ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 83 (مهر 1390)

از آنجا که تولید از اکثر مخازن هیدروکربوری ایران تحت تاثیر انرژی طبیعی مخزن انجام می شود، این امکان وجود دارد که با کاهش فشار و تغییر ترکیب سیال مخزن آسفالتین رسوب کرده و باعث ایجاد مشکلات تولیدی و اقتصادی مخزن نفتی شود. در این تحقیق اثر تزریق پنج بازدارنده رسوب آسفالتین در شرایط اتمسفریک بررسی و عملکرد موثرترین بازدارنده در آزمایش های کاهش فشار مورد بررسی قرار می گیرد. در ابتدا شرایط تشکیل رسوب آسفالتین در اثر کاهش فشار روی یکی از نمونه های مخازن نفتی جنوب ایران، با بازدارنده و بدون بازدارنده در دو دمای ثابت انجام شد. نتابج به دست آمده نشان می دهد که از بین این پنج بازدارنده، اسید سالیسیلیک در شرایط اتمسفر یک بهترین عملکرد را بر میزان کاهش رسوب آسفالتین دارد. در دمای 190/4F همراه با کاهش فشار، کارایی اسید سالیسلیک در ممانعت از رسوب کردن آسفالتین افزایش می یابد. در دمای مخزن نیز (271/7F) کارایی اسید سالیسیلیک در فشار اشباع، بیشترین بازدارندگی را داشته و با تغییر فشار این کارایی کاهش می یابد.

توصیف کمی پارامترهای مخزنی نظیر تخلخل و تراوایی پایه مطالعات مخازن و ساخت مدل های شبیه سازی را تشکیل می دهد. هرچه این اطلاعات دقیق تر باشند، در نهایت ریسک تصمیم گیری کاهش پیدا کرده و عملکرد میدان از نظر بازدهی تولیدی و اقتصادی مطلوب تر خواهد بود. برای دستیابی به اهداف مذکور اغلب از روش های رگرسیون و شبکه عصبی استفاده می شود، در حالی که این روش ها واقعیت های زمین شناسی را نادیده میگیرند و دید کاملی از مخازن نفتی ارائه نمی دهند. در این مقاله علاوه بر روش های سنتی، روش های زمین آماری که ساختاری فضایی از واقعیت شناسی را در نظر می گیرند به کار گرفته شده است و در نهایت تخلخا میدان بلال توسط روش کولوکیتد کوکریجینگ با روند اولیه حاصل از نقشه تخلخل روش MLFN تخمین زده شد که سبب بهبودتخمین تخلخل گردید به طوری که خطای اعتبار سنجی متقاطع به حدود 0/1 درصد کاهش یافت.

در این مطالعه برخی از روش های ارزیابی و انتخاب سیستم های جریان سنج چند فازی بررسی می شود. به منظور طراحی و انتخاب سیستم جریان سنج چند فازی مناسب برای کاربردی خاص، نمودار جریان دو فازی و نمودار ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرد. در نمودار دو فازی، دبی جریان مایع در مقابل دبی جریان گاز و در نمودار ترکیبی کسر حجمی گاز در مقابل نسبت جریان آب به کل جریان مایع ترسیم می گردد. این دو نمودار برای به نمایش در آوردن روند پیش بینی شده تولید از چاه ها و میادین نفتی (بسته تولید) کاربرد دارند. همچنین محدوده اندازه گیری سیستم جریان سنج چند فازی (بسته سنجش) نیز بر روی همان نمودارها ترسیم می شود به گونه ای که بتواند بسته تولیدی را پوشش دهد.

به طور کلی عملیات حفاری نیازمند انرژی است و این انرژی از سه پارامتر اصلی وزن روی مته، دوران رشته لولهو جریان سیال حفاریبه دست می آید. مطالعات نشان داده اند که درحفاری عمدتا شوک و لرزش در بزرگی های مختلف وجود داشته که بخشی از این انرژی را تلف می کند. شناسایی و جلوگیری از شوک و لرزش در افزایش بازدهی موتور درون چاهی، مته، اجزا ساق مته و در نهایت افزایش نرخ حفاری موثر می باشد. آنالیز و مدل سازی دینامیک رشته لوله می تواند گامی موثر در پیش بینی و جلوگیری از اتفاقات منفی در روند عملیات حفاری داشته باشد. در این مقاله سعی شده به بررسی و آنالیز دینامیک رشته لوله حفاری در حفره چاه در حین شوک و لرزش پرداخته و تکنیک های عملی برای جلوگیری و کاهش این تاثیرات بیان شود و در نتیجه حفاری را بر طبق برنامه و به صورت ایمن پیش برد.

تهیه و توسعه مدل سرعت بهینه، جزء لاینفک و پر اهمیت تمامی مراحل پردازش و تفسیر داده های لرزه ای است. تهیه این مدل با دقت و اطمینان بالا به خصوص در مناطق با پتانسیل بالای نفت و گاز مانند فروافتادگی دزفول در جنوب غرب ایران (خوزستان) دارای اهمیت ویژه ای است. از جمله مهم ترین سازتدهای مناطق نفت خیز جنوب ایران، سازند گچساران است که به عنوان پوش سنگ سارند آسماری عمل می کند. به علت شرایط خاص این سازند از دیدگاه مکانیکی(سازندی با پلاستیسیته بالا) و سنگ شناسی خاص (آمیزه ای از نمک، انیدریت و مارل)، تخمین و تهیه مدل سرعت د راین سازند همواره چالش آفرین بوده است.
در این مقاله سعی بر آن است که با استفاده از نمودارهای لیتولوژی، اطلاعات تکمیل چاه و داده های لرزه ای چاه های منطقه فروافتادگی دزفول و خصوصا میدان نفتی آغازجاری مدل لیتولوژی- سرعت بهینه ای برای سازند گچساران ارائه شود. در ابتدا مدل ریاضی چند متغیره خطی برای تخمین سرعت بر حسب لیتولوژی در هر چاه ارائه می شود. پس از آن یک معادله چند متغیره خطی برای سازند گچساران در کل منطقه محاسبه و به عنوان یک مدل کلی و صرف نظر از تغییرات محیطی ارائه می شود. در پایان نیز با استفاده از زبان برنامه نویسی M ATLAB سرعت هر نوع لیتولوژی خاص ارائه می شود.
در مجموع می توان اذغان داشت سرعت میان لایه ای سازند گچساران متاثر از لیتولوژی غالب آن است. برای نمونه در نقاطی که انیدریت لیتولوژی غالب است، سرعت سازند گچساران بیشتر و در مقابل در موقعیت هایی که مارل لیتولوژی غالب است، سرعت برآورد شده نسبتا پایین است.

به منظور بهینه سازی یک طراحی سه بعدی لازم است تا میان اهداف ژئوفیزیکی - عملیاتی و محدودیت های اقتصادی تعادل برقرار شود. لذا یک طراحی زمانی مطلوب ترررقی می گردد که داده هایی با کیفیت مناسب و با کمترین هزینه ممکن ثبت شوند.
در این مطالعه سعی شده است به نگاهی نو به مساله طراحی عملیات لرزه ای سه بعدی و استفاده از روش الگورییتم ژنتیک که جزء روش های نوین در علوم مهندسی و ریاضی می باشد، نسبت به بهینه سازی پارامترهای موثر در هزینه یک عملیاات لرزه ای سه بعدی اقدام نمود. با توجه به مطالبات متنوع از طراحی یک عملیات سه بعدی، چهار پارامتر عملیاتی در نهایت پیشنهاد می شود که بر حسب نوع مطالعات می تواند طرح مناسب از میان آن ها انتخاب گردد.