ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 50 (شهری ور 1386)

در «سانفرانسیسکو» و «برکلی»، دو شهر ایالات کالیفرنیا که کمتر معرف کشور آمریکا بوده اما با این همه آمریکائی محسوب می شوند، برخی «تخطی» های مربوط به ظاهر فیزیکی و یا «هویت»، بی تفاوتی رو به رشدی را موجب شده است. این غیرمتعارف بودن حاکم بر این شهرها دیگر ضد فرهنگ محسوب نمی شود چراکه با مبدل شدن به الگوی رفتار فردی، شیوه زندگی محلی را شکل می دهد. این نوع انحطاط برای آنهائی که بدان گرویده اند رضایت بخش بوده و دیگر برای کسی ناراحت کننده نیست.

افتادن روزنامه های بزرگی مانند «وال استریت ژورنال» در ایالات متحده و «اکو» در فرانسه به دست ثروتمندانی که به بریدن قواره حقیقت به قامت منافع خود خو گرفته اند، بال وپر دادن اغراق آمیز رسانه ای به آقای نیکلا سارکوزی، ورزش و هواشناسی و حوادث متفرقه ای که اخبار و اطلاعات را بلعیده اند، همه و همه خبر از یک هرزه درایی تبلیغاتی می دهد. «اطلاع رسانی» به ابزاری در خدمت حکمرانی پایدار رژیم های دموکراتیک مبدل شده است. اطلاع رسانی برای اینها همان است که رژیم های دیکتاتوری از ارشاد تبلیغی حکومتی در می یابند. نوآم چامسکی روشنفکر آمریکایی در گفتگویی که با دانیل مرمه گزارشگر رادیوی فرانس انتر انجام داده است، ساز و کارهای سلطه یابی را می شکافد و در بافت تاریخی آن جای می دهد. برای نمونه یادآوری می کند که رژیم های خودکامه همواره بر محرک های اطلاع رسانی ویژه ای متکی بوده اند که در فردای جنگ جهانی اول در ایالات متحده تکمیل شده اند.

این مقاله که خلاصه ای از کتاب جدید یتز است، در مورد نژاد پرستی گسترده در ایالات متحده و نمونه های فراوان آن در این زمینه بحث کرده است.
نویسنده با بررسی تفاوت میان سیاه پوستان و سفیدپوست های ایالات متحده، فقر و محرومیت شدید سیاهان را میراث دوران برده داری می داند و معتقد است، هنوز زمان زیادی نیاز است تا سیاه پوستانی که اجدادشان برده بوده اند، از تبعات ناشی از این پدیده خلاص شده و بتوانند چون سفید پوستان زندگی کنند.

گسترش لجام گسیخته صنعت مستهجن انگاری در ایالات متحده، مخالفان این محصولات را به انجام اقدامات مختلفی در جهت محدود نمودن آن، واداشته است. این مخالفان با بر شمردن آثار زیانبار فرهنگی و اجتماعی ارائه این محصولات در سطح جامعه، تلاش می کنند که قانونگذاران را به تصویب قوانینی پیشگیرانه در این خصوص، ترغیب نمایند. نویسنده این مقاله با اشاره به وضعیت کنونی صنعت مستهجن انگاری در ایالات متحده، یادآور می شود که حمایت بی چون و چرا از بازارهای آزاد تجاری و دامن زدن به مسابقه بی پایان سودجویی بخش خصوصی، می تواند باعث بروز انحراف بیشتر در جامعه امروز ما گردد.

با گسترش شهرنشینی و مهاجرت انسان ها به مناطق شهری و حاشیه نشینی ابر شهرها، ما با تغییرات شگرفی در حوزه زندگی اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی انسان ها روبه رو گردیده ایم. زندگی شهرنشینی به دلیل ارتباط با مصرف گرایی، ایجاد پسماندهای مختلف، اسراف گری، نابودی اکوسیستم های طبیعی و نابودی حیات وحش و محیط زیست پیرامونی، آسیب های فراوانی را به دنیای امروز وارد نموده است. همچنین آثار مخرب این نوع زندگی بر تنوع فرهنگی و روابط اجتماعی انسان ها از دیگر مسایل مورد توجه جامعه شناسان سراسر دنیا می باشد. نویسنده این مقاله با اشاره به مخاطرات مختلف گرایش به زندگی شهرنشینی، معتقد است که زندگی پایدار تنها در گروی حفظ تنوع زیستی و پاسداری از این کره خاکی می باشد.

بی کاری به مثابه معضل اصلی اجتماعی، دیگر صدمات جانی ناشی از کار را در سایه قرار می دهد. از کارگر گرفته تا کارمند عالی رتبه، امروزه همه در معرض خطر می باشند. بالارفتن وظایف محول شده، فشار ناشی از زمان بندی کار، شکننده شدن امتیازات صنفی و تکه تکه شدن اکیپ های کاری باعث افت شرایط زندگی در محل کار گردیده است. تا کنون هرگز شمار حقوق بگیرانی که با مواد سرطان زا درارتباطند، چنین بالا نبوده است. برخی افراد که در مقابل خواست های کارفرما و الزام به ارائه نتیجه، خود را ضعیف احساس می کنند، دست به خودکشی می زنند.

روسپی گری نظامی از دیرباز در اطراف پایگاه های ارتش ایالات متحده در کشورهایی نظیر فیلیپین، کره جنوبی و تایلند و سایر کشورهایی که نیروهای آمریکایی در آن حضور داشته اند، وجود داشته است. اما در سایه جنگ اخیر آمریکا در خاک کشورهای مسلمان افغانستان و عراق و حضور طولانی مدت سربازان این کشور، بازار روسپی گری و قاچاق زنان در منطقه خاورمیانه، جانی دوباره گرفته است. نویسنده این مقاله با اشاره به نقش حائز اهمیت پیمانکاران خصوصی طرف قرارداد پنتاگون در خاک عراق، یادآور می شود که به دلیل ماهیت این شرکت ها، آنان از انواع پوشش های مختلف جهت گسترش روسپی گری بهره می برند. همچنین همکاری با گروه های مخفی و تروریستی جهت بردگی جنسی زنان و دختران بی پناه عراقی و یا قاچاق زنان چینی و فیلیپینی و یا اتباع اروپای شرقی به خاک عراق و یا سایر کشورهای حوزه خلیج فارس، از دیگر ناگفته های این تجارت شیطانی است.

در دهه سی میلادی، زمانی که فرانکین روزولت و نمایندگان وقت کنگره، قانون ارتباطات فدرال را به عنوان گامی در جهت آزادی مطبوعات تصویب نمودند، شاید هرگز این اندیشه به ذهنشان خطور نمی کرد که روزی، سودجویی و منفعت طلبی مالکان رسانه های غول پیکر ما، از این آزادی در جهت منافع صاحبان پول و قدرت بهره ببرند. در حالی که اصل وجود رسانه های رقابتی و مسئول برای عملکرد سالم یک نظام مردم سالار ضروری است، با تمرکز مالکیت رسانه های پرمخاطب و کلیدی، دنیای امروز در دستان مدیران چند ابرشرکت رسانه ای غول پیکر و بهره گیری از قدرت اقتصادی لابی گران همسو و قوانین فدرال، اندک اندک ارزش های دموکراتیک این رسانه ها جای خود را به تلاش درجهت دستیابی به منافع تجاری و سرگرمی جویی مدیران رسانه ها داده است.

در سال های اخیر و در سایه ایجاد موج نوینی از ادغام های رسانه ای که عموما از سوی چند میلیاردر حاکم بر انبوهی از شبکه های رادیویی و تلویزیونی و روزنامه های پرمخاطب صورت گرفته است، با پرسش های زیادی در مورد آثار زیانبار این انحصارگری بر دموکراسی و حق انتخاب شهروندان، روبه رو هستیم. همچنین در سایه این تغییرات، کاهش توجه به اخبار محلی، بی کاری بسیاری از روزنامه نگاران و کارکنان این شبکه ها و رویکرد به استفاده از اخبار ارائه شده از سوی رسانه های دارای مالکیت مشترک نیز به ارمغان آمده است. روندی که به آن تجارت ژورنالیسم گفته می شود و این که سودآوری هرچه بیشتر باید به هر بهایی به دست آید. نویسنده این مقاله با تبیین شرایط کنونی حاکم بر تجارت مالکیت رسانه ها، خواهان ایجاد عزمی ملی در جهت تغییر این شرایط است.

درچند دهه اخیر و باوجود گسترش دامنه رسانه های ارتباط جمعی، ما با این حقیقت روبرو گردیده ایم که نوجوانان و جوانان ما، بیش از هر زمان دیگری فاقد تحلیل و یا اطلاعات جامع در مورد واقعیات حاکم بر دنیای امروز هستند. نویسنده این مقاله با یادآوری اقدام تعدادی از معلمان آمریکایی در ایجاد انجمنی برای ارائه مفاهیم و اطلاعات کلیدی و بنیادین ناگفته جهان معاصر به دانش آموزان و دانشجویان، یادآوری می کند که اطلاعات دریافتی این جوانان از رسانه های عالم گیر به شدت خلاصه شده، غیر کامل، یک طرفه و یا تحریف شده می باشد.
حقایق موجود در بازار تجارت تسلیحات نظامی و نقش آمریکا در این تجارت، اقدامات مداخله گرانه کاخ سفید در ده ها کشور دنیا، حقایق جنگ کنونی عراق، ایجاد موانع متعدد در راه اجرای معاهده های بین المللی، شکل گیری ابررسانه های غول پیکر نزدیک به ابرشرکت های نظامی، مرگ و میرهای گسترده کودکان و مردم آفریقا به دلیل ابتلا به گرسنگی و یا بیماری های قابل پیشگیری، گسترش شکاف طبقاتی در ایالت متحده و آثار وخیم و بحران آفرین ایده تجارت آزاد، بخشی از حقایقی است که در غیاب اطلاع رسانی ازسوی رسانه های عالم گیر، ازسوی این معلمان به مخاطبانشان ارائه می گردد

ایران، شیلی، نیکاراگوئه... از سال 1950 به این سو جنگ های «کثیفی» که سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا (سیا) براه انداخته، همواره نقل گزارش ها بوده و هنگامی که فاش گردیده گاه در خود ایالات متحده هم رسوائی به بار آورده است. رئیس جمهور رونالد ریگان با ایجاد بنیاد ملی دموکراسی، واشنگتن را از ابزاری برخوردارساخته که کمتر از سیا به چشم می خورد و به ویژه کمتر محل بگومگو بوده است. اما هدف همان است: بی ثبات کردن حکومت هائی که دوست ایالات متحده به شمار نمی آیند از طریق فراهم آوردن پول برای مخالفان.

در این مقاله نویسنده به بررسی ساختار حاکم در ایالات متحده و منابع واقعی قدرت در این کشور پرداخته و معتقد است که بر خلاف اعتقاد عمومی که آمریکا را کشوری قوی در زمینه های اقتصادی می داند، این کشور با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه است.
در این راستا او ماجراجویی های نظامی آمریکا را با اهداف اقتصادی می داند و معتقد است که آمریکا هیچ راه دیگری برای تحمیل قدرت اقتصادی خود بر دیگر کشورهای جهان به جز توسل به زور ندارد.

مردم کره معتقدند که در سایه حضور 000/30 نیروی آمریکایی حاضر در کشورشان که کره را به سوی نظامی شدن بیش از پیش سوق داده و امیدهای باقیمانده در مورد اتحاد مجددشان با کره شمالی را نقش بر آب نموده،چالش های دیگر نظیر گسترش روسپیگری، دست زدن به تجاوزات و آزارگری های جنسی و ایجاد پسماندهای مختلف سمی و شیمیایی نیز به وجود آمده است. از سال 2003 میلادی نیز در چارچوب سیاست جدید ایجاد انعطاف استراتژیک دولت آمریکا طرحی در زمینه گسترش پایگاه های خود در دست اجرا دارد که به دلیل تصرف زمین های کشاورزی روستاییان، با اعتراضات مردمی فراوانی هم روبه رو گردیده است. به علاوه در سایه افزایش حضور نظامی آمریکا، روابط دولت کره و همسایگانش نیز به سوی تیرگی سوق پیدا نموده است وعملا یک مستعمره جدید به دولت های تحت سیطره واشنگتن افزوده گردیده که سالانه نیز حداقل 625 میلیون دلار برای این حضور نظامی از سوی دولت کره هزینه می گردد.

در پی خلع ید از حماس که در انتخابات ژانویه 2006 فلسطین برنده شده بود، آمریکا و اتحادیه اروپا کمک های خود را به تشکیلات خودگردان فلسطین از سر گرفتند. اما، مسئله کلیدی از زمان شکست «روند صلح اسلو» هیچ تغییری نیافته است. و آن این که آیا اسرائیل آماده است کلیه سرزمین های اشغال شده در سال 1967 را مسترد دارد و امکان ایجاد دولت مستقل فلسطین را فراهم آورد؟ همدستی «جامعه بین المللی» با دولت اسرائیل در طی چند ده سال گذشته، جای اندکی برای خوش بینی باقی گذاشته است.

رشد سریع اقتصاد دولت چین در دو دهه گذشته که پیش بینی می شود در چند دهه بعد، به قدرت اول اقتصادی دنیا تبدیل گردد، نگرانی های زیادی را در غرب و به ویژه آمریکا به وجود آورده است. دولت این کشور در سایه تولید ارزان انواع کالاها توانسته بر بازار ایالات متحده و اتحادیه اروپا، سیطره ای تمام عیار بیابد و ساخت انواع بابانوئل در چین، استعاره ای از تلاش این کشور در جهت پیشرفت اقتصادی خود در همه زمینه ها به شمار می رود. از سوی دیگر، رشد درآمدها و پس اندازهای مردم چین باعث گردیده که آنان در بخش خرید سهام و اوراق قرضه آمریکا نیز وارد شده و به درآمدهای خویش، بیافزایند. نویسنده این مقاله بااشاره به اینکه، روح مصرف گرایی و افزایش بدهی های ملی، آمریکایی های امروز را به بدهکارترین مردم تاریخ این کشور تبدیل نموده است. هرچند هزینه های جنگ طلبی دولتمردان کاخ سفید و عدم توجه به انرژی های تجدیدپذیر نیز که وابستگی دولت آمریکا به نفت را دو چندان نموده، می تواند افول آمریکا را تسریع نماید.

در چند دهه اخیر و در پی سرمایه گذاری چند ده میلیارد دلاری ابر شرکت های خارجی در کشور هند، بسیاری از کارشناسان دنیا از این کشور به عنوان یکی از الگوهای توسعه یاد می کنند. اما در فراسوی شعارهای مربوط به بازار آزاد، جهانی سازی و انقلاب سبز، حقایق ناگفته ای از زندگی مردم این کشور وجود دارد که ناگفته مانده است. افزایش فاصله طبقاتی، گسترش بیماری های عفونی و مسری قابل پیشگیری و ترک تحصیل های گسترده درمیان کودکان، بخشی از این حقایق است که در فراسوی شعارهایی نظیر گسترش فناوری اطلاعات در هندوستان، با نادیده انگاری روبه رو شده است. نویسنده این مقاله معتقد است که تغییر وضعیت کنونی، نیازمند اصلاحاتی گسترده و فراگیر در همه سطوح مدیریت این کشور فقیر می باشد.

در سال های اخیر، فروشگاه های بزرگ زنجیره ای که روز به روز بر دانه سیطره جهانی بازار خویش می افزایند، با ارائه شعارهایی پر سر و صدا و رنگارنگ نظیر دوستی با زمین، اقتصاد سبز و یا توسعه پایدار، به دنبال از بین بردن آثار مربوط به اقدامات مخرب خویش نظیر نابودکردن اقتصادهای محلی، ورشکسته نمودن کشاورزان، استثمار کارگران وکارمندان شرکت های طرف قرارداد خود و جلوگیری از افشا نمودن شکایت های آنان می باشند. این شرکت ها در دنیای بدون مرز، می توانند دست به هر اقدامی زده و جهانی همخوان با راهبردهای خود، ایجاد کنند. نویسنده این مقاله با بر شمردن اقدامات طبیعت ستیزانه این شرکت ها در زمینه تولید انواع پسماندها، اتلاف انرژی و دامن زدن به مصرف گرایی، این سؤال رامطرح می نماید که اگراین شرکت های زنجیره ای دوستان زمین هستند، آیا ما به دشمنی دیگر نیاز خواهیم داشت؟

امروزه سرطان سینه با سرعتی غیرقابل باور در جوامع مختلف و به ویژه جوامع صنعتی و نیز جوامع در حال توسعه در حال گسترش است. به استناد بررسی ها و پژوهش های بنیادها و نهادهای علمی، گسترش مواد صنعتی و شیمیایی که به جزیی لاینفک از زندگی مدرن تبدیل شده عامل این بیماری دردسرساز می باشد. بی شک تنها راه مقابله با این روند، تغییر شیوه زندگی است که البته از نظر بسیاری دیگر قابل تحقق نخواهد بود.

در حالی که شرکت های فعال در صنعت شیلات با هدف افزایش سودآوری خود، شعار «ماهی؛ غذای سلامتی» را برای محصولات خویش برگزیده اند، نویسنده این مقاله با نگاهی به وجود مواد سمی مختلف در بدن ماهی ها نظیر جیوه و ارگانوکلرین ها و پلی کلرین ها که تاثیراتی ناگوار بر سیستم های عصبی و ایمنی و تولید مثل و سلامت قلب و استحکام استخوان ها دارند، معتقد است که دیگر ماهی را نمی توان یک گزینه سالم به شمار آورد. به علاوه، آثار مهلک این مواد سمی بر سلامت جنین ها و نوزادان، از دیگر نکات حائز اهمیت است. همچنین اگرچه این شرکت ها بر وجود امگا 3 در بدن ماهی ها تاکید می نمایند، اما باید دانست که وجود مقدار زیادی کلسترول و روغن های اشباع شده مسدود کننده رگ های بدن باعث گردیده که بسیاری از پزشکان، مصرف کنندگان را به مصرف سایر مواد غذایی حاوی امگا 3 نظیر گردو ترغیب نمایند. هرچند در مقالات متعددی نیز ثابت گردیده که امگا 3 هیچ منفعت جسمی قابل ذکری ندارد. نویسنده معتقد است که مصرف کنندگان باید در انتخاب های خویش دقت بیشتری نمایند، چرا که پیش از برداشتن هر طعمه ای، باید دو بار اندیشید!

جنگ بر علیه اذهان، این کلمات گاه از حالت نمادی و استعاره ای در آمده و شکلی واقعی به خود می گیرد. هنگامی که نوآوری ها در زمینه داروسازی و علوم اعصاب نظری (نوروساینس) ماهیت نظامی می گیرد، سلاح های کاملا جدیدی را می توان متصور شد. برخی از این سلاح ها، هم اکنون در میدان های جنگ عراق مورد استفاده قرار می گیرند و تحت لوای مبارزه با تروریسم، تحقیقات در این زمینه ها با رعایت سطحی بخشی از کنوانسیون علیه جنگ شیمیایی، با سرعت ادامه دارد. بدون آن که شماری از دانشمندان از مسئولیتی که در این رابطه بر عهده دارند، کوچکترین آگاهی ای داشته باشند.

با وجود تبلیغات گسترده رسانه ها در مورد اقتصاد سبز، خودروهای زیستی، زندگی بهره ور و شهرسازی هوشمند، ابعاد گسترده تخریب محیط زیست در حال گسترش است. نویسنده این مقاله با یادآوری راهبردهای زندگی شهروندان آمریکایی در دهه چهل میلادی و استفاده کمتر از خودرو، افزایش سطح کشت محصولات کشاورزی در حیاط خانه ها، بازیافت محصولات دورریختنی، کاهش مصرف انرژی و رواج استفاده از دوچرخه، خاطرنشان می کند که مردم آن دوره، سالم ترین، شاداب ترین و سرزنده ترین نسل ساکن در ایالات متحده بوده اند. همچنین بسیاری از قوانین مناسب در حوزه استخدام عادلانه، خانه سازی، برنامه های مراقبت از کودکان و ساخت کارخانجات دو منظوره در کنار دفاع از حقوق مصرف کنندگان، از دستاوردهای آن سال هاست. آمریکایی ها در آن دوره با کاهش اتکا به مصرف پوشاک خارجی و پرهیز از مدگرایی، به استفاده از لباس های ساده و مقاوم بومی روی آورده بودند. اما تنها پس از گذشت یک نسل، همه آن دستاوردها به فراموشی سپرده شد و ما شیوه زندگی پدر بزرگ های خویش را از یاد بردیم و فرهنگی مصرفی و تجملاتی جایگزین آن اقتصاد سبز گردید؛ زندگی جدیدی که ابعاد مخرب آن روز به روز در حال گسترش است.

در حال حاضر بیش از یک چهارم از ساکنان زمین به آب شرب سالم دسترسی ندارند و این در حالی است که حجم عظیمی از آب سالم مورد سوء استفاده شرکت های صنعتی قرار می گیرد.
هم اینک شرکت های فعال در حوزه نوشیدنی ها به شکلی دیوانه وار در حال به هدر دادن این سرمایه سرنوشت ساز هستند و در مقابل انتقادها و مخالفت ها تنها با ارائه آماری غلط و دست زدن به اعمالی عوامفریبانه به تبرئه و کسب اعتبار خود مشغولند.