ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 26 (مهر 1384)

مدیر عامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب گفت: در پنج سال گذشته 557 پروژه در محدوده عملیاتی این شرکت راه اندازی شده است. وی افزود: به کارگیری فن آوری های نوین, توسعه نیروی انسانی و ارتقای جایگاه جهانی صنعت نفت از دستاوردهای این دوره بوده است و تحول, توسعه و روزآمدی از ویژگی های مهم صنعت نفت در این مدت می باشد. اسپیاری درباره اهم دستاوردهای شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از سال های 79 تا 83 توضیح داد: در این سال ها 274 حلقه چاه توسعه ای جدید حفاری شده و 295 حلقه چاه نیز راه اندازی و به تولید رسیده است.

3- موجودات مستقل از نور(Photo-Independent Biota): این موجودات عمدتا هتتروف بوده و برای ادامه زندگی نیازی به نور ندارند. این موجودات در هر محیطی امکان زندگی دارند و ادامه زندگی آنها بستگی به فاکتورهایی نظیر نوع سوبسترا, مقدار غذا, رقابت با سایر موجودات, درجه حرارت, شوری و یا انرژی هیدرولیکی دارد. موجوداتی نظیر بریوزآ, نرم تنان, خارپوستان, براکیوپودها و اسفنج ها در این رده قرار می گیرند.

متنی که پیش رو دارید حاصل گفت و گوی اعضای هیات تحریریه نشریه اکتشاف و تولید با دکتر کمالی رییس مرکز مطالعات اکتشاف و تولید و عضو هیات علمی پژوهشگاه صنعت نفت می باشد که در زمینه زمین شناسی نفت انجام شده است. خلاصه ای از این گفت و گو را می خوانید:ابتدا از سردبیر و اعضای هیات تحریریه نشریه اکشاف و تولید که فرصت این گفتگو را فراهم آوردند, تشکر می کنم. من از ابتدا, روند رشد نشریه را پیگیری کرده ام.

با همکاری شرکت توسعه پترو ایران (کارفرما) و شرکت صدرا (پیمانکار) جاکت (پایه سکوی) KPP به وزن 1300 تن و به ابعاد 40.40 متر از خشکی جدا و روی بارج حمل کننده منتقل شد. این جاکت به منظور استقرار در محل مورد نظر به سمت منطقه دالان حمل می شود و در آینده نزدیک, سکوی عملیاتی KPP به وزن تقریبی 8500 تن روی آن در دریا نصب خواهد شد. جاکت KPP اولین جاکت 8 پایه و سنگین ترین جاکتی است که تاکنون در ایران طراحی و ساخته شده است.

یکی از ابزارهای مهم مطالعه در بخش بالادستی صنایع نفت, مجموعه نرم افزارهای مطالعاتی علوم زمین در زمینه های زمین شناسی, ژیوفیزیک, پتروفیزیک, حفاری, مهندسی مخزن و مهندسی بهره برداری است. این نرم افزارها با استفاده از اطلاعات موجود در هر یک از زمینه های فوق توانایی به تصویر کشیدن و شبیه سازی و مدل کردن مخزن را با در نظر گرفتن همه ابعاد و خصوصیات فیزیکی آن, دارند و زیر مجموعه های مختلف این نرم افزارها از لحاظ در اختیار قرار دادن اطلاعات و پیوستگی نتایج با هم ارتباط دارند.

نحوه تکوین پلت فورم های کربناته در سی سال اخیر توسط افراد مختلف مورد بررسی قرار گرفته و پیشرفت های زیادی به دست آمده است. اصطلاحات بی شماری در توصیف پلت فورم های کربناته از رمپ های هموکلینال تا شلف های محصور- ابداع شده است, اما در مورد نقش فاکتورهای کنترل کننده در توسعه پروفیل های رسوبی و پراکندگی کمربندهای رخساره ای ابهامات زیادی وجود دارد.

بررسی دامنهrms امواج انعکاسی در قسمت فوقانی (Top) مخزن Almond UA-5 بالایی نشان می دهد که با کاهش ضخامت ماسه سنگ, دامنه امواج (تراف) افزایش می یابد (شکل 6). با این که ضخامت ماسه سنگ نقش کنترلی اساسی در دامنه امواج دارد, تاثیر تغییرات مجموعه ماسه, شیل و زغال سنگ های زیرین را نیز بایستی در نظر گرفت.

جداری موضعی عبارت است از نوعی جداری که به صورت موضعی قسمتی از دیواره چاه را پوشش داده و عملا ارتباط فضای پشت خود و درون چاه و همچنین ارتباط فشاری دولایه قرار گرفته در پشت و بالایا پایین خود (دو لایه سازندی) را قطع می کند. در واقع ایزوله کردن قسمتی از دیواره چاه و پوشش دادن آن قسمت به طور کامل (مانند یک لوله جداری معمولی) با حفظ سایز حفره چاه وظیفه اصلی این نوع جداری می باشد.

تولید ماسه در چاه باعث فرسودگی ابزار آلات و مسدود شدن لوله ها می شود. همچنین افزایش تولید ماسه در چاه, گودال های ته چاهی را به وجود می آورد. مخازن ماسه سنگی غیر متراکم با نفوذ پذیری 0/5 تا 8 دارسی برای تولید ماسه مستعد هستند. در شرایطی که تولید ثابت است, سرعت تولید ماسه با گذشت زمان کاهش می یابد. در بعضی موارد تولید مداوم ماسه تحمل می شود.

هدف از ارزیابی ریسک در اکتشاف ذخایر هیدروکربنی, تخمین احتمال دستیابی به یک ذخیره اقتصادی هیدروکربن (احتمال موفقیت اکتشاف) قبل از حفاری است که بخش مهمی از ارزیابی ذخایر هیدروکربنی محسوب می شود و نقش ممهمی در ارزیابی اقتصادی و مطالعه سود دهی ذخیره هیدروکربنی, توجه پذیری عملیات حفاری و توسعه میادین نفت و گاز دارد و در رتبه بندی ذخایر از نظر توجیه اقتصادی موثر است.

در این مقاله ضمن معرفی تکنولوژی میکروبی برای ازدیادبرداشت از مخازن نفت به بررسی: علل افت برداشت نفت, ویژگی های مخازن قابل اجرا توسط MEOR (از قبیل جنس مخازن, عمق مخازن, API نفت, نمک حل شده, تخلخل و تراوایی, PH, دما و فشار,...) مخازن مناسب برای MEOR, ساز و کار مختلف میکروب ها در افزایش برداشت نفت, ویژگی باکتری مناسب برای MEOR, شیوه های متداول استفاده از میکروب ها در ازدیاد برداشت, انتقال میکروبی در محیط متخلخل, طراحی یک پروژه میدانی MEOR, مزایای اقتصادی MEOR, برخی از کاربردهای میدانی MEOR, پیشرفت تحقیقات و کاهش هزینه ها, اهمیت MEOR برای کشور, مشکلات اجرایی طرح و مسایل زیست محیطی پرداخته شده است.

چرا EOR؟به طور متوسط دو سوم از نفت در جای مخازن نفتی بعد از برداشت اولیه و برداشت ثانویه سنتی (تزریق آب) درون مخزن باقی می ماند و تقاضا برای نفت اساسا  ناشی از توسعه صنعت و افزایش جمعیت جهانی است. از طرفی مقدار ذخیره قابل استحصال ثابت داشته جهانی نفت در حال رسیدن به حالت خطی (Plateau) خود است که بعد از این زمان سیر نزولی آن آغاز می شود.

1) آغاز پروژه:شروع یک پروژه معمولا هنگام مطرح شدن اهداف پروژه آغاز می شود که شامل فهم دقیقی از طبیعت و وسعت کار و هزینه پروژه است.2) مطالعه مفهومی(Conceptual Study): مرحله نخست هر پروژه مطالعه مفهومی است. در این مرحله یک یا چند روش رسیدن به هدف, مورد بررسی قرار می گیرند. ارزیابی و مقایسه روش ها یا طرح های مختلف از نظر فنی و اقتصادی انجام شده گزینه بهینه پیشنهاد می شود.

موقعیت جغرافیایی طرح:میدان نفتی فروزان: این میدان در فاصله 100 کیلومتری جنوب غربی جزیره خارک با مختصات به طول جغرافیایی 49 درجه شرقی و به عرض جغرافیایی 28 درجه شمالی در خلیج همیشه فارسو درجایی که عمق تقریبی 50 متری واقع شده و دارای سازندهای مشترک با میدان مرجان عربستان است.

صنعت نفت به عنوان صنعتی مادر از قدمت تقریبا صد ساله در کشور برخوردار است. سرنوشت اقتصادی, سیاسی و بعضا فرهنگی کشور تا حدود زیادی وابستگی نزدیک به این صنعت عظیم دارد. از بعد اقتصادی هنوز هیچ یک از بخش های صنعتی کشور از نظر بازگشت سرمایه و سودآوری همانند صنعت نفت پربازده نیستند. با توجه به این اهمیت و امعان نظر به این حقیقت که این ذخایر سرشار در قرن حاضر نیز با سرعتی مضتعف مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت, لذا از هم اکنون می بایست برنامه ریزی های هدف مندی برای صیانت از زیست بوم و اقلیم های متنوع کشور در کنار این توسعه مدنظر قرار گیرد.

قراردادهای ساخت, بهره برداری و واگذاری (بی.او.تی) یکی از روش هایی است که در سال های اخیر در جهت آزادسازی اقتصادی, جلب سرمایه های خارجی و دسترسی به تکنولوژی پیشرفته مورد توجه کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. بی.او.تی بر این مبنا استوار است که بخش دولتی تمایل ندارد منابع مالی لازم اجرای یک طرح اقتصادی و یا یک پروژه زیر بنایی را تامین کند. بی.او.تی به دولت این امکان را می دهد که بتواند منابع مالی و توانایی های بخش خصوصی را به سمت پروژه های زیر بنایی سوق دهد.