فصلنامه پژوهش در علوم ورزشی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 22، بهار 1388)

هدف پژوهش حاضر مطالعه تاثیر تمرین هوازی منتخب بر برخی شاخص های تهویه ای، مانند حجم بازدمی اجباری در ثانیه اول()، تهویه ارادی بیشینه (MVV) ظرفیت حیاتی (VC) و حجم جاری (TV) در مصدومین شیمیایی گازهای جنگی(گاز خردل) بود. به همین منظور 14 نفر از جانبازان شیمیایی ریوی که در اثر تماس با گاز خردل دچار ضایعه ریوی در حد متوسط (ملاک جهت ورود به تحقیق در دامنه بین 51 تا 65 درصد پیش بینی شده)دچار هستند، با میانگین سنی 08/8±89/44 سال، وزن57/12±41/77 کیلوگرم، حجم بازدمی اجباری در ثانیه اول 42/9±81/61 درصد پیش بینی شده انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه کنترل (6 نفر) و تجربی (8 نفر) تقسیم شدند. ابتدا بیماران پیش آزمون اسپیرومتری مربوط به، MVV، VCو TV و سپس آزمون اصلاح شده بروس را برای تعیین اجرا کردند. آنگاه گروه تجربی به مدت 4 هفته برنامه تمرین هوازی منتخب را با چرخ کارسنج با شدت 70 تا 80 درصد به مدت 20 تا 30 دقیقه و سه بار در هفته اجرا کردند و سپس از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. پس از آنالیز آماری در سطح 05/ 0 < P، نتایج تحقیق نشان داد که تمرین هوازی منتخب با چرخ کارسنج بر مقدار، MVV، VCو TV گروه تجربی در پس آزمون نسبت به پیش آزمون تاثیر اندکی داشته است که از نظر آماری معنی دار نبوده است (مقادیرp به ترتیب 361/0، 528/0، 063/0، 187/0). همچنین تغییرات بین گروهی عوامل مذکور در مقایسه با پیش آزمون و پس آزمون نیز معنی دار نبوده است(مقادیرP به ترتیب 724/0، 898/0، 445/0، 628/0). نتایج نشان می دهد تمرین هوازی منتخب با چرخ کارسنج به مدت 4 هفته ی بر شاخص های تهویه ای (، MVV، VCو TV) جانبازان شیمیایی ریوی تاثیر ندارد.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر 12 هفته تمرین استقامتی بر برخی شاخص های دستگاه هموستازی و چربی های خونی موش های صحرایی ماده ویستار با وزن 93/4 62/325 گرم و سن 21 ماه بود که دست کم سه ماه از پایان دوران باروری آنها سپری شده بود. به همین منظور 40 موش صحرایی انتخاب و به طور تصادفی به دوگروه تمرینی وکنترل و زیر گروه های میان آزمون و پس آزمون تقسیم شدند. پس از آشنایی دو هفته ای حیوانات با محیط جدید آزمایشگاه و نحوه دویدن روی نوارگردان، گروه تمرینی به مدت 12 هفته (هفته ای 5 جلسه و هر جلسه با سرعت و مدت پیشرونده) تمرین دویدن را روی نوارگردان اجرا کردند. خون گیری در سطح پایه با شرایط کاملا مشابه و پس از 12 تا 14 ساعت ناشتایی شبانه، در سه مرحله پیش آزمون، انتهای هفته های ششم و دوازدهم انجام شد. برای آنالیز آزمایشگاهی مقادیر فیبرینوژن و زمان نسبی ترومبوپلاستین فعال شده(APTT) از روش انعقادی و برای بررسی چربی های خونی نیز از روش آنزیماتیک استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون «تی» مستقل و آنالیز واریانس دو طرفه در اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی (LSD) در سطح 05/0 P تحلیل شد. نتایج نشان داد تمرین استقامتی به ترتیب کاهش و افزایش معنادار مقادیر فیبرینوژن و (APTT) در مراحل مختلف تحقیق و همچنین در مقایسه با گروه کنترل موجب شده است. از سوی دیگر کاهش (TC) در مراحل مختلف تحقیق معنادار نیست. به علاوه، کاهش مقادیر (VLDL-C) فقط در مرحله پس آزمون نسبت به مرحله پایه معنادار است. با وجود این، تفاوت بین گروهی مقادیر همه تمام چربی های خونی مورد نظر در پژوهش و نسبت های آنها (VLDL-C، LDL-C، HDL-C، TC، TG، TC/ HDL-C و LDL-C/HDL-C) به دنبال 6 و12 هفته تمرین معنادار است. براساس این یافته ها می توان گفت اجرای تمرین استقامتی با شدت متوسط و سازگاری های حاصل از آن آثار مثبتی بر دستگاه هموستازی و پیشگیری از فرایند ترومبوز دارد.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر حجم هوای بازدمی با فشار در ثانیه اول(FEV1)و ظرفیت حیاتی اجباری (FVC) ریوی و رابطه آن با شاخص توده بدن (BMI) در کارکنان مرد چاق شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است. نخست، آزمودنی ها برگه علاقه مندی پرسش نامه تعیین سلامتی و رضایت نامه را تکمیل کردند، بدین منظور40 آزمودنی در دو گروه چاق نوع یک با میانگین سنی 5/2±47 سال، قد 15/172 سانتی متر، وزن5/2 ±87/78 کیلوگرم و شاخص توده بدن 5/3±56/26 کیلوگرم بر متر مربع و گروه چاق نوع دو با میانگین سنی 7±90/46 سال، قد3±175 سانتی متر، وزن4±17/100کیلو گرم و شاخص توده بدن 4±69/32 کیلوگرم بر متر مربع به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای اجرای پژوهش وزن، قد، شاخص توده بدن و شاخص های اسپیرومتری (FVC و FEV1) اندازه گیری شد. پس از ثبت این اطلاعات به مدت 8 هفته، دوگروه چاق نوع یک و دو تمرینات هوازی را با شدت 55 درصد VO2 max اجرا کردند که تا پایان هفته هشتم80 درصد VO2 max توان هوازی را انجام دادند که در این تحقیق شامل دویدن است. مجددا از کلیه آزمودنی ها پس آزمون گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد بین نتایج FVC وFEV1 در مرحله پیش آزمون و پس آزمون در دوگروه چاق نوع یک و دو تفاوت معنی داری وجود دارد(05/0> P). بعد از هشت هفته تمرین منتخب، بین نتایج FVC و FEV1 در هر دو گروه تفاوت معنی داری وجود ندارد. بین شاخص توده بدن در دوگروه مذکور و شاخص های ریوی FVC و FEV1 رابطه معنی داری وجود دارد (05/0> P).

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر سه روز دوی متوالی و غیر متوالی 1600 متر بر دستگاه ایمنی دختران دانشجوی تربیت بدنی بود. بدین منظور 25 نفر از دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه مازندران در محدوده سنی 18-22 سال به طور تصادفی به گروه تجربی- دوهای متوالی و غیر متوالی- وگروه کنترل تقسیم شدند. آزمودنی های گروه تجربی سه روز غیر متوالی(شنبه، دوشنبه و چهار شنبه)را دویدند و سپس با یک هفته استراحت مجددا همان آزمودنی ها برنامه دو را در سه روز متوالی(شنبه، یک شنبه و دوشنبه) دویدند. نمونه های خونی بلافاصله پس از هر بار دوی 1600 متر در روزهای اول، دوم و سوم به طور مجزا از گروه تمرینی، پس از دو متوالی و نیز دو غیر متوالی گرفته شد. نمونه های خونی گروه کنترل نیز بدون اجرای دوهای متوالی و غیر متوالی هم زمان و همانند گروه تجربی گرفته شد. برای تعیین مقادیر استراحتی قبل از اجرای دوی 1600 متر نوبت اول از گروه های تجربی و کنترل همزمان نمونه خونی با عنوان پیش آزمون گرفته شد. نمونه های خونی با استفاده از دستگاه الکترونیکی شمارش گر سلولی اندازه گیری و سپس داده ها با آزمون اندازه گیری های مکرر و آنالیز واریانس و آزمون های تعقیبی (LSD)و شفه در سطح معناداری 05/0 ≤ P تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد تغییرات درون گروهی مقادیر گلبول های سفید تام خون در گروه تجربی- دو متوالی و غیر متوالی- افزایش معناداری داشته است. همچنین، تغییرات معناداری در مقادیر این شاخص بین گروه تجربی- دو متوالی و غیر متوالی- با گروه کنترل به دنبال پس آزمون اول، دوم و سوم مشاهده شد. این تفاوت در بین گروه تجربی دو متوالی و گروه تجربی دو غیر متوالی مشاهده نشد. همچنین تغییرات درون گروهی و بین گروهی سایر شاخص ها از لحاظ آماری معنادار نبوده است. بر اساس این یافته ها می توان گفت اگرچه فعالیت ورزشی متوالی و غیر متوالی گلبول های سفید تام خون را تغییر داد، ولی تکرار جلسات تمرینی در روزهای متوالی تاثیر قابل توجهی بر این شاخص نداشت.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین ارتباط بین قد و توان هوازی بیشینه (VO2 max) در آزمون پله کویین و سنجش گازهای تنفسی روی چرخ کارسنج بود. 54 دانشجوی دختر تمرین کرده با میانگین سنی 93/1 ±22/23 سال، قد 19/8 ±13/162 سانتی متر، توده بدن 59/8 ± 97/57 کیلوگرم، شاخص توده بدنی 24/2 ± 03/22 کیلوگرم بر مترمربع و درصد چربی بدن 79/4±24/24 درصد، آزمودنی های پژوهش بودند که به سه گروه قدی کوتاه 11/3 ± 22/153 سانتی متر، متوسط 77/1 ± 27/161 سانتی متر و بلند 17/3 ± 91/171 سانتی متر تقسیم شدند. توان هوازی بیشینه با استفاده از دو آزمون پله کویین و سنجش گازهای تنفسی روی چرخ کارسنج اندازه گیری شد. یافته ها نشان داد بین توان هوازی بیشینه در گروه های کوتاه، متوسط و بلند قد در هر یک از دو آزمون پله کویین و سنجش گازهای تنفسی روی چرخ کارسنج تفاوت معناداری وجود ندارد(05/0p). به هنگام مقایسه توان هوازی بیشینه اندازه گیری شده در آزمون های پله کویین و سنجش گازهای تنفسی روی چرخ کارسنج در درون هر یک از گروه های قدی تفاوت معناداری دیده شد (001/0 P<)؛ به این ترتیب که توان هوازی بیشینه به دست آمده در پله کویین در هر سه گروه بیشتر بود. همچنین بین توان هوازی بیشینه و قد در کل آزمودنی ها در هر دو آزمون همبستگی معناداری دیده نشد (05/0> P). نتیجه این که بین توان هوازی بیشینه و قد در دو آزمون پله کویین و سنجش گازهای تنفسی روی چرخ کارسنج ارتباطی وجود نداشت؛ بنابراین می توان گفت بین توان هوازی بیشینه و قد در آزمون پله کویین ارتباطی وجود ندارد.

مصرف مکمل کراتین منوهیدرات در دو دهه اخیر، برای بهبود عملکرد ورزشی و افزایش توده عضلانی در بین ورزشکاران جوان شیوع زیادی پیدا کرده است. با توجه به تناقضات موجود در زمینه عوارض ناشی از مصرف این مکمل، پژوهش حاضر به منظور تعیین تاثیر بارگیری مکمل کراتین بر آنزیم های شاخص آسیب سلولی (LDH، CK و(CKMB) در سرم 18 نفر فوتبالیست جوان (با میانگین سنی 3/0±5/17 سال، قد 50/6±33/173 سانتی متر و وزن 8/11 ±61/68 کیلوگرم) در قالب طرح نیمه تجربی دو گروهی دوسویه کور با جایگزینی تصادفی انجام شد. گروه آزمون روزانه 3/0 گرم کراتین به ازای هرکیلو گرم از وزن بدن به مدت یک هفته به شکل محلول قندی سوکروز پنج درصد دریافت کردند. در حالی که گروه کنترل به همان اندازه شبه دارو مصرف نمودند. گروه های مورد مطالعه طی دوره بارگیری، در تمرینات دایره ای هشت ایستگاهه با شدت60% یک تکرار بیشینه شرکت کردند. میزان تغییرات فعالیت آنزیم های سرمی قبل از بارگیری و 24 ساعت پس از تمرینات دایره ای در حالت پایه با دستگاه اتوآنالایزر به صورت واحد بین المللی در لیتر اندازه گیری شد. میانگین و دامنه اختلافات فعالیت آنزیمی دو گروه پس از بارگیری با آزمون «تی» مستقل در سطح معنی داری پنج درصد بررسی شد. یافته های تحقیق حاکی است که بارگیری مکمل کراتین به طور معنی داری نمی تواند دامنه تغییرات فعالیت آنزیم 52/0 = t، LDH، 609/0 ≥ p) افزایش دهد. درحالی که دامنه تغییرات فعالیت آنزیم CK (13/5 = t، 0004/0 ≥ p) CKMB(10/2 = t، 05/0 ≥ p) به طور معنی دار افزایش پیدا کرد. از این رو، می توان نتیجه گیری کرد که بارگیری کراتین منوهیدرات ممکن است تغییرات نامطلوب آنزیم های سرمی شاخص آسیب های بافتی را موجب شود. اما تا روشن شدن نتایج قطعی در مطالعات آتی، لازم است ورزشکاران با احتیاط بیشتری از مکمل کراتین منوهیدرات استفاده کنند.

هدف از این پژوهش تعیین تاثیر یک دوره تمرین هوازی بر میزان لپتین، کورتیزول و تستوسترون سرم در دو گروه از مردان چاق و لاغر تمرین نکرده بود. بدین منظور از بین افراد سالم و داوطلب در اجرای این پژوهش که در دامنه سنی5±30 سال قرار داشتند و پرسش نامه مشخصات فردی، تاریخچه سلامتی، میزان فعالیت بدنی و مصرف دخانیات را تکمیل کردند، با استفاده از دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیبات بدن، شاخص توده بدنی(BMI) آنها تعیین شد و تعداد 40 نفر تمرین نکرده به صورت هدفمند انتخاب شدند. تعداد(20 نفر وزن:9/15±8/96کیلوگرم، قد:3/12±5/171سانتی متر، سن:5±30 سال و شاخص توده بدنی: 1/2± 3/32کیلوگرم برمتر مربع) در گروه چاق و تعداد 20 نفر (وزن: 3/3±57کیلوگرم، قد:3/3±177سانتی متر، سن:5±30سال و شاخص توده بدنی: 58 /0± 1/18 کیلوگرم بر متر مربع) در گروه لاغر قرار گرفتند. نمونه های خونی برای تعیین میزان لپتین، کورتیزول و تستوسترون سرم به روش رادیو ایمونو اسی(RIA))2 روز قبل از تمرین اخذ شد. سپس هر دو گروه تحت تاثیر برنامه تمرین هوازی(دویدن روی نوار گردان با 65 تا 80 درصد حداکثر ضربان قلب) به مدت 30 دقیقه، طی 3 جلسه در هفته و به مدت 2 ماه قرار گرفتند. 2 روز پس از پایان دوره تمرینی مجددا نمونه های خونی اخذ و اندازه گیری متغیرها تکرار شد. تجزیه و تحلیل داده ها قبل و بعد از تمرین از طریق آزمون «تی» ویژه گروه های پیوسته و مستقل انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد تمرین هوازی با برنامه اعمال شده در داخل گروه ها به صورت معنی داری لپتین در هر دو گروه چاق (000/0= p) و لاغر را کاهش می دهد(004/0= p) و کاهش معنی دار ساختار توده بندی(012/0=p)و وزن(000/0= p) آزمودنی ها را در گروه چاق درپی دارد و نیز افزایش معنی دار کورتیزول (070/0=p) و شاخص توده بندی(008/0p=) گروه لاغر را موجب می شود. همچنین نتایج مقایسه بین گروهی تفاوت معنی داری را در میزان لپتین (000/0= p) تستوسترون (009/0= p) شاخص توده بندی(000/0= p) و وزن(000/0= p) در بین گروه های چاق و لاغر نشان داد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد تمرین هوازی از طریق تغییر در برخی هورمون ها از قبیل لپتین، کورتیزول و تستوسترون در تنظیم وزن بدن نقش اساسی ایفا می کند. ضمن این که احتمالا ساز و کار تاثیر تمرینات بدنی هوازی در تعادل وزن گروه های چاق و لاغر متفاوت است.