نشریه اندیشه های نوین تربیتی
سال سوم شماره 1 (پیاپی 6، بهار و تابستان 1386)

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش تنش زدایی تدریجی، در کاهش تمایل به فرار، تقلیل میزان تنیدگی و افزایش عزت نفس دختران نوجوان در معرض فرار است. نمونه اولیه، شامل 760 دانش آموز دبیرستانی بود که به وسیله نمونه گیری تصادفی خوشه ایاز مناطق 19، 16، 15، 14، 4، 2 آموزش و پرورش انتخاب و با پرسش نامه تمایل به فرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. از بین این افراد تعداد 56 نفر از افرادی که دقیقا بالای برش یا با انحراف استاندارد زیاد بودند انتخاب و در گروه های کنترل و آزمایش به صورت تصادفی قرار داده شدند (در مرحله دوم نمونه گیری، مناطق 2 و 14 حذف شدند). سپس، گروه های آزمون، آموزش تنش زدایی به طور میانگین، 10 جلسه تحت آموزش قرار گرفتند. بعد از اجرای آموزش ها، پس آزمون؛ روی هر دو گروه آموزش تنش زدایی و کنترل اجرا شد. تحلیل نتایج نشان می دهد که آموزش تنش زدایی در کاهش میزان تنیدگی و افزایش عزت نفس دختران در معرض قرار تاثیر داشته است، اما در مورد کاهش تمایل به فرار اگر چه کاهش وجود داشته ولی از نظر آماری معنادار نیست.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه سبک شناختی دانش آموزان عشایری و شهری در تعامل با ابعاد فرزندپروری والدینشان بود. بدین منظور پس از انتخاب مدرسه عشایری و دو مدرسه از مدارس ناحیه 3 شهر شیراز، تعداد 405 نفر از دانش آموزان پسر کلاس های اول تا سوم راهنمایی، از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب گردیدند. آزمون گروهی شکل های نهفته و پرسش نامه شیوه های فرزندپروری برای نمونه اجرا گردید. نتایج تحلیل کوواریانس (با کنترل پیشرفت تحصیلی) نشان داد که سبک شناختی دانش آموزان عشایری در مقایسه با سبک شناختی دانش آموزان شهری وابسته به زمینه تر بود. در ضمن، تاثیر اصلی بعد محبت و تاثیر تعاملی بعد کنترل و نوع جامعه (شهری و عشایری) بر سبک شناختی معنی دار بود. نتایج این تحقیق حاکی از وجود تفاوت های فرهنگی در سبک شناختی بود. همچنین معلوم گردید که کنترل والدین، در بافت های فرهنگی مختلف، تاثیر متفاوتی بر سبک شناختی دارد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه سرسختی با هوش هیجانی در زنان و مردان دانشجویی است که شاغل می باشند. به علاوه، از دیگر اهداف این پژوهش، مقایسه هوش هیجانی و سرسختی میان دو جنس است. 302 نفر دانشجو که به طور تصادفی ساده انتخاب شدند، نمونه این پژوهش را تشکیل دادند. روش پژوهش، پس رویدادی، از نوع همبستگی بود. ابزار سنجش، مقیاس دیدگاه های شخصی کوباسا و پرسش نامه ارزش یابی هوش هیجانی شیرینک بود. بر اساس یافته های حاصل از به کارگیری آزمون آماری همبستگی، بین سرسختی و هوش هیجانی دانشجویان، رابطه معنادار وجود دارد؛ همچنین بین مولفه های تعهد، کنترل، و چالش در سرسختی و مولفه های خودآگاهی، خودکنترلی، هشیاری اجتماعی و مهارت های اجتماعی در هوش هیجانی رابطه وجود دارد؛ نیز، رابطه معناداری بین مولفه های خودانگیزی در هوش هیجانی با مولفه های سرسختی دیده نشد. آخرین یافته های این پژوهش حاکی از آن است که زنان و مردان از نظر سرسختی و هوش هیجانی تفاوتی ندارند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نظرات دانشجویان در مورد ملاک های رایج ارزش یابی اساتید در دانشگاه های تهران انجام گرفته است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. برای انجام این پژوهش، نمونه ای با حجم 324 دانشجوی دختر به روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای از دانشگاه های تهران، تربیت معلم، الزهرا و شهید بهشتی و از گروه های فنی و مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی و دو دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد انتخاب شده است. ابزار سنجش جهت بررسی نظرات دانشجویان، پرسشنامه محقق ساخته دارای 30 سوال بسته پاسخ در چهار محور (تسلط و توان علمی، روش تدریس، انضباط آموزشی و ویژگی های فردی و اجتماعی استاد) با پایایی 0.78 و دو سوال بازپاسخ بوده است. برای تحلیل آماری از آزمون های تحلیل واریانس سه متغیره، مجذور خی دو و آزمون ناپارامتریک فریدمن استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که: - بین نظرات دانشجویان در مورد ملاک های ارزیابی عملکرد اساتید در دانشگاه ها، گروه ها و دوره ها تفاوت معنی داری وجود ندارد. - بین نظرات دانشجویان گروه های فنی و مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی در مورد استفاده از نتایج ارزش یابی اساتید برای تعیین سرنوشت شغلی آنان، تفاوت معنی داری وجود ندارد، به این معنا که اکثریت دانشجویان 58.11 درصد (179 نفر) با این مطلب موافق بودند که نتیجه ارزش یابی ها می تواند مبنایی رای تعیین سرنوشت شغلی اساتید قرار گیرد. - از نظر دانشجویان در دانشگاه ها، گروه ها و دوره ها میانگین رتبه ها برای ملاک های ارزش یابی اساتید متفاوت بوده است، اما ترتیب اولویت بندی این ملاک ها یکسان بوده است و اولویت یک تا چهار به ترتیب به ملاک های تسلط و توان علمی، روش تدریس، ویژگی های فردی و اجتماعی استاد، اخلاق و انضباط آموزشی تخصیص یافته است.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه راهبردهای انگیزش برای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سوم راهنمایی شهر کرمانشاه می باشد. نمونه این پژوهش شامل 640 دانش آموز سوم راهنمایی مدارس شهر کرمانشاه بود که با شیوه تصادفی خوشه ای320 دانش آموز از مدارس آموزشی رشد (آموزش از طریق رسانه های شنیداری - دیداری) و 320 دانش آموز از مدارس عادی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه راهبردهای انگیزش برای یادگیری و معدل کل نمرات دانش آموزان استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین نمرات راهبردهای شناختی، خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس طرح آموزشی رشد از دانش آموزان مدارس عادی به طور معنی داری بیشتر است. میانگین نمرات اضطراب امتحان دانش آموزان مدارس طرح آموزشی رشد در مقایسه با دانش آموزان مدارس عادی به طور معنی داری کمتر بود. بین میانگین نمرات ارزش درونی و یادگیری خودگردان دانش آموزان مدارس طرح آموزشی رشد و دانش آموزان مدارس عادی، تفاوت معنی داری به دست نیامد. همچنین بین راهبردهای انگیزش برای یادگیری و پیشرفت تحصیلی ارتباط معنی داری به دست آمد. این نتایج بیان می کند که آموزش از طریق رسانه های شنیداری - دیداری راهبردهای انگیزش برای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را افزایش می دهد.

ارزش یابی برنامه درسی، یکی ازمولفه های بسیار اساسی در بهسازی و بهبود برنامه درسی از طراحی برنامه تا تولید ماده آموزشی است که به هنگام تکوین برنامه، انجام می شود و می تواند برنامه ریزان و تهیه کنندگان یک برنامه را به شکل علمی و منطقی یاری رساند. مقاله حاضر نیز برگرفته از یکی از همین ارزش یابی ها می باشد. این برنامه درسی تحت عنوان «دین و زندگی»، نشات یافته از کلام وحی (قرآن)، برگرفته از معارف دینی اسلام و بر اساس برنامه چهار ساله دوره متوسطه و پیش دانشگاهی طراحی و تدوین شده است. با توجه به سیاست ها و رویکردهای مطرح در دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی مبنی بر ارزش یابی برنامه ها و مواد آموزشی تازه تولید شده از جمله کتاب درسی سنوات گذشته کتاب درسی جدید التالیف دین و زندگی سال سوم متوسطه، به قضاوت صاحب نظران و دبیران مجرب این درس، گذاشته شد. در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات مورد نظر، از پرسش نامه باز پاسخ و مصاحبه استفاده شده و اساسی ترین سوال پژوهشی چنین بوده است: از دیدگاه صاحب نظران و دبیران، تا چه حد محتوای کتاب درسی دین و زندگی 3، با مولفه های پیش بینی شده در راهنمای این برنامه درسی، تناسب دارد و اساسا از چه نقاط قوت و نارسایی های احتمالی، برخوردار می باشد؟ یافته های پژوهش نشان داده اند که در مجموع، منابع مختلف اطلاعاتی از تناسب میان محتوای کتاب و مولفه های مورد نظر، سخن گفته اند و مولفان توانسته اند موفقیت قابل توجهی کسب کنند. لیکن در برخی از موارد، اظهارات گروه های پاسخ دهنده نه به معنای عدم توفیق یا مردود بودن موضوع، بلکه به معنای ژرف نگری و برخورداری از یک نگاه اصلاحی حاوی نکات برجسته و قابل تاملی است که تهیه کنندگان برنامه را به سمت کیفیت بخشی بیشتر مباحث و موضوعات ارایه شده، سوق می دهد.

در کشور ما ایران، در برنامه های توسعه ای کشور، در طی این دهه اخیر، پارادایم «توسعه دانش»، با محورهای متعدد و مختلف، مورد توجه برنامه ریزان در سطح کلان و خرد قرار گرفته است؛ اما در گزارش های موجود که اعلام می شود، هنوز فاصله بسیار با وضعیت مطلوب «توسعه دانش» به چشم می خورد و این همان مساله ای است که در این مقاله به آن پرداخته می شود: «چرا هنوز تا دستیابی به توسعه مطلوب دانش در آموزش عالی ایران فاصله بسیار به چشم می خورد؟». در این مقاله، به منظور پاسخ گویی به این سوال تلاش می شود به توصیف بخشی از محورهای برنامه های توسعه دانش کشور اکتفا شود و در نهایت بر اساس یک تعریف برنامه ای از «توسعه دانش»، الگویی از نحوه مطلوب توسعه دانش ارایه شود و بدین وسیله با عنایت به این الگو محورهای برنامه های توسعه دانش در آموزش عالی ایران مورد ارزیابی قرار می گیرد تا صورتی از توسعه دانش به معنی آنچه که باید باشد در معرض دست اندرکاران، تصمیم گیرندگان سیاست گذاران توسعه دانش کشور قرار گیرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه راهبردهای خودتنظیمی والدین راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری و عزت نفس دانش آموزان دختر دوره راهنمایی شهر تهران بود. بدین منظور، تعداد 261 دانش آموز دختر کلاس سوم راهنمایی مدارس دولتی از نواحی 3 و 7 و 19 تهارن به طور تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات از طریق سه پرسش نامه ارایه رفتارهای خودتنظیمی والدین که دارای 20 پرسش پنج درجه ای در چهار حوزه سرمشق دهی، تشویق، تسهیل و پاداش است و راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری دانش آموزان که دارای 15 پرسش چهار درجه ای در زمینه راهبردهای خودتنظیمی و عزت نفس است که دارای 58 پرسش در زمینه سنجش و ارزیابی احساسات دانش آموزان درباره خودشان است، گردآوری شد. داده های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین روش های ارایه راهبردهای خودتنظیمی والدین و خودتنظیمی در یادگیری و عزت نفس دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد. همین طور نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که قوی ترین متغیر پیش بینی کننده عزت نفس دانش آموزان راهبردهای خودتنظیمی در یادگیری است.

فن آوری اطلاعات و ارتباطات، با پدید آوردن فرصت های جدید، فضای یاددهی و یادگیری را فارغ از زمان و مکان دگرگون ساخته و افق تازه ای پیشاروی آموزش و پرورش گشوده است. پژوهش حاضر، حاصل مطالعه تطبیقی گزارش ها، تحقیقات و برنامه های کشورهای پیشرو و موفق در زمینه به کارگیری فن آوری در آموزش و پرورش و مقایسه آنها به وضعیت موجود و مقتضیات آموزش و پرورش کشور می باشد. یافته ها نشان می دهد که توسعه آموزش تخصصی کاربران و پشتیبانی فنی و تخصصی از آنان، مهم ترین عوامل به کارگیری موثر فن آوری اطلاعات و ارتباطات در فضای یاددهی و یادگیری است. این مقاله، با ارایه الگویی مفهومی در زمینه به کارگیری موثر فن آوری اطلاعات و ارتباطات، با توجه به نیازمندی های آموزش و پرورش کشور به پایان می رسد.