فصلنامه جغرافیا
پیاپی 43 (زمستان 1393)

تحولات اجتماعی- اقتصادی دهه های اخیر زمینه ساز دگرگونی های همه جانبه در عرصه های مختلف، از جمله تحول در نظامهای زراعی و روابط و مناسبات تولید در بخش کشاورزی شده است. سرآغاز این گونه دگرگونی ها را می توان از سالهای آغازین دهه 1340 خورشیدی و اجرای اصلاحات ارضی در ایران پیگیری نمود. با اجرای قانون اصلاجات ارضی و وضع قوانین بعدی در نحوه مالکیت اراضی، نظام سنتی بهره برداری کشاورزی که طی سده ها در کشور حاکم بود، به تدریج دگرگون شد و شکلهای دیگری از بهره برداری، از جمله تعاونی، کشت و صنعت و مزارع مکانیزه پدیدار شد. این در حالی بود که در کنار این گونه نظامهای نوین، نظام سنتی تولید کشاورزی نیز همچنان به بقای خود ادامه می داد. در این میان، تفاوت و در مواردی تعارض آشکاری میان شیوه های سنتی تولید که بخصوص در روستاها هنوز دوام یافته بود و شیوه های نوین که عمدتا در مزارع مکانیزه اعمال می شد، پدیدار گشت. این تفاوتها جنبه های مختلفی را شامل می شود که در ابعاد زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی قابل ردیابی و بررسی است.
این مطالعه در چارچوب روستاهای بخش مرکزی شهرستان ورامین کوشش داشته است، ضمن بررسی تطبیقی شیوه های مختلف، به مطالعه کارآمدی آنها در قالب توسعه پایدار و پایداری فعالیت کشاورزی به پردازد. بر این اساس، پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی هر یک از این نظامها به طور مقایسه ای مورد بررسی قرار گرفته است. بدین ترتیب، در این پژوهش کوشش شده است تا نگرش سیستمی و در همین ارتباط، مفاهیم و الزامات آن در بررسی نظامهای کشاورزی و افزون بر آن، مفاهیم توسعه پایدار و پایداری کشاورزی مورد تاکید قرار گیرد. پرسشهای اصلی این پژوهش حول نحوه گذرا از نظام سنتی به نظام نوین بهره برداری و تطبیق این دو نظام باز می گردد. این پرسشها زمینه ساز فرضیات تحقیق بوده اسست که عبارتند از:الف. فرایند دگرگونی نظامهای سنتی و شکل گیری نظامهای نوین زراعی به دنبال تحولات اجتماعی- اقتصادی، زمینه ضعف بهره برداری سنتی از منابع آب و خاک را فراهم آورده است؛ ب. اگر چه نظامهای زراعی نوین در زمینه میزان و سطح تولید و همچنین دسترسی به بازار موفق تر عمل کرده اند، اما نسبت به نظامهای سنتی در عرصه پایداری کارآمدی کمتری داشته اند.
جامعه آماری این پژوهش 27 روستای بخش مرکزی شهرستان ورامین است و برای پیشبرد آن از روش ترکیبی (کمی و کیفی) بهره گیری شده است. این مقاله در 5 فصل تنظیم شده است.
یافته های پژوهش حاکی از آن است که هرچند در آغاز به نظر می رسید که واحدهای نوین در عرصه تولید محصولات و کسب درآمد بیشتر موفق عمل خواهند کرد، در عمل به سبب عوامل درونی، از جمله بهره گیری بی رویه از منابع محدود و حساس آب و خاک، و اثرگذاری عوامل بیرونی، از جمله تخصیص ناکافی آب از تاسیسات فراناحیه ای آبرسانی، نتوانسته اند همچون نظامهای سنتی، به نحوی پایدار و در سازگاری با محیط پیرامونی به کار خود ادامه دهند.

توسعه پایدار شهری، توسعه ای همه جانبه و ناظر بر ابعاد مختلف بوده و درپی آن است که ابعاد اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی و اثرات فعالیت انسان را با هم آشتی دهد. رویکردهای سنتی به توسعه شهری عموما به طور یک سویه، معطوف به سیاست ها و اهداف اقتصادی بوده اند. کلانشهر تبریز نمونه ای از مدل های توسعه شهری است که به رغم انسجام فضایی و فشردگی در مرحله پیدایش تا دوره پهلوی به ویژه قبل از قانون اصلاحات ارضی اوایل دهه 40، در پی تحولات ناشی از شهرسازی دهه های اخیر به کلی متحول شده و امروز گرفتار ساختاری متخلخل و بیمارگونه شده است. تحلیل فضایی رویکرد توسعه پایدار با استفاده از متغیرهای پایداری، استفاده از یافته های تحقیق در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های مرتبط با طرح های توسعه شهری و کمک به مدیران نهادها و سازمان های ذیربط در مدیریت شهری از اهداف تحقیق بوده است. نتیجه حاصل از بررسی های انجام شده بیانگر آن است که در میان ده منطقه شهری تبریز، سه منطقه محروم (مناطق یک، هفت و ده) با ضریب متوسط توسعه یافتگی 0/27 در پایین ترین سطح برخورداری و توسعه-یافتگی قرار گرفته اند. شش منطقه به عنوان مناطق نیمه توسعه یافته و نیمه پایدار هستند که دارای ضریب متوسط توسعه یافتگی 0/585 هستند. یک منطقه هم (منطقه دو) تنها منطقه برخوردار و توسعه یافته شهر محسوب می شود که با ضریب توسعه یافتگی 0/74، آخرین اولویت توسعه را به خود اختصاص داده است.

خاورمیانه از جمله نقاط جغرافیایی است که در زمینه انرژی (نفت و گاز) انبار انرژی جهان نام گرفته است و از این رو با فرصت و تهدیدهای منبعث از این مواد حیاتی خواه ناخواه باید دست و پنجه نرم کند. این گفته به معنای حضور بازیگران موثر بر سیاست و اقتصاد سیاسی بین الملل و تلاش آنها برای تثبیت شکلی از ساختارهای سیاسی منطبق یا همراه با خواست خود در منطقه است و این شرایط در واقع به معنای خدشه دار بودن وجود حاکمیت مستقل در این ساختارها می باشد. در این راستا برای تحلیل چنین وضعیتی نظریه ی وابستگی متقابل به عنوان نحله ای از اندیشه ی نئولیبرالی مبنای نظری قرار گرفت و برای درک بهتر مساله بعد از ارائه محیط شناسی منطقه در گام بعدی مقوله ی نفت و جایگاه آن در اقتصاد جهانی بررسی شد و بعد از ذکر گوشه هایی از موضع امریکا به عنوان بازیگر تاثیرگذار نظام بین الملل در خصوص این ماده استراتژیک به تاثیرگذاری این ماده حیاتی و سیاست بازیگران قدرتمند نظام بین الملل بر تغییر رژیم های سیاسی در ایران با تاکید بیشتر سخن گفته شده است. در پایان تحلیل داده ها در راستای هدف پژوهش که به روش اسنادی (کتابخانه ای) منابع خارجی و داخلی گردآوری شده اند، به این نتیجه منتهی شده است که تغییر و تثبیت ساختارهای جغرافیایی سیاسی خاورمیانه به دلیل حاکمیت بعد نامتقارن وابستگی، به منافع کشورهای قدرتمند گره خورده است و این وضعیت با حضور بازیگران جدید از شرق و جنوب آسیا و رقابت آن ها با بازیگران سابق در آینده پیچیده تر خواهد شد.

امروزه طرح های هادی با هدف ساماندهی و بهسازی بافت کالبدی نواحی روستایی انجام می شود. میزان موفقیت طرح های هادی اجرا شده و رضایت مندی مردم، یکی از مهمترین موضوعات مورد مطالعه در علم جغرافیای روستایی می باشد. همسو با چنین موضوعی، تحقیق حاضر هدف دارد دیدگاه روستاییان و مسئولین در زمینه میزان موفقیت و تاثیربخشی طرح های هادی و میزان رضایت مندی از نتایج اجرای این طرح ها را ارزیابی کند. جامعه آماری شامل 5 روستای بخش مرکزی شهرستان رشتخوار می باشد که طرح هادی آن اجرا شده است. جامعه نمونه برای روش شناسیQ شامل 30 نفر از مسئولین، متخصصان و مردم محلی و برای روش شناسی معمولی 348 سرپرست خانوار می باشد. روش تحقیق کمی و کیفی بوده و از روش های کتابخانه ای، و میدانی با ابزار پرسشنامه و مشاهده برای گردآوری داده ها استفاده شده است. به-منظور تحلیل نوع ادراک مردم و مسئولان از روش شناسی Q، و برای تعیین مطلوبیت شاخص های موفقیت طرح هادی از آزمون Anova و on sample t-test استفاده شده است. یافته های حاصل از تحلیل روش شناسی Q نشان داد ادراکات مردم و مسئولان 4 نوع - شامل موافقین اصلاح طرح های هادی؛ موافقین شدید اجرای طرح ها با روند فعلی؛ موافقین منطقی و متعادل، و مخالفین طرح های هادی- است. همچنین یافته های حاصل از تحلیل Anova نشان داد تاثیرگذاری طرح های هادی در اکثر زمینه ها منفی می باشد و تنها در زمینه تسهیل حمل و نقل و کیفیت بخشی به معابر روستایی موفقیت حاصل شده است. همچنین یافته های آزمون T نشان داد نوع ادراک محیطی مردم و مسئولان مهمترین عامل موثر بر وجود اختلاف نظر بین مردم و مسئولان در مورد تاثیربخشی طرح های هادی می باشد.

دیپلماسی گردشگری به نقش گردشگری در ایجاد صلح و دوستی، امنیت، تعامل و همکاری میان کشورهای منطقه خلیج فارس، رونق اقتصادی و افزایش درآمد، خنثی کننده تبلیغات منفی خارجی و جایگاه دولتها در دستیابی به این اهداف اشاره دارد. امروزه مرزهای سنتی دنیای در حال کمرنگ شدن است و در فضاهای احساسی و ذهنی ما، مرزهای جدیدی در حال شکل گیری است. علاوه بر انواع مختلفی از دیپلماسی، همچون دیپلماسی رسمی، عمومی، اقتصادی، تجاری، بازرگانی و غیره که مطرح است، امروزه از نوع جدیدی دیپلماسی تحت عنوان دیپلماسی گردشگری یاد می شود. گردشگری علاوه بر اینکه نیازمند دیپلماسی عمومی است، خود می تواند به عنوان ابزار و مولفه ای جهت بهبود دیپلماسی عمومی و همگرایی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بین کشورها تبدیل شود.
منطقه خلیج فارس شامل هشت واحد سیاسی، از موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فردی در جهان برخوردار است. نقاط مشترک و همگرایی بین کشورهای منطقه همچون اشتراکات فرهنگی، تاریخی، مذهبی، نزدیکی جغرافیایی، پیوندهای قومی و منافع اقتصادی بسیار بیشتر و پررنگ تر از نقاط اختلاف و واگرایی بین آنهاست و این اشتراکات زمینه های همگرایی و همکاری میان کشورهای منطقه به ویژه همکاری در زمینه ی گردشگری، امنیت، بهداشت و محیط زیست را هموارتر می کند. پژوهش حاضر، با روشی توصیفی تحلیلی و با مراجعه به اسناد و مکتوبات و نیز با مطالعه مبانی و مفاهیم پایه و تحلیل آنها، به موضوع دیپلماسی گردشگری و تاثیر آن بر همگرایی کشورهای منطقه خلیج فارس پرداخته است.

آنچه که به عنوان خلاء برنامه ریزی در ممالک کشورهای جنوب از جمله ایران محسوب می گردد، نبود یا ضعف مشارکت در انجام برنامه ریزی ها است. این امر باعث توسعه نیافتگی در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و کالبدی شده است. در این میان، شناسایی عوامل موثر در افزایش یا کاهش میزان مشارکت، نکته مهمی است که شناخت آنها می تواند روند توسعه مشارکت را تسهیل نماید. تحقیق حاضر، با هدف بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت مردم در ساماندهی بافت های فرسوده شهری تدوین شده است. برای انجام این کار از متغیرهای مختلفی مثل وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی، وضعیت روانشناختی، کیفیت محتوای پروژه، سن پاسخ دهندگان، و تحصیلات آنها استفاده شده است. بدیهی است که توجه به مشارکت مردم و شناخت عوامل موثر بر افزایش یا کاهش میزان مشارکت، می تواند از هزینه های وارده بر مدیریت شهری را کاسته و انجام امر ساماندهی را تسریع بخشد. جامعه آماری شامل محدوده دولتخواه جنوبی واقع در منطقه 19 تهران می باشد. حجم نمونه برابر با 72 خانوار و شیوه نمونه گیری به صورت اتفاقی بوده است. روایی پرسشنامه براساس اعتبار صوری و پایایی آن با آلفای کرونباخ موردبررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که بین متغیرهای اجتماعی، روانشناختی، اقتصادی، کیفیت محتوای پروژه، و تحصیلات با میزان مشارکت مردم رابطه معناداری وجود دارد، در حالی که بین سن پاسخ دهندگان، با میزان مشارکت مردم رابطه ای وجود ندارد. بررسی های مدل تحلیل مسیر نیز نشان داد که متغیرهای اقتصادی و روانشناختی به طور مستقیم و متغیرهای اجتماعی و کیفیت محتوای پروژه به صورت غیرمستقیم بر میزان مشارکت مردم محلی در ساماندهی بافت های فرسوده تاثیر دارد.

سال های زیادی از شروع بحث فضای مجازی گذشته و جغرافیای سیاسی جهان را متحول ساخته است ولی به دلیل بدیع بودن موضوع و شاید غیرقابل لمس بودن آن، در مورد حتی معنای ابتدایی-ترین اصطلاحات مانند فضای مجازی، جنگ سایبری، حمله سایبری، و غیره انسجام خاصی وجود ندارد. این مقاله نتیجه گردآوری، مطالعه و تحقیق بر روی مستندات و اقدامات کشورهای پیشرو در این زمینه مانند روسیه و آمریکا بوده و درصدد استخراج تعاریف، اصطلاحات، طبقه بندی، ویژگی، انواع و... جنگ سایبری است.

گسترش روز افزون جمعیت در نقاط شهری کشورهای در حال توسعه به همراه نا کارآمدی برنامه-های اجتماعی، اقتصادی و به ویژه عدالت اجتماعی پیامدهایی را به دنبال دارد که افزایش جرایم و بزهکاری ها یکی از مهمترین آنها محسوب می شود. به همین دلیل تلاش برای افزایش امنیت شهری و روش های ارتقاء آن به یکی از چالش های فراروی برنامه ریزان، مسئولین و محققان رشته های مرتبط با مسائل شهری تبدیل شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل فضایی- زمانی جرایم مرتبط با سرقت در بخش مرکزی شهر قزوین برای دوره زمانی 1388 تا 1391 می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و م اار (Crime Analysis) صورت گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که در زمینه جرایم امنیتی؛ کلانتری17 با بیشترین و به ترتیب کلانتری های 13 و11و12 و14 در مرتبه های بعدی قرار دارند، در زمینه جرایم اقتصادی؛ کلانتری11 با بیشترین و به ترتیب17 و12 و13 و در آخر14 دارای بیشترین جرایم است و در نهایت، در زمینه جرایم اجتماعی؛ بیشترین مورد در کلانتری11 و کلانتری های12 و17 و13 و در انتها 14 در مرتبه های بعدی قرار دارند.

با توسعه و گسترش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، جهان امروز وارد مرحله ای شده که از آن به عنوان دهکده جهانی نام می-برند. این روند افزایشی باعث شده که هر ساله میلیونها نفر از مکانهای تاریخی– فرهنگی، اجتماعی واکوتوریستی بازدید به عمل آورند. در این میان شهرستان کرمان به خاطر توان های قوی توریستی همانند: مجموعه گنجعلیخان (حمام گنجعلیخان، میدان گنجعلیخان و غیره)، بازار سنتی، مجموعه ابراهیم خان، مشتاقیه، گنبد جبلیه، باغهای پرطراوت مانند باغ شازده ماهان وغیره از جایگاه ارزنده و کم نظیری برخوردار است، به گونه ای که به عنوان یکی از قطب های گردشگری، پذیرای گردشگران زیادی از اقصی نقاط کشور و جهان است. مجموعه قابلیت ها وتوانمندی های گردشگری این شهرستان، همراه با آب وهوای مناسب، جذب هزاران گردشگر از نقاط مختلف کشور را سبب می گردد.
هدف این تحقیق، شناخت جاذبه های گردشگری شهرستان کرمان و بررسی عوامل موثر بر رضایتمندی توریستی این شهرستان است. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی و نوع تحقیق نیز توصیفی تحلیلی است. از SPSS برای تحلیل فرضیات استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد؛ منابع و امکانات توریستی کرمان، جوابگوی انتظارات گردشگران داخلی نیست و رضایت آنان را فراهم نمی سازد. همچنین بین عواملی چون امکانات رفاهی، زیربنایی، وسایل و امکانات راهنمایی و میزان رضایتمندی توریستی رابطه معنی داری وجود دارد. مهمترین بازار گردشگری داخلی کرمان، استانهای فارس، یزد و سیستان هستند، بنابراین، متمرکز ساختن تسهیلات جاده ای و خدمات رسانی در جاده هایی که به بازارهای هدف گردشگری منتهی می شوند یک راهکار اساسی است. در این میان، ایجاد کمپینگ های موقت در ورودی های اصلی، افزایش پارکینگ در مناطق مرکزی و بافت قدیم و ایجاد تسهیلات زیربنایی همچون؛ افزایش ایستگاه های راهنمایی، رستوران بویژه در مناطق پر جاذبه شهری پیشنهاد می گردد.

امروزه یکی از موضوعات مهم که هم در عرصه سیاسی و هم در عرصه جغرافیای سیاسی مورد بحث قرار گرفته موضوع جهانی شدن است. جهانی شدن در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره خود را نمایان ساخته است. در عصر جهانی شدن، حکومتها نمی توانند قانون شکنی کنند و برای ایفای نقش در جهان امروز باید با انتقال بخشی از قدرت خود موافقت نمایند. مثلا در عرصه اقتصاد، جهانی شدن با وارد کردن بازیگران جدید مثل شرکت های فراملیتی محدوده اختیار حکومتها را محدود کرده است. در زمینه های دیگر هم با وارد کردن تغییرات اساسی به همین صورت رونمایی می کند. اما نکته مهم در این تحقیق این است که این ابعاد مختلف جهانی شدن چگونه حاکمیت ملی را متحول ساخته است.

مطالعه وضعیت حرارتی هر منطقه، می تواند دمای مناسب جهت فعالیتهای انسان را معرفی نماید. زیرا هر فرد با توجه به فیزیولوژی بدنی خود در دمای خاصی احساس راحتی کرده و در این حالت است که ضمن تعیین نوع البسه مناسب، با بیشترین بازدهی می تواند فعالیت کند. در این مقاله، شاخص گرمایش (گرمای ظاهری) در استان بوشهر با استفاده از پارامترهای دما و رطوبت نسبی ماهانه طی یک دوره سی ساله (1983 تا 2013) محاسبه و تاثیر آن بر فعالیت انسان ها به عنوان هدف تحقیق بررسی شده است.
به منظور محاسبه آماری داده ها و تهیه جداول، از نرم افزار Arcgis و نرم افزار محاسبه شاخص گرمایش استفاده شده است. تحلیل داده های شاخص گرمایش نشان می دهد که چهار ماه از سال وضعیت سبز (احساس راحتی و آسایش)، دو ماه از سال وضعیت زرد (بعضی افراد احساس راحتی می کنند) و شش ماه دیگر وضعیت قرمز (وضعیت خطرناک و احتمال گرمازدگی) بر منطقه حاکم است.

شهرهای نواحی ساحلی مرتبط با آبهای آزاد، باتوجه به ویژگی خاص استراتژیکی وژئوپولیتیکی و امتیازات نسبی خود اهمیت به سزایی در آمایش سرزمین و توسعه کشورها در ابعاد مختلف دارند. این نوع شهرها در روند جهانی شدن خود و در جریان رقابت با کشورهای منطقه ای و جهانی، می توانند آثار تکاثری رشد و توسعه را در ساختارهای مختلف ملی متجلی سازند. یکی از ساختارهای مهمی که در فرآیند جهانی شدن شهرها می تواند تحت تاثیر قرارگیرد، قدرت ملی و ژئوپلیتیک است. پژوهش حاضر با این پیش فرض اساسی که «شهرهای سواحل جنوبی ایران که در منطقه استراتژیک خلیج فارس استقرار فضایی یافته اند، می توانند از طریق توسعه و ایجاد شرایط شبه جهانی شدن بر قدرت ملی و ژئوپلیتیک ایران تاثیر مثبت بگذارند»؛ در پی آن است تا به اولویت سنجی و پتانسیل یابی شهرهای سواحل جنوب کشور اقدام نماید. نوع تحقیق بر اساس ماهیت، توصیفی تحلیلی و برمبنای هدف،کاربردی است. در گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه ای) مبتنی بر نظر خبرگان استفاده شد. تکنیک به کار رفته جهت رتبه بندی شهرها، تاپسیس (TOPSIS) بوده و در وزن دهی ابعاد و شاخص ها از روش آنتروپی استفاده گردید. جهت مقایسه شهرها، هشت مولفه جهانی شدن و هفتاد و هشت شاخص مربوط به آنها به کارگیری شد. ابتدا شهرهای سواحل جنوب براساس مولفه ها و ابعاد مختلف با هم مقایسه و رتبه بندی شدند و سپس بر مبنای شاخص های ترکیبی وتخصیص اوزان اهمیت نسبی به هر بعد، رتبه بندی و اولویت سنجی نهایی گردیدند. نتایج نشان داد که شهرهای ساحلی چابهار،کیش، آبادان و بندرعباس براساس شاخص های ترکیبی در اولویت نخست ایجاد شهرهای شبه جهانی در خلیج فارس قرار گرفتند؛ بنابراین می توان با ایجاد و توسعه شهرهای شبه جهانی در این شهرها به سمت ارتقاء کارکردهای منطقه ای، ملی و جهانی حرکت نمود و از این طریق شاهد توسعه قدرت ملی و ژئوپلیتیک ایران بود.

از اواخر قرن بیستم، مفهوم خلاقیت به طرز فزاینده ای در مباحث مرتبط با توسعه ی گردشگری و بازسازی شهری مورد توجه قرار گرفته است. ظهور و فراگیر شدن ایده ی شهر خلاق شاهدی بر این ادعاست. رقابت شدید میان شهرها به عنوان مقاصد گردشگری، شهرها را ناگزیر به یافتن راهکارهایی جهت متمایز شدن از سایر شهرها و مقاصدگردشگری کرده است. تمرکز بر توسعه ی صنایع خلاق و به کارگیری استراتژی های شهرهای خلاق یکی از راهکارهای پیش روی بسیاری از شهرهای امروزی است. ایران علی رغم پتانسیل های موجود، سهم اندکی از درآمدهای حاصل ازگردشگری معاصر دارد. گردشگری خلاق آخرین حلقه از زنجیره ی تکامل گردشگری است. امکان توسعه ی گردشگری خلاق در ایران به ویژه در کلان شهرهایی مانند اصفهان، به دلایلی نظیر وجود خرده فرهنگ های متعدد، غنای آثار فرهنگی و هنری و اصالت صنایع خلاق از جمله صنایع دستی وجود دارد. هدف از این پژوهش بررسی امکان، ضرورت و تحلیل نتایج معرفی شهر اصفهان به عنوان یک مقصد گردشگری خلاق با تاکید بر صنایع دستی و پیوستن اصفهان به شبکه های معتبر بین المللی شهرهای خلاق است. پژوهش حاضر از نظر هدف، جزء پژوهش های کاربردی و از نظر نحوه ی گردآوری داده ها، جزء پژوهش های کیفی- کمی پیمایشی است. جامعه ی آماری مصاحبه، از میان متخصصان حوزه ی گردشگری و صنایع دستی انتخاب شده است.
بررسی های صورت گرفته نشان داد اصفهان براساس شاخص های تعریف شده توسط یونسکو و نظریه-پردازانی نظیر ساساکی، توان مطرح شدن به عنوان یک شهر خلاق صنایع دستی را داراست. پیوستن اصفهان به شبکه ی شهرهای خلاق یونسکو پیامدهای مثبتی نظیر ارائه ی یک تصویر منحصر به فرد از شهرو متمایز کردن آن به عنوان یک مقصد گردشگری خلاق و رونق توامان بازار گردشگری و صنایع دستی اصفهان دارد.

هرگاه روند تحول و تکامل سازمان فضایی سکونتگاه ها و عوامل موثر در آن، تحت تاثیر نیروها و روندهای درونی و بیرونی از لحاظ زمانی در تقابل با یکدیگر و شرایط مکانی، قرار گیرند، در نظام و عملکرد این سازمان نابسامانی هایی بوجود می آید که منجر به ناپایداری سکونتگاه های روستایی می شود. در چنین شرایطی دخالت در نظام سکونتگاهی به منظور پایدار نمودن و بهینه سازی آن ضروری است. هدف این مقاله این است که با رویکردی همه جانبه وضعیت پایداری و عوامل موثر بر 75 سکونتگاه روستایی فیروزآباد با استفاده از روش پیمایشی (از سال1370 تا سال1390) مشخص شود. جامعه آماری در این تحقیق شامل 369 آبادی شهرستان فیروزآباد است. جهت تعیین تعداد روستاهای نمونه ابتدا بر اساس درصد رشد جمعیت به دو گروه دارای رشد مثبت (47 درصد) و رشد منفی (53 درصد) به عنوان مبنایی جهت پایداری و ناپایداری تفکیک شده سپس بر اساس روش کوکران حجم نمونه ای برابر با 75 روستا انتخاب شده است. جمع آوری داده ها از طریق مطالعات میدانی و پرسشنامه با حجم 381 نفر و استفاده از شاخص های وزنی و تحلیل فضایی با استفاده از نرم افزارSPSS و GIS صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهد که بعد زیست محیطی با 44 درصد بیشترین تاثیر را بر روی سکونتگاه های روستایی فیروزآباد داشته است به طوری که با تغییر یک واحد آن به اندازه 804. بر روی انحراف معیار پایداری تاثیرگذار خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می دهد که سهم کاهش منابع آب سالیانه و کمیت آب در بین ابعاد زیست محیطی بیشتر از بقیه بوده به طوری که این دو شاخص حدود 34 درصد تغییرات زیست محیطی را تبیین می کنند و بین این دو نیز سهم کاهش سالیانه منابع آب با 43 درصد بیشتر بوده است. همچنین تحلیل فضایی نشان دهنده این است که روستاهایی که از ناپایداری بیشتری برخوردار بوده اند به سمت حاشیه دشت کشیده شده اند.