فهرست مطالب

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی - پیاپی 10 (زمستان 1385)

فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی
پیاپی 10 (زمستان 1385)

  • 182 صفحه، بهای روی جلد: 7,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/04/20
  • تعداد عناوین: 13
|
  • صفحه 88
    گاهی گفته شده که روان شناسی تاریخی طولانی و گذشته ای کوتاه دارد. اگرچه توجه به مسائل روان شناختی را می توان از عهد فلاسفه یونان باستان باز یافت اما روان شناسی علمی در مقایسه با علوم طبیعی یک دانش بالنسبه جدید است که جایگاه قابل ملاحظه ای را در جوامع کنونی به خود اختصاص داده است و کثرت روز افزون انتشار مقاله های علمی و عامیانه شاهدی بر این مدعاست. نگاه به آینده غالبا مستلزم بررسی گذشته است و جالب اینجاست که بررسی های انتقادی درباره جهت گیری های مختلف روان شناسی علمی، اندکی بعداز استقرار آن به عنوان یک شاخه علمی آغاز شدند. از دهه چهارم قرن بیستم میلادی، برخی از منتقدان بر لزوم تمرکز شاخه های مختلف روان شناسی در یک بخش دانشگاهی تاکید کردند تا روان شناسان بتوانند به رغم تنوع قلمروهای تجسس خویشتن، با یکدیگر تعامل برقرار کنند و به درک بهتر رفتار انسانی نائل شوند. بالعکس، گروهی دیگر، با طرح مسئله تمایز بین پژوهشهای بنیادی و به کار بسته، دنبال کردن دو مسیر یا جریان متفاوت را که یکی در جهت ارتقای دانش و دیگری به خاطر جامعه بود، ضروری دانستند...
  • مقاله
  • پریرخ دادستان، جمیله کلانتری خاندانی صفحه 91
    در این پژوهش شکل گیری عملیات طبقه بندی در دانش آموزان دوره راهنمایی شهر تهران، بررسی شد. 1020 دانش آموز (510 دختر، 510 پسر) پایه های تحصیلی اول تا سوم راهنمایی، از پنج منطقه اقتصادی اجتماعی شهر تهران با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و آزمون عملیات طبقه بندی (کمی سازی درون گنجی و گروهه های ضربی) در مورد آنها به اجرا در آمد. تحلیل داده ها نشان داد: 1) فقط درصد محدودی از آزمودنی های پژوهش به حد نصاب موفقیت (75%) رسیدند و تراکم درصدها در شرایط مرحله بین بینی بود. 2) بین دو جنس تفاوت معناداری مشاهده نشد. 3) میانگین نمره های دانش آموزان در مناطق غیرمرفه (9، 13، 16) پایین تر از میانگین نمره های مناطق 3 و 6 بود. 4) مقایسه نتایج کودکان ایرانی با همتاهای خارجی یک تاخیر سه ساله را نشان داد که با توجه به عدم وجود تفاوتهای زیربنایی، می توان آن را به موانعی نسبت داد که در راه تجربه های ارتجالی و تفویضهای اجتماعی که بخش عمده آن حاصل نارسایی های آموزش رسمی است، وجود دارد.
    کلیدواژگان: عملیات طبقه بندی، کمی سازی درون گنجی، گروهه های ضربی، دانش آموزان دوره راهنمایی
  • حیدرعلی هومن صفحه 103
    کمتر اتفاق می افتد که داوران مختلف در داوری های خود حتی نسبت به یک امر واحد مجموعه یکسانی به دست دهند. اگر مجموعه نمره های دو داور دقیقا برابر با یکدیگر باشد، بیشینه مقدار ضرایب همخوانی بین نمره ها برابر با 1+ خواهد بود. اما به عکس، ضریب همخوانی 1+ دلالت بر این ندارد که دو مجموعه داده های مورد مطالعه دقیقا برابر با یکدیگر است. داوران مختلف در واقع تنها درباره وضع نسبی افراد، چیزها یا پدیده ها داوری می کنند، نه وضع مطلق آنها. مقصود از این مقاله معرفی ضرایبی است که میزان توافق مطلق و همانندی واقعی بین نمره های داوران مختلف را به نمایش می گذارد. برخی از ویژگی های همبستگی گشتاوری ممکن است برای یک موقعیت معین نامناسب باشد. برای این موقعیتها نوعی ضرایب همخوانی ارائه شده است که بسیاری از آنها متعلق به طبقه ضرایب اقلیدسی است. بحث درباره ویژگی های مطلوب این گونه ضرایب نشان می دهد که چگونه ضرایب همانندی و تعمیم های مربوط به آن می توانند برای ارزیابی توافق درجه بندی کنندگان به کار روند و افزون بر این مشخص می کند که کدام یک از اطلاعات مربوط به داده ها باید از طریق ضرایب مختلف تبیین و از کدام یک از آنها باید صرف نظر شود.
    کلیدواژگان: ضرایب همخوانی، همبستگی، ضرایب اقلیدسی، ضریب همانندی تعمیم یافته، توافق بین درجه بندی کنندگان
  • محترم نعمت طاوسی صفحه 109
    نه‎ای مشتمل بر 60 دانش‎آموز پسر و دختر پایه‎ تحصیلی اول شهر تهران به طور تصادفی انتخاب شدند و براساس یک طرح تحقیق آزمایشی پیش‎آزمون و پس‎آزمون با گروه کنترل، با فرم الف «آزمون تفاوتهای فردی در انتخابهای راهبرد جمع» (کرکمن و سیگلر، 1997) مورد ارزشیابی قرار گرفتند. پس از آن، آزمودنی های گروه آزمایشی در معرض آموزش راهبرد کمینه قرار گرفتند. در مرحله پس آزمون، فرم ب آزمون مذکور در مورد هر دو گروه اجرا شد. نتایج نشان دادند که آموزش بر فراوانی استفاده از راهبرد کمینه در گروه آزمایشی تاثیر گذاشته است. اما به رغم آنکه میزان درستی پاسخهای بازیابی ‎شده در دو گروه تفاوت معناداری نداشت، میزان درستی راهبردهای پشتیبان و راهبرد کمینه در گروه آزمایشی بیش از گروه کنترل بود. افزون بر این، دو گروه از لحاظ سرعت اعمال راهبرد کمینه به طور معناداری متفاوت بودند و گروه آزمایشی از گروه کنترل سرعت بیشتری داشت. استلزامهای کاربردی یافته های به دست آمده مورد بحث قرار گرفت.
    کلیدواژگان: آموزش راهبرد، راهبردهای حل مسئله، صلاحیت راهبردی، بازیابی، راهبرد پشتیبان، راهبرد کمینه
  • مسعود حسین چاری، محمد آقا دلاورپور صفحه 123
    پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین کمرویی و مهارتهای ارتباطی، مقایسه این دو سازه در دو جنس و مقایسه سطح مهارتهای ارتباطی افراد کمرو و عادی شکل گرفت. 115 دختر و 69 پسر از دانشجویان دانشگاه شیراز به سوالهای آزمون تجدیدنظر شده مهارتهای ارتباطی (کوئین دام، 2004) و مقیاس کمرویی (چیک و باس، 1981) پاسخ دادند. یافته ها یک همبستگی منفی معنادار بین مهارتهای ارتباطی و کمرویی نشان دادند (0001/0 P < و 35/0- = r). تفاوت بین دو جنس در مقیاس کمرویی معنادار بود (02/0 P < و 3/2- = t)، بدین معنا که دختران کمروتر از پسران بودند، اما در مهارتهای ارتباطی معنادار نبود. مقایسه تفاوتهای مهارتهای ارتباطی در گروه کمرو و عادی نیز معنادار بود (0001/0 P <، 25/4 = t).
    کلیدواژگان: کمرویی، مهارتهای ارتباطی، دانشجویان
  • علیرضا همایونی، پروین کدیور، محمدحسین عبداللهی صفحه 137
    در این پژوهش رابطه بین سبک های یادگیری، سبک های شناختی و انتخاب رشته های تحصیلی دانش آموزان پسر دبیرستانی بررسی شد. 300 پسر سال دوم دبیرستانهای تهران که رشته های ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی را به عنوان رشته تحصیلی انتخاب کرده بودند، نمونه این بررسی را تشکیل دادند. از پرسشنامه سبک های یادگیری کلب (LSI) و آزمون شکلهای گروهی نهفته ویتکین (GEFT) استفاده شد تا چهار سبک یادگیری (همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباقی) و دو سبک شناختی (وابسته به زمینه و مستقل از زمینه) در آزمودنی ها اندازه گیری شود. نتایج نشان دادند که آزمودنی های برخوردار از سبک شناختی مستقل از زمینه، بیشتر ریاضی و علوم تجربی را به عنوان رشته های تحصیلی انتخاب می کنند. در حالی که آزمودنی های دارای سبک شناختی وابسته به زمینه بیشتر علوم انسانی را به عنوان رشته تحصیلی بر می گزیند. همچنین، آزمودنی های دارای سبک یادگیری همگرا و جذب کننده بیش از آزمودنی هایی که از سبک های واگرا و انطباقی بهره می جویند به انتخاب رشته های ریاضی و علوم تجربی می پردازند. اما دانش آموزان دارای سبک های واگرا و انطباقی در مقایسه با گروه همگرا و جذب کننده بیشتر علوم انسانی را بر می گزینند.
    کلیدواژگان: سبک یادگیری همگرا، سبک یادگیری واگرا، سبک شناختی مستقل از زمینه، سبک شناختی وابسته به زمینه، انتخاب رشته تحصیلی، دانش آموز
  • خدیجه شاه محمدی، نیما قربانی، محمدعلی بشارت صفحه 145
    زن و 69 مرد دانشجوی ساکن خوابگاه دانشگاه تهران در شرایط تنیدگی زای امتحانها با تکمیل پرسشنامه های خودشناسی انسجامی (قربانی، 1385)، آگاهی عینی (براون و رایان، 2003)، خودهشیاری شخصی (فنیگشتیان و دیگران، 1975)، سبک های دفاعی (اندروز و دیگران، 1993)، تنیدگی ادراک شده (کوهن و دیگران، 1983)، سرزندگی (رایان و فدریک، 1997)، بیماری (واتسن و پنبیکر، 1989) و فهرست نشانه های مرضی (بارتون، 1995) در این پژوهش شرکت کردند. فرضیه اصلی این بود که فرایندهای خودشناختی به صورت منفی با بیماری و سبک های دفاعی ناسالم مرتبط اند و در این میان خودشناسی انسجامی قوی ترین نقش را دارد. براساس یافته های پژوهش حاضر، بین فرایندهای خودشناختی، تنها خودشناسی انسجامی توانست بیماری، نشانه های مرضی، سرزندگی و سبک های دفاعی سالم را پیش بینی کند. خودشناسی انسجامی و آگاهی از حالتهای درونی، سبک دفاعی رشد یافته و تنیدگی ادراک شده را پیش بینی کردند و ارتباط آگاهی عینی با سبک دفاعی رشد نایافته منفی بود. داده ها بر مبنای اهمیت انسجامی فرایندهای خودشناسی مورد بحث قرار گرفتند.
    کلیدواژگان: فرایندهای خودشناختی، سبک های دفاعی، سرزندگی، نشانه های بیماری، خودشناسی انسجامی، آگاهی عینی، خودهشیاری شخصی، تنیدگی
  • علی احمدی ازغندی، فرزام فراست معمار، سید حسن تقوی، آزاده ابوالحسنی صفحه 157
    پژوهش حاضر با هدف وارسی روایی و اعتبار پرسشنامه رگه هوش هیجانی (پترایدز و فارنهام، 2001) و نیز بررسی تفاوت احتمالی بین دانش آموزان دختر و پسر دوره های تحصیلی در متغیر هوش هیجانی اجرا شد. 936 نفر از دانش آموزان دوره های راهنمایی و متوسطه از 19 منطقه آموزشی در استان گیلان به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند و افزون بر پرسشنامه مذکور، آزمون هوش هیجانی شرینک (1999) نیر اجرا شد. نتایج تحلیل عاملی به روش بیشینه درست نمایی نشان دادند که پرسشنامه رگه هوش هیجانی (پترایدز و فارنهام، 2001) از چهار عامل درک و ارزیابی عواطف خود و دیگران، خوش بینی، خودآگاهی و مهارتهای اجتماعی تشکیل شده است و عوامل عمده موجود در ساخت نظری، سازه هوش هیجانی را می سنجد. همبستگی های بالا بین نمره های دو مقیاس، روایی همگرای آن را تایید کردند. اعتبار مقیاس با روش های همسانی درونی و بازآزمایی به ترتیب برابر با 76/0 و 714/0 به دست آمد. نتایج نشان دادند نمره های هوش هیجانی دختران بیشتر از پسران است اما تفاوت بین دوره های تحصیلی و تعامل آن با جنس در هوش هیجانی معنادار نیست. یافته های پژوهش روایی سازه و اعتبار پرسشنامه رگه هوش هیجانی را مورد تایید قرار دادند و ضرورت تداوم انجام پژوهشها به منظور بررسی تفاوتهای بین دو جنس و سطح تحصیلی درسازه هوش هیجانی مطرح شد.
    کلیدواژگان: اعتبار، روایی، هوش هیجانی، تحلیل عاملی
  • معرفی یک پژوهش
  • نسرین سهرابی فرد صفحه 169
    فرایند فراتحلیل بیش از یک فن آماری، یک روش شناسی برای بررسی نظامدار مجموعه ای از پژوهشها، صورت بندی دقیق فرضیه ها، انجام یک جستجوی جامع و تهیه ملاک ورود یا حذف مقاله ها، ثبت و نگهداری ترکیب آماری داده ها و اندازه های اثر1 به دست آمده از بررسی های متعدد، جستجوی تعدیل کننده ها و متغیرهای میانجی برای تبیین اثرات مورد نظر و گزارش نتایج است.
    فراتحلیل با مشکلات پزشکی آغاز شد. نخستین فراتحلیل عملا در سال 1904 توسط کارل پیرسون2 (برای تعیین میزان تاثیر واکسیناسیون علیه آبله در رابطه با بازماندگان) انجام شد. فرایند ترکیب نتایج پژوهش پیرسون در مطالعه ها، در سال 1904 روی آوردی غیرعادی بود. اما اگر تکنیک او به گونه منظم در طول سه ربع اول قرن بیستم به کار برده شده بود، این امکان وجود داشت که پژوهشهای متراکم، در تضادها و تعارضهای نافرجام درمان بالینی مؤثر باشند (هانت، 1997، فصل 4، رابین، 1984). تنها در دو دهه پایانی قرن بیستم بود که فراتحلیل در حوزه هایی مانند پزشکی، علوم رفتاری و وجه مشترک آنها (یعنی حوزه روان شناسی تندرستی، روان شناسی پزشکی و طب رفتاری) و سایر رشته ها رایج شد و شهرت یافت...
  • چکیده پژوهشهای روانشناختی
  • زهره صیاد پور صفحه 172
    تنیدگی های ناشی از زندگی ماشینی امروز، انسان عصر حاضر را با مجموعه‎ای از اختلالها مانند افسردگی، اضطراب، پرخوری و روان بی اشتهایی، ناخن جویدن و نظایر آن مواجه ساخته است. هر چند این اختلالها مختص زمان حال نیستند، باید پذیرفت که داعیه تسلط بر محیط از سوی انسان وی را موظف می سازد تا در جستجوی راه حلی برای فائق آمدن بر این اختلالها برآید...
  • بررسی کتاب
  • محمد تقی دلخموش صفحه 176
    یکی از انواع هوشها، هوش هیجانی است که در سال 1990 برای اولین توسط سالووی و مایر دو نفر از روانشناسان امریکایی معرفی شد... سالوی و مایر، هوش هیجانی را به طور کلی به صورت رمزخوانی هیجانها و ارتباط آنها و توانایی استدلال و حل مسئله براساس آنها تعریف کرده اند. پس از معرفی هوش هیجانی توسط سالووی و مایر، دانیل گلمن روان شناس، نویسنده و روزنامه نگار آمریکایی کتابی تحت عنوان هوش هیجانی در سال 1995 منتشر کرد که از پر فروش ترین کتابهای سال شد... او با استناد به تعریف سالووی، هوش هیجانی را به صورت ترکیبی از پنج مهارت معرفی کرده است... [در کتاب حاضر]، منصف گیتونی، با استفاده از مطالب گلمن درباره هوش هیجانی و تحقیقات و تجربیات خود در زمینه روان شناسی اجتماعی و مشاوره، نقش هیجانها را در تحول هویت مورد بررسی و مطالعه قرار می دهد»...
  • معرفی پایگاه های اطلاعاتی
  • اخبار
|
  • Parirokh Dadsetan , Jamileh Kalantari Khandani Page 91
    the development of classification operations among middle school students was examined. A random section of 510 boys & 510 girls in five socio-economic regions of Tehran were selected by multistage sampling and two piagetian classification operation tests were administered to them. Findings showed: 1) A low achi- evement rate of the final stage of classification operation and the cumulative frequency in the transitional stage; participants did not achieve the base success rate of 75%. 2) There were no significant gender differences in these aspects of the tests. 3) Mean scores of students in the under privileged regions (9, 13, 16) were lower than those of students of other regions (3, 6). 4) A comparison bet- ween Iranian students and their international counterparts revealed a three-year delay among Iranian students. This delay can be explained by the inadequacies and short- comings of Iran’s formal education and school system in encouraging spontaneity among children.
  • Translated By Haidar Ali Hooman Page 103
    the degree of agreement between two or more judges who rate a number of objects on certain characteri- stics can be expressed by means of an association coef- ficient (e. g., product moment correlation, PMC). The agre- ement among judges can rarely be perfect. If two judges produce two identical sets of scores the PMS will attain its maximum value, which equals +1. However, a PMC that equals +1 does not mean that the two sets of data are exactly equal. Different judges actually make judgments only based on the relative states of individuals, objects, or phenomena, and not based on their absolute states. This article aims to introduce association coefficients that are indicative of the degree to which there is an absolute agreement and real similarity among the ratings by different judges. Some pro- perties of the PMC in specific situations may be undesi- rable. Many association coefficients have been purposed for those situations, many of which belong to the class of Euclidian coefficients. A discussion of the desirable pro- perties of these coefficients demonstrates that how the ide- ntity coefficient and its generalizations can be used to as- sess the interrater agreements.
  • Mohtaram Nemat Tavousi Page 109
    60 first graders were randomly selected from primary schools in Tehran, Iran. In the pre-test stage, Form A of the Individual Differences in Children’s Addition Strategy Choices (Kerkman & Siegler, 1997) was admi- nistered to both experimental and control groups. Next, instructions of using min strategy were given to partici- pants in the experimental group, but not in the control group. In the post-test stage, Form B of the same test was administered to both groups. Findings showed that instru- ctions influenced the frequency of usage of min strategy in the experimental group. But in spite of, the two groups in retrieving the responses were not significantly different, the accuracy of backup and min strategy were greater in the experimental group than in the control group. Two groups were significantly different in the speed at which they executed the min strategy and the experimental group was faster than the control group.
  • M. Hossein Chari , M. Delavarpoor Page 123
    this research explored the relationship between shy- ness and communication skills, the gender differences in these two constructs, and the differences in communication skills between shy and non-shy individuals. 115 female and 69 male Shiraz university students completed the Revised Communication Skills Test (Queendom, 2004) and the Shyness Scale (Cheek & Buss, 1981). Findings showed a significant negative correlation between shyness and communi- cation skills (r = -0.35, P < 0.0001). Gender differences in shyness were significant (t = -2.3, P < 0.02), females being shyer than males. No gender differences were obser- ved in communication skills. The differences in comm-. unication skills between sky and non-shy individuals were significant (t = 4.25, P < 0.0001)
  • Ali Reza Homauni, Parvin Kadivar , Mohammad H. Abdollahi Page 137
    this research examined the relationships among learning styles, cognitive styles, and the choice of academic courses among Iranian male high-school students. 300 male tenth graders enrolled in mathematics, science and human sciences in Tehran area participated in this study. Kolb’s Learning Styles Inventory (LSI) and the Withkin’s Group Embedded Figures Test (GEFT) were completed to measure participants’ four dimensions of learning styles (convergers, divergers, assimilators, and accommodators) and two dimensions of cognitive styles (field dependent and field independent). Data show that more field independent participants chose mathematics or science as their academic major than did field dependent participants. In contrast, more field dependent participants chose human sciences as their academic major than did field independent participants. Whereas convergers and assimailators more than divergers and accommodators chose mathematics and science, diverges and accom- modators more than convergers and assimilators chose human sciences.
  • Ali Ahmadi Azghandi, Farzam Ferasat Memar, Seyed Hassan Taghavi, Azadeh Abolhassani Page 157
    this research examined the validity and reliability of the Trait Emotional Intelligence questionnaire (Petri- des & Furnham, 2001), as well as the academic level and gender differences in emotional intelligence. A random selec- tion of 936 Iranian middle-school and high-school students, living in Gilan Province (North of Iran) were administered this questionnaire and the Shrink’s Emotional Intelligence (1999) Test. Factor analysis of data showed that the Petri- des and Furnham’s questionnaire (2001) measures the main aspects of theoretical structure of the emotional intel- ligence construct, including perception and assessment of affects in self and others, optimism, self-awareness, and social skills. The high correlations among different scores of the two scales confirmed the convergent validity of the scales. The internal consistency and test-retest methods indicated scale reliability at 0.76 and 0.71. Results indi- cated higher levels of emotional intelligence among fe- male than male students. The main effect of level of edu- cation on the emotional intelligence and the interaction between gender and the academic level were not signi- ficant. Findings support the validity and reliability of Trait Emotional Intelligence questionnaire. A need for research on academic level and gender differences in emotional intelligence is addressed.