ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 98 (بهمن 1391)

دولت عراق در سال 2009 دو مناقصه نفتی برگزار کرد که طی آن قرارداد توسعه یازده میدان را با شرکت های بین المللی امضا نمود. همچنین در مناقصه دوره ای سوم و چهارم، میادین گازی و بلو ک های اکتشافی برای واگذاری به شرکت های بین المللی عرضه شد. طبق قراردادهای واگذار شده، تولید نفت خام عراق باید تا سال 2017 با بیش از 10 میلیون بشکه در روز افزایش، به 5/ 12 میلیون بشکه در روز برسد. پس از برگزاری مناقصات نفتی عراق، اکثر صاح بنظران و موسسات معتبر انرژی نسبت به محق قشدن اهداف تولیدی مندرج در این قراردادها ابراز تردید کردند. در اغلب برآوردهای اعلام شده نظیر IEA، EIA، BP،Wood Mackenzie، BMI و IHS توان تولید نفتخام عراق به طور متوسط از 2/5 میلیون بشکه در روز در سال 2010 به حدود 6 میلیون بشکه در روز در سال 2030 افزایش م ییابد که این میزان نسبت به اهداف تولیدی ادعایی عراق بسیار پایین تر است. اکنون با گذشت سه سال از زمان برگزاری مناقصات نفتی و پدیدار شدن مشکلات پی شروی اجرای قراردادها، برخی مقامات ارشد دولت عراق نیز از ناتوانی در تحقق اهداف مندرج در قراردادها و لزوم بازنگری در آنها صحبت می کنند که در ادامه به جزئیات و چرایی این موضوع اشاره خواهد شد. در این مقاله ابتدا نگاهی به چالش های صنعت نفت عراق در پی شبرد اهداف قراردادهای منعقد شده خواهیم داشت و سپس ضمن بررسی میزان تولید و صادرات نف تخام این کشور طی سه سال گذشته، به مواضع دولت عراق و برخی از شرک تهای بین المللی در خصوص بازنگری در اهداف در نظر گرفته شده برای نفت خام عراق اشاره خواهد شد.

اتحادیه اروپا به دلیل ذخایر و تولید اندک از یک سو و مصرف بالا از سویی دیگر، به میزان زیادی وابسته به واردات نفت خام و گاز طبیعی است. این در حالی است که پیش بینی های موجود نیز حکایت از ادامه این وابستگی در دهه های بعدی دارد. با توجه به اطلاعات موجود، تا 50 سال آتی هم چنان نفت و گاز سهم عمده ای از تامین انرژی جهان و اروپا را ایفا خواهند کرد و انرژی های نو با وجود رشد قابل توجه، کماکان در تامین انرژی سهم اندکی خواهند داشت.بنابر این مسئله تامین امنیت انرژی از مهم ترین دغدغه های کشور های وابسته به واردات انرژی از جمله اتحادیه اروپا به شمار می رود.سهم عمده ای از واردات نفت و گاز اروپا از طریق روسیه تامین می شود که این امر (یعنی تسلط روسیه بر منابع و مسیرهای تامین انرژی) موجب ناخرسندی اروپا و تلاش این کشورها جهت تنوع بخشی به منابع تامین انرژی است. از مناطقی که در موقعیت جغرافیایی مناسبی نسبت به اروپا قرار دارند، کشورهای غنی از نفت و گاز آسیای میانه و قفقاز هستند که پیش بینی ها در خصوص ظرفیت تولید این کشورها نشان از توان صادراتی بالای آنها در دهه های آتی دارد. از این روی پس از استقلال این کشورها از شوروی سابق تاکنون، کشورهای اروپایی حضور قابل توجهی در طرح های نفت و گاز آنها داشته و پروژه های مختلفی جهت مهیا کردن مسیرهای انتقال نفت و گاز تولیدی این کشورها به سمت بازارهای مصرفی اروپا معرفی و انجام داده اند.در این میان، تمایل اروپا به کاهش وابستگی به روسیه در حوزه انرژی و افزایش همکاری با کشورهای آسیای میانه، فرصت مناسبی برای ایران جهت ایفای نقش موثر منطقه ای و جهانی فراهم کرده است. در عین حال، مصرف فزاینده داخلی، عدم ارائه سیاست مشخص صادرات گاز و لزوم همراهی با روسیه، تمایل و توان ایران برای مشارکت در طرح های انتقال انرژی به اروپا را دچار تردید کرده است.

معادلات حالت ابزاری استاندارد برای پیش بینی عملکرد مخازن گاز- میعانی هستند. تنظیم و بررسی اعتبار مدل های این معادلات، به شدت وابسته به میزان دقت داده های آزمایشگاهی است.انتخاب نمونه مناسب سیال میدان زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که مطالعات روی یکی از وسیع ترین میادین گازی جهان انجام شود. از آنجا که تنوع نمونه های در دسترس چنین میادینی بسیار زیاد است، انخاب نمونه مناسب سیال جهت تنظیم معادلات از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و نیازمند اتخاذ روش علمی مناسبی است. بنابر این ارائه راهکارهایی با پیش زمینه علمی، می تواند راهنمای خوبی برای انتخاب مناسب ترین نمونه و حذف نمونه های نامرغوب توسط مهندسان باشد. یکی از عوامل مهم در انتخاب نمونه مناسب، مطالعه دقیق آزمایش های انجام شده روی نمونه هاست. از میان آزمایش های مرسوم گاز-میعانی، تنها در آزمایش CVD می توان با مطالعه موردی هر یک از اندازه گیری های آزمایشگاهی، کیفیت آزمایش و نمونه را ارزیابی کرد.در این مقاله مجموعه ای از روش های بررسی داده های آزمایشگاهی با هدف کنترل کیفیت آنها بر روی شش نمونه سیال یکی از مخازن گاز-میعانی ایران معرفی شده و پس از انجام اعتبارسنجی روش های ارائه شده، در نهایت مناسب ترین نمونه ها معرفی خواهند شد.

رفتار جریان سیال در محیط متخلخل، تابعی از هندسه و توپولوژی خلل و فرج آن است. ساخت مدل سه بعدی حفرات یک محیط متخلخل، نخستین گام در توصیف و پی شبینی خواص جریانی آن محیط است. در این مقاله روشی آماری برای ساخت فضای سه بعدی سنگ از یک تصویر مقطع نازک دوبعدی ارائه شده است. این روش بر سلسل های از شبیه ساز ی های دو بعدی استوار است که بر اساس آمار چند نقطه ای و به همراه ی کروش استخراج داده چندمقیاسی به دست آمده است. از روش شبیه سازی آمار موسوم به SNESIM1، به عنوان موتور شبیه سازی و همچنین از معیارهای مختلف مانند تخلخل، واریوگرا م های جهت دار، تراوایی موثر و محاسبات تراوایی نسبی دوفازی برای تجزیه و تحلیل نتایج استفاده شده است. این روش بر روی ی ک نمونه ماس هسنگک ه تصویر س یت یاسکن س هبعدی آن در دسترس است، آزمایش شد. نتایج تایید میکند که محقق نمایی های سه بعدی 2 هم احتمال به دست آمده، الگوهای حفرات موجود در مقاطع نازک، ویژگی های ناهمسان گردی در هر دو جهت افقی و عمودی و همچنین خواص جریانی تک فازی و دوفازی سنگ واقعی را به خوبی با زتولید می کند.

میدان پارس جنوبی در آب های خلیج فارس شامل مخازن گازی کربناته با سن پرمین بالائی و تریاس پائینی سازندهای دالان و کنگان است. این میدان گسترش شمالی میدان گنبد شمالی قطر است. هدف از این مطالعه شناخت رخساره های سنگی و تفسیر محیط رسوبی آنها در چا ه های مورد مطالعه با هدف ک م کبه بازسازی جغرافیای دیرینه طی پرمو- تریاس در منطقه است. بر مبنای مطالعه 120 مقطع نازک حاصل ازخرد ه های حفاری چا ه های- A و B این میدان در سازند ک نگان، 4 گروه رخساره سنگی D،C،B،A و 12 زیررخساره شناسایی شده که نشان دهنده تشکیل آنها درمحیط های رسوبی پهنه جزر و مدی، لاگون و مجموعه پشته های ماسه ای کربناته زیرآبی است. براساس رخسار ه های شناسایی شده به نظر می رسد که سازند نگان دراین محل روی کی پلتفرم ک ربناته از نوع رمپ رسوب گذاری شده است.