فهرست مطالب

اکتشاف و تولید نفت و گاز - پیاپی 77 (اسفند 1389)

ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 77 (اسفند 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/12/28
  • تعداد عناوین: 18
|
  • سرفصل های ویژه
  • اسحق رویور صفحه 2
    شصت سال پیش با تدابیر روحانیت پیشرو و چهره های وفادار به استقلال و آزادی کشور، یکی از صحنه های مبارزات ملت ایران علیه استعمار خارجی و استبداد داخلی رقم خورد و با تصویب لایحه ملی شدن نفت در بیست و نهم اسفند ماه 1329، نهضت ملی شدن صنعت نفت حرکت سترگش را سامان بخشید. چند سال بعد یعنی در سال 1341، نهضت ریشه دار انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی، آغازگر عصر جدیدی در حیات سیاسی و اجتماعی کشور گردید. تداوم رهبری های آن حضرت از تبعیدگاه خود از یک سو و مقاومت و پایداری مردم و شاگردانش از سوی دیگر، منجر به بر انگیختن شعله های خشم مردم انقلابی در سال1356 شد و بر اثر اوج مبارزات مردمی و اعتصابات گسترده ملت در بخش های مختلف کشور، از جمله در صنعت نفت، تومار رژیم وابسته سلطنتی در هم پیچید و فجر پیروزی در سپیده دم بیست و دوم بهمن ماه 1357 نمایان گردید.
  • محسن خجسته مهر صفحه 4
    تامین انرژی و مواد اولیه، یکی از مشکلات کنونی جهان بوده و مدت های مدیدی است که کشورهای دنیا در پی توسعه این منابع و دست یابی به منابع جایگزین آنها هستند. امروزه گاز طبیعی، صدرنشین منابع انرژی جهان یعنی نفت را به چالش طلبیده است و روشن ترین دلیل آن، آماری است که از وابستگی روز افزون بخش صنعتی دنیا به گاز طبیعی حکایت دارد. از طرف دیگر، بالا رفتن قیمت نفت خام در مقایسه با گاز طبیعی، موجب نمایان شدن تر شدن بیش از پیش اهمیت این گزینه انرژی شده است و مصرف کنندگان بزرگ انرژی و دور از محل تولید را بر آن داشته است تا با اتکا بر سه اصل مهم پایداری، محیط زیست و اقتصاد، برای استفاده بهینه و آسان از گاز طبیعی تحقیق کرده و توسعه آن را سر لوحه فعالیت های خود قرار دهند. در کشوری مانند ایران که در حال حاضر دومین دارنده ذخایر گازی جهان است، سیر کاربردی گاز طبیعی از سال های گذشته تاکنون دچار فراز و نشیب های فراوانی شده است.
  • ابوالقاسم بشیری صفحه 6
    ایران از نظر میزان ذخابر هیدروکربنی، یکی از کشورهای غنی دنیا به شمار می آید. بر اساس گزارش انرژی شرکت Bp در سال 2010، ایران با بیش از 137 میلیارد بشکه نفت، پس از عربستان و ونزوئلا سومین کشور دارنده ذخایر نفتی جهان است.طبق گزارش اخیر وزارت نفت، این میزان ذخایر به بیش از 150میلیارد بشکه افزایش یافته است.به دلیل محدودیت های قانونی، نبود گزارش های دقیق داخلی، عدم وجود پایگاه اطلاعاتی مناسب و کشف میادین جدید در سال های اخیر، عملا دسترسی به اطلاعات جزیی از مخازن کشور امکان پذیر نیست. بنابر این سطح آگاهی افراد درباره منابع هیدروکربنی کشور عمدتا پراکنده و در مواردی، ناچیز است. در این نوشتار با استناد به جدیدترین منابع(داخل و خارج کشور)، اطلاعات متنوعی از مخازن نفتی ایران ارایه شده و هم چنین تزریق گاز در مخازن نفتی کشور به صورت کمی و کیفی مورد بررسی قرار گفته است.
  • مجتبی کریمی زارچی صفحه 12
    اولویت دهی به استفاده از گاز به ویژه مقایسه دو مقوله مهم تزریق و صادرات، یکی از موارد مهم چگونگی مدیریت منایع گازی کشور است. چند سالی است که این موضوع بین کارشناسان و متخصصین صنعت نفت و انرژی رونق خاصی یافته است. پرداختن به این دو مقوله اگرچه مهم و لازم است، اما شاید خلاصه نمودن اهمیت مصرف گاز و چگونگی استفاده بهینه از گاز در دو قطبی کردن آن یعنی تزریق و صادرات، چندان کارشناسانه به نظر نرسد و بهتر است تحقیقات پیرامون همان سوال اساسی«چیستی اولویت های اصلی در استفاده بهینه از منابع گازی کشور» باشد(چرا که ممکن است در این بین، مقوله مهمی نظیر تبدیلات گازی و تولید و فروش محصولات پتروشیمی، با ارزش افزوده بالا مفغول بماند).
  • مهدی بحرینی صفحه 16
    با کاهش ذخایر نفتی جهان و افزایش تقاضای انرژی، جایگزینی گاز با نفت در آینده ای نه چندان دور کاملا قابل پیش بینی است. افزایش نگرانی ها نسبت به حفظ محیط زیست و حیات جامع بشری از یک سو و روند افزایش قیمت نفت خام از سوی دیگر، موجب شده است که هر روز به تعداد متقاضیان سوخت پاک گاز طبیعی افزوده شود. گاز طبیعی نسبت به سایر انرژی های فسیلی ارزان تر بوده و آلایندگی آن نیز به مراتب کم تر است. شکی نیست که طی دهه های اخیر، میزان مصرف و تجارت جهانی گاز به طور چشمگیری افزایش یافته است. اکنون مصرف کنندگان انرژی در آمریکا، اروپا و آسیا، بیش از گذشته به گاز وابسته شده اند. تولید گاز در این مناطق مطابق با افزایش تقاضا نبوده و شکاف بین عرضه و تقاضا باید از طریق واردات جبران شود.
  • علی خواجوی صفحه 23
    کشور عراق برای صادرات نفت و گاز خود به اروپا، به دو کشور ترکیه و سوریه چشم دوخته است. طی سال های 88-1980 (جنگ تحمیلی عراق علیه ایران)، این کشور برای صادرات نفت خام خود، بدون ریسک عبور از خلیج فارس، از خط لوله انتقال نفت خام عراق-ترکیه(ITP) که به خط لوله کرکوک-جیحان نیز مشهور است، استفاده می کرد. این خط لوله که در سال 1977 به بهره برداری رسیده است، شامل دو خط 46 و 40 اینچی به ظرفیت به ترتیب یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز و 500 هزار بشکه در روز می باشد.
  • مهرداد مرادیان خلج، زینب خارقانی، امیر استاد رحیمی صفحه 27
    در عصر حاضر، نفت و گاز به عنوان مهم ترین حامل های انرژی، نقش نعیین کننده ای در رشد پایدار اقتصاد جهانی ایفا می کنند و اطمینان از عرضه آن ها جز با اکتشاف و انجام حفاری های لازم به منظور دست یابی به منابع جدید، امکان پذیر نمی باشد. برای دست یابی به منابع منابع هیدروکربوری در اعماق زمین، هنوز راهی اقتصادی تر و امکان پذیرتر از حفاری با دکل ها و تجهیزات معمول ارایه نشده است. این امر خود نشانگر تاثیر انکارناپذیر لوازم، تجهیزات و تکنولوژی حفاری در صنعت نفت است. امروزه لزوم انجام حفاری های دقیق و حفر چاه های عمیق (دسترسی به منابع جدید) بیش از پیش اهمیت یافته اند و دکل های تازه ساخت، با دارا بودن تجهیزات جدیدتر و راندمان عملکردی بالاتر و به دنبال آن، نرخ اجاره روزانه بیش تر، بهسرعت جایگاه خود را در بازارها پیدا کرده اند.
  • عباس محمدحسینی سی سخت، غلامعباس صفیان، امیر قاسم زاده صفحه 30
    مهم ترین عملیاتی که به اندازه گیری دبی فازها در جریان تولیدی نیاز دارند، عبارتند از:1. پایش و باز بینی تولید یک چاه به منظور:•بهینه سازی تولید •اطمینان از جریان دایمی و پایدار2. چاه آزمایی3. اندازه گیری میزان تولید 4. مدیریت مخزن 5. توسعه میادین
  • حجت ربیعی صفحه 35
  • مقالات
  • امیر قاسم زاده، ابراهیم پیرامون صفحه 39
    بیش تر مخازن ایران از نوع شکافدار هستند؛ این مخازن معمولا در مراحل ابتدایی عمر خود، دارای دبی تولیدی نسبتا بالایی می باشند، ولی در ادامه با کاهش شدید دبی رو به رو می شوند. این امر در نهایت می تواند به کاهش ضریب بازیافت نهایی منجر شود. با استفاده از روش های ثانویه ازدیاد برداشت به ویژه تزریق گاز، می توان ضریب بازیافت نفت در این مخازن و عمر مفید مخزن را افزایش داد. با این حال رسیدن به بالاترین بازدهی تزریق گاز، به مطالعه دقیق و بهینه سازی عوامل موثر بر تزریق نیاز دارد. یکی از بهترین روش های بررسی میزان اثربخشی یک فزایند از دیادبرداشت خاص به منظور توسعه یک میدان، ساخت مدل کوچکی از مخزن است؛ مدلی که بیانگر تمام خواص مخز بوده ولی به دلیل پیچیدگی های کم تر، دست یابی به نتیجه را سرعت می بخشد. بنابر این در این مطالعه با استفاده از مدل ترکیبی، تزریق غیر امتزاجی گاز در یک مخزن شکافدار جنوب غربی ایران شبیه سازی شده و تاثیر عوامل مختلف بر عملکرد تزریق گاز و بازیافت نفت مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت نیز از بین سناریوهای شبیه سازی شده، سناریوی بهینه انتخاب گردیده است.
  • معصومه خان محمدی، شهرام شرکتی صفحه 43
    میدان گازی پارس جنوبی واقع در خلیج فارس، یکی از بزرگ ترین میادین فراساحلی جهان است که واحدهای مخزنی اصلی آن راسکانس های کربناته دریایی کم عمق کنگان /دالان، با سن پرمین میانی-بالایی تا تریاس زیرین، تشکیل می دهند.
    به منظور تحلیل هندسه و تراکم شکستگی های این میدان، نمودارهای FM1 متعلق به شش چاه قائم و یک چاه انحرافی آن با استفاده از نرم افزار ژئوفریم مورد بررسی قرار گرفتند. هم چنین تعیین ارتباط میان شکستگی ها و ساختارهای زمین شناسی از دیگر اهداف این مطالعه بوده است.
    نتایج حال از تفسیر تصاویر نشان می دهد که شکستگی های طبیعی عمدتا در یکی از روندهایN80-N100،N-S،N140-N160وN40-N50 گسترش یافته اند. شباهت موجود میان روند شکستگی ها در همه چاه های مورد مطالعه، نشان دهنده تاثیر عوامل تکنوتیکی منطقه ای در پیدایش آن هاست. فعالیت مجدد گسل های پی سنگی، تنش تراکمی ناحیه ای قبل از چین خوردگی در پیش بوم زاگرس و انحنای ناحیه ای وابسته به آن، از جمله عوامل تکنوتیکی موثر بر ایجاد و توزیع شکستگی ها در منطقه مورد مطالعه به حساب می آیند.
    تراکم شکستگی ها در جهت جانبی تغییر چندانی از خود نشان نمی دهد ولی اختلاف موجود در میزان شیل واحدهای مخزنی، یک عامل کلیدی در کنترل توزیع شکستگی ها در جهت قائم است؛ به گونه ای که افزایش مقدار شیل در واحدهای K1و K3 در مقایسه با واحدهای K2و K4، منطیق بر کاهش تراکم شکستگی ها در این واحدها می باشد.
    کلیدواژگان: میدان گازی پارس جنوبی، شکستگی، لاگFMI، ساختارهای تکتونیکی
  • احسان خامه چی، هانیه رسولی صفحه 50
    مهم ترین بخش تکنولوژی تولید نفت، مهندسی و نصب تجهیزات تکمیل درون چاهی است. رشته تکمیلی، مهم ترین جزء سیستم تولید بوده و باید به گونه ای صحیح، طراحی، نصب و نگه داری شود. اگر چاه تولیدی دارای مشکل تولید ذرات سازندی باشد، این طراحی از اهمیت بیش تری برخوردار خواهد بود. در این مطالعه برای جلوگیری از تولید ذرات سازندی، چهار روش تصلی تکمیل چاه معرفی گردیده است، سپس یکی از چاه های نفتی میادین جنوبی ایران که دارای مشکل تولید ذرات سازندی، چهار روش اصلی تکمیل چاه معرفی گردیده است، سپس یکی از چاه های نفتی میادین جنوبی ایران که دارای مشکل تولید ذرات سازندی می باشد، با استفاده از نرم افزار Prosper مدل سازی شده است. در ادامه، نتایج حاصل از به کارگیری هر یک از این روش ها بر عملکرد چاه، افت فشار ناشی از استفاده هر روش در چاه و حساسیت سنجی نسبت به پارامترهای مختلف، بررسی و مقایسه شده و مناسب ترین روش برای تکمیل چاه، معرفی گردیده است.
    کلیدواژگان: رشته تکمیل، عملکرد چاه، بهینه سازی، آنالیز نودال، روش تکمیل
  • غلامحسین منتظری، محمد ریاحین صفحه 56
    مخازن گازی را می توان به مخازن گاز خشک، مخازن گازتر و مخازن گازی میعانی تقسیم بندی کرد. در مخازن گازی میعانی، هنگامی که فشار مخزن به زیر فشار نقطه شبنم برسد، در اثر میعان معکوس، گاز در مخزن به مایع تبدیل می شود. این میعانات بسیار با ارزش بوده و در صنعت و زندگی روزمره، کاربرد بسیار زیادی دارند؛ چنانچه این میعانات در مخزن باقی بمانند و تولید نشوند، نه تنها هرز می روند، بلکه در اثر تجمع آن ها در نزدیکی دیواره چاه، مسیر عبور سیال از مخزن به دهانه چاه مسدود شده و در نتیجه توانایی تولید از چاه کاهش می یابد. تغییرات دبی تولیدی و هم چنین تزریق گاز، از جمله روش های کاربردی و مورد مطالعه برای جلوگیری و کاهش میزان تولید میعانات در مخزن می باشند. در این مقاله به بررسی تاثیر تغییرات دبی تولیدی چاه و هم چنین تزریق گازهای مختلف بر میزان تولید میعانات و درصد اشباع میعانات تولید شده در مخزن پرداخته می شود.
  • محمد سلسبیلی، شهرام شرکتی، عباس بحرودی صفحه 60
    ذخیره سازی گاز در مغارهای نمکی یکی از روش های ذخیره سازی زیرزمینی گاز طبیعی است. این روش در گنبدهای نمکی یا لایه های نمکی گسترش یافته، به عنوان مکمل روش های دیگر ذخیره سازی گاز استفاده می شود. در فرایند انتخاب مکان مغار، معیارها و ضوابط پیچیده ای وجود دارند؛ این معیارها و ضوابط، فرایند تصمیم گیری را نیز پیچیده می کنند. در این مقاله، به تبیین معیارها و جایگاه آن ها در فرایند تصمیم گیری و هم چنین چگونگی کاربرد آن ها پرداخته می شود.
    در مراحل اولیه اکتشاف(شناسایی و پی جویی) محل سایت ذخیره سازی، دیاپیریسم، تکتونیک و لرزه خیزی، شرایط سطحی و زیر سطحی نمک، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی نمک، شرایط هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، ملاحظات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، مهم ترین معیارهای تصمیم گیری به شمار می روند.لازم به ذکر است که در بیان معیارها، به پارامترهای اکتشافی و چگونگی مدل سازی آن ها نیز اشاره می شود. برای مدل سازی فرایند تصمیم گیری، استفاده از روش های تصمیم گیری چند شاخصه پبشنهاد می گردد.
    کلیدواژگان: ذخیره سازی زیر زمینی گاز، مغار نمکی، گنبد نمکی، تصمیم گیری چند شاخصه
  • پیمان طاهرنیان صفحه 65
    توانایی ایجاد شکاف در چاه ها مطابق با نیازمندی های طرح و تولید، یکی از عناصر کلیدی در موفقیت عملیات استخراج از مخازن گازی به هم فشرده است. هدف بیش تر طرح ها، ایجاد شکاف های عرضی متعدد در مکان های مشخصی از چاه افقی می باشد. به دلیل بهره دهی پایین این چاه ها، توانایی ایجاد موفق شکاف ها از اهمیت بالایی برخوردار است. یک روش رایج برای ایجاد این شکاف ها، استفاده از دریچه های شکافت و دریچه های کشویی است. توپک های حفره باز، قسمت های مختلف چاه افقی را مجزا می کنند. بین هر جفت توپک، یک دریچه کشویی قرار گرفته که با تزریق یک توپ به درون چاه، باز می شود. استقرار توپ، به انتهای مجموعه دریچه کشویی فشار وارد نموده و موجب لغزیدن آن و باز شدن دریچه های شکافت و در پی آن، ورود سیال به فضای حفره باز خارج از مجموعه رشته تکمیلی و نهایتا شکافت سازند می گردد. عملکرد صحیح سیستم های شکافت حفره باز، نیازمند توجه به شرایط محیطی دیوار چاه است.
    کلیدواژگان: شکافت هیدرولیکی، چاه حفره باز افقی، دریچه کشویی، توپ شکافت، دریچه شکافت
  • اخبار
  • روانه طاهری نیا، مهدی شاه حسینی صفحه 75
|
  • Ghasemzadeha., Piramoon, E Page 39
    Most of the Iranian oil fields are fractured; these reservoirs tend to produce at high rate in their early production time followed by low rates later on, leading to low overall recovery. Secondary and tertiary recovery processes based on gas injection can extend the life reservoirs by maximizing the oil recovery especially in fractured reservoirs.However, the injection strategy needs to be studied carefully to optimize the overall efficiency. One of the best methods to find out the effectiveness of a certain process for reservoir development is building a small model representing all the properties of that reservoir with lesser complexity in order to gain the results much faster and easier. So in this paper immiscible gas injection is simulated using compositional model in a reservoir insouthwest of Iran and the effect of different parameters on gas injection performance and oil recovery is investigated and finally, the best scenario is selected.
  • Khanmohammadim., Sherkati, S Page 43
    The South Pars gas field in Persian Gulf is one of the largest offshore fields in the world. The shallow-marine Kangan/ Dalan carbonates (dolomite and limestone) sequences, dated from the Middle-Upper Permian to the Lower Triassic, are the main reservoir units. In this study, FMI log from six vertical and one deviated wells were used to analyze the fractures geometry and density. Meanwhile their relationship with main geological features was the matter of interest. Interpretation of FMI logs with GeoFrame software shows that the natural fractures were developed generally in one of N-S, N80°-N100°, N40°-N50°or N140°-N160° trends. The similarity of these trends in all wells indicates the role of regional tectonic deformation on fracture formation. Preexisting deep seated faults reactivation, pre-folding regional compression in Zagros foredeep and related flexural basin are interpreted as the main tectonics.Fractures density doesnt change the lateral direction. However, the difference in the amount of shale is considered as a key role to control of the fracture distribution in the vertical direction. So increasing the shale volume in K1 and K3 units in compare with K2 and K4 is correlated with decreasing the fracture density in these units.
  • Khamehchi, Rasouli, H Page 50
    The most important part of the production technology is depended on engineering and installation of well completion equipments. The completion string is the most important component in petroleum production system and should be designed and installed precisely and maintained properly. The selection of equipments and techniques should be based on investigation of factors which are specific to the reservoir, wellbore and production system under study. The process of production optimization involves first understanding the reservoir fluid and effective parameters on its deliverability, then optimization the design of each well component in the line of flow, wellbore, completion and reservoir segment. This can be done through optimization of completion system, identification of restriction or the production limiting factors and specification meansof production efficiency increasing. Among mentioned parameters, tubing size has a special significance and should be determined properly. If the well suffers scale production, the completion string importance is multiplied. In this study the four major completion techniques commonly used for non-organic depositions is introduced. The subject has been case studied for one of southern Iranian oil wells with inorganic material production problem. The simulations were run using the Prosper software, and followed by sensitivity analysis and conclusive comparisons.
  • Montazeri, G Page 56
    There are three types of gas reservoirs: 1-Dry gas 2-Wet gas 3-Gas condensate. The temperature in gas condensate reservoir is between the critical temperature and cricondenterm. When the reservoir pressure goes below the dew point pressure, due to reverse condensation in reservoir, gas becomes liquid. These condensate are excessivelybeing used in industry, if stay in the reservoir not only the condensate runs to waste, but also it decrease relative gas permeability near the wellbore, so that it will be decrease the well production. The changes in the flow rate and gas injection are of the techniques under the study to prevent or decrease the condensate saturation produced in thereservoir. This article examines changes in the Production flow rate and gas injection in the condensate production and saturation in reservoir.
  • Salsabilim., Sherkatis., Bahroudi, A Page 60
    Gas storage in salt cavern is one of the underground gas storage methods. This could be used as a complementary solution in the area that salt domes or salt layers exist. Different complicated parameters and obligations influenced the site selection for this proposes. In this article we focus on the parameters, which govern decision making on implication of salt cavern for gas storage.Diaprism, Tectonic activities, seismicity, surface and subsurface conditions of salt, its physical and chemical characteristics, hydrological and hydro geological conditions, economical, social and environmental restrictions are the main parameters should be take in to account for site selection. In addition to the exploration parameters, modeling procedures have also been discussed, which show multidisciplinary decision making method could be suggested for site selection propose.
  • Tahernian, P Page 65
    One of the key elements of successful exploitation of tight gas reservoirs is the ability to fracture wells according to plan and production requirements. Most plans call for placement of multiple transverse fractures at specific locations within the horizontal well. Given the low productivity of these wells, the ability to successfully create multiple fractures is of paramount importance.A popular method of creating multiple fractures is to use frac ports and sliding sleeves. Open hole packers isolate different segments of the horizontal well. A sliding sleeve is placed between each packer pair and is opened by injecting a ball inside the borehole. Seating of the ball exerts pressure at the end of the sliding sleeve assembly, causing it to slide and open the frac ports.Once the port is opened, fluid is diverted into the open hole space outside the completion assembly, causing the formation to fracture. Proper operation of open hole fracturing systems requires attention to several wellbore environmental considerations.