فهرست مطالب

ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 127 (مهر 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/07/30
  • تعداد عناوین: 12
|
  • صفحات 5-9
  • تالین منصوریان صفحات 17-23
    فرآیندهای اکتشاف، توسعه و تولید در صنعت نفت همواره با عدم اطمینان و ریسک های متعددی از جمله ریسک های زمین شناسی و فنی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی همراه می باشند. تصمیم گیری جهت سرمایه گذاری در میادین نفت و گاز به دلیل عدم قطعیت های فراوان، پیچیدگی، سرمایه گذاری عظیم و... با ریسک بالایی مواجه است. در فاز اکتشاف، به دلیل شناخت ناکافی از مخزن و عدم دسترسی به اطلاعات دقیق در ارتباط با رفتار مخزن و پیش بینی عملکرد آن، درجه ی عدم قطعیت بسیار بالاست. این در حالی است که در فاز توسعه، عدم اطمینان به شدت در بازیافت نفت تاثیر می گذارد. از سوی دیگر، به دلیل بلندمدت بودن قراردادهای بالادستی نفت و گاز، نوسان عوامل مختلف از جمله هزینه ها، قیمت نفت و گاز و متغیرهای اقتصادی مانند نرخ تورم در طول عمر پروژه زیاد و غیرقابل پیش بینی است. شرایط قراردادهای منعقده، نحوه تسهیم ریسک و بازده و شرایط حقوقی و سیاسی حاکم بر قرارداد از دیگر ریسک های پروژه های مذکور به شمار می رود. به همین دلیل، شرکت های بین المللی نفتی در کنار انجام ارزیابی های اقتصادی، ناگزیر از شناسایی عوامل عدم اطمینان و تحلیل ریسک در پروژه های موردنظر جهت سرمایه گذاری می باشند. در این راستا، مدل های مختلفی برای ارزیابی ریسک در پروژه های بالادستی نفت و گاز وجود دارد که برآورد و تحلیل احتمال سودآوری پروژه در شرایط عدم اطمینان را امکان پذیر می نماید. این مدل ها، تصمیم گیری مدیران شرکت های نفتی را با تحلیل هم زمان ریسک و بازده تسهیل می نمایند.
    کلیدواژگان: عوامل عدم اطمینان در پروژه های نفت و گاز، ارزیابی اقتصادی پروژه های بالادستی، تحلیل ریسک، تصمیم گیری سرمایه گذاری
  • احسان حیدری پور، صباح باقری صفحات 24-31
    قراردادهای خدماتی، چارچوبی قراردادی هستند که از سوی بعضی از دولت های میزبان برای جذب دانش فنی و سرمایه ی شرکت های بین المللی نفت، بدون اینکه مجبور به واگذاری میدان و حق تولید نفت به این شرکت ها شوند، به کار می رود. مقاله حاضر به بررسی نظام مالی قراردادهای خدماتی در حوزه ی بالادستی نفت در دو کشور تولیدکننده ی نفت اوپک، ایران و ونزوئلا، می پردازد. در این راستا انواع قراردادهای خدماتی برگزیده هر دو کشور بررسی و به تفاوت های این قراردادهای خدماتی با یک دیگر پرداخته شده است. بررسی قراردادهای خدماتی در دو کشور ایران و ونزوئلا نشان می دهد که نگرانی های حاکمیتی دو کشور و محدودیت های قانونی موجود در دوره زمانی انعقاد قراردادهای خدماتی از یک سو و نیاز به جذب سرمایه گذاری و دانش فنی شرکت های بین المللی از سوی دیگر موجب شده است که تمایل برای تنظیم قراردادهای خدماتی افزایش پیدا کند. با این حال، این قراردادها در دو کشور از نقاط تمایزی برخوردار می باشند که این تفاوت ها را می توان در موضوع قرارداد، طول مدت قرارداد، نحوه تعیین سقف هزینه و نحوه ی سهم بری شرکت های نفتی از نفت استخراجی از میادین مشاهده نمود.
    کلیدواژگان: قراردادهای خدماتی، بیع متقابل، ایران، ونزوئلا
  • زینت سادات ابطحی فروشانی، احسان فرصتکار، نادر خوشنواپور، سید تقی ابطحی فروشانی صفحات 32-39
    حضور ذینفعان مختلف با علایق گوناگون و انتظارات متفاوت در اجرای پروژه ها، از جمله مسائلی است که مدیران پروژه را در مدیریت صحیح ذینفعان با چالش جدی روبه رو می سازد. از آنجایی که برآورده ساختن کلیه انتظارات ذینفعان عملا امکان پذیر نیست، بنابراین لازم است اولویت بندی ذینفعان انجام شود که این امر به روش های مختلفی صورت می پذیرد. ماتریس علاقه_قدرت از جمله ابزارهایی است که ذینفعان را با توجه به قدرت تاثیرگذاری و سطح علاقه (منفعت) شان نسبت به پروژه دسته بندی می نماید. در این تحقیق با تمرکز بر طرح های توسعه میادین منطقه پارس جنوبی، از طریق توزیع پرسش نامه در میان کارشناسان نماینده کارفرما در شرکت ملی نفت ایران، ضمن شناسایی کلیه ذینفعان مرتبط، ماتریس علاقه_قدرت ترسیم و ذینفعان کلیدی مشخص گردیده است.
    کلیدواژگان: تحلیل ذینفعان، ماتریس علاقه، قدرت، طرح های توسعه میادین منطقه پارس جنوبی
  • سید مجید هاشمی، سعید رشید، غلامرضا بشیری، شهاب گرامی صفحات 47-51
    غربالگری روش های ازدیاد برداشت، نوعی امکان سنجی فنی و اقتصادی برای انتخاب بهترین گزینه ی ازدیادبرداشت در مخازن هیدروکربنی به شمار می رود. در این مطالعه، غربالگری روش های ازدیادبرداشت برای یکی از مخازن دریایی ایران انجام شد. مرحله ی ابتدایی غربالگری به کمک نرم افزار «انتخاب ازدیادبرداشت»1 [1] انجام گرفت و روش های تزریق آب و تزریق غیر امتزاجی گاز به ترتیب به عنوان روش های ازدیادبرداشت مناسب مشخص گردید. جهت ارزیابی دقیق تر روش های ازدیادبرداشت محتمل، با استفاده از شبیه ساز تجاری اکلیپس-100 2، روش های منتخب به کمک شبیه سازی عددی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده، روش تزریق متناوب آب/گاز غیر امتزاجی به عنوان روش برتر ازدیادبرداشت از مخزن مورد مطالعه، معرفی گردید.
    کلیدواژگان: ازدیادبرداشت نفت، غربالگری، شبیه سازی عددی
  • حمزه توکلی، مجتبی رحیمی، علیرضا طباطبایی صفحات 52-59
    همواره در حفاری جهت دار، انحراف چاه باعث به وجود آمدن مشکلات حفاری، تکمیل چاه و تولید می شود. برای کاهش این مشکلات، در طراحی مسیر این چاه ها تا جایی که امکان داشته باشد تلاش می شود تا میزان شدت پاسگی1، طول بخش ساخت2، طول بخش انداخت3 و عمق اندازه گیری شده چاه4 کاهش و بخش نگهداشت5 افزایش یابد.
    در این مقاله دو روش طراحی سه بعدی چاه ها معرفی می شود که در آن ها با استفاده از هوش مصنوعی، مسیر چاه های جهت دار به صورت بهینه طراحی می گردند. با استفاده از این دو روش در طراحی چاه های جهت دار، می توان با هر انحراف و آزیموتی که به ازای آن بهره برداری از مخزن بهینه باشد، چاه را طراحی نمود به طوری که مشکلات و هزینه های حفاری نیز کاهش یابد. نتایج حاصل از نرم افزار کدنویسی شده ی Well Trajectory Optimizer بر اساس دو روش مذکور، حاکی از کاهش میزان DLS، طول بخش ساخت و انداخت و عمق اندازه گیری شده ی چاه و افزایش بخش نگهداشت در مقایسه با طراحی های مرسوم و نرم افزارهایی همچون DrillingOffice می باشد.
    کلیدواژگان: بهینه سازی مسیر، سامانه های هوشمند، طراحی سه بعدی، حفاری جهت دار
  • فرهاد ملایی، مجتبی اشرفی، محمد نامجونسب، میراحمد حسینی صفحات 60-65
    امروزه روش های حفاری زیادی وجود دارد که هرکدام از این روش ها ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. حفاری عمیق در دریاها از لحاظ پایداری چاه دارای مشکلات زیادی است که میتوان با بهکار بردن انواع سیالات حفاری تا حدودی بر این مشکلات فایق آمد. در این تحقیق به بررسی روش حفاری شیب دوگانه پرداخته شده است. این تکنولوژی از نظر استفاده از رایزر در مناطق عمیق محدودیتی ندارد. با توجه به مطالعات انجام شده، حفاری شیب دوگانه در اعماق زیاد جهت جلوگیری از فشار شکست و در حفاری هایی که امکان بازگشت سیال وجود ندارد، جهت صرفهجویی در وقت و پول اهمیت بهسزایی دارد. همچنین بدون نیاز به بستن چاه، سازندهای پرفشار و با خطر بالا را نیز میتوان کنترل نمود. این روش تاکنون در بیش از 200 حلقه چاه حفاری به کار رفته است که نتایج بهدست آمده بیانکننده کارآیی موثر حفاری شیب دوگانه بهجای استفاده از روش های معمول در حفاری دریای عمیق خصوصا در مناطق با فشار سازندی، مجهول است.
    کلیدواژگان: حفاری شیب دوگانه، سیستم AGR، سیستم بدون رایزر، ورود سیال سازند
  • پرویز سلیمانی، کامران عشقی صفحات 66-70
    اخیرا پیشرفت های زیادی در ارتباط با روش های آنالیز بیومارکرهای نفتی صورت گرفته است. این پیشرفت ها عمدتا به روش های تهیه ی نمونه و نحوه ی آنالیز ترکیبات نفتی مربوط می گردد. سه ویژگی مهم تکنیک کروماتوگرافی گازی جامع دوبعدی (GCxGC) را می توان قدرت تفکیک بهتر در مخلوط های پیچیده، افزایش سیگنال به نویز و ارائه کروماتوگرام ساختاری1 نام برد. در این مقاله، ابعاد کاربردی تکنیک کروماتوگرافی گازی جامع دو بعدی به ویژه در زمینه آنالیز بیومارکرهای نفتی نظیر هوپان ها و استران ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: جداسازی، شناسایی، مدولاتور، کروماتوگرافی گازی جامع دو بعدی، بیومارکر، هوپان، استران، هیدروکربن های اشباع
  • زینب خوش سیر، محمد قویدل سیوکی، احمدرضا ربانی، جلیل سعدونی صفحات 71-77
    چشمه نفتی ده نفت در ناحیه رودان در شمال شرق بندرعباس واقع شده است و به لحاظ موقعیت زمین شناسی خارج از حوضه نفتی زاگرس و در ناحیه گذر از زاگرس به مکران قرار دارد. مطالعه ژئوشیمیایی چشمه نفتی رودان، اطلاعات مفیدی درباره امکان وجود ذخایر هیدروکربوری در رسوبات زیرسطحی، در مرز دو منطقه زاگرس و مکران در اختیار می گذارد. هدف از مطالعه کنونی یافتن سنگ منشا احتمالی چشمه نفتی رودان است. بر اساس داده های بایومارکری، چشمه نفتی رودان در مراحل بالای بلوغ حرارتی (اوج پنجره نفتی) قرار دارد و از سنگ منشا شیلی-دریایی تولید شده است. هم چنین مقادیر اندیس اولینان و نسبت استران های C28/C29 نشان می دهند سن سنگ مادر آن به دوران سوم زمین شناسی بازمی گردد. بر اساس مقیاس ارائه شده توسط ونگر و همکاران، درجه تخریب چشمه نفتی رودان شدید است. با توجه به نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمیایی و اطلاعات زمین شناسی، از میان واحدهای سنگ چینه ای دوران سوم، سازند پابده به سن پالئوسن- ائوسن به عنوان سنگ مادر احتمالی چشمه نفتی رودان پیشنهاد می شود. این سازند در کوه خوش، با قرار گرفتن در عمق تدفین بالا در اثر راندگی گسل زندان، به مراحل بالای بلوغ حرارتی رسیده است. تراوش نفت به همراه آب در چشمه نفتی رودان، به طور هیدرودینامیکی از طریق کوه خوش تغذیه می شود.
    کلیدواژگان: چشمه نفتی، ناحیه دوران، سنگ منشا، بایومارکر، کوه خوش، گسل زندان
  • فرهاد ملایی، علیرضا گودرزی، امین روشندل کاهو، بهزاد تخم چی، رسول رسولی منش، عبدالحمید انصاری صفحات 78-84
    برآورد موجک تولید شده از چشمه ی لرزه ای یکی از مراحل مهم در پردازش و تفسیر داده های لرزه ای بازتابی است. دقت در برآورد موجک، در اجرای واهمامیخت و تهیه ی ردلرزه ی مصنوعی تاثیر به سزایی دارد. در این تحقیق به بررسی و تجزیه و تحلیل افزایش قدرت تفکیک داده های لرزه ای با استفاده از تبدیل موجک پرداخته می شود. مطالعات انجام شده نشان می دهد در چهار روش با استفاده از مدلی خاص با افزایش پهنای باند فرکانسی و بازسازی فرکانس های بالا، رزولوشن افزایش داده شده است. از معایب این روش ها نوفه دار شدن فرکانس های بالا(مقیاس های پایین تر) و همچنین، کاهش یا حذف دامنه ی فرکانس های پایین است. اما روشی که در این مقاله ارائه شده، روشی وابسته به داده بوده یعنی با استفاده از اعمال تغییرات روی داده ها، دامنه ی فرکانس های بالا افزایش یافته و در نتیجه، موجب نوفه دار شدن مقیاس های دیگر نخواهد شد. عدم کاهش چشمگیر در دامنه ی فرکانس های پایین، این روش را از روش های دیگر متمایز ساخته است.
    کلیدواژگان: افزایش قدرت تفکیک، تبدیل موجک پیوسته، تبدیل موجک گسسته، داده لرزه ای