فهرست مطالب

مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث
سال یازدهم شماره 1 (پیاپی 21، بهار 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/03/27
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فتحیه فتاحی زاده، شادی نفیسی، سعیده کاظم توری* صفحات 51-75
    در میان کتاب ها و جوامع حدیثی، اخبار فراوانی وجود دارد که به نظر می رسد محتوا و مضمون آن ها با یکدیگر تعارض دارند. علامه شعرانی از افرادی است که برای بر طرف کردن تعارض این دسته از اخبار، با کمک روایات اهل بیت(ع) و استناد به علوم معقول و منقول کوشیده است میان موارد متعارض، سازش به وجود آورد و نبود تعارض واقعی میان آنها را نشان دهد. وی در تعارض بدوی و ظاهری اخبار، با تصرف در مدلول یکی از طرفین تعارض، به جمع روایات پرداخته و راهکارهایی ارائه کرده است؛ مانند تخصیص عام، تقیید مطلق، حمل بر استحباب، و توجه به قواعد بلاغی-ادبی. علامه همچنین در خصوص تعارض غیرظاهری، در مواردی با ذکر دلایل، یکی از طرفین تعارض را بر دیگری ترجیح داده و در مواردی که دو طرف تعارض بر یکدیگر مزیتی ندارند، قایل به تخییر شده و در برخی دیگر نیز قول به توقف را برگزیده است. بدینترتیب، راهکار های حل تعارض اخبار از نگاه علامه شعرانی با تاکید بر تعلیقات وی بر کتاب وافی بحث شده است.
    کلیدواژگان: وافی، فیض کاشانی، علامه شعرانی، حل تعارض اخبار، تعارض بدوی، تعارض مستقر
  • فروزانفر*، غروی نایینی، کاظم توری صفحات 77-102
    در این پژوهش، پدیده تکرار در قصه های قرآن از دیدگاه مفسران و قرآن پژوهان بررسی و کارکرد اصلی آن روشن شده است. به عقیده خطیب، این پدیده از سوی گروهی، به ویژه خاورشناسان، دستاویزی برای طعنه زدن به ساحت قرآن ایجاد کرده است؛ چراکه نشانه اختلال در نظم قرآن، قصور در بلاغت و اعجاز آن و ناتوانی در بیان دانسته شده است. همچنین وجود اختلاف در تصاویر عرضه شده از یک صحنه داستان در جاهای مختلف قرآن، زمینه اعتقاد به واقعی نبودن برخی از عناصر و مقومات داستان های آن را فراهم آورده است. در مقابل این گروه، برخی از مفسران و قرآن پژوهان با برشمردن پاره ای از اسرار و فواید این پدیده، از ساحت قرآن دفاع کرده اند. عبدالکریم خطیب از مفسرانی است که نه تنها پدیده تکرار را مخل اعجاز قرآن و اختلال در نظم آن نمی داند، بلکه آن را یکی از وجوه اعجاز قرآن می شمارد. وی معتقد است با توجه به نقش تکمیل کنندگی هر یک از تصاویر مختلف یک صحنه در پیوند با هم، اصولا تکراری در آن تصاویر و صحنه ها وجود ندارد.
    کلیدواژگان: تکرار، قصه های قرآن، اعجاز قرآن، عبدالکریم خطیب
  • مریم قاسم احمد صفحات 103-126
    از میان انبوه آیات و روایت های صحیح مربوط به ملائکه و عصمت آن ها، برخی روایت های متعارض درباره ملکی به نام «فطرس» که به دلیل سستی در اطاعت از فرمان الهی عقوبت شد، بسیار تامل برانگیزند. برای هر گونه تلاش در رفع این تعارض باید روایت های یادشده را از لحاظ متنی و سندی نقد و بررسی کنیم. در بررسی متنی روایت ها درباره فطرس که در این پژوهش، مورد نظر است، عرضه این گونه روایت ها بر آیات مربوط به ملائکه، سنت مقطوعه و عقل، معیار نقد و تحلیل است تا تعارض داشتن یا نداشتن روایت های فطرس با آیات صریح قرآن و روایت های صحیح، مشخص شود.
    کلیدواژگان: فطرس، ابلیس، ملائکه، عصمت، قرآن، روایت های صحیح، نقد متنی
  • کاظم قاضی زاده، فاطمه نیکخواه منفرد صفحات 127-148
    امام علی (ع) از همان ابتدای تصدی امر خلافت، با مخالفان و دشمنان بسیاری روبه رو بودند و دیری نپایید که این مخالفت ها و عداوت ها با امام شدت یافت و با وجود تلاش های فراوان ایشان برای یافتن راهکاری برای حفظ آرامش جامعه و جلوگیری از قتل و کشتار مسلمانان، سه جنگ داخلی جمل، صفین و نهروان در دوران کوتاه حکومت ایشان رخ داد. تلاش امام برای برقراری صلح، در طول جنگ ها نیز ادامه داشت، هر چند در بیشتر اوقات ناکام می ماند. امام علی (ع) در آن زمان که مجبور به جنگیدن با دشمنانشان بودند، با تکیه بر آموزه های قرآن و سیره نبوی، از مسیر حق و عدالت، بیرون نیامدند و با رفتار عادلانه خود، جنگ بر مبنای حقوق الهی و انسانی را به زیبایی به تصویر کشاندند، تا الگوی عملی برای تمام حق جویان باشد. از مهم ترین حقوقی که ایشان در جنگ با مسلمانان به آن پای بند بودند، مذاکره و اتمام حجت با دشمن پیش از آغاز جنگ، برخورد انسانی با دشمن و استفاده نکردن از روش های خشونت آمیز و وحشیانه در جنگ است.
    کلیدواژگان: مخالفان برانداز، حقوق جنگ، امام علی (ع)، نهج البلاغه
  • امین مهربانی صفحات 177-209
|
  • Pages 7-49
    Education and edification has always been one of the major concerns of mankind and has occupied his mind. Undoubtedly، providing successful models is the basic needs of the parents and educators in this field. Concentrating on educational approaches has an important place in edifiying issues; since it shows the process of edifiying. The purpose of this research is introducing the fundamentals of educational and edifiying approachs of Imam Sajjad (AS) which comprises many different elements which have interrelation themselves. Explaining how these elements work is another objective of this article. Our acknowledgement of Imam''s approach، as a successful example، can help us in complex situations. In addition، this article has compared some of the main approaches of prominent schools of education with that of Imam، from which the significance of Imam''s school of thought can be seen much better including their view to the mankind.
    Keywords: Imam Sajjad (AS) –Sahifeh Sajjadiyeh – Educational_edifying approach– mankind –knowledge_Cognition
  • Pages 51-75
    In Hadith collections and books، there are many traditions which seem to have controversies with each other. Allameh Sha’rani is one of the scholars who has tried to resolve the ostensible controversy between traditions، using the Imams’ statements and employing rational and narrative knowledges. For this cause، he has considered the meaning of one side of this controversy as specific and the other as general، or one as conditional and the other as unconditional، or one as recommendable (mustahab) and the other as obligatory (wajib). Otherwise he has literally discussed and given arguments in order to resolve the contradiction. At times when contradiction is genuine، he has preferred one side considering its advantages. At other times، not having any preference، he has believed in alternatives or has not come to any judgment. This study is concentrated on Allameh Sha’rani’s annotations، regarding the book of al-Wafi، written by Fayz Kashani.
    Keywords: Allameh Sharani, Fayz Kashani, al, Wafi, controversial traditions
  • Pages 77-102
    One of the issues long been discussed by some commentators and scholars of the Quranic studies، is repitition in the stories of Qur''an. Khatib believes that this phenomenon has provided a ground for some writers including Orientalists to criticize the Quran. These scholars have considered repetition a disorder in the organization of Quran، and a shortcoming regarding its miracle and eloquence and also its weakness in conveying its meanings. On the other hand، controversy in the image represented of the scences of the stories in different suras of Quran، has led to this belief that some of the elements and parts of these stories are fiction. Opposed to this group، some commentators and scholars of the Quran have defended this repetition، determining its value and advantages. Abdol-Karim Khatib is one of the commentators who not only disregard repetition as a shortcoming but also regards it as a feature of its been miracle. Denying any real repetition، he considers each image a complement to other images of the same scene.
    Keywords: Repetition, Quranic Stories, Miracle of Quran, Abdol, Karim Khatib