فهرست مطالب
فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی
پیاپی 65 (پاییز 1387)
- 124 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1387/08/13
- تعداد عناوین: 7
-
-
تاثیرات اقتصادی و اجتماعی بازگشایی مرزها / نمونه موردی: بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستانصفحات 1-18یکی از عمده ترین تحولات دو دهه اخیر، فروپاشی شوروی و فروریختن دیوار آهنین بلوک شرق بود. پس از این فروپاشی، بازشدن مرز ایران و ترکمنستان در استان های خراسان و گلستان، از جمله وقایعی بود که تحولات عظیمی را در سطح استان های مزبور به ویژه در مراکز استان و شهرهای نزدیک مرز بنیان نهاد و موجب شد که مناطق مرزی ازجمله منطقه باجگیران نیز درسطح محدودتری از این تحولات برخوردار شوند. تحولات ایجادشده در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عمدتا در سطح بالایی بوده ولی با فاصله گرفتن از مرز این تحولات کاهش پیدا کرده است به طوری که در روستاهای دور از مرز به دلایل مختلف هیچ تاثیری نداشته است. هدف از این مقاله بررسی تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بازگشایی مرز باجگیران است که با روش مقایسه ای، توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و به ویژه کار میدانی به شیوه انجام مصاحبه با مسئولین و مردم محلی و همچنین استفاده از پرسشنامه های تکمیل شده از سطح روستاها و در نهایت با استفاده از مشاهدات محلی با روش مطالعه پانل تهیه شده است و سعی دارد تا تحولات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی صورت گرفته در منطقه باجگیران را بعد از بازگشایی بررسی نماید. نتایج به دست آمده نشان می دهد تاثیرپذیری بخش باجگیران از بازگشایی مرزها، به شدت تحت تاثیر عامل فاصله جغرافیایی، وضعیت توپوگرافی، موقعیت جغرافیایی و تصمیمات سیاسی در سطوح محلی و ملی بوده است.
کلیدواژگان: مرز، مناطق مرزی، باجگیران، تحولات اقتصادی، تحولات اجتماعی و فرهنگی -
صفحات 19-31همزمان با برخی تحولات جهانی و رواج گردشگری روستایی، در ایران نیز بویژه در نواحی کوهستانی مجاور شهرهای بزرگ و همچنین سواحل دریای خزر از چند دهه گذشته خانه های دوم یا خانه های تعطیلات با هدف گذراندن اوقات فراغت شکل گرفته است. در ناحیه کوهستانی کلاردشت هم به دلیل برخورداری از موقعیت ممتاز گردشگری و استراحتگاهی مورد نیاز ساکنان شهرها، خانه های دوم گسترش یافته است. در این مقاله با انجام مطالعات و کارهای میدانی و تکمیل پرسشنامه در محلات 8 گانه شهر کلاردشت و 19 روستای پیرامون، ماهیت، ابعاد و روند گسترش این قبیل مساکن ییلاقی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که شکل گیری این پدیده در نواحی روستایی تاثیر چشمگیری بر دگرگونی های اقتصادی اجتماعی آن داشته است. با تاکید بر این که ساخت و سازها در این قسمت غالبا به صورت سلیقه ای و فاقد طرح و برنامه بوده و در نتیجه منجر به بروز ناهماهنگی در چهره و ساختار محیطی آن شده است و ادامه چنین روندی با اصل پایداری محیط زیست و توسعه روستایی مغایرت داردکلیدواژگان: گردشگری روستایی، خانه های دوم، نواحی روستایی، کلاردشت، توسعه پایدار روستایی
-
صفحات 33-51گسترش شهرنشینی، استفاده روزافزون از اتومبیل شخصی و محدودیت توسعه شبکه های ارتباطی بر مشکل ازدحام ترافیکی به ویژه در شهرهای بزرگ کشور افزوده است. از تبعات چنین وضعیتی، حوادث زیاد رانندگی و خسارت های ناشی از آن می باشد. مقاله حاضر کوشش می کند الگوی توزیع فضایی حوادث ترافیکی و دلایل احتمالی آن را در شهر رشت که از بالاترین آمار حوادث رانندگی در ایران برخوردار است، بررسی نماید. بخش عمده داده های مورد استفاده مبتنی بر آمار حوادث رانندگی درون شهری رشت در سال 1385 می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مسیر کمربندی و خیابان های اصلی منشعب از مرکز شهر در مقایسه با خیابان های کوتاه تر و واقع در محدوده بین مرکز و پیرامون شهر مقادیر حوادث رانندگی بیشتری دارند. در عین حال فرم و موقعیت تقاطع ها با میزان حوادث ترافیکی آن ها در رابطه می باشد و تقاطع های به شکل فلکه به ویژه در امتداد مسیر کمربندی نسبت به تقاطع های چهار راه و یا سه راه در قسمت های دیگر شهر حوادث ترافیکی بیشتری دارند. این در حالی است که تمرکز فعالیت های تجاری، خدماتی و اداری مهم در محدوده مرکزی شهر با مقادیر بالای حوادث ترافیکی در خیابان های مهم و منشعب از مرکز مرتبط می باشد. بنابراین حذف ترافیک ترانزیت از داخل شهر، تقویت سیستم حمل و نقل عمومی، اصلاح فرم، غیرهمسطح کردن تقاطع های مهم و بهبود کیفیت معابر موجود به منظور عبور حجم بیشتر ترافیک از مواردی هستند که بایستی در کاهش حوادث ترافیک شهری مورد توجه قرار گیرند.
کلیدواژگان: حوادث ترافیکی، توزیع فضایی، تقاطع، شبکه معابر، شهر رشت -
بررسی دگرگونی در ساختار کالبدی و معماری روستاها و تشکیل روستا - شهر / مورد: آلارد و پرندکصفحات 53-70مهاجرت های روستا شهری به عنوان یکی از پدیده های رایج در اکثر کشورهای جهان شناخته شده است. این شکل از مهاجرت در ایران علت تبدیل بسیاری از روستاها به شهر بوده است. شهر آلارد و پرندک نیز از جمله شهرهایی است که سابقه ای روستایی دارد و با توجه به گذشته نه چندان دور روستایی خود از ویژگی های کالبدی خاصی برخوردار می باشد.داده های به کار رفته در تحقیق عبارت است از کاربری های موجود، کیفیت ابنیه، ویژگی های معماری و مراحل توسعه ناحیه. در این تحقیق از روش های میدانی برای جمع آوری اطلاعات، از روش تبیینی و توصیفی برای تحلیل نتایج و از روش سیستمی برای تلفیق و ارائه نتایج استفاده شده است. هدف این تحقیق توجه به سازوکار های اقتصادی، شرایط جغرافیایی، تیپ مساکن و ویژگی های کالبدی انعکاس یافته از چنین رشدی است. از این رو به ترتیب به مطالعه مراحل توسعه، وضع کاربری های موجود، کیفیت ابنیه و مساکن و سایر خصوصیات معماری بافت شهری می پردازد. نتایج بررسی بیانگر آن است که بیشترین پراکندگی ساختمان های یک طبقه با مصالح کم دوام در نقاطی مشاهده می شوند که جزو هسته های اولیه و روستایی بوده اند و به عبارتی بنیان های فیزیکی و کالبدی دو روستای آلارد و پرندک را شکل می دهند.
کلیدواژگان: استان تهران، آلارد و پرندک، مهاجرت روستایی، شهری، ویژگی های کلیدی، خصوصیات معماری و مسکن -
تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری / مورد مطالعه: شهر اسفراینصفحات 71-85یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این پژوهش رابطه بین سطح اقتصادی- اجتماعی شهروندان و میزان برخورداری از کاربری های خدمات شهری در شهر اسفراین مورد بررسی قرار گرفته است. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه و طرح تفصیلی بدست آمده است. با استفاده از «شاخص ناموزون موریس»، محلات از نظر ویژگی های اقتصادی- اجتماعی ساکنین آن و همچنین سطح برخورداری از کاربری های خدماتی سطح بندی و مقایسه شده اند. نتایج حاصله نشان می دهد طبقات اقتصادی- اجتماعی برتر از کاربری های خدماتی مطلوب تری برخوردارند و الگوی توزیع کاربری های خدماتی به نفع گروه های مرفه تر عمل کرده است.
کلیدواژگان: کاربری های خدمات شهری، نابرابری اجتماعی، عدالت اجتماعی، محله، اسفراین -
بررسی عوامل موثر بر تصادفات جاده ای و ارائه راه کارهایی برای کاهش آن / مورد مطالعه: منظومه روستایی جنوب خور و بیابانکصفحات 87-104هدف این مقاله بررسی و شناخت عوامل موثر در بروز تصادفات رانندگی در منطقه روستایی خور و بیابانک است ابتدا با بررسی منابع مشخص گردید که در بروز تصادف عوامل گوناگونی مانند انسانی، محیطی، جاده و وسیله نقلیه دخالت دارند که از این بین، نقش عوامل انسانی بیش از سایرعوامل است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است که در کنار آن از پرسشنامه و بررسی میدانی برای تکمیل کار مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که از بین عوامل موثر بر تصادفات، عوامل انسانی با 54 درصد بیشترین نقش را داشته است و از بین عوامل انسانی سرعت زیاد، عجله کردن در راه رسیدن به مقصد، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، خواب آلود بودن رانندگان، سبقت غیرمجاز و فاصله زیاد مسافت بین مبداء و مقصد وخستگی ناشی از آن نسبت به سایر عوامل نقش بیشتری داشته است. عوامل مدیریتی و طبیعی و به ترتیب با 34 و 12 درصد از عوامل دیگر تاثیر گذار در بروز تصادفات است.
کلیدواژگان: تصادفات جاده ای، عامل انسانی، عامل محیطی، عامل مدیریتی، خور و بیابانک -
توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی در شهرهای تاریخی / مطالعه موردی: شهر اصفه انصفحات 105-116این مقاله سعی دارد توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی گردشگری شهری را با تاکید بر شهرهای تاریخی براساس مدل های آشورث، تنبریگ و گتز مورد آزمون قرار دهد. روش این پژوهش توصیفی _ تحلیلی است که با بهره گیری از دو شیوه کتابخانه ای و میدانی اطلاعات جمع آوری و طبقه بندی و سپس در سامانه اطلاعات جغرافیایی وارد شد. به کارگیری این مدل ها در شهر اصفهان نشان می دهد که جاذبه های شهری، تاسیسات اقامتی و تجاری، محدوده مرکزی شهر و بخش تاریخی شهر را شکل داده و اهمیت گردشگری بیشتر این قسمت از شهر را سبب شده اند. همچنین مکان یابی هتل ها بر اساس محور خیابان های تاریخی(از جمله چهارباغ) شکل گرفته که این وضعیت برخلاف نظر وال، دودیکا و هاچینسون و آشورث و تنبریگ می باشد.
کلیدواژگان: گردشگری شهری، هتل، توزیع، توزیع فضایی، شهرهای تاریخی، اصفهان
-
Pages 1-18One of the major changes of tow the last ten years is the settlement of U. S. S. R and breaking down of east metallic block walls. After that the opening of border between Iran and Turkmenistan in the Khorasan and Golestan provinces was of important happening which made super changes in these provinces and also the region، although the regions were not secure from these changes. The citiies and villages near the boundries maybe developed and or declind. It depends on if the boundary line disorder their natural influence or they receive new roles. The difference between boundaries of hard and easy supervising is identified from this view. In this paper we address a part of a field study. In this case study we have employed existing researches as well as local information.
-
Pages 19-31Together with some international changes and the spread of rural tourism, secondary houses or holiday houses to spend free time have been established in Iran and some mountainous areas adjacent to big cities as well as on the seashore of Caspian sea. In the mountainous area of kelardasht, secondary houses are used some more because of this unique tourism and resort situation. in this essay the nature, dimensions and the process of spread of such country houses have been analyzed through different studies, field works and completion of questionnaires in 8 districts of Kelardasht and 19 villages around it. Research findings show that the formation of secondary houses has had a noticeable effect on its economical and social transformations. As constructions in this area have been spontaneous stylish and without any plan, control and pattern, they have led to disharmony, heterogeneity and disorder in the environmental appearance and structure of the area. Its continuation is in contrast to the environment stability and rural development.
-
Pages 33-51Urban development, rapid increase in car ownership along with limited transportation network expansion has accelerated car accidents in large cities of Iran during the past decades. This article aims to identify the spatial patterns of intra city car accidents in the Rasht and analyze the probable causal factors. A complete year (2006) accident data collected by police for the City of Rasht, have been employed in this analysis. The main findings of the study are: -Main streets radiating from city center and the ring road have the highest number of car accidents and small streets locating between city center and ring road relatively have the smallest number accidents. - The form and location of intersections correlate with the amount of car accidents. Most of the traffic circles especially those located on the ring road have the higher number of car accidents compared with four-way or three-way intersections. - Concentration of commercial, service and office activities in the city center correlates with main streets radiating from city center with higher number of car accidents. - Removing the transient traffic from the city, enhancement of public transportation system, improving the existing streets and upgrading intersections could reduce the traffic accidents in Rasht.
-
Pages 53-70Rural-urban migrations is known as one of the common phenomena in most of the world countries. Many villages have turned into towns in Iran because of this type of migration. Alard and Parandak are among the towns with a rural background and in view of their not too far rural past, they enjoy specific structural characteristics. Data used in this research include current application, quality of building, architectural specifications and stages of the regional development. The present research uses field methods to collect information while employing an explanatory and descriptive method to analyze the results and a systemic method to compose and present the result. The research aims at addressing economic mechanisms, geographical conditions, type of houses and structural characteristics which are reflected by such a development. Therefore, it pays attention respectively to stage of development, situation of the current applications, quality of houses and other architectural specifications of urban texture. Results of the study reveal that one-storey building made of poor quality materials are located in the most dispersed areas which had been among the primary and rural cores; in other words, it is the physical and structural foundations which from the two village of Alard and Parandak.
-
Pages 71-85One of the outcomes of the urbanization rapid growth and physical development of Iran cities in recent decades has been discontinuity of distribution system in urban service centers. This aspect has resulted in citizen uneven accessibility to these services. Relationship between socio-economic level of citizens and fruition level of urban services land uses in Esfarayen city has been studied in this research. The research’s data have achieved through questionnaire and detailed plan. Quarters were classified and compared according to socioeconomic features and level of fruition of urban services by disharmonious index of Morris. The gained results show that socio-economic primate strata utilize much more favorable service land uses has operated in favor of tranquil groups.
-
Pages 87-104The aim of this study is survey of effective factors in leading to road accidents in rural region of khor & Beyabanak. First, by examining resources been identified that various factors such as human, environmental, road and transportation automobiles lead to accidents that of these factors, human factor is more important. This study been done by survey of effective factors in rural accidents and presenting remoldies to increase them in rural region of Khor & Byabanak in esfahan provenance. The research method of this study is analytical- descriptive method. Question naïve and field study also been used. The results show that among effective factors in accidents, that human factors with 54% had the most important role. These human factors are: fast speed, driving hurriedly, done following driving rules, driving sleepily, far distance between departure and distant ion. Natural and management factors with 34% and 12% are other factors leading to road accident.
-
Pages 105-116This paper is to examine spatial distribution hotel sites of urban tourism. This study focuses upon tourist-historic cities, discuss and analysis on the basis of Ashworth and Tunbridge and Getz’s models on the basis of western cities are described and it is applied to Esfahan city, Iran. Our considering shows that hotels, attractions and CBD are in city historical zone and hotel location is on Charbagh street axise.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.