فهرست مطالب
مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث
سال دوازدهم شماره 3 (پیاپی 27، پاییز 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/09/09
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-25مفسران و قرآن پژوهان «روایات تفسیری» را یکی از منابع مهم تفسیر دانسته و در شرح و تبیین آیات، بدان رجوع نموده اند. روایات تفسیری روایاتی هستند که به گونه ای در تبیین مفاد آیات قرآنی و مدالیل و مقاصد آن ها دخالت دارند. نوشتار پیش رو که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، در پی آن است تا با دقت در کتاب «متشابه القرآن» إبن شهرآشوب مازندرانی، ضمن شناسایی گونه های متنوع روایات تفسیری، مهم ترین کارکردها و کاربردهای آن ها را با استناد به برخی از نمونه ها، تحلیل و بررسی نماید. بررسی ها نشان می دهد: به رغم آنکه دامنه ی بهره گیری نویسنده از روایات تفسیری گسترده نبوده، اما وی سعی نموده است تا با روش های مختلف، از این گونه روایات جهت تبیین درست آیات و با هدف ارائه صحیحترین وجه تفسیری و بیان مقصود واقعی کلام وحی، استفاده نماید.
کلیدواژگان: إبن شهرآشوب، متشابه القرآن، روایات تفسیری، کارکردها -
صفحات 27-48واژه ی «اسم» و مشتقات آن از واژه های بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. این مقاله با روش کتابخانه ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه ها و روش تحلیل محتوا در تحلیل داده ها این مساله را بررسی کرده است که مفهوم دقیق اسمای حسنی بودن اهل بیت (ع) که در احادیث اسلامی آمده است، چیست؟ و به این نتیجه دست یافته است که حوزه معنایی فراگیر این عبارت شامل معانی زیر می گردد: آن بزرگواران راهنمای تشریعی به احکام خدا؛ راهنمای تکوینی به خدا؛ راهنمای به صفات و اسماء خدایند؛ برترین واسطه بین خلق و خدا؛ برترین وسیله ظهور اسماء خدا یا برترین مظاهر اسماء خدایند؛ و در نهایت در مقام عبودیت و بندگی جز خدا را نشان نمی دهند. به این صورت که امکان دارد در یک عبارت همه این معانی و یا هر احتمال دیگر ممکن لحاظ شده باشند و یا اینکه در هر استعمالی برخی از آنها اراده شده باشد و مراد از مجموع استعمال ها تمامی این معانی باشد. و دلیل عمده درستی این دیدگاه تحلیل لغوی فراگیر واژه از سویی و اطلاق مضمون اسمای حسنای خدا بودن اهل بیت (ع) است که در احادیث مورد بحث بدان تصریح شده است.
کلیدواژگان: اسم خدا، اسمای حسنی، اهل بیت (ع)، احادیث -
صفحات 49-78علامه طباطبایی یکی از مفسران بزرگ إمامیه در دوران معاصر است که تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف قراءات، نقد و یا ترجیح یک قرائت بر قرائات دیگر یکی از آن موضوعاتی است که جایگاه ویژه ای در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه های مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش در این موضوع نشان می دهد که نقد قرائت، ترجیح یک قرائت بر قرائت دیگر، عدم ترجیح یک قرائت بر دیگر، گاه به دلیل إفاده معنایی یکسان و عدم إظهار نظر در برابر دو یا چند قرائت و ذکر یک قرائت در تایید دیدگاه تفسیری، مهم ترین شیوه های علامه طباطبایی در مواجهه با اختلاف قراءات است. تبیین ملاک ها و معیارهای وی در نقد و ترجیح قراءات و تحلیل درباره قراءاتی که بدون دلیل ارجح ذکر شده از دیگر مباحث این نوشتار است. از سوی دیگر ضعف سندی و نقد دلالی قرائت، نقد بر اساس قواعد نحوی، مخالفت با رسم المصحف و تشخیص مورد تفسیر از قرائت در روایات تحریف نما، مهم ترین ملاک های علامه طباطبایی در نقد قرائت است. تناسب با سیاق، مطابقت با قواعد علم صرف و نحو، ذکر موید قرآنی، موید روایی و نحوی از مهم ترین ملاک های وی در ترجیح یک قرائت بر قرائت دیگر می باشد.
کلیدواژگان: علامه طباطبایی، اختلاف قرائت، سیاق، ملاک، نقد و ترجیح قرائت -
صفحات 79-102
دروزه از مفسران معاصری است که تفسیر خود را براساس ترتیب نزول قرآن سامان داده است. از جمله دلایل او در تنظیم چنین تفسیری، فهم بهتر تفسیر قرآن براساس فرآیند نزول تاریخی قرآن است. دروزه شیوه ی امام علی- علیه السلام- را در جمع آیات قرآن پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام- صلی الله علیه وآله- به عنوان پشتوانه چنین نگاهی در تفسیر قرآن به شمار آورده است. اهتمام به سیاق آیات و تقسیم سوره های قرآن به مکی و مدنی در تقسیم کلام الهی از محورهای بنیادینی است که دروزه اساس شیوه ی تفسیری خود را بر آن قرار داده است تاکید دروزه در تقسیم سورمکی به مکی و مدنی به قاعده ی سیاق و مضمون باعث شده که روایات در تفسیر او از جایگاه مهمی برخوردار نباشند و تمام همت او مصروف ایجاد نوعی رابطه و تبیین وحدت موضوعی بین آیات سوره ها باشد.
این رویکرد باعث گردیده در پاره ای موارد دروزه در تفسیر درست آیات الهی بر مبنای مکی و مدنی مسیر نادرستی طی کند و از پای بندی قواعد تفسیر و از جمله استناد به روایات صحیح - به مثابه مولفه ی مهم در فهم آیات- دور نشود. در عین حال دروزه در پاره ای موارد توانسته با التزام به نقش مکی و مدنی در تفسیر صحیح قرآن توفیق یابد.کلیدواژگان: تفسیر الحدیث، سبب نزول، مکی و مدنی، سیاق، وحدت موضوعی -
صفحه 103فرهنگ زبانی نگرش ها، باورها، هنجارها و سرمایه های ادبی- علمی و ساختارهای دستوری- بلاغی هر زبان است که پیکره اصلی آن زبان را شکل می دهد. در ترجمه قرآن کریم نیز باید به فرهنگ زبانی عصر نزول توجه کرد تا بتوان مفهوم حقیقی کلمات و آیات قرآن کریم را به زبان مقصد انتقال داد. در این نوشته به بررسی مفاهیم فرهنگی شیطان، اخ، اخت، اب، ملک، فراش، اخو عاد، شعر، صدق، اخری، غل ید، کشف ساق، وراء ظهر، رد الید الی الفم، بکاء السماء و الارض و... در زبان عربی عصر نزول پرداخته می شود و معادل فارسی آن در زبان مقصد جستجو می گردد تا از این رهگذر مفهوم حقیقی کلمات و آیات به زبان مقصد انتقال داده شود و نیز به نقد ترجمه هایی پرداخته می شود که در انتقال مفاهیم اصلی باز مانده اند.
کلیدواژگان: فرهنگ زبانی، ترجمه قرآن، زبان مبدا، زبان مقصد، نقد ترجمه -
صفحات 130-153
-
صفحات 155-182
آیه تطهیر در میان مفسرین مذاهب اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و همواره مورد بحث و بررسی های مختلفی قرار گرفته است. تبیین نوع اراده موجود در این آیه، یکی از مهمترین مسائل تفسیری آن بشمار می رود. شیعه معتقد است مراد از اراده در این آیه، اراده تکوینی است و خداوند از ابتدای خلقت با اراده تکوینی خود، طهارت اهل بیت از هر گونه پلیدی و زشتی را اراده کرده است و عصمت و طهارت آنها بدون درنگ حاصل شده است. در این مقاله ضمن طرح دیدگاه جناب آلوسی مبنی بر تکوینی بودن اراده در این آیه و نیز مشروط بودن آن به انجام اوامر و ترک نواهی الهی، به نقد و ارزیابی آن می پردازیم. آلوسی آثار تکوینی اعمال نیک بر نفس انسان را مختص به اعمال اهل بیت دانسته و اعمال دیگران را فاقد چنین آثار قطعی می داند. این ادعای جناب آلوسی از نظر آیات قرآن و روایات پیامبر(ص) و مبانی حکمت اسلامی مردود و بی اساس است و در نتیجه نمی توان چنین شرطی را برای اراده تکوینی در آیه تطهیر در نظر گرفت.
کلیدواژگان: آیه تطهیر، اراده تکوینی، آلوسی، اهل بیت، عصمت
-
Pages 1-25Scholars studying Quran have considered «interpretive traditions» as an important source of exegesis، and have referred to it at times of elaborating the verses. Interpretive traditions are those which in one way or other deal with elucidating the sense، meaning and denotation of the Quranic verses. In this article Ibn Shahr Ashub’s «Mutashabih al-Quran» has been scrutinized for different types of «interpretive traditions»، analyzing their most important functions along with their application based on precise examples. The conclusions reached in the study are as follows: although the author has not widely used interpretive traditions، he has made his effort to best use these traditions for a proper clarification of the verses with the intention of reaching the most accurate interpretation revealing the real purpose of the divine message.Keywords: Ibn Shahr Ashub, Motashabih al Quran, interpretive traditions, functions
-
Pages 27-48The word "name" and its derivatives are widely used in Islamic sciences (both traditional and rational ones). This article has examined the exact meaning of the Ahl-ol-Bayt (SAA) being the most beautiful names of God, as has been stated in the Islamic traditions and it has consequently identified its broad field of meanings as follows: they are the legislative guides to the commandments of God, esoteric guides in creation, guides to God's Attributes and Names, the best mediators between people and God, the best manifestation of the names of God, and finally in the status of servitude, they completely surrender to God. Considering such a broad semantic field, these meanings, partly or at whole, might be meant according to the context. The comprehensive lexical analysis of the term, in one hand and the meaning of the Ahl-ol-Bayt (SAA) being the most beautiful names of God which is used in an absolute, unqualified meaning, on the other hand, are the main reasons for justifying such an opinion about these group of hadiths.Keywords: God's Name, the most beautiful names, Ahl, ol, Bayt (SAA), hadiths
-
Pages 49-78Observing documentation of hadith (isnad), has witnessed ups and downs at different eras, among Shia and Sunni scholars. Over the past centuries some Sunni scholars such as Ibn Taymiyyah and Suyuti have accused Shia of neglecting isnad, and therefore condemning them for it. Contemporary Sunni scholars have further claimed that observing documentation (isnad) is specific to Sunnis from which the Shia have copied since the fourth century on. This article has rejected these accusations based on the following arguments, citing examples for each: 1) Ahl-ol-Bayt’s emphasis on documentation and the narrators’ qualities, 2) Ahl-ol-Bayt’s observance of documentation 3) compilation of documented (musnad) hadith and rijal works before the fourth century, 4) Shiite hadith scholars’ practical efforts in documentation, 5) and Shiite scholars’ views on documentation. These evidences shows that the origin of such an accusation is ignorance and bias on part of the opponents.Keywords: Verse of purification, Divine Will in creation, Alusi, Ahl al Bayt(SAA), Infallibility
-
Pages 79-102
Darvazeh is one of the contemporary interpreters that his interpretation is based on chronological order. One of his reasons to interpret the Quran in this method is understanding the interpretation of the Quran based on the process of revelation of the verses. Darvazeh followed the method of Imam Ali (Pbuh) in collecting the verses of Quran after the death of Prophet Mohammad (Pbuh) as the supporter of his attitude. his attempt in "Siyaq al Ayah(verses)" and chronological order of verses based on Mecca and Medina origin of the verses in dividing divine words are Darvazeh's fundamentals of interpretational method. Darvazeh's emphasis in dividing the Suras based on Mecca and Medina origin of the verses in "Siyaq al Ayah" and "theme" resulted in the ignorance of traditions and also all of his efforts focused on explaining the thematic unity among the verses of the Quran. Darvazeh's approach resulted in a incorrect interpretation based Mecca and Medina origin of the verses. his approach also distanced his interpretation from adherence to interpret rules such as referring to correct traditions as important component in understanding the verses. however, Darvazeh succeeded in offering correct interpretation by commitment to the role of chronological order of verses.
Keywords: Al, Tafsir al Hadith, Causes of revelation, Siyaq, Thematic unity, Mecca, Medina -
Page 103Culture, language, attitudes, beliefs, norms and capital literature - scientific and grammatical structures - a language that is a rhetorical figure in its original language forms. Quran translation language culture should also be considered to be the time of revelation of the Holy Quran to the actual words and language transfer. This paper explores the cultural implications of the devil, brother, sister, poetry, true, discovered in the leg, beyond noon, Eliud refused to hygiene, Boka’ Alsma’ and earth and. ...Keywords: culture, language, Quran translation, the source language, target language, translation criticism
-
Pages 130-153Observing documentation of hadith (isnad), has witnessed ups and downs at different eras, among Shia and Sunni scholars. Over the past centuries some Sunni scholars such as Ibn Taymiyyah and Suyuti have accused Shia of neglecting isnad, and therefore condemning them for it. Contemporary Sunni scholars have further claimed that observing documentation (isnad) is specific to Sunnis from which the Shia have copied since the fourth century on. This article has rejected these accusations based on the following arguments, citing examples for each: 1) Ahl-ol-Bayt’s emphasis on documentation and the narrators’ qualities, 2) Ahl-ol-Bayt’s observance of documentation 3) compilation of documented (musnad) hadith and rijal works before the fourth century, 4) Shiite hadith scholars’ practical efforts in documentation, 5) and Shiite scholars’ views on documentation. These evidences shows that the origin of such an accusation is ignorance and bias on part of the opponentsKeywords: Hadith chain of transmitters, isnad of Shia Hadith, isnad analysis, Shia rijal, background of documentation
-
Pages 155-182
The Verse of Purification has a particular importance among Islamic religious scholars and has been always discussed in various areas. Explaining the type of will in this verse it is considered as one of the most important issues of interpretation. Shia believes that “will” in this verse means existential will and the Great God has purified Ahl al-Bayt from any impurity and evil through his existential will and their virtue and righteousness has been presented without delay. In this article while analyzing the viewpoint of Al-Alusi regarding the existentialism of “will” in this verse and its conditionality to perform divine commands and abandon divine prohibitions, we will criticize and evaluate it. Al-Alusi considers the existential effects of good deeds specifics to Ahl al-Bayt and considers the good deeds performed by others devoid of such certain effects. Al-Alusi’s claim is baseless and rejected according to Quran, the traditions of the Prophet (PBUH) and Principles of Islamic Philosophy and such a condition cannot be considered for existential will in the Verse of Purification.
Keywords: Verse of purification, existential will, Al, Alusi, Ahl al Bayt, Infallibility
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.