ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 67 (بهمن 1387)

آیا جهانی شدن سرنوشتی محتوم است؟ غیر از فرهنگ ما، همه فرهنگ ها به نوعی از سرنوشت محتوم مبادله همسان، آزاد بودند. از کجا خط قرمز گذار به «جهان شمولی» و بعد از آن به «جهانی شدن» آغاز می شود؟ این چه دیوانگی است که دنیا را به سوی تجرید فکر و ایده سوق می دهد؟ و این گمگشتگی ای که به عملی کردن بی قید و شرط این ایده منجر می شود کدام است؟ جهان شمولی یک نظر بود. اما وقتی در «جهانی شدن» عینیت می یابد، به عنوان فکر و هدف آرمانی خودکشی می کند. انسان به تنها نهاد مرجع تبدیل می شود؛ بشریت قائم به خود، جای خالی خدای مرده را تصرف می کند و از این پس، انسان، دیگر به تنهایی حکومت را در دست می گیرد، اما او دیگر عاری از انگیزه نهایی است و چون دیگر دشمنی ندارد، از درون، دشمن می آفریند وانواع رفتار های غیر انسانی را در پیرامونش پخش می کند

پاپ بندیکت شانزدهم پس از حضور در مراسم روزهای جهانی جوانان که در ژوئیه 2008، در سیدنی استرالیا برگزار شد، از فرانسه دیدار کرد. وی در حد فاصل روزهای دوازدهم تا پانزدهم سپتامبر، در ادامه تلاش هایش برای احیای دوباره عقاید کاتولیکی راهی فرانسه شد. سکولاریزاسیون در کشورهایی چون اسپانیا و ایتالیا که مذهب کاتولیک در آنها ریشه کهنی دارد و حتی در کشورهایی چون لهستان که بعدها پذیرای این مذهب شده اند، نفوذ و اقتدار کلیسا را به خطر انداخته است. اسقف ها با مبارزه در میدان ارزش هایی که خود را حافظانی انعطاف ناپذیر برای آنها می دانند، در مقابل این موج سکولاریزاسیون به واکنش افتاده اند.

تحلیل محتوا یکی از پر کاربرد ترین روش های تحقیقی در زمینه تاثیرات رسانه ها می باشد. مقاله پیش رو نتیجه تحقیق چند محقق برجسته در زمینه تاثیرات خشونت موجود در رسانه ها را فراهم آورده است. بالا رفتن میزان جرم و جنایت با ورود تلویزیون به جوامع مختلف، به وجود آمدن روان پریشی، اختلالات هنگام خواب، پرخاشگری و... در کودکان و الگو برداری های منفی از شخصیت های تلویزیونی، از جمله این تاثیرات است که در این تحقیقات به آنها پرداخته شده و شواهد متعددی برای آنها ذکر شده است.

در سال های قرن بیستم و به دنبال حضور روزافزون زنان در محیط های کاری، ترکیب جنسیتی نیروهای شاغل در سازمان ها و ادارات و کارخانجات اکثر کشورهای دنیا دستخوش تغییرات زیادی شد؛ اما همچنان مشکلاتی نظیر حقوق کمتر زنان، ایجاد مانع در سر راه ترفیعات شغلی، تبعیض های جنسیتی و در نهایت سوءاستفاده ها و آزارگری های جنسی، زنان شاغل را رنج می دهد. نویسنده این مقاله با اشاره به ویژگی های خاص زنان و استراتژی های صنعتی مبتنی بر سودآوری بیشتر، معتقد است که چنین وضعیتی به کاهش بهره وری نهایی زنان می انجامد

اختلاف نظرها و مشاجرات دیرپای موجود میان فمنیست ها و زنان اسیر در صنعت مد و زیبایی، همواره وجود داشته است. فمنیست ها با اشاره به حقایقی نظیر تبدیل زنان به بازیچه هایی در دستان مردان، تعیین الگوهای زیبایی توسط شرکت های تجاری و تحقیر زنان در تبلیغات و فیلم ها و مدهای جدید عرضه شده در بازار، با دیدگاه های رادیکال خود، همواره چالش هایی اجتماعی را پدید آورده اند. نویسنده با اشاره به تعدادی از آثار پیشرو در این حوزه، یادآوری می کند که سلطه صنعت مد بر بازارهای ما، علاوه بر پایمال کردن حق انتخاب و تفکر شهروندان، اعتیاد همه گیری را به افیون مادی گرایی و کالا پرستی به وجود آورده است.

با افزایش تعداد بیماران نیازمند پیوند عضو به ویژه کلیه در ایالات متحده و کمبود اهدا کننده، عده ای از پزشکان و سازمان های اجتماعی و مدیران بانک های اعضای بدن، پیشنهاد ایجاد بازاری را برای مبادله اعضا مطرح کرده اند. در مقابل، منتقدان می گویند که چنین معامله هایی علاوه بر ایجاد جریان نوین استعمارگری، به نادیده گرفتن حقوق انسانی افراد نیازمند، از بین رفتن اقدامات انسان دوستانه و پایمال شدن شرافت و عدالت در جامعه می انجامد. نویسندگان این مقاله با اشاره به نظرات موافقان و مخالفان ایجاد چنین بازاری، همراه با نگاهی به وضعیت سایر کشورهای دنیا، معتقدند که دولتمردان آمریکایی باید برای پرسش ها و ابهامات مطرح شده، پاسخ هایی مناسب بیاندیشند.

همزمان با انجام اصلاحات پر و صدای قانونی جامع ارتباطات فدرال در کنگره آمریکا، گروه های حامی آزادی بیان، شهروندان را با ابعاد سلطه ابرشرکت های غول پیکر رسانه ای بر حوزه ارتباطات آشنا می کنند. نویسندگان این مقاله با اشاره به شرایط انحصاری و یک طرفه حاکم بر رسانه های فراگیر، ده گام را برای داشتن رسانه هایی آزاد و دموکراتیک که منافع همه شهروندان و نه گروهی محدود از جامعه را مدنظر قرار می دهند، پیشنهاد می کنند.

تاثیرات محیطی به کارگیری الگوهای جنسیتی تحریف شده بر روی رفتارها و تصورات افراد، یکی از موضوعات مورد توجه کارشناسان و متخصصان علوم اجتماعی است. نویسندگان این مقاله در تحقیق خود به دنبال یافتن پاسخ برای این سؤال بوده اند که نمایش انبوهی از تبلیغات تلویزیونی که در آنها استانداردهایی غیر واقعی از زیبایی زنان (و مردان) وجود دارد، بر تصورات مخاطبان از بدن خود، تفاوت های درک شده میان بدن خود و یک بدن آرمانی و همچنین ترجیحات دیگران نسبت به اندام هایی آرمانی، چه تاثیراتی می گذارد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در اعضای گروه آزمون، میان نمایش تبلیغات سکسی و دارای کلیشه های جنسیتی تحریف شده، با فرضیات تحقیق، همبستگی زیادی وجود دارد و چنین تصوراتی در انزوای اجتماعی و سرخوردگی افراد مؤثر می باشند.

رهبران صهیونیسم از دیرباز آرزوی تشکیل دولتی مدرن و آزاد و صنعتی و متکثر را در سر داشته اند، اما رویکردهای نواستعماری و تهاجمی اسراییل به ویژه پس از جنگ 1967 میلادی و شهرک سازی در خاک کشورهای همسایه و بر روی زمین های اعراب، شکاف داخلی میان ملی گرایان و چپ گراها و یهودیان مذهبی را دوچندان کرد. نویسنده مقاله با اشاره به مخالفت خاخام های یهودی با خروج اسراییل از نوار غزه در سال 2005 میلادی و راه پیمایی ها و تظاهرات مختلف، معتقد است که تعیین مرزهایی دائمی و رسمی برای حفظ کیان دولت اسراییل و پرهیز از گسترش دامنه اختلافات ضروری خواهد بود تا بحران های کنونی داخلی این کشور، موجودیت آنان را با تهدیداتی بیشتر رو به رو نکند.

در این مصاحبه، نوام چامسکی به بررسی معضلات اقتصادی ایالات متحده پرداخته و بحران فعلی را ناشی از لیبرالیزه کردن اقتصاد می داند. همچنین با اشاره به تاثیرات این بحران بر کشور های غربی، تنها کشور های آسیایی و آمریکای لاتین را از صدمه این بحران دور می داند. از نظر این پژوهشگر برجسته، سیاست های نئولیبرالی به پایان عمر خود رسیده است و لیبرالیزه کردن اقتصاد، تنها در کوتاه مدت می تواند پاسخگوی منافع اشخاص صاحب قدرت باشد. همچنین او خاطر نشان می کند که صدمات لیبرالیزه کردن اقتصاد دامنگیر مردم می شود و صاحبان قدرت هیچ لطمه ای نمی بینند.

بحران غذا به ویژه در کشور های جهان سوم، به یکی از نگرانی های کارشناسان مبدل شده است. افزایش روز افزون قیمت کالا ها که عمدتا در انحصار ابر شرکت های آمریکایی و اروپایی است و وابستگی شدید کشور های جنوب به این کالا ها، از دلایل عمده گسترش گرسنگی در جهان است. محدود کردن این شرکت ها و حرکت کشور های جهان سوم به سوی استقلال اقتصادی، از جمله راه های نجات از این بحران خواهد بود.

با گسترش ایده جهانی سازی و فراهم شدن امکان سرمایه گذاری و استقراض و برون سپاری و انتقال کارخانه های ابرشرکت های آمریکایی به کشورهای در حال توسعه، هم اینک صنعت و اقتصاد ایالات متحده و سرنوشت کارگران ما، با چالش های بسیاری رو به رو شده است. نویسنده با اشاره به شرایط حاکم بر اقتصاد جهانی و برهم خوردن نظام های تجاری، معتقد است که امروزه آمریکایی ها به قربانیان جهانی سازی تبدیل شده و گویی هیچ از شهروندان و دولتمردان این کشور، تمایلی به تغییر این شرایط بحرانی ندارند.

بخش ساختمان چون داروی تقویتی است برای رشد اقتصادی؛ آنچنان که می گویند:«زمانی که وضع ساختمان خوب باشد، همع چیز رو به راه است» ولی وقتی طبقه متوسط در سختی به سر می برد، زمانی که امکانات وام گیری خریداران احتمالی کاهش می یابد، همه چیز در معرض خطر قرار می گیرد.

نگاهی به تجربه های اقتصادی ایالات متحده در قرن بیستم میلادی نشان می دهد که پافشاری ابرشرکت ها و دولتمردان و رسانه ها بر اصول «تجارت آزاد» و حاکمیت بازار، علاوه بر تضییع حقوق کارگران و تشدید نابرابری های اقتصادی، باعث نابودی دموکراسی در جامعه نیز می شود. نویسنده این مقاله با ذکر چند دوره کوتاه موفق در تاریخ ایالات متحده و منافع اجتماعی مشارکت های مردمی در پیشبرد اقتصاد آمریکا، معتقد است، دولت ها باید دریابند که راه نجات کشورشان در گروی توسعه نظام دموکراسی و نه پافشاری بر اصول حاکمیت بازار می باشد.

مدیران دو بنیاد آمریکایی راکفلر و بیل ملیندا گیتس که طرح های عمرانی و آموزشی و اجتماعی و علمی مختلفی را در سراسر دنیا به ویژه قاره آفریقا در دست اجرا دارند، اعلام کرده اند که در برنامه ای مشترک، سرمایه گذاری چند صد میلیون دلاری ای را برای اجرای دومین انقلاب سبز در آفریقا انجام خواهند داد. منتقدان با اشاره به شکست اولین انقلاب سبز اجرا شده در دهه هفتاد میلادی معتقدند که این طرح تنها به افزایش شکاف میان ثروتمندان و فقرا، تخریب محیط زیست، نابودی تنوع زیستی، بی توجهی نسبت به گونه های بومی، بدهکاری بیشتر کشاورزان آفریقایی به ابرشرکت های تولید کننده کودها و سموم شیمیایی مختلف و در نهایت نادیده انگاری رویکردهای بومی دیرپای مردم محلی می انجامد. در این مقاله با ده دلیل مطرح شده از سوی نویسندگان برای ناکارایی دومین انقلاب سبز آفریقا در مهار مشکلات گرسنگی و فقر آشنا می شوید

از اول تا دوازدهم دسامبر در شهر پزنان در لهستان، گردهم آیی سازمان ملل درباره آب و هوا برگزار شد. در همان زمان از سوی سازمان هواشناسی بین المللی زنگ خطری درباره گازهای گلخانه ای به صدا در آمد که یکی از دلایل اصلی گرم شدن کره خاکی هستند و سطح تمرکز شان به رکوردی جدید در سال 2007 رسیده است. این زنگ خطر به هیچ وجه انتزاعی نیست. نگرانی دانشمندان درباره امکان گسست لایه های یخ قطبی شاهد این امر است.

در تبلیغات ابرشرکت های تولید کننده موز، از این محصول به عنوان میوه ای مغذی و خوشمزه و مفید برای همه افراد نام برده می شود، اما فراسوی این تبلیغات خوش آب و رنگ، حقایق تلخ و اسفباری وجود دارد که اکثر مصرف کنندگان موز از آنها بی اطلاعند، نویسنده با اشاره به فجایعی نظیر نابودی جنگل های باران زای استوایی برای کاشت درختان این میوه، پایمال کردن حقوق کارگران، سرکوب اتحادیه های کارگری، پرداخت رشوه به مقامات دولتی و محلی برای تحقق خواسته های مدیران شرکت های تولید کننده موز و برهم خوردن تنوع زیستی گیاهان و جانوران مناطق کاشت موز یادآوری می کند که به دنبال سودآوری بیشتر، مدیران این ابرشرکت ها از کشوری به کشوری دیگر می روند. استفاده گسترده از انواع سموم مختلف آفت کش و حشره کش و قارچ کش که به عقیمی مردان کارگر و مقاوم شدن تدریجی آفات منجر شده، سلامت جوامع انسانی و طبیعی را با چالشی بزرگ رو به رو کرده است.