فهرست مطالب

فصلنامه زمین شناسی ایران
پیاپی 6 (تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/04/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سعید خدابخش، محمدرضا غریب رضا، رزیتا عسگری صفحه 3
    منطقه ساحلی استان خوزستان به وسعت 1359832 هکتار شامل طیف وسیعی از محیط های رسوبی ساحلی مانند خور، دلتا و تالاب و محیط های خشکی رودخانه ای و مخروط افکنه است. در این پژوهش تصاویر ماهواره ای TM (1988) و ETM+ (2000) به منظور شناسایی، تفکیک و پهنه بندی محیط های رسوبی سواحل آن مورد استفاده قرار گرفت. روش تحقیق بر اساس تلفیق آنالیز چشمی و رقومی محیط های رسوبی ساحلی در محیط GIS بوده است. بر اساس مطالعات انجام شده بارزترین تفکیک محیط ها در تصاویر حاصل از ترکیب باندهای 432 (TM) و 431 (ETM+) ایجاد شده اند. نقشه های پهنه بندی نشانگر آن است که بیشترین وسعت منطقه (بیش از 70 درصد) از رخساره های دلتایی، تالاب و پهنه های جزرومدی پوشیده شده است.
    کلیدواژگان: محیط های رسوبی ساحلی، استان خوزستان، تصویر ماهواره ای
  • محسن رضایی، محمد نخعی صفحه 11
    غار کارستی کتله خور که طولانی ترین غار شناخته شده در ایران می باشد، در منطقه تکتونیکی ایران مرکزی قرار گرفته است. این غار در سازند قم (الیگومیوسن) در کوه سقزلو تشکیل شده است. غار کتله خور در سه طبقه تشکیل شده و در محدوده ارتفاعی 1670 تا 1742 متر بالاتر از سطح دریا گسترش یافته است. غارنهشته های از جنس کلسیت از قبیل استالاگتیت، استالاگمیت، ستون و جریان سنگی در قسمت های نفوذ آب از لایه های بالایی در بخش هایی از غار یافت می گردد. نتایج نشان می دهند که این غار با کانال های آناستوموز توسط یک مکانیسم سیلابی و آب های نابرجا تشکیل شده است. طبقات مختلف غار با تغییر محل سطح ایستابی شکل گرفته اند.
    کلیدواژگان: کارست، هیدروژئولوژی، غار کتله خور، زنجان
  • کاظم رنگزن، پرویز ضیاییان فیروزآبادی، لیلا میرزایی، فرشاد علیجانی صفحه 21
    آسیب پذیری آبخوان آبرفتی دشت ورامین، واقع در جنوب شرق تهران، با استفاده از روش DRASTIC در محیط GIS مورد ارزیابی قرار گرفته است. پارامترهای DRASTIC بر اساس مهاجرت یون نیترات در محیط زیر سطحی، مورد واسنجی واقع شده و جهت حصول بیشترین انطباق با داده های مشاهده ای غلظت نیترات، وزن پارامترهای عمق آب زیرزمینی، خاک، محیط غیر اشباع و هدایت هیدرولیکی تصحیح شده است. نقشه نهایی نشان می دهد که 06/0% از آبخوان کاملا آسیب پذیر، 94/1% دارای پتانسیل آلودگی خیلی زیاد، 8% زیاد، 17% متوسط تا زیاد، 26% متوسط تا کم، 38% کم، و 9% دارای پتانسیل آلودگی خیلی کم می باشند. نواحی شمال شرق و جنوب غربی منطقه از پتانسیل آلودگی بالاتری نسبت به قسمت های میانی دشت برخوردار هستند. اطراف شهر ورامین دارای آسیب پذیری متوسط تا زیاد می باشد. ضرایب جذب گمانه ای در منطقه غیر اشباع به صورت یک پارامتر با توزیع مکانی در یک سطح پیوسته در محیط GIS مدل سازی گردید تا آسیب پذیری آبخوان نسبت به آلاینده های جذب شونده مورد ارزیابی قرار گیرد. بر اساس مدل اثر منطقه غیر اشباع، نواحی حاشیه غربی و جنوبی دشت ورامین دارای آسیب پذیری زیادی می باشند و حداقل آسیب پذیری آب های زیرزمینی در شمال غرب دشت ورامین وجود دارد. بخش های مرکزی دشت ورامین دارای نمایه های جذب متوسط تا زیاد می باشند و از این نظر دارای خطر آلودگی آب زیرزمینی کمی هستند. به طور کلی نتایج سیستم DRASTIC با نتایج حاصل از ارزیابی منطقه غیر اشباع در دشت ورامین همبستگی نسبی دارد.
    کلیدواژگان: آسیب پذیری، آلودگی نیتراته، منطقه غیر اشباع، DRASTIC، GIS
  • تیمور جعفری، ابراهیم مقیمی، سیدکاظم علوی پناه صفحه 33
    حوضه آبخیز چناران در استان خراسان شمالی، در دامنه های شمالی رشته کوه آلاداغ و 11 کیلومتری شرق بجنورد واقع شده و از زیرحوضه های رودخانه اترک می باشد. از مشکلات عمده این حوضه وقوع زمین لغزش های متعدد و نسبتا بزرگ می باشد که خسارات زیادی به بار آورده است. برای شناسایی حرکات توده ای آنچه بیش از همه لازم می نماید، شناخت کامل عوامل و فرایندهایی است که مداوم روی دامنه ها اثر گذاشته و آنها را ناپایدار می سازند. بنا به ضرورت متغیرهای زمین شناسی، هیدرولوژی، توپوگرافی و پوشش- کاربری اراضی مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق با استفاده از مدل «روش شاخص زمین لغزش2»(LIM)، ابتدا وزن هر یک از متغیرهای مستقل کمی و کیفی موثر در وقوع حرکات توده ای حوضه تعیین و با بدست آوردن مدل وقوع حرکات توده ای حوضه از روش «رگرسیون لجستیک3»، نقشه نهایی پیش بینی احتمال وقوع حرکات توده ای حوضه در دو طبقه با خطر زیاد و کم تهیه شد. همچنین با محاسبه تراکم وزنی در هکتار، زیرحوضه های موجود درحوضه برحسب آسیب پذیری در برابر خطر زمین لغزش رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین متغیرهای سنگ شناسی، سازند شوریجه(Ksh) متشکل از سنگهای آواری (گل سنگ و مارن) و سنگهای تبخیری با مساعدت متغیرهایی نظیر شیب، ارتفاع، آبهای زیرزمینی، کاربری اراضی باغی به دلیل آبیاری عمود بر شیب توپوگرافی، افزایش وزن تنه درختان و انتقال نیروی باد به وسیله تنه و ریشه آنها و زیربری توسط رودخانه چناران نقش موثرتری در بروز رویکرد حرکات توده ای حوضه ایفا نموده است.
    کلیدواژگان: حوضه زهکشی چناران، حرکات توده ای، مطالعه آماری، پهنه بندی خطر، مدل سازی
  • محمد محجل، فاطمه مصباحی صفحه 49
    رسوبات افقی با ضخامت و رنگهای مختلف به سن پلیوسن-کواترنری در 45 کیلومتری شمال باختر شهر زنجان، در گستره ای محدود به چند کیلومتر مربع، در محدوده فرونشست زنجان به صورت محلی، توسط گسلهای عادی بریده شده اند و سامانه هائی بسیار زیبا از سازوکار سیستم گسلهای عادی در برشهای جاده های این محدوده، بویژه آزادراه زنجان-تبریز به نمایش گذاشته اند. این برشها در واقع جعبه ماسه آزمایشگاه تکتونیک تجربی در مقیاس واقعی در طبیعت می باشند. رسوبات پلیوسن در این منطقه شامل رس، مارن و سیلت هستند که به دلیل افقی بودن لایه ها و تنوع رنگ، جابجائی ها در امتداد گسلش عادی بسیار مشخص می باشند. برداشت های میدانی ساختاری از این گسل ها معرف اینست که امتداد صفحات گسلی بطور میانگین خاوری- باختری و شیب آنها به هر دو سوی شمال و جنوب است. انواعی از ساختارهای سامانه های گسلش عادی در این برونزد ها مثل فرابوم-فروبوم، نیم فرو بوم و چرخش بلوک های گسلی، چینهای کشان، گسلش هم ساز، نا هم ساز و تغییر مسیر گسل در اثر اختلاف ضخامت و جنس لایه ها مشاهده می گردند. در بیشتر موارد میل خش خط های روی صفحات گسلی با شیب صفحه همان گسل یکسان است. علت ایجاد این گسلش در محدوده ای از فرونشست زنجان با وجود حوضه جدایشی کششی در مسیر گسل پی سنگی تبریز ارزیابی شده است.
    کلیدواژگان: فرونشست زنجان، گسلش عادی، فرابوم و فروبوم، چرخش بلوک های گسلی، ساختارهای جنبشی سطح گسل
  • رضا موسوی حرمی، اسدالله محبوبی، علی خردمند، حامد زندمقدم صفحه 71
    برای آنالیز رخساره های سنگی و شناخت عناصر ساختاری نهشته های سیلیسی آواری سازند داهو به سن کامبرین پیشین، دو برش داهوئیه (الگو) و گزوئیه به ضخامت های 240 و 227 متر واقع در جنوب شرق و شرق زرند مورد مطالعه قرار گرفته است. آنالیز رخساره های سنگی و عناصر ساختاری منجر به شناخت 9 رخساره سنگی و 5 عنصر ساختاری شده است. رخساره های سنگی در سه گروه دانه درشت (Gcm)، دانه متوسط (Sp، St، Sh، Sl، Sr، Sm) و دانه ریز(Fl، Fm) دسته بندی شده اند. عناصر ساختاری شناسایی شده شامل CH، LA، FF، CR، CS می باشند. آنالیز رخساره های سنگی و عناصر ساختاری منعکس کننده محیط رسوب گذاری این نهشته ها در رودخانه مئاندری با بستر ماسه ای است. آنالیز چینه نگاری سکانسی نشان می دهد که رسوبات سازند داهو در طی افت سطح نسبی دریا در کامبرین پیشین شکل گرفته و سیکل های به طرف بالا ریزشونده که حجم وسیعی از نهشته های سازند داهو را در بر می گیرند، به دسته رخساره HST تعلق دارند که در اثر حرکات جانبی کانال و تغییرات در میزان فرونشینی حوضه بر جای گذاشته شده اند. امید است که این داده ها بتواند در تفسیر حوضه و بازسازی جغرافیای دیرینه در مقیاس محلی و ناحیه ای مورد استفاده قرار گیرند.
    کلیدواژگان: سیلیسی آواری، سازند داهو، رخساره های سنگی، عناصر ساختاری، چینه نگاری سکانسی
  • حمیدرضا ناصری، حمید ندافیان صفحه 87
    دشت همدان- بهار تحت تاثیر عوامل آلاینده ای نظیر فاضلاب شهرهای همدان و بهار، کشتارگاه صنعتی دام همدان، مرغداری ها و دامداری ها و کشاورزی سنگین قرار دارد. عدم توجه کافی به آلودگی آب زیرزمینی در سال های گذشته منجر به تشدید پدیده آلودگی در آبخوان دشت همدان- بهار شده است. به منظور تامین داده های مورد نیاز در شبیه سازی انتقال آلودگی آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی از 23 منبع آب زیرزمینی در دو نوبت نمونه برداری شده است. با سنجش شیمیایی نمونه ها، غلظت کاتیون ها و آنیون های اصلی نظیر کلسیم، منیزیم، سدیم، نیترات، بی کربنات، کلر و سولفات مشخص شده است. شبیه سازی هیدرولیک جریان و انتقال آلودگی در آب های زیرزمینی دشت با استفاده از کدهای MODFLOW و MT3D به منظور تعیین منشا آلاینده ها انجام شده است. با توجه به نتایج حاصله، منابع آلاینده فوق الذکر، تاثیر به سزایی در آلودگی آب های زیر زمینی به ویژه در نیترات دارند. بیشترین آلودگی نیتراته در حوالی روستای یکن آباد وجود دارد که حاصل انتقال نیترات کود های شیمیایی به آب زیرزمینی است. ضخامت کم آبرفت و وجود رسوبات ریز دانه(سیلت و رس) از عوامل مهم افزایش شدید غلضت نیترات آب زیرزمینی در این محل و مناطقی مانند کشتارگاه صنعتی می باشد. ایجاد حریم کیفی و ضخامت زیاد آبرفت در حوالی چاه های آب شرب شهر همدان منجر به کاهش آلودگی در این ناحیه شده است. همچنین بر خلاف عوامل آلاینده، بند سوم بهار تاثیر به سزایی در بهبود کیفیت آب زیر زمینی در محدوده بند و تا حدودی در ناحیه قرق بهار داشته است.
  • صفحه 99
|
  • Khodabakhshs., Gharib-Reza, M.R. Asgari, R Page 3
    Coastal zone of Khuzestan Province, which has an area of 1359832 hectare, is covered by various coastal (i.e. estuary, lagoon, delta) and continental (i.e. river and alluvial fan) environments. In this research, TM (1988) and ETM+ (2000) satellite images were used for recognition and differentiation of coastal environments. This study is based on combination of visual and digital image analysis in a GIS environment. The best images were formed by combination of 432 bands of TM and 431 bands of ETM+ sattelites. Polygon maps showed that most part (>70%) of region is covered by delta, lagoon and tidal flat environments.
  • Rezaeim., Nakhaei, M Page 11
    Katalehkhor cave, in SW of Zanjan Province/Iran, has been studied. It is the longest cave in Iran. The cave is located within the Central Iranian Zone. It is developed mainly within the Qom limestone (Oligomiocene) of Saghez-lou Mountain. Katalehkhor is a multistage cave with three levels ranging from 1670 to 1742 m above mean sea level. Calcite speleothems (stalactite, stalagmite, column, flowstone and helictite) occur locally in zones of water percolation from overlying formations. According to previous studies, Katalehkhor cave is an anastomosis maze cave. The evidences demonstrate the floodwater origin of Katalehkhor cave. Cave levels have been developed due to fluctuation of the water table.
  • Rangzank., Ziaeean Firuzabadip., Mirzaeil., Alijani, F Page 21
    The vulnerability of ground water pollution in Varamin plain, located in the southeast of Tehran, has been evaluated using DRASTIC method in GIS environment. The DRASTIC parameters have been calibrated with respect to migration of nitrate ion in the aquifer. The weights of depth to groundwater, soil, unsaturated zone, and hydraulic conductivity have been modified accordance to observed data of nitrate concentrations. This study produced a pollution potential map for the area and classified 9% as having very low pollution potential, 38% as having low pollution potential, 26% as having moderate to low pollution potential, 17% as having moderate to high pollution potential, 8% as having high pollution potential, 1.94% as having very high pollution potential, and 0.06% as having complete vulnerability. The northeast and southwest areas of Varamin plain have more pollution potential rather than middle parts of the plain. The unsaturated adsorption coefficients have been modeled as surface 2D parameter in GIS environment for evaluation of vulnerability of aquifer with respect to adsorb able contaminants. Assessment of adsorption in the unsaturated zone shows that the west and south of Varamin plain have very high pollution potential and the northwest areas of the plain have lowest vulnerability indices. The central parts of the plain have moderate to high adsorption indices and therefore have lower risk of ground water pollution. In general, the results of DRASTIC have relative correlation with the results of the model of unsaturated zone evaluation, in Varamin plain.
  • Jafariet., Moghimie., Alavipanah, S.K Page 33
    Chenaran watershed is located in the northern Khorasan Province, at northern slopes of Aladagh range and is one of the Atrak river subbasins. Several large scale landslides occur in this basin which led to a lots of damages. In order to recognize the mass movements, all aspects of the factors and processes which continually affect on slopes and led to instability, of slope should be identified. In this research the geology, hydrology, topography and landcover-landuse factors were studied.At the first step, the weight of quantitative & qualitative effective variables in basin mass movements was determined, by using “Landslide Index Method” (LIM) model. Then by obtaining of “Logistic regression” model of mass movements in basin, final map for prediction of mass movements probability with 2 classes was prepared. According to the vulnerability about landslide hazard, subbasins were ordered by calculation of weighted accumulation per hectar. Thus, the “Shurijeh Formation” (Ksh) consists of clastic rocks (siltstone and marl) and evaporites, which are impermiable, with assistance of slope, altitude, ground waters, landuse and Chenaran river under cutting, are the most important factors for mass movements in chenaran watershed.
  • Mohajjelm., Mesbahe, F Page 49
    Flat lying Pliocene-Quaternary detritic sediments with various thickness and color were cut by normal faults in restricted area in the Zanjan depression, 45 km northwest of Zanjan city. Along the road cuts, including the Zanjan-Tabriz free-way, young flat-lying Pliocene-Quaternary sediments were cut and displaced by abundant normal faults that exposed locally in 90 square kilometers. These normal faults are approximately E-W in strike and have pure dip-slip movements. Horst and graben structures are abundant in the study area due to conjugate faulting. Along the fault zones, structures like: change of dip due to layers lithology and reology, fibers growth of gypsum, striations and grooves on the fault planes are developed. Striations on the fault planes are parallel to the main dip of the fault planes implying displacement due to gravity. Development of normal faults in restricted area in Zanjan depression produced as a local pull-apart basin along the major Tabriz basement fault.
  • Moussavi-Haramir., Mahboubia., Kheradmanda., Zandmoghadam, H Page 71
    For lithofacies analysis and recognization of architecture elements of silisiclastic sediments of Dahu Formation (Late Camberian), two stratigraphy sections at Dahuieh (type section) and Gazuieh have been measured and the thickness are 240 and 227 meters, respectively. This study led to identification of 9 lithofacies and 5 architecture elements. Lithofacies classified into three categories including coarse grain (Gcm), medium grain (Sp, St, Sh, Sl, Sr, Sm), and fine grain (Fl, Fm). The interpreted architecture elements are CH, LA, FF, CS, CR. Based on lithofacies and architecture elements, it is interpreted that these silisiclastic sediments may have been deposited in sand-bed meandering river. Sequence stratigraphy analysis show that the Dahu Formation formed during the sea level fall in the Early Camberian time. Many fining upward cycles, that have been formed the highstand system tract (HST), deposited during laterally migration of channel and subsidence of basin. We hope that this information can be used to basin analysis and paleogeographical reconstruction of the Early Camberian time in local and regional scales.
  • Nassery, H. R., Nadafian, H Page 87
    Hamedan-Bahar plain is influenced by contamination agents such as Hamedan and Bahar sewage treatment, Hamedan industrial shambles, henneries and heavy agricultural activity. To provide the useful data for simulation of contamination transport in the study area, 23 wells were sampled during two periods. Ground water flow and nitrate transport were simulated using MODFLOW and MT3D codes. This study indicates that Yeknabad area have a Maximum nitrate concentration that rises due to agricultural fertilizer and strengthening by fine grain sediment (silt and clay). Nitrate transport from surface to groundwater is increased by low thickness of alluvium in Hamedan industrial shamble and southern study areas. High thickness of alluvial sdiments and sanitary area in Hamedan drinking water wells, decrease the groundwater contamination. Also the quality of groundwater in Bahar third dam and Ghorogh Bahar areas, in despite of contaminant agent, improve.