مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
سال یازدهم شماره 1 (پیاپی 31، بهار 1383)

برنامه ریزی برای خدمات اساسی بهداشت روان به افراد، نیازمند آگاهی از وضعیت موجود بیماری های روانی در جامعه است. این مطالعه با هدف بررسی همه گیری شناسی اختلالات روانی در افراد 18 سال به بالا در مناطق شهری و روستایی استان خراسان انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایو سیستماتیک از بین خانوارهای موجود استان انتخاب گردید و از طریق تکمیل پرسشنامه اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیا (SADS) توسط کارشناسان روانشناسی در استان، جمعا 2301 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند و بر اساس معیارهای طبقه بندی DSM-IV، تشخیص گذاری اختلالات صورت گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که شیوع انواع اختلالات روانپزشکی در استان 16.43 درصد می باشد که در زنان 22.05 درصد و در مردان 10.70 درصد بوده است. اختلالات اضطرابی و خلقی به ترتیب با 7.12 و 4.43 درصد، شایع ترین اختلالات روانپزشکی در استان بودند. شیوع اختلالات سایکوتیک در این مطالعه 0.47 درصد، اختلالات عصبی - شناختی 3.60 درصد و اختلالات تجزیه ای 0.78 درصد بوده است. در گروه اختلالات خلقی، افسردگی اساسی با 2.26 درصد و در گروه اختلالات اضطرابی، وسواس فکری - عملی با 1.91 درصد شیوع بیشتری داشته اند. همچنین این مطالعه نشان داد 10.56 درصد افراد مورد مطالعه دچار حداقل یک اختلال روانپزشکی بوده اند. شیوع اختلالات روانپزشکی در استان در افراد گروه سنی 66 سال و بیشتر با 11.76 درصد، افراد همسر فوت شده با 19.44 درصد، افراد ساکن در مرکز استان با 12.90 درصد، افراد بی سواد با 15.64 درصد و افراد بیکار با 21.08 درصد بیش از گروه های دیگر بوده است. لذا نتایج این تحقیق مسوولیت سیاستگذاران و برنامه ریزان بهداشتی استان خراسان و کشور در رابطه با تدوین برنامه های عملی و اجرایی بهداشت روان را بیش از پیش روشن می سازد

بستن مجرای شریانی از اعمال جراحی شایع قلب در اطفال می باشد. از دهه 90 به بعد، تمایل به انجام این عمل جراحی از طریق ویدئو افزایش یافته است. از خرداد ماه سال 1375 تا اردیبهشت ماه 1382، 650 بیمار در دانشگاه علوم پزشکی مشهد که مرکز ارجاع بیماران از استان های مجاور نیز می باشد، با این روش تحت عمل جراحی قرار گرفتند. مطالعه بصورت آینده نگر از نقطه نظر اداره بیهوشی و عوارض پس از عمل بر روی بیماران انجام شد. متوسط سن و وزن بیماران به ترتیب 6.5 سال و 12.5 کیلوگرم و متوسط زمان بیهوشی 5 ± 25 دقیقه بود. علاوه بر داروهای معمول بیهوشی از داروهای جدید رمی فنتانیل و سیس آتراکوریوم نیز استفاده شد. با توجه به ملاحظات جراحی از دو روش تهویه یک ریه ای و هیپوتانسیون کنترل شده در بیماران استفاده شد. عوارض مرتبط با بیهوشی شامل هیپرتانسیون گذاری بعد از عمل 1.4 درصد، گرفتگی صدا 0.7 درصد، کلاپس ریه 0.3 درصد و شیلوتوراکس 1.7 درصد بود. با توجه به نتایج حاصله، جراحی به روش فوق آسان، کوتاه، کم تهاجم و کم هزینه است؛ اما از نقطه نظر بیهوشی، دقت و ظرافت، پایش کاملی را طلب می نماید.

تولد انسان یکی از لحظات مقدس و با شکوه خلقت است. اما اضطرابی که مادر در این زمان تجربه می نماید، با تحریک اعصاب سمپاتیک منجر به بروز تغییراتی در علائم حیاتی شده و باعث بروز رفتارهای غیرقابل کنترل وی می گردد. لذا این پژوهش با هدف بررسی اثر حمایت مدوام مادر طی مراحل زایمان بر عکس العمل های رفتاری و پاسخ های فیزیولوژیک خانم های نخست باردار مراجعه کننده به بیمارستان 17 شهریور مشهد انجام شد. در این کارآزمایی بالینی، 62 خانم های نخست باردار سالم، با حاملگی ترم و شروع خودبخودی دردهای زایمانی که در بدو پذیرش اتساع دهانه رحم 3 سانتی متر و انقباضات با تناوب 5 تا 10 دقیقه و مدت 20 تا 35 ثانیه و پرده های جنینی سالم داشتند، به روش تخصیص - تصادفی در دو گروه تجربی و شاهد قرار گرفتند. در گروه تجربی از بدو پذیرش تا انتهای مرحله دوم زایمان، آزمودنی ها توسط پژوهشگر و بر اساس چک لیست تنظیم شده مورد حمایت مدوام قرار گرفتند. گروه شاهد حمایت خاصی را دریافت نکرده و تنها اقدامات معمول بخش در مورد آنها اجرا شد. سپس عکس العمل های رفتاری مادر (گریه کردن، فریاد کشیدن، چنگ زدن و...) هر یک یکساعت و پاسخ های فیزیولوژیک وی (فشارخون سیستول، تعداد تنفس، نبض و درجه حرارت) هر دو ساعت تا انتهای مرحله دوم زایمان مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بطور کلی شدت عکس العمل های رفتاری در همه ساعات در گروه تجربی کمتر بوده است، بطوری که در ساعت اول (P=0.004)، ساعت دوم (P=0.002) و ساعات سوم (P=0.016) و مرحله دوم زایمان (P=0.002) این اختلاف معنی دار می باشد. همچنین بررسی پاسخهای فیزیولوژیک نیز نشان داد که در گروه تجربی نسبت به گروه شاهد میانگین فشارخون سیستول در ساعت دوم (P<0.0001) و ساعت چهارم (P<0.0001) کمتر، میانگین فشارخون دیاستول در ساعت دوم (P<0.0001) و ساعت چهارم (P<0.0001) بالاتر، میانگین تعداد تنفس در ساعت دوم (P<0.0001) و ساعت چهارم (P<0.0001) کمتر و میانگین درجه حرارت ساعت دوم (P<0.0001) کمتر بوده است و دو گروه از نظر متغیرهای ذکر شده اختلاف آماری معنی داری داشته اند. نتایج این پژوهش نشان داد که حمایت مداوم ماما باعث تعدیل عکس العمل های رفتاری و پاسخ های فیزیولوژیک مادر نسبت به درد زایمان می شود.

عفونت با HIV یک بیماری مزمن بوده و پزشکان بتدریج با زن و شوهرهایی روبرو خواهند شد که یکی یا هر دوی آن ها HIV مثبت بوده و می خواهند صاحب فرزند شوند و تصمیم گیری در این مورد می تواند مشکلات اخلاقی و قانونی متعددی بوجود آورد. تمام زن و شوهرهایی که آلوده به HIV هستند، چه قبلا جلوگیری می کرده اند و چه به علت مشکلاتی که ایجاد شده بچه دار نشده باشند، آرزوی داشتن فرزندی دارند که از نظر ژنتیکی وابسته به خودشان باشد و به همین منظور جهت مشاوره و آزمایش به پزشک مراجعه می کنند. تصمیم برای درمان این بیماران مانند درمان سایر بیماری های مزمن می باشد و برای هر زن و شوهر باید جداگانه تصمیم گرفته شود. بطور کلی زن یا شوهر یا هر دوی آن ها اگر مبتلا به HIV شده باشند، باید با داروهای ضد رتروویروس درمان شده و سپس سرم بیماران و مایع انزال مرد آزمایش شود تا مطمئن شویم که ویروس HIV به اندازه ای کاهش یافته که قابل شناسایی نیست.

خونریزی پس از زایمان یکی از علل مرگ مادران است. طول دوره خونریزی حتی اگر تهدید کننده حیات نباشد، ناتوان کننده است. در این مطالعه طول مدت خونریزی پس از زایمان مورد بررسی قرار گرفته است. 243 نفر خانم که جهت پیگیری های پس از زایمان به درمانگاه های دانشگاه شاهد مراجعه کردند، به روش توصیفی در یک مطالعه مقطعی - تحلیلی از خرداد تا شهریور 1382 در این مطالعه شرکت داشتند. اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع آوری شد که حاوی دو قسمت بود: دموگرافی (شامل سن، تعداد زایمان و...) توسط بیمار پر می شد و بخش دوم شامل مشاهده ترشحات و معاینه لگن و رحم توسط متخصص زنان انجام می گرفت. میانگین سنی خانم ها 25.8 سال متوسط طول تعداد زایمان 3 نوبت بود. 57.7 درصد زایمان ها به طریق سزارین و 42.2 درصد زایمان واژینال بوده است. متوسط طول دوره لوشیا در هر دو نوع زایمان 27.7 روز بود (فاز روبرا 9.1 روز، سروزا 20.8 روز و آلبا 38.9 روز). بطور کلی، ارتباط معنی داری بین تعداد زایمان مادر، نحوه خروج جفت (دستی یا خودبخودی) و همچنین سن حاملگی با طول مدت لوشیا وجود نداشت. طول مدت لوشیا در افراد با زایمان واژینال کوتاه تر از سزارین بود. افراد با سابقه تب و عفونت در طی بارداری لوشیای طولانی تر داشتند. شیردهی کامل نیز طول دوره لوشیا را کوتاه می کرد. سن مادر و سابقه دستکاری اضافی جهت خروج جفت، ارتباط معنی داری با طول مدت لوشیا داشت.

در مفهوم شادی، حداقل سه جز اساسی عاطفی، اجتماعی و شناختی وجود دارد. جز عاطفی باعث حالات هیجانی مثبت، جزء اجتماعی منجر به روابط اجتماعی گسترده و مثبت با دیگران و جز شناختی موجب برخورداری از تفکری می شود که وقایع روزمره را با خوشبینی تعبیر و تفسیر می کند. با توجه به نقش شادابی در سلامتی جسم و روان دانشجویان و محدود بودن مطالعات انجام شده در این زمینه، انجام این مطالعه ضروری به نظر رسید. برای اندازه گیری شادکامی در این پژوهش از پرسشنامه شادکامی آکسفورد که در میان پرسشنامه های شادکامی جایگاه ویژه ای دارد استفاده گردید. این پرسشنامه حاوی 29 ماده چهار گزینه ای است که اکثر آن ها با معکوس سازی جملات آزمون افسردگی بک در سال 1989 توسط آرجیل و لو ساخته شد. پرسشنامه توسط 303 نفر از دانشجویان دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران که بصورت تصادفی انتخاب گردیدند، در بهمن 1381 تکمیل گردید. داده ها پس از جمع آوری توسط نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون های آماری مجذور کای، تی و آنالیز واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که حدود 26 درصد دانشجویان تحت بررسی مرد و بقیه زن بودند. میانگین نمره شادابی دانشجویان تحت بررسی حدود 14 ± 42 بود که با میانگین شادابی دانشجویان کشورهای توسعه یافته تفاوت معنی داری نداشت. بین میزان شادابی دانشجویان با سن، جنس، رشته تحصیلی، دوره تحصیلی و محل سکونت رابطه معنی داری مشاهده نگردید؛ در حالی که شادابی دانشجویان با علاقه به رشته تحصیلی و امید به آینده شغلی همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. بنابراین شناساندن رشته های تحصیلی به دانش آموزان قبل از ورود به دانشگاه، امکان تحصیل در یکی از رشته های مورد علاقه در دانشگاه و امید دادن به آنان که دانشگاه می تواند برای کسب موفقیت های شغلی در تمامی جنبه های زندگی، یک فرصت تلقی شود می تواند در شادابی آنان موثر واقع گردد.

پژوهش حاضر به منظور تعیین سطح امید و ارتباط آن با عزت نفس در مددجویان گیرنده پیوند کلیه بستری در بخش پیوند کلیه بیمارستان امام رضا (ع) شهر مشهد در سال های 82-1381 انجام شد. در این مطالعه توصیفی - همبستگی، 80 نفر از مددجویان گیرنده پیوند کلیه شرکت کرده و از نمونه گیری در استرس استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها شامل فرم انتخاب نمونه، پرسشنامه مشخصات فردی، شاخص امید هرث و ابزار سنجش عزت نفس کوپراسمیت بود. جهت تعیین اعتبار علمی ابزار از روش روایی محتوی و جهت تعیین پایایی شاخص امید هرث از آزمون مجدد استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. در این پژوهش، اکثر واحدها (45 درصد) دارای سطح امید پایین بودند و بین میزان امید و عزت نفس رابطه مثبت و معنی داری دیده شد P=0.0001) و (r=0.84 همچنین از بین متغیرهای مورد بررسی، بین انجام تکالیف دینی با میزان امید ارتباط معنی دار و مثبت دیده شد ولی سایر متغیرها تاثیر معنی داری بر میزان امید نداشتند. بنابراین، بیماران گیرنده پیوند کلیه از سطح امید پایینی برخوردار بودند که با افزایش عزت نفس و تقویت اعتقادات دینی و توضیح اهمیت امید برای بیماران می توان باعث ارتقا سطح امید در آن ها شد.

یائسگی دوران انتقالی مهمی در زندگی زنان می باشد. این دوران همراه با عوارض متعدظدی نظیر پوکی استخوان، گرگرفتگی و تحریک پذیری می باشد. رژیم غذایی نامناسب، استرس های روانی، عدم ورزش و عدم دریافت مقادیر کافی کلسیم می تواند باعث افزایش این علایم شود. پژوهش حاضر به منظور بررسی عادات روزانه رژیم غذایی و فعالیت بدنی در 350 زن یائسه در سال 1377 در شهرستان سبزوار انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها فرم مصاحبه و مشاهده بود. نتایج نشان می دهد که 61.4 درصد زنان پیاده روی می کنند؛ 82 درصد زنان از نور آفتاب استفاده می کنند و 13.7 درصد نمونه ها از قرص کلسیم استفاده کرده اند؛ در رژیم غذایی از افراد تحت مطالعه، شیر یا یکی از فرآورده های شیر وجود دارد.

اختلال و آشفتگی روانی و فقدان سلامت روان یکی از مسائل و مشکلات بزرگ دنیای امروز است. تئوری های خود، احترام و ارزش به خود را بعنوان مناسب ترین مفهوم جهت سبب شناسی اختلالات عاطفی و روانی در نظر می گیرند. مفهوم خود به دو جنبه تقسیم می شود: خود واقعی و خود ایده آل. مقایسه این دو مفهوم، شاخصی از احترام و ارزش به خود را بدست می دهد. از آنجا که بسیاری از دانشجویان پرستاری و مامایی، رشته ای را که در آن مشغول به تحصیل هستند، با اولویت در کنکور انتخاب نکرده اند، این موضوع وضعیت احترام به نفس و پیشرفت تحصیلی آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در این پژوهش که یک مطالعه توصیفی - همبستگی است، از یک طرح دو گروهه و دو متغیره استفاده شده است. جهت انجام این پژوهش، کلیه دانشجویان پرستاری و مامایی مقطع کارشناسی روزانه شاغل به تحصیل در سال 83-1382 به تعداد 347 نفر، انتخاب گردیدند. داده ها بوسیله فرم های انتخاب نمونه مشتمل بر معیارهای حذف، فرم مشخصات دموگرافیک شامل مشخصات فردی و نمرات پیشرفت تحصیلی، فرم سنجش خود واقعی و خود ایده آل راجرز مشتمل بر 25 جفت صفت متضاد که از 1 تا 7 نمره گذاری شده است، جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که میانگین فاصله خود واقعی از خود ایده آل در دانشجویان پرستاری و مامایی، اختلاف آماری معنی داری ندارد (P=0.33). همچنین در دانشجویان پرستاری، نمره بدست آمده از فاصله دو خود با معدل نمرات عملی رابطه معکوس و معنی داری داشتr= -0.18) و(P=0.016 ولی نمره بدست آمده از فاصله دو خود با معدل نمرات تئوری، معدل کل و معدل دیپلم، رابطه آماری معنی داری نداشت. از آنجا که عزت نفس پایین منجر به پیشرفت تحصیلی نامطلوب می گردد، باید توجه جدی تری به وضعیت روحی - روانی این افراد در بدو پذیرش و طی دوران تحصیل معطوف داشت.