فهرست مطالب

خانواده پژوهی - پیاپی 53 (بهار 1397)

فصلنامه خانواده پژوهی
پیاپی 53 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/03/31
  • تعداد عناوین: 8
|
  • علمی - پژوهشی
  • محمدعلی هرمزی زاده، سیاوش صلواتیان، سید هادی قاسمی تبار صفحات 7-22
    هدف پژوهش حاضر مطالعه بازنمایی روابط خانوادگی در فصل های چهارگانه مجموعه تلویزیونی «پایتخت» است. به این منظور از روش نشانه شناسی جان فیسک بهره برده شد. واحد تحلیل در پژوهش حاضر سکانس است و سکانس های منتخب از 20 قسمت مختلف این سریال به صورت هدفمند انتخاب و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که مجموعه ای از دلالت های فرهنگی بر روابط سرشار از صمیمیت و نزدیکی اعضای خانواده دلالت دارند. مطابق با بازنمایی های صورت گرفته، خانواده در این سریال سازه ای صمیمانه با روابط نزدیک بین زن و شوهر و والدین و فرزندان است. به طور کلی، مجموعه رمزگان های استفاده شده در سریال «پایتخت» ایدئولوژی خانواده صمیمی را بازنمایی و به برساخته های این نظام خصلتی طبیعی می بخشند.
    کلیدواژگان: بازنمایی، نشانه شناسی، سریال پایتخت، روابط خانوادگی، ایدئولوژی مردسالاری
  • حسن آذرگون، محمدباقر کجباف، امیر قمرانی صفحات 23-37
    هدف از تحقیق حاضر بررسی اثربخشی آموزش قدردانی بر امید و شادی زوجین بود. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 40 نفر از زوج های شهر نیشابور انتخاب شدند. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات شبه آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش بود که با استفاده از پرسشنامه امید اشنایدر و همکاران (1991) و پرسشنامه شادکامی آکسفورد (1989) مورد بررسی قرار گرفتند. بسته آموزشی قدردانی در این پژوهش برگرفته از مطالعات قمرانی (1389) و شاوت ول (2012) بود که با هدف پژوهش حاضر همسو شد. گروه آزمایش بسته آموزشی قدردانی به روش ایمونز را به مدت 9 جلسه دریافت کردند و گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. تحلیل یافته های به دست آمده نشان داد پس از تعدیل پیش آزمون، تفاوت میانگین نمرات شادی و امید در گروه کنترل و آزمایش معنادار بود (01/0p<) و گروه آزمایش پس از دریافت آموزش قدردانی، شادی و امید بیشتری را نشان دادند. بر این اساس می توان بیان داشت شکل گیری یا گسترش یکی از هیجانات مثبت همانند قدردانی توانسته است به شکل گیری یا گسترش سایر هیجانات مثبت مانند شادی و امید در زوجین کمک کند. همچنین آموزش قدردانی سبب شد تا افراد منابع حمایتی بیشتری را در اختیار داشته باشد، لذا امید بیشتری را تجربه می کند و با افزایش هیجانات مثبت و کاهش هیجانات منفی، شادی بیشتری را تجربه می کند.
    کلیدواژگان: قدردانی، شادی، امید به زندگی
  • لیلا احمدی، لیلی پناغی، منصوره سادات صادقی صفحات 39-56
    پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه خودمختاری و صمیمیت خانواده مبدا با سازگاری زناشویی با توجه به نقش عوامل شخصیتی مورد مطالعه قرار گرفته است. جامعه آماری شامل زنان و مردان متاهل ساکن شهر قزوین بودند که حداقل یک سال از زندگی مشترکشان گذشته باشد. بدین منظور 300 نفر (150 مرد و 150 زن متاهل) به صورت در دسترس پرسش نامه های اطلاعات دموگرافیک، خانواده مبدا (FOS)، سازگاری زناشویی (DAS) و سنجش صفات پنج گانه شخصیتی (NEO-FFI) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مسیر؛ از طریق آزمون بوت استرپ تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد خودمختاری خانواده مبدا و هم چنین صمیمیت خانواده مبدا اثر مستقیمی بر سازگاری زناشویی دارند، هم چنین در رابطه خودمختاری خانواده مبدا با سازگاری زناشویی و صمیمیت خانواده مبدا با سازگاری زناشویی عامل شخصیتی روان آزرده خویی نقش میانجی دارد. بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت تجارب خانواده مبدا و عوامل شخصیتی افراد ممکن است با سطوح بهتر یا بدتر سازگاری زناشویی همراه باشد. در واقع هرچه فرد از خانواده مبدا مستقل تر باشد و صمیمیت بیشتری با آن ها داشته باشد، انتظار می رود که عامل شخصیتی روان آزرده خویی در او پایین بوده؛ یعنی بیشتر قادر به کنترل تکانه های خود بوده و قوی تر از دیگران با استرس کنار بیاید و این خود باعث می شود که در نهایت به سازگاری زناشویی بالاتری برسد.
    کلیدواژگان: استقلال خانواده اصلی، صمیمیت خانواده اصلی، عوامل شخصیتی، سازگاری زناشویی
  • احمدرضا کیانی چلمردی، یاسمن جمشیدیان نایینی، زینب مظاهری صفحات 57-73
    هدف از پژوهش حاضر اعتباریابی پرسشنامه چرخه مشکلات بین فردی و همبستگی آن با آزمون پنج عاملی شخصیت در زوجین ایرانی بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان متاهل دانشگاه محقق اردبیلی بودند که از این بین 502 نفر در سال تحصیلی 95-94 به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند؛ روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی و آزمون سازی بود. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه چرخه مشکلات رفتاری بین فردی (IPC-32) و پرسشنامه پنج عاملی شخصیت (NEO-5) بود. از روش آرایش تصادفی برای بررسی روایی ساختاری ابزار استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آرایش تصادفی الگوهای نظمی مفروض (RTHOR) استفاده شد که برازش مناسبی را برای ساختار پرسشنامه چرخه مشکلات بین فردی نشان داد. تفاوت معناداری بین نمونه ایران و آمریکا وجود نداشت. زنان و مردان مشکلات بین فردی خود و همسران شان را به صورت مشابه و منطبق با ساختار چرخه ای IPC گزارش کردند. ضریب آلفای کرونباخ در خرده مقیاس های پرسشنامه چرخه مشکلات بین فردی بین 70/0 تا 89/0 برآورد شده است. نتایج از نظر بعد بین فرهنگی نیز از این مدل حمایت می کند. همبستگی آن با آزمون پنج عاملی شخصیت نیز مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که ابعاد پرسشنامه پنج عاملی شخصیت با چرخه بین فردی هم خوانی دارند.
    کلیدواژگان: سیرکامپلکس بین فردی، روایی پرسشنامه مشکلات بین فردی، پنج عاملی شخصیت
  • رحیم نوبهار، سیده ام البنین حسینی صفحات 75-94
    این مقاله بر پایه التزام به قاعده لزوم معاشرت به معروف، به نقد و بازنگری دیدگاه های رایج فقهی و حقوقی در حوزه روابط جنسی زوجین، می پردازد. بر پایه این قاعده از جمله ضوابط وضع احکام در حوزه روابط زناشویی همچون دیگر قلمروهای رابطه زن و شوهر- صدق رفتار متعارف است. مفاد قاعده، رعایت معیار متعارف در روابط جنسی را الزامی می نماید. بر این پایه، نظریه تحدید زمانی حق جنسی زوجه به هر چهار ماه یک بار، با معیار رفتار متعارف ناسازگار است. به همین ترتیب به حکم مضمون قاعده در هر بار رابطه جنسی نیز معیار رفتار متعارف باید مراعات شود. در نتیجه، برقراری رابطه مبتنی بر اجبار، شیوه های نامتعارف نزدیکی و برقراری رابطه جنسی خشن، به لحاظ مغایرت با معروف نمی تواند مشروع باشد. مقاله با تاکید بر پویایی مفهوم معروف و متعارف و امکان اثرپذیری آن از عرف های مقبول نتیجه می گیرد که گاه رفتارهایی که پیشتر معروف بوده اند اما اکنون نامتعارف قلمداد شوند نمی توانند مقبول شارع باشند. مقاله همچنین به منظور روزآمدسازی قوانین مدنی ایران در این زمینه پیشنهادهایی ارائه نموده است.
    کلیدواژگان: قاعده معاشرت به معروف، روابط جنسی زوجین، حقوق جنسی زوجه، خشونت جنسی
  • سارا کمالی، فریده عامری، زهره خسروی، محمد آرش رمضانی صفحات 95-112
    رابطه فرازناشویی مشکلی است که زندگی افراد را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از دلایل اصلی طلاق به شمار می رود. هدف از مطالعه حاضر، درک عمیق تجربه زنان از روابط فرازناشویی شوهرانشان بوده است. روش پژوهش حاضر پدیدارشناسی است که در زمره پژوهش های کیفی قرار دارد. بدین منظور، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 12 زن خیانت دیده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از روش مصاحبه عمیق استفاده شد. مصاحبه ها ضبط و کلمه به کلمه پیاده شد و با استفاده از روش کولیزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این مطالعه پنج درون مایه اصلی استخراج شد که شامل آشفتگی شدید جسمانی و روانی، احساسات ناخوشایند، اشتغال فکری مداوم با چرایی رخداد، نابسامانی در رابطه با همسر پیمان شکن، سوگ و حسرت بود. بر اساس یافته های این مطالعه، پیامدهای منفی روابط فرازناشویی برای همسر آسیب دیده و برای کل خانواده بسیار عمیق و طولانی مدت است. در نتیجه، آگاه سازی افراد از این پیامدهای منفی می تواند در پیشگیری از روابط فرازناشویی موثر باشد. از طرفی درمانگران می توانند با استفاده از این یافته ها به مراجعان خود کمک کنند به شیوه بهتری با این مشکل کنار بیایند.
    کلیدواژگان: تجربه زیسته، روابط فرازناشویی، زنان، پدیدارشناسی
  • طیبه نیک کارچنیجانی، ماهرو غدیری صفحات 113-133
    حق ازدواج و تشکیل خانواده از حقوق مسلم هر انسانی است. فرزندآوری یکی از انگیزه های اصلی ازدواج به ویژه در کشور ایران است. در مورد ازدواج افرادی که مبتلا به بیماری های مسری و خطرناک هستند، یکی از دغدغه های اصلی، تولید نسل و امکان انتقال بیماری و نگرانی از آینده کودک است. به نظر می رسد قانونگذار در سال 1391 به این موضوع نظر داشته و طبق ماده 23 قانون حمایت خانواده زوجین را مکلف کرده تا پیش از انعقاد نکاح، گواهی سلامت از اعتیاد و بیماری مسری و خطرناک باشند، باید تحت مراقبت و نظارت قرار گیرند. مطابق تبصره در مواردی که خطر خسارت به جنین وجود دارد، مراقبت و نظارت باید شامل منع تولید نسل نیز باشد. این تبصره طوری طراحی شده که فرض عقیم سازی را به ذهن متبادر می کند و این امر برخلاف مداخله حداقلی در آزادی های فردی است. سوال این است که در تعارض بین حقوق افراد (بیمار) به ازدواج و فرزندآوری و تعهد دولت به حفظ سلامت عمومی و حفظ حقوق کودک آینده، چه باید کرد و اولویت با کدام است؟ هدف این مقاله، بررسی تعارض میان این حقوق از منظر اسناد بین المللی حقوق بشر با روش توصیفی- تحلیلی است. بر اساس یافته های تحقیق، نه تنها به لحاظ عملی در امکان اجرای این ماده ابهامات جدی وجود دارد، بلکه ضمانت اجرایی برای تحقق اهداف آن پیش بینی نشده است. راهکار پیشنهادی مداخله حداقلی دولت در حقوق افراد، با اولویت قرار دادن مصالح کودک آینده و تعهد به ارائه خدمات رایگان پزشکی، مشاوره های پیش از ازدواج و افزایش سطح آگاهی زوجین از طریق آموزش است.
    کلیدواژگان: حق ازدواج و تشکیل خانواده، ماده 23 قانون حمایت خانواده 1391، مصالح عالیه کودک، اسناد بین المللی حقوق بشر
  • سارا نوری سندیانی، هاجر فلاح زاده، تقی پورابراهیم، ندا نظربلند صفحات 135-149
    این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی بر معنای زندگی و عملکرد خانواده در مادران دارای فرزند مبتلا به اختلالات طیف اتیسم صورت گرفته است. جامعه آماری شامل تمامی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلالات طیف اتیسم مراجعه کننده به کلینیک روزانه توان بخشی کودکان با اختلالات ویژه به آرا می باشد. از بین مادران با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 20 نفر به عنوان نمونه مورد پژوهش انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جای داده شدند.
    طرح پژوهش، طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری بود. پرسشنامه معنای زندگی و عملکرد خانواده به عنوان ابزار پژوهش استفاده گردید. جلسات گروه آموزش با رویکرد معنادرمانی در طول 8 جلسه 90 دقیقه ای برگزار شد. یافته ها نشان داد که تفاوت معناداری در میانگین نمرات گروه آزمایش و کنترل وجود دارد و معنادرمانی گروهی موجب افزایش معنای زندگی و بهبود عملکرد خانواده مادران دارای فرزند مبتلا به اختلالات طیف اتیسم گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است (P<0/01).
    سودمندی معنادرمانی گروهی بر افزایش معنای زندگی و بهبود عملکرد خانواده در مرحله پیگیری همچنان تداوم داشته است؛ بنابراین می توان از معنادرمانی برای ارتقاء عملکرد خانواده و معنای زندگی این مادران بهره برد.
    کلیدواژگان: عملکرد خانواده، معنای زندگی، معنادرمانی، اختلال اتیسم
|
  • Mohammad Ali Hormouzizadeh, Siavash Salavatian, Seyed Hadi Ghasemtabar Pages 7-22
    The purpose of this research is to study the representation of family relations in four seasons of "Payetakht" TV series. Hereto, John Fisk's semiotics methodo-logy was used. Scene was chosen as the analytical unit and the selected scenes were selected purposefully from 20 different episodes of this series. The results of the research indicate a set of cultural implications regarding intimate and proximate relationships among family members. According to the conducted representation, family, in this series, is a sincere structure, which enjoys close ties between husband, wife, parents and children.
    Keywords: Family Relations, Iranian Islamic Family, Paytakht seeries, Representation, Semiotics
  • Hasan Azargoon, Mohammadbagher Kajbaf, Amir Ghamarani Pages 23-37
    The purpose of this study was to evaluate the effectiveness of Emmons Gratitude Training on Hope and happiness. For the purpose of this study, 40 young couples in Neyshabour city were selected. The present study is a quasi-experimental research with control and experimental group. The experimental group received Gratitude Training for 9 sessions and the control group did not receive anything. The analysis of the findings shows that the mean scores of Hope and happiness of the subjects different between groups (control and experimental groups), after the adjustment of the pre-test (p
    Keywords: Gratitude, Hope, Happiness
  • Leila Ahmadi, Leili Panaghi, Mansoreh Sadat Sadeghi Pages 39-56
    This study aimed to investigate the relationship between autonomy and intimacy of the family of origin and marital adjustment: with respect to the role of personality factors have been studied. The study population consisted of men and women who were married in Qazvin city and at least one year was passed of their marriage. For this purpose, we recruited 300 subjects (150 married men and 150 married women) and they answered to the demographic information, family of origin Scale (FOS), dyadic adjustment scale (DAS) and measure five personality traits (NEO-FFI) respectively . Data were analized using path analysis, through Bootstrap test. The results showed that the autonomy and intimacy of the family of origin have direct impact on marital adjustment. Also personality factors have role of mediator in relation to the autonomy of the family of origin with marital adjustment and intimacy of the family of origin with marital adjustment. Based on the results, it can be said that experience of the family of origin and personality factors may be associated with levels of marital adjustment.In fact, if a person benefits of upper Autonomy and intimacy of the family of origin, is expected to be temperamental in his neurotic personality was low, the more able to control their shakes and much stronger than others deal of stress, and it makes the end to reach a higher marital adjustment
    Keywords: Autonomy of the Family Of Origin, Intimacy of the Family Of Origin, Personality Factors, Marital Adjustment
  • Ahmadreza Kiani Chalmardi, Yasaman Jamshdian, Zeinab Mazaheri Pages 57-73
    This study aimed at to examine structural validity of Interpersonal Circumplex (IPC) and its correlation with Neo-5 in Iranian Couples. A sample of 502 persons in university of Mohaghegh Ardabily responded self-report and Spouse-report IPC and NEO-5 Questionnaire. Research method was Circumplex Model with Validity and Reliability coefficient. Randomization test of hypothised ordered relations showed proper fit for the structure of IPC (CI>0.70; P
    Keywords: Interpersonal Circumplex, IPC Validation, Iranian Couples, Neo-5
  • Rahim Nobahar, Seyyede Omolbanin Hoseini Pages 75-94
    This article studies the currently views of Islamic jurisprudence along with Iranian legal system’s position on sexual relations. According to the rule, all legal aspects of marital relationship including sexual issues should be in the framework of reasonable and rational behavior. Accordingly, limiting the right of wife to sexual relation with her husband in one time per four months, as it is determined in traditional jurisprudence, cannot be acceptable; because of its inconsistency with the criterion of reasonable behavior. Similarly, in every single sexual relationship the criterion of reasonableness should be observed. Therefore, sexual relation by force, violent and unreasonable methods of sexual intercourse are impermissible. Considering the fact that the concept of reasonable behavior is dynamic and changeable under the influence of difference in costumes and culture, the article concludes that a reasonable behavior in previous communities might be evaluated as unreasonable in our time. The article also makes some suggestions for improvement in Iranian family law in terms of sexual relations.
    Keywords: Islamic family law, Reasonable behavior, sexual relationship
  • Sara Kamali, Faride Ameri, Zohreh Khosravi, Mohammad Arash Ramezani Pages 95-112
    Extramarital relationship is one of the problems that severely affects individuals lives and is one of the main reasons of divorce. The aim of the present study is deep understanding of women's experience of their husbands extramarital relations. The research method is phenomenology which is a qualitative method. For this purpose, 12 persons were selected by purposeful sampling method. Depth interview methods were used for data collection. The interviews were recorded and written word by word and were analyzed using the colizzi method. Five main themes were extracted including intense confusion, unpleasant emotions, intense preoccupation with the causes of infidelity, dissolution in life with unfaithful spouse and grief and sorrow. Based on the findings of this study, the negative consequences of extramarital relationship is very deep and long-lasting for damaged wife and the whole family. As a result, make people aware of the negative consequences can be effective in the prevention of extramarital relationship. Additionally, the clinicians can use these findings to help the women to cope with the problem in a better way.
    Keywords: Lived experience, extramarital relationships, women, phenomenology
  • Tayyebeh Nikkar Chenijani Pages 113-133
    Premarital Health Certification In Terms of International Instruments, with an Emphasis on Children's Rights
    Keywords: Right to Marry_Found a Family_Article 23 of Family Protection Act 2013_Best Interest of the Child_International Human Rights Instruments
  • Sara Nouri, Hajar Falahzade, Taghi Pourebrahim, Neda Nazarboland Pages 135-149
    This present study designed to evaluate the effectiveness of group Logo Therapy in Autistic Children' Mothers on meaning of life and family function .Statistic population included all mothers of autistic children in Beh-Ara Autism Center referred to the vote in February and March 2017 respectively. The mothers criteria of the sample using a convenience sampling method, a total of 20 people were selected as sample and randomly divided into control and experimental groups were housed. Research design was pretest-post-test design with control group and follow-up. The "purpose in life (PIL)" and ''family function (FAD)" questionnaire was used as research tools. Based on the educational group logo therapy sessions over eight sessions at ninety minutes and held twice a week. At 4 weeks after the intervention, both groups were assessed and within five weeks of follow-up test after test run was performed. In order to analyze the data of mixed analysis of variance was used. Results showed that there were significant differences in the mean scores of experimental and control groups and group logo therapy enhances family function and the meaning of life and improve the performance of mothers of children with autism in the treatment group compared with the control group (P
    Keywords: Family Function, Meaning of Life, Logo Therapy, Autistic