ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 58 (اردیبهشت 1387)

تحقیقات و پژوهش های مستقل می تواند به عنوان گامی مهم در جهت حل مشکلات و معضلات فراروی جوامع انسانی به شمار آید، اما با سلطه ابرشرکت های تجاری و صنعتی بر تامین اعتبار فعالیت های پژوهشی، همراه با کاهش بودجه های دولتی دانشگاه ها، ما شاهد تغییر اولویت های پژوهشی و تحقیقاتی، در اکثر کشورهای دنیا هستیم. نویسنده با اشاره به اینکه دانشگاه ها تلاش می کنند برای کسب سود بیشتر، به سوی بخش های سودآورتر حرکت کنند، یادآوری می نماید که در سایه این شرایط جدید، فروش دستاوردهای تحقیقاتی به صورت مزایده ای، به امری پذیرفته و مقبول تبدیل شده است. آیا بی توجهی به اولویت های اجتماعی به ویژه مسایلی نظیر حفظ محیط زیست، جهانی سازی، تجارت غیرمنصفانه و فقر و تمرکز در جهت حل نیازهای ابرشرکت ها، به قیمت قربانی کردن اکثریت فقیر و متوسط جامعه منتهی نخواهد شد

نظام مدرسه روی اجباری، یکی از تب های شناخته شده مدرنیته در قرن بیستم به شمار می رود که با محدود کردن آزادی های فردی و استثمار روح و سرزمین و داشته های افراد، فرصت یادگیری اجتماعی و دوستی با جامعه ای را که ما در آن زندگی می نماییم، از دانش آموزان سلب می کند. نویسنده که با الهام از اندیشه های چالش برانگیز زاپاتیستاها، در دو دهه اخیر به تاسیس یک دانشگاه استاد - شاگردی با گروهی دیگر از همفکرانش پرداخته، به مهم ترین دستاوردهای این مرکز نظیر پرورش انسان هایی خلاق و دارای روحیه مشارکت گروهی، نوآوری، دوست با جامعه و محیط زیست و در نهایت، علاقه مند به رشته ای که در آن به تحصیل می پردازند، اشاره می کند. زاپاتیستاها معتقدند، اگر اصلاح دنیای کنونی غیرممکن و یا بسیار مشکل است، ساختن یک دنیای جدید، همواره ممکن خواهد بود.

همراه با گسترش شبکه های تلویزیونی و افزایش زمان استفاده از فیلم ها و موسیقی ها و سایت های اینترنتی، به همراه ساعات طولانی غیبت والدین به دلیل کار در خارج از خانه، روابط اجتماعی والدین و فرزندان به شدت تضعیف گردیده است. خانواده ها که در گذشته به عنوان مرکزی برای تبادل تجارت و آموخته ها، همکاری گروهی و آموختن مهارت های اندیشیدن و گوش دادن و احترام به جامعه و محیط زیست و در نهایت، لذت بردن از همه لحظات زندگی به شمار می رفتند، امروزه دیگر تقریبا فاقد همه کارکردهای پیشین خود شده اند. نویسنده این مقاله که اخیرا کتاب پرمخاطب «17 سنت دیرینه» را نگاشته، با نگاهی به بازتاب های جهانی این اثر، یادآوری می کند که با تقویت جایگاه خانواده ها می توانیم، فر زندانی مسئولیت پذیر، سالم و اندیشمند تربیت نماییم.

برج های بلند، این دستاوردهای معماری، در اواخر قرن نوزدهم پا به عرصه وجود نهادند و نتیجه، فن آوری در ساختمان سازی(اسکلت فلزی)، پیشرفت در راه اندازی آسانسور ها و تلفن و به ویژه ثروت بی حد و حصر برخی شرکت های بزرگ بودند که برای خود ساختمان های منحصر به فردی می ساختند که موجب بر انگیختن حسادت همگان می شد. نخستین ساختمان بلند (40 متری) در سال 1868 در نیویورک ساخته شد، دومی در مینئاپولیس و سومی در شیکاگو در سال 1884 توسط ویلیام لو بارون ژنی. بدین سان برج به نماد والای سرمایه سالاری تبدیل شد.

به دنبال سیاست های اخیر پنتاگون، زنان شاغل در ارتش ایالات متحده که در گذشته تنها در مشاغل تدارکاتی و امدادی فعال بودند، امروزه در همه نقاط نبرد، حضوری فعال دارند. وقوع هزاران تجاوز به عنف به همراه سوءاستفاده های شرم آور مختلف، این زنان را با انواع مشکلات روانی و جسمی روبه رو می کند. به هرحال، فرماندهان پنتاگون با خودداری از ارائه هر گونه اطلاعات در مورد چنین فجایعی، تنها به ارائه شعارهایی توخالی ادامه می دهند. از سوی دیگر، به قربانیان این اقدامات شرم آور نیز خدمات مشاوره ای و درمانی بسیار محدود ارائه می گردد. آیا زمان آن فرا نرسیده که رهبران کاخ سفید و پنتاگون برای پایان دادن به این فضای سیاه و رعب آمیز و هولناک، گامی اثربخش بردارند

با وجود 20 برابر شدن بودجه مبارزه با موادمخدر در ایالات متحده ظرف دو دهه گذشته، مصرف این محصولات اعتیادآور جهنمی، همچنان با رشدی فزاینده روبه روست. نویسنده با اشاره به منافع مالی هنگفت این روش های مبارزه برای ابرشرکت های تولیدکننده تجهیزات پلیسی و امنیتی، یادآور می شود که تلاش برای گسترش روش های درمانی در این تجارت تقاضامحور، موضوعی است که باید از سوی همه دولتمردان آمریکایی مورد توجه قرارگیرد. چرا که در شرایط کنونی، همانند تئوری بقای قدرتمندترین موجودات یک گونه داروین، ما تنها از بین بردن توزیع کنندگان خرد و ضعیف و قدرتمندتر شدن کارتل های غول پیکر و قدرتمند را به دلیل افزایش مداوم قیمت موادمخدر در جامعه تسهیل می کنیم.

دولت ایالات متحده در کنار دولت سومالی، دو کشوری هستند که از امضای کنوانسیون حقوق کودک مبنی بر ممنوعیت اجرای حکم حبس ابد برای کودکان، سرباز می زنند. هم اینک بیش از 2270 کودک آمریکایی در زندان های این کشور وجود دارند که باید همه عمر خود را پشت میله های زندان بگذرانند. نویسنده با اشاره به این وضعیت بی سابقه در سراسر تاریخ شکل گیری ایالات متحده، معتقد است که با روی کار آمدن نومحافظه کاران حاکم بر کاخ سفید و دیدگاه های فرهنگی و حقوقی متفاوت آنها، ما شاهد شکل گیری این وضعیت هستیم. از سوی دیگر، اگرچه با روی کار آمدن دموکرات ها در کنگره، طرحی از سوی آنان برای حذف مجازات حبس ابد برای کودکان ارائه گردیده، اما از هم اینک محافظه کاران با آن مخالفت نموده اند

در سال های اخیر، نهضتی اجتماعی در میان فعالان بازار مد، در جهت عدم استفاده از پوست سمورها و فک ها برای تولید پوشاک گران قیمت به وجود آمده است. علاوه بر سمورها و فک ها، حیوانات دیگری نیز به دلیل استفاده از چرم و پشم و پر و ابریشم آنان، به صورتی بی رحمانه کشتار می گردند. نویسنده با اشاره به حقایق فراسوی این صنعت پول ساز در سراسر جهان، معتقد است که پرهیز از خرید این محصولات و استفاده از کالاهای تولید شده با روش های پایدار، باید از سوی همه مصرف کنندگان مورد توجه قرار گیرد.

در این مقاله به توضیح رابطه ما با روش های مختلف اطلاع رسانی پرداخته شده است و نویسنده در قالب چندین مثال، ما را با روش های اجباری اطلاع رسانی آشنا می سازد. روش هایی که طی سالیان دراز توسط افراد گوناگون برای تحمیل خواسته هایشان به ما مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین به راهکاری برای مصون ماندن از تاثیر این گونه اطلاع رسانی نیز اشاره شده است

از آغاز عصر انتشار روزنامه ها و مجلات، از این رسانه های پرمخاطب و فراگیر به عنوان سنگ بنای دستیابی به آزادی و رکن چهارم دموکراسی که کجروی های قدرت های حاکم را نشان خواهند داد، یاد می شد. نویسنده با اشاره به محبوبیت بی نظیر مطبوعات در قرن نوزدهم میلادی و استقبال طبقات فقیر و متوسط از مطالب آنها که خشم دولتمردان و اشراف زادگان را برمی انگیخت، یادآوری می کند که به دنبال فشارهای مالیاتی و وابسته شدن به درآمدهای تبلیغاتی، روزنامه های ما به بنگاه هایی تبدیل شده اند که دیگر هدفی جز تقویت جایگاه ابرشرکت های تجاری و قدرت حاکم ندارند. در این شرایط، آیا می توان همچنان رسانه های فراگیر را به عنوان رکن چهارم دموکراسی به شمار آورد؟

در حالی که رقابت های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری ایالات متحده به روزهای نفس گیری رسیده است، اما همچنان هیچ از یک کاندیداهای مطرح هر دو حزب سیاسی اصلی این کشور، به مسایل مهمی نظیر فجایع انسانی و زیست محیطی و اقتصادی ابرشرکت ها، تامین حقوق کارگران، اصلاح سیستم مالیاتی، اصلاحات در سیستم بیمه های درمانی، توجه به موضوع پیشگیری، سرمایه گذاری بر روی انرژی های پاک، مبارزه با استثمار کشورهای فقیر، کاهش بودجه نظامی، اصلاح سیستم کنونی انتخاباتی ایالات متحده و ناکامی روش های کنونی در مبارزه با موادمخدر اشاره ای نمی نمایند. نویسنده که از این موضوعات به عنوان تابوهای کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری نام می برد، معتقد است که شهروندان باید از آنان بخواهند که با شکستن این تابوها، مشارکت واقعی مردم را در تعیین سرنوشت خود فراهم آورند.

ارتش آمریکا با استفاده از تاکتیک های ضد شورشی جدید و از جمله با بهره گیری از خدمات بخش مردم شناسی، موفقیتی چند در عراق کسب کرده است. جان مک کین، نامزد انتخابات ریاست جمهوری نوامبر آینده، حتی از پیروزی آمریکا در جنگ سخن رانده است. اما، این تظاهر به ظفرمندی، پیش از هر چیزی، سرپوشی است که جورج دبلیو بوش قصد دارد با آن ماندگاری حضور آمریکا را در بین النهرین پنهان کند.

در دوره حکومت جورج بوش، مردم آمریکا با موضوعات جدید و غیرمنتظره ای روبه رو شدند که در گذشته کمتر سخنی در مورد آنها شنیده بودند. حمایت از یهودیان ساکن در اسراییل، حمایت از ثروتمندان و تشکر از آنان، بی اهمیت بودن دروغگویی رییس جمهور و همکارانش، بی اعتنایی به نظرات دانشمندان، کم اهمیت بودن جاسوسی در ارتباطات اجتماعی شهروندان، بدشانس بودن مردم نیواورلئان، حسادت تروریست ها به داشته های زندگی آمریکایی، عدم نیاز به پوشش سراسری بیمه های درمانی و در نهایت، صحبت کردن خداوند با بوش، بخشی از این موارد است. در این مقاله، با همه آنچه که نویسنده در دوره حکومت بوش آموخته، آشنا خواهید شد

پس از انتخاب نیکلا سارکوزی به ریاست جمهوری، نخست وزیر در ردیف یکی از «کارمندان» قرار گرفت و مجلس به مثابه دفتر درج و ضبط تصمیمات تلقی شد، این امر وسوسه مقایسه رئیس جمهور جدید با ناپلئون سوم را بر می انگیزد. وجه مشخصه امپراتور فرانسوی ها، حمایت وی از کلیسا و شریعتمداران بود. آیا سارکوزی، با تاکید در مقابل پاپ بندیکت شانزدهم بر این امر که «معلم هرگز نمی تواند نقش کشیش یا پیشوای روحانی را در انتقال ارزش ها ایفا کند»، از امپراتور پیشی نمی گیرد؟

مرگ ژنرال سوهارتو، رهبر دیکتاتور اندونزی که در سال 1965 میلادی با حمایت دولت وقت آمریکا به قدرت رسید، می تواند در آستانه انتخابات پاییز سال جاری ریاست جمهوری، درس های زیادی را برای مردم آمریکا به همراه داشته باشد. در طول 32 سال حکومت ننگین وی، بیش از یک میلیون انسان قتل عام شدند، زندانیان با شکنجه هایی مخوف روبه رو گردیدند، حمله ای مرگبار به تیمور شرقی انجام گردید و سرانجام راه غارت ثروت های خدادادی این کشور هموار گردید. نویسنده با اشاره به حمایت همه رؤسای جمهور 40 سال اخیر از دولت سوهارتو، معتقد است که مردم آمریکا باید با درس آموزی از سیاست های پیشین شکست خورده ایالات متحده، راه را برای دستیابی مردم دنیا به جهانی ایمن تر و عادلانه تر فراهم نمایند

در سایه سیاست های خصوصی سازی کاخ سفید در دوره حکومت بوش، ما شاهد حضور ابرشرکت های امنیتی خصوصی قدرتمند و با نفوذی نظیر بلک واتر و هالیبرتون در عراق هستیم. نویسنده با نگاهی به تلاش شرکت امنیتی بلک واتر در جهت گسترش دامنه فعالیت های بین المللی خود در بخش های جاسوسی، پاسداری صلح، مبارزه با موادمخدر و ارائه کمک های اطلاعاتی به دولت ها و ابرشرکت های تجاری، همراه با تشکیل بخش های هوایی و دریایی و ساخت سلاح های جدید انفرادی، معتقد است که به دلیل فقدان نظارت های قانونی، ما بایک ارتش خصوصی مزدور و بی هویت روبه رو هستیم که برای کسب سود بیشتر از هیچ اقدامی فروگذار نمی کند.

درلندن، این قلب مالی اروپاست که دولت آقای گوردن براون تصمیم به ملی کردن یکی از بانک های بزرگ در گیر مشکل، نورتن راک گرفت. هرچند به ظاهر این کار تنها «انتقال کوتاه مدت این بانک به بخش دولتی است»، اما باید در نظر داشت که در سرزمین مارگارت تاچر است که این دخالت دولتی صورت می پذیرد. هدف از این کار در درجه اول جذب بدهکاری هاست که پیش ازاین نیز با ذخایر دولتی تضمین شده و تعهدی معادل 55 میلیارد پوند (72 میلیارد یورو) برای دولت به وجود آورده بودند و سپس تصفیه بی اعتبارها، یعنی آنهایی که به طور جدی قرض بالا آورده اند. بدین ترتیب پس از پاکسازی، می توان بانک را بر اساس اصل قدیمی دولتی کردن بدهکاری ها و خصوصی سازی سودها، مجددا به بخش خصوصی واگذار کرد. دولت آلمان نیز مجبور شد برای نجات بانک آی.کا.بی وارد عمل شود. در ایالات متحده، سیتی گروپ و مریل لینچ بالاجبار دست کمک به سوی صندوق های دولتی کشورهای آسیا و خاورمیانه دراز کردند. این طوفان های مالی پدیده ای تازه نیستند بلکه کاملا قابل پیش بینی بودند. ریشه آنها در مقررات زدایی ای نهفته است که از جمله در فرانسه بیست و پنج سال پیش آغاز شدند

دستیابی به رشد بیشتر و بیشتر اقتصادی به عنوان تنها راه دستیابی به رفاه، سال هاست که از سوی اقتصاد دانان و رهبران ما تبلیغ می گردد. آیا با وجود انبوهی از مشکلات جسمی و روحی و زیست محیطی و اقتصادی ناشی از این تابوی عصر مدرن، زمان آن نرسیده که این رشد اقتصادی لجام گسیخته متوقف گردد؟ نویسنده با اشاره به بازار 720 میلیارد پوندی خرید کالاهای لوکس در انگلستان این سؤال را مطرح می نماید که آیا می توان به جز مساله مسکن، موضوع دیگری را هم برشمرد که هنوز هم در میان مردم کشورهای غربی تامین نشده باشد؟ و آیا زمان آن فرا نرسیده که رهبران و مردم کشورهای غربی بپذیرند که به ارض موعود رسیده اند؟ تا چه زمانی ما باید سلامت و شادمانی خود صرف به دست آوردن پول جهت خرید کالاهایی بنجل و بی مصرف نماییم؟ آیا زمان آن فرا نرسیده که ما به رویکرد اقتصادی با رشد اقتصادی صفر رو بیاوریم؟

امروزه تحقیقات در مورد سلول های بنیادین پیشرفت های چشم گیری کرده است که کم و بیش در اخبار می بینیم و می شنویم. اما آیا واقعیت به درستی گفته می شود؟ در اخبار معمولا از شبیه سازی ژنتیکی پستانداران مثل موش، گوسفند و خوک چیزهایی می آید، اما جز اندکی در مورد شبیه سازی انسان گفته نمی شود. اعتقاد نویسنده این است که طرح شبیه سازی انسان اجرا شده است

در سایه تخریب گسترده محیط زیست، انتشار گسترده گازهای گلخانه ای و دامن زدن به گرمایش جهانی، هم اینک مسابقه ای جهانی از سوی دولت ها و ابرشرکت ها در جهت سبز نشان دادن فعالیت هایشان آغاز گردیده است. نویسنده با اشاره به تغییرات و شعارهای ارائه شده مبتنی بر عملکرد دوستانه با محیط زیست شرکت های فروشگاه های زنجیره ای تسکو و وال مارت، به پاره ای از حقایق مرتبط با عملکرد این ابرشرکت ها نظیر نابود کردن اقتصادهای محلی، مصرف فراوان انرژی و دامن زدن به مسافرت های غیرضروری می پردازد و معتقد است که مدل تجاری حاکم بر فعالیت های آنها، بر پایه مصرف بیشتر انرژی و تخریب محیط زیست بنیان نهاده شده است. اگر این شرکت ها خود را به عنوان دوستان جدید زمین معرفی می کنند، آیا اصولا دشمنی را می توان برای آن متصور گردید؟

به دنبال برگزاری اجلاس رهبران دنیا در جزیره بالی اندونزی با موضوع تغییر آب و هوای کره زمین، بسیاری از شرکت کنندگان، از چین به عنوان گودزیلای گرمایش جهانی نام می بردند. اما نکته حائز اهمیت این است که نباید از سرمایه گذاری ها و تسهیلات بی سابقه دولت های غربی در این کشور، همراه با کمک به ایجاد زیرساخت های حمل و نقل و انتقال انرژی جهت استفاده از قوانین ساده انگارانه در حوزه محیط زیست، به علاوه بهره بردن از نیروی کار ارزان قیمت موجود در چین، چشم پوشی نمود. نویسنده با اشاره به روند انواع آسیب های فاجعه آمیز زیست محیطی در شرق آسیا، معتقد است که ریشه های واقعی چنین شرایطی را باید در وجود یک سیستم کاملا نابرابر و ناپایدار بین المللی جست وجو کنیم که منافع آن تنها نصیب عده ای محدود می گردد.

وجود موادسمی و خطرناک شیمیایی مختلف در آب های دریاها و دریاچه های ایالات متحده و کانادا، نگرانی های زیادی را در میان مصرف کنندگان ماهی به ویژه مادران باردار به وجود آورده است. نکته حائز اهمیت در این میان این است که کاربرد بسیاری از این سموم، سال هاست که در این مناطق ممنوع می باشد. نویسنده بااشاره به این نکته که هم اینک ایالات متحده بسیاری از این مواد ممنوعه شیمیایی را به سراسر دنیا صادر می کند، معتقد است که برای پاکسازی دریاچه ها و اقیانوس ها، باید تولید و استفاده از این آفت کش ها و حشره کش ها و علف کش های سمی و خطرناک، در سراسر دنیا به صورت کامل ممنوع گردد.