دلیل تجارت لجام گسیخته آن در کشورهایی که بازارهای هنری جهان به حساب می آیند، افزایش یافته است. کشورهای جنوب قربانیان اصلی این از دست دادن بدون بازگشت میراث فرهنگی هستند. معاهدات بین المللی در این مورد، از کارآیی ناچیزی برخوردارند.

نویسنده در این نوشتار در تلاش است تا با بهره گیری از مطالبی در مورد رسوایی شرکت انرون در کتاب بریان کراور و سایر منابع و همچنین با استفاده از دریافت های بررسی رفتاری، اثبات کند که تئوری اقتصاد معاصر دارای دو نقص عمده می باشد. اول این که، این تئوری تلاش می کند اصول تصمیم گیری مبتنی بر رفتارهای فردی را که به وضوح اثبات می کنند، حقوق و اقتصاد بر پایه حجم عظیمی از فرضیات غیردقیق و نادرست بنیان نهاده شده اند، نادیده انگارد. فرضیاتی که می تواند منجر به خط مشی ها و نتیجه گیری های معیوب و حتی نکوهیده گردد.

در آلمان، شرکت فولکس واگن، تحت شانتاژ انتقال کارخانه به خارج از این کشور، حقوق کارگران را بالا نمی برد و دست مزد ساعات کار اضافی آن ها را پرداخت نمی کند. مسئول کارگزینی شرکت، آقای پیتر هارتس، برنامه گاهش حق بی کاری که توسط دولت شرودر متوقف و موکول به اول ژانویه شده را نیز تدارک دیده است. برنامه دولت آلمان، مشابه طرح نخست وزیر فرانسه آقای ژان پیتر رافاران است که به 35 ساعت کار در هفته و قوانین منع اخراج ها اعتراض دارد. بدون رهبر ارکستری مشخص، فشار شرکت ها و نهادهای بین المللی ادامه دارد.

بحث های نامتداولی، اخیرا فضای بسته پیرامون جایزه نوبل را به لرزه درآورده است. صدای اعتراض آقای پیتر نوبل، وارث بنیاد آلفرد نوبل با صدای معترضین دیگر، برخاسته از جامعه علمی درهم آمیخته است تا پرده ابهامی را پس زند که از اطلاق نام جایزه نوبل به «جایزه بانک سوئد، به یاد آلفرد نوبل، در زمینه علوم اقتصادی» به وجود آمده است.

یکی از اتفاقات تلخ و غیرقابل باوری که در جهان اطراف ما به وقوع پیوسته است، فقر گسترده و شدید جهانی است. از سوی دیگر، سردمداران نظام جهانی به شدت از افکار عمومی و تحرکات انفجاری می هراسند. از این رو، در سال 1949، رئیس جمهور وقت آمریکا، ترومن، پیشنهاد کمک های توسعه ای از سوی کشورهای غنی به کشورهای فقیر را ارائه نمود. اما با گذشت بیش از نیم قرن، این برنامه نیز با شکست مواجه شده است. بنابراین بسیار طبیعی است که امروز دنیا به ادعاهای سردمداران نظام سیاسی - اقتصادی در زمینه مبارزه با فقر جهانی، با بدبینی عمیقی بنگرد.

مقاله حاضر، محصول هم اندیشی 19 تن از صاحب نظران در حوزه سیاست و اقتصاد است. نویسندگان مقاله، اعضای «محکمه بین المللی جهانی سازی» هستند که شعار «جهانی بهتر ممکن است» را دستور کار خود قرار داده اند. در این مقاله، ضمن انتقاد از عملکرد ابرقدرت های رسانه ای جهان در انحراف افکار عمومی نسبت به مخالفین جهانی سازی، بر ضرورت توجه به آراء همه مردم جهان در برنامه ریزی ها تاکید شده است. در ادامه، ضمن هشدار نسبت به پدیده سلطه سرمایه داران بر تعیین مسیر امور، عملی بودن راهکارهای دیگری فراتر از «جهانی سازی» را به سردمداران مراکز تصمیم گیری همچون «بانک جهانی»، «صندوق بین المللی پول» و یا «سازمان تجارت جهانی» گوشزد کرده اند.

کانادا به عنوان کشوری که به آزادی های عمومی احترام می گذارد، معروفیت دارد. با این وجود، از سال های 1970، ژاندارمری سلطنتی علیه استقلال طلبان کبک صدها عملیات غیر قانونی به اجرا گذاشته است. مبارزه بر ضد تروریسم، به بهانه ای برای سروس های امنیتی دولت فدرال برای فشار آوردن به خبرنگاران و تحت نظارت قراردادن شهروندان تبدیل شده است. قانونی کردن چنین عملیاتی، مستقیما از همسایه بزرگ جنوبی الهام گرفته شده است.

حامیان مهندسی ژنتیک با طرح ادعاهایی، همواره برآنند تا از نگرانی های جامعه در قبال این فن آوری و محصولات تولید شده بکاهند. آنچه در پی می آید، سیزده ادعای رایج حامیان و متخصصین این حوزه است که توسط یکی از انجمن های فعال در حوزه مهندسی ژنتیکم بدان ها پاسخ داده شده است.

جدای از جایگاه و اهمیت شیر مادر در فرهنگ ها و ادیان، جوامع مختلف علمی نیز از جمله برجسته ترین مدافعین این موهبت خداوندی هستند؛ اما زندگی بشر مدرن سبب شده است تا این پاک ترین و سالم ترین غذای نوزادان نسل بشر نیز از آسیب ها و آلودگی های زندگی صنعتی مدرن مصون نماند. آنچه در پی می آید، مقاله ای است که توسط یک مادر آمریکایی نوشته شده است؛ مادری که انتشار گزارش ها و تحقیق های علمی وی را نگران فرزندان خود ساخت و او را بر آن داشت تا شیر خود را به آزمایش بگذارد.

زباله را می توان از جمله پدیده های معضل آفرین دنیای مدرن برشمرد که دفع آن، امروزه به دغدغه دولت ها و به ویژه جوامع صنعتی تبدیل شده است. یکی از شیوه های جوامع صنعتی برای رهایی از چنین موادی، معرفی زباله های صنعتی شان با عنوان کود، مواد قابل بازیافت و... است تا بدین شکل بتوانند آن ها را به کشورهای فقیر آفریقایی، آسیایی و آمریکای جنوبی انتقال دهند که البته این طرح، مورد حمایت بانک جهانی و صندوق بین المللی پول قرار دارد.

یکی از پیامدهای زندگی مدرن که با افزایش جمعیت شهری، استفاده روزافزون از مواد شیمیایی، تولید سرسام آور زباله و... همراه شده است، بحران تهدید منابع آب شرب بشر است. دامنه چنین بحرانی نیز صرفا به کشورهای توسعه یافته خلاصه نمی شود و راهکارهیا فنی نیز نتوانسته از شدت این معضل بکاهد. همچنین گسترش کشاورزی صنعیتی و رشد سرسام آور نیز به تهدیدی علیه این منابع حیاتی بشر و طبیعت تبدیل شده است.

افزایش دمای زمین در سال های اخیر و تداوم این روند در دهه های آینده، حقیقتی است که تقریبا همه جوامع علمی بدان معتقدند. از جمله پیامدهای این پدیده می توان به ذوب شدن یخ های قطب جنوب در یکصد سال آینده اشاره کرد؛ فاجعه ای که می تواند با به زیر آب رفتن بسیاری از جزایر، شهرها و حتی کشورهای جهان همراه شود.