مجله تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران
سال بیستم شماره 1 (پیاپی 22، بهار 1384)

در این تحقیق جهت ساخت تخته فیبر نیمه سنگین از نی های تالاب انزلی (Phragmites australis) استفاده شده است. خواص آناتومیکی نی شامل طول الیاف، قطر الیاف، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره سلولی به ترتیب 1.38 میلیمتر، 17.07، 6.15 و 5.46 میکرون اندازه گیری گردید.
به منظور بررسی تاثیر عوامل تولید بر کیفیت تخته فیبر نیمه سنگین از دو درجه حرارت بخار زنی 170 و 180 درجه سانتیگراد و سه زمان بخار زنی 5، 10 و 15 دقیقه جهت تهیه الیاف استفاده شد و از این الیاف تخته ساخته شد. ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تخته ها شامل مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته، مقاومت چسبندگی داخلی و واکشیدگی ضخامتی پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب اندازه گیری و مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج اثر درجه حرارت بخار زنی و زمان بخار زنی بر ویژگی های خمشی تخته فیبر نشان داد که حداکثر مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته در درجه حرارت بخارزنی 170 درجه سانتیگراد و زمان بخار زنی 5 دقیقه بدست آمد. اثر تخریبی افزایش درجه حرارت بخارزنی و زمان بخارزنی بر مقاومت خمشی نسبت به مدول الاستیسیته مشهودتر بود. نتایج حاصل از تاثیر دو عامل مذکور بر مقاومت چسبندگی داخلی نشان داد که حداکثر این ویژگی در درجه حرارت زنی 170 درجه سانتیگراد و زمان بخارزنی 5 دقیقه بدست آمد. نتایج اثر درجه حرارت بخارزنی و زمان بخارزنی بر واکشیدگی ضخامتی پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب تخته ها نشان داد که حداقل ویژگی های فوق در درجه حرارت بخارزنی 180 درجه سانتیگراد و زمان بخارزنی 15 دقیقه بدست آمد.

20 درخت صنوبر (Populus nigra) از منطقه کرج قطع شد و پس از تبدیل به گرده بینه هایی به طول 230 سانتیمتر و برش آنها به دو روش]راه پهن (Live Sawing) و با استفاده از اره نواری افقی و یک رو یک نر شده با استفاده از اره نواری عمودی] و در 8 کلاسه قطری (8 سطح) و تهیه تخته به ضخامت اسمی 60 میلیمتر انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برش راه پهن دارای بازده برش بیشتری نسبت به دیگر روش برش چوب می باشد. به منظور جلوگیری از ایجاد ترک و شکاف های انتهایی، مقاطع کلیه تخته ها با رنگ روغنی رنگ آمیزی گردیدند (این عمل قویا در کلیه عملیات چوب بری و چوب خشک کنی توصیه می گردد). در پایان الگوی برش (Sawing Pattern) مناسب جهت کلاسه های قطری گرده بینه های مورد بررسی در این تحقیق جهت برش و تهیه تخته به ضخامت اسمی 60 میلیمتر، ارایه گردید.

در این بررسی شرایط بهینه ساخت تخته خرده چوب از ضایعات نخل، کهور پاکستانی، گز و اکالیپتوس کاملدولنسیس موجود در قسمت های جنوبی ایران با هدف تعیین ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تخته ها مورد مطالعه قرار گرفته است. مصرف چسب 9، 10 و 11 درصد (بر اساس وزن خشک خرده چوب)، زمان پرس 5، 6 و 7 دقیقه به عنوان عوامل متغیر در نظر گرفته شدند.
ماده چوبی بکار رفته شامل ضایعات هرس چهار گونه متداول در جنوب کشور، نوع رزین (اوره- فرم آلدئید)، نوع و درصد هاردنر (سخت کننده) (کلرور آمونیوم بر مبنای 2 درصد وزن خشک چسب)، زمان بسته شدن پرس (4.5 میلیمتر بر ثانیه)، دانسیته تخته (0.7 گرم بر سانتیمتر مکعب)، فشار پرس (30 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع) و درجه حرارت پرس (160 درجه سانتیگراد) به طور ثابت فرض گردیدند. تخته های ساخته شده مطابق با استاندارد DIN-68763 جهت تعیین ویژگی های فیزیکی و مکانیکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داده است که:- با افزایش میزان درصد چسب از 9 به 11 درصد مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته و چسبندگی داخلی افزایش یافته و واکشیدگی ضخامتی پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب کاهش یافته اند. همچنین در زمان پرس 6 دقیقه ویژگی های فیزیکی و مکانیکی در شرایط مطلوب قرار داشته است.

در این بررسی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، ابعاد الیاف، خمیر کاغذ و کاغذسازی توسکای قشلاقی 4 ساله مورد تحقیق قرار گرفت. برای پخت و تهیه خمیر کاغذ، سه روش CAMP, APMP یک مرحله ای و APMP دو مرحله ای مورد استفاده قرار گرفت.
متوسط جرم ویژه خشک و بحرانی این درخت به ترتیب 0.396 و 0.368 گرم بر سانتیمتر مکعب و میانگین طول الیاف، قطر الیاف، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره سلولی 50 عدد فیبر به ترتیب 0.875 میلیمتر، 32.66 میکرون، 27.28 میکرون و 2.7 میکرون اندازه گیری شد.
ترکیب شیمیایی، شامل سلولز 48.5 درصد، لیگنین 25.35 درصد، خاکستر 0.31 درصد و مواد استخراجی 2.36 درصد تعیین شد.
پس از پخت های مقدماتی، درجه حرارت کلیه پخت ها 95 درجه سانتیگراد، زمان پخت 10، 20، 30 و 40 دقیقه، میزان هیدروکسید 10 درصد و پر اکسید 3 درصد در نظر گرفته شد.
در پخت CMP، بازده خمیر کاغذها به طور متوسط بین 82.57- 73.72 درصد، مقاومت در برابر ترکیدن 1.53 Kpa m2/gr.، طول پاره شدن 3.81 Km، مقاومت در برابر پاره شدن 3.34 Nm2/gr، ماتی 99.59 درصد و براقیت 29.35 درصد اندازه گیری شد.
در پخت APMP یک مرحله ای، بازده خمیر کاغذها به طور متوسط بین 81.57- 74.09 درصد، مقاومت در برابر ترکیدن 1.52 K Pa m2/gr.، طول پاره شدن 3.5 Km.، مقاومت در برابر پاره شدن 3.29 mNm2/gr، ماتی 99.80 درصد و براقیت 28.21 درصد اندازه گیری شد.
در پخت APMP دو مرحله ای، بازده خمیر کاغذها به طور متوسط بین 80.89- 73.99 درصد، مقاومت در برابر ترکیدن Kpam2/gR. 1.29، طول پاره شدن Km 3.95، مقاومت در برابر پاره شدن mNm2/gr 3.45، ماتی 99.85 درصد و براقیت 32.41 درصد اندازه گیری شد.
اختلاف بین میانگین بازده خمیر کاغذها در سه روش در سطح 5% معنی دار نشد. خمیر کاغذهای APMP دو مرحله ای (زمان پخت 40 دقیقه) از مقاومت در برابر ترکیدن، طول پاره شدن و براقیت بیشتری برخوردار بودند. تغییر روش پخت در سطح 5% اختلاف معنی داری بر روی مقاومت در برابر پاره شدن خمیر کاغذها نداشت.

در این تحقیق با استفاده از خرده چوب های راش تحت شرایط استفاده از 3 گرادیان رطوبت صفر، 3 و 6 درصد، 2 دمای پرس 165 و 185 درجه سانتیگراد و 2 زمان پرس 3 و 5 دقیقه با هدف بررسی تاثیر شرایط ساخت به ویژه گرادیان رطوبت بر ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تخته خرده چوب به ساخت تخته های آزمایشگاهی اقدام گردید. از ترکیب عوامل فوق، 12 تیمار بوجود آمد و برای هر تیمار 3 تخته (تکرار) و در مجموع 36 تخته ساخته شد. ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تخته های ساخته شده، اندازه گیری شد و نتایج حاصل با استفاده از طرح آماری کاملا تصادفی و آزمون فاکتوریل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد که افزایش گرادیان رطوبت باعث بهبود مدول الاستیسیته تخته ها شده است و افزایش زمان پرس در گرادیان صفر درصد باعث کاهش یافتن مقاومت خمشی و مدول الاستیسیته گردیده است. در حالی که در گرادیان های رطوبت بالاتر، افزایش زمان پرس موجب بهبود این ویژگی ها گردیده است. از طرف دیگر مشاهده شد که رابطه معکوسی بین گرادیان رطوبت و مقاومت چسبندگی داخلی وجود دارد و افزایش زمان پرس موجب بهبود چسبندگی داخلی تخته ها شده است.
نتایج حاصل از اندازه گیری واکشیدگی ضخامت تخته ها نشان داد که با افزوده شدن به گرادیان رطوبت، واکشیدگی ضخامت تخته ها نیز افزایش یافته است. ولی افزایش زمان پرس باعث کاهش و بهبود واکشیدگی ضخامت شده است و با افزایش یافتن گرادیان رطوبت، تاثیر افزایش زمان پرس در کاهش مقدار واکشیدگی ضخامت شدیدتر بوده است.

در این بررسی استفاده از ضایعات پشت لای چوب راش در صنایع تخته خرده چوب با عوامل مورد بررسی شامل عوامل متغیر: درصد رزین: 9، 10 و 11 درصد، درجه حرارت پرس: 165 و 175 درجه سانتیگراد زمان پرس: 5 و 6 دقیقه و درصد هاردنر: 1.5 و 2.5 درصد به عنوان عوامل متغیر در نظر گرفته شده است.
پس از ساخت تخته های آزمایشگاهی ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تخته ها مطابق با استاندارد DIN آلمان اندازه گیری شده است. با استفاده از طرح آماری فاکتوریل کاملا تصادفی نتایج مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
با در نظر گرفتن نتایج بدست آمده چنین استنباط می گردد که شرایط مطلوب جهت ساخت تخته خرده چوب از ضایعات پشت لای چوب راش در شرایط استفاده از 11 درصد چسب اوره- فرم آلدئید، زمان پرس 6 دقیقه، حرارت پرس 175 درجه سانتیگراد و میزان مصرف هاردنر 2.5 درصد بدست آمده است.

دوام چوب Eucalyptus intertexta R.T.Baker در حالت های طبیعی و تیمار شده با مواد حفاظتی سلکور و کرئوزوت در برابر قارچ رنگین کمان (Trametes versicolor L.ex fr) مورد بررسی قرار گرفت. خسارت قارچ بر روی چوب درون نمونه هایی به ابعاد 1.5×2.5×5 سانتیمتر، در آزمایشگاه با روش Kolleshale طبق استاندارد DIN آلمان به شماره 52176 و استاندارد B.S. انگلستان به شماره 838 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که درصد کاهش جرم نمونه های چوب اعم از دوام طبیعی (تیمار نشده) و تیمار شده در مجاورت با قارچ و مقایسه آنها با یکدیگر، قارچ بر روی نمونه های اشباع شده چوب، تاثیری نداشته و بر روی نمونه های دوام طبیعی چوب، کاهش جرمی کمتر از 4 درصد داشته است که بدین ترتیب، چوب درون آن، جزء چوب های با دوام محسوب می شود.