مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
سال چهاردهم شماره 4 (پیاپی 46، زمستان 1386)

یکی از عوامل مرتبط با اضطراب تغییر سطح هورمون های درون ریز می باشد. مطالعات قبلی حاکی از آن است که احتمالا گلوکوکورتیکوئیدها می توانند نقش تعدیلی بر ترس و اضطراب داشته باشند. لذا هدف پژوهش حاضر تعیین نقش هیدروکورتیزول بر تعدیل اضطراب در مدل ماز به علاوه ای شکل مرتفع در موش سوری می باشد.
در این مطالعه تجربی از 70 سر موش سوری با میانگین وزنی 30-25 گرم استفاده گردید. در ابتدا حیوانات به طور تصادفی به گروه های آزمون، شاهد و کنترل تقسیم گردیدند. سپس به گروه های آزمون، هیدروکورتیزول 10، 25، 50، 75 و 100 میلی گرم به ازا هر کیلوگرم وزن به عنوان آگونیست گیرنده گلوکوکورتیکوئید و به موش های گروه شاهد، هم حجم آن حلال دارو (اتانول 2 درصد و سالین) 30 دقیقه قبل از ارزیابی اضطراب به صورت زیرجلدی تزریق شد. گروه کنترل هیچ دارویی دریافت نکرد. سپس موش ها در جهت افزایش فعالیت حرکتی و حس کنجکاوی به مدت 5 دقیقه در یک جعبه با دیواره های مشکلی قرار داده شدند و پس از آن در فواصل زمانی تنظیم شده به ماز به علاوه ای مرتفع که یک ابزار استاندارد برای سنجش واکنش های اضطرابی است، منتقل گردیدند و به مدت 5 دقیقه شاخص های ارزیابی واکنش اضطرابی (تعداد ورود و درصد زمان صرف شده بر روی بازوی باز) از طریق مشاهده در آن ها بررسی و ثبت گردید.
نتایج این مطالعه نشان داد که هیدروکورتیزول در دوزهای 25 و 50 میلی گرم به طور معنی داری زمان و تعداد حضور در بازوی باز را افزایش داده بود که نشانه کاهش رفتارهای اضطرابی می باشد (P<0.01). ولی با دوز 10، 75 و 100 میلی گرم اثر معنی داری نداشت (P<0.05).
یافته های فوق نشان می دهد که هیدروکورتیزول وابسته به دوز نقش مهمی در تعدیل واکنش های اضطرابی در مدل ارزیابی ماز به علاوه ای شکل مرتفع دارد.

برکه های تثبیت به عنوان روش های تصفیه طبیعی، از جمله سیستم های موفق در تصفیه فاضلاب شهری و خانگی شناخته شده اند و از نظر هزینه های انرژی و نیروی انسانی بسیار مقرون به صرفه می باشند. از طرفی پایین بودن بازده خروجی و کاربری زمین زیاد از جمله معایب این برکه ها می باشد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این تحقیق، روش های بهینه سازی برکه های بیهوازی مورد بررسی قرار گرفته است.
این مطالعه از نوع تجربی می باشد. که در آن دو واحد برکه بیهوازی در مقیاس پایلوت صحرایی با زمان ماند 48 ساعت، مساحت سطح12 متر مرتع (6x2 متر) و عمق 4 متر استفاده شد. برکه شاهد به شکل معمول و برکه بهینه مجهز به چاله هاضم با زمان ماند 12 ساعت، و برکه بیهوازی مجهز به 8 عدد بافل عرضی با زمان ماند 36 ساعت ساخته شد. فاضلاب کاربردی از جنس فاضلاب شهری با BOD5=250 mg/l و Tss=320 mg/l از شبکه شهری واقع در تصفیه خانه سبزوار انتخاب و پایلوت در مدت یک سال از آذر 85 تا آذر 86 مورد بررسی قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با نرم افزار Excel و Tsp7 تجزیه و تحلیل شد.
متوسط باده حذف تقاضای اکسیژن بیوشیمیایی (BOD5) و کل جامدات (Tss) معلق در برکه شاهد به ترتیب 37 و 53 درصد و در برکه بهینه شده به ترتیب 68 و 85 درصد به دست آمد.
کاربرد برکه های بیهوازی در شکل بهینه شده باعث افزایش بازده خروجی می گردد.

دیابت نوع 2 یک بیماری مزمن است که با مقاومت به انسولین، اختلال ترشح انسولین و افزایش تولید گلوکز کبدی مشخص می شود. متفورمین دارویی از دسته بی گوانیدها است که سبب کاهش تولید گلوکز کبدی شده و می تواند باعث افزایش حساسیت بافت های محیطی به انسولین شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر متفورمین بر وضعیت لیپیدها و وزن است.
در این کارآزمایی بالینی 51 بیمار دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد که دارای قند ناشتای بیشتر از 150 mg/dl، تری گلیسرید بیشتر از 200 mg/dl و نمایه توده بدنی بیشتر از 25 Kg/m2 بوده و قبلا از داروی متفورمین استفاده نکرده اند، انتخاب شدند. در این بیماران متفورمین با دور یک گرم در روز به مدت یک ماه تجویز شد و بعد از یک ماه بیماران از لحاظ BMI، 2hPP، FBS مورد ارزیابی قرار گرفتند. 4 نفر از افراد مورد مطالعه به علت عوارض گوارشی متفورمین از مطالعه خارج شدند. جهت مقایسه میانگین های پاسخ های قبل و بعد از دریافت متفورمین از آزمون آماری تی زوج استفاده گردید.
کلسترول و تری گلیسرید بعد از مصرف متفورمین به ترتیب 9.26±2.1 mg/dl و 54.02±50.51 کاهش داشت. همچنین متفورمین باعث کاهش معنی داری در میزان قندخون ناشتا، قند دو ساعت بعد از غذا و وزن بیماران شد. بین میانگین کاهش وزن با سن و جنس رابطه معنی داری دیده نشد.
در این مطالعه، متفورمین باعث کاهش قند خون، لیپیدها و همچنین کاهش وزن شده است.

مصرف شیرین کننده ها در رژیم غذایی موجب پذیرش بهتر آنها می شوند. عسل یک شیرین کننده طبیعی است که به دلیل محتوای آنتی اکسیدانی خود ممکن است در کاهش وزن نیز سودمند باشد. در این مطالعه، اثر مصرف عسل بر وزن بدن و قند خون بیماران دیابتی نوع 2 دچار اضافه وزن و چاقی مورد بررسی قرار گرفت.
این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی تصادفی شده بر روی بیماران دیابت نوع 2 بیمارستان شریعتی تهران انجام شد. 38 بیمار دیابتی نوع 2 با قند خون ناشتای 110-220 mg/dl و BMI325 kg/m2 در این مطالعه شرکت نمودند. معیارهای خروج از مطالعه عبارت بودند از سابقه بیماری های بدخیم، عمل جراحی مهم، با مصرف داروهای تنظیم کننده ایمنی، سیتوتوکسیک یا ایمنوساپرسیو، باردار یا شیرده بودن در زنان و استفاده از انسولین، بیماران به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. به گروه مصرف کننده عسل به مدت 8 هفته، عسل داده شد و گروه کنترل به رژیم عادی خود ادامه دادند. وزن بدن و FBS در هفته های 8، 6، 4، 2، 0 اندازه گیری شد. جهت مقایسه روند تغییرات وزن و FBS از آزمون اندازه گیری های تکراری استفاده شد.
پس از حذف اثر مقادیر اولیه وزن در مدل، وزن گروه مصرف کننده عسل در طول مدت مطالعه به طور متوسط 1.6±0.33 kg کمتر از وزن در گروه مقایسه بود (P=0.0001). پس از حذف اثر FBS اولیه در مدل مقایسه، میزان FBS در گروه مقایسه در طول مدت پی گیری در حد 10.3±8 mg/dl بیشتر از گروه مداخله بود که قابل توجه نمی باشد. تغییرات FBS بین دو گروه نیز معنی دار نبود.
مصرف عسل طبیعی به مدت 8 هفته موجب کاهش وزن بیماران دیابتی دچار اضافه وزن و چاقی گردید بدون آن که اثر منفی بر قند خون ایجاد نماید.

تشخیص مادران با جنین درشت یا کم وزن با ابزاری ساده که همه جا در دسترس باشد، امکان ارجاع بموقع و ارایه اقدامات مناسب برای آنان را فراهم می سازد. در این مطالعه توانایی حاصل ضرب ارتفاع رحم در محیط شکم در پیشگویی وزن جنین به طور خاص در زمان زایمان مورد بررسی قرار گرفت.
این مطالعه از نوع توصیفی - مقطعی می باشد. جامعه آماری پژوهش زنان باردار با سن حاملگی 42-38 هفته مراجعه کننده جهت زایمان به بیمارستان شهیدان مبینی سبزوار می باشد. با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف 795 زن باردار با حاملگی یک قلو، جنین زنده با قرار طولی که مشخصات واحد پژوهش را داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. مادران با پارگی پرده های جنینی هنگام مراجعه، اولیگوهیدرآمنیوس و پلی هیدرآمنیوس بر اساس گزارش سونوگرافی، تولد نوزاد با ناهنجاری های شدید و تجمع چربی در قسمت تحتانی شکم از مطالعه حذف شدند. ارتفاع رحم، محیط شکم و سایر شاخص های مربوط به مادر اندازه گیری شد. وزن تولد بعد از تولد نیز اندازه گیری شد. تخمین وزن جنین توسط دو فرمول حاصل ضرب ارتفاع رحم در محیط شکم و مدل رگرسیونی روی ارتفاع رحم مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها توسط ضریب همبستگی، آزمون تی مستقل و آنالیز کو واریانس با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت.
56 درصد زنان مورد مطالعه اول زا بودند. در 21.9 درصد موارد آنگاژمان سر جنین در هنگام بستری رخ داده بود. ضرایب همبستگی بین وزن جنین و اندازه ارتفاع رحم 0.58 به دست آمد. همچنین ضرایب همبستگی بین اندازه حاصل ضرب ارتفاع رحم و محیط شکم مادر با وزن جنین 0.56 به دست آمد. نتایج حاصله حاکی از آن است که در پیشگویی وزن هنگام تولد بیشتر از 4000 گرم حساسیت و ویژگی اندازه حاصل ضرب ارتفاع رحم و محیط شکم مادر با نقطه برش 3900 به ترتیب 0.81 و 0.82 و برای فرمول رگرسیونی ارتفاع رحم با نقطه برش 3450 به ترتیب 0.75 و 0.85 می باشد. در پیشگویی وزن هنگام تولد کمتر از 2500 گرم حساسیت و ویژگی اندازه حاصل ضرب ارتفاع رحم و محیط شکم با نقطه برش 3000 گرم به ترتیب 0.70 و 0.79 و برای فرمول رگرسیونی ارتفاع رحم با نقطه برش 3000 گرم به ترتیب 0.77 و 0.85 به دست آمد.
برای تشخیص نوزاد با وزن بیشتر از 4000 گرم اندازه حاصل ضرب ارتفاع رحم و محیط شکم مادر با نقطه برش 3900 اعتبار بیشتری نسبت به فرمول رگرسیونی ارتفاع رحم دارد اما برای تشخیص نوزاد با وزن کمتر از 2500 گرم، فرمول رگرسیونی ارتفاع رحم با نقطه برش 3000 گرم معتبرتر از حاصل ضرب ارتفاع رحم و محیط شکم مادر است.

تسکین درد نیاز اساسی و حق هر انسانی بوده و یکی از اولویت های پرستاری به شمار می رود، اما کنترل درد بعد از عمل، سال ها است که ناکافی بوده و پیشرفت مهمی نداشته است. هدف از این پژوهش، تعیین میزان اثر پایش و مداخله سیستماتیک درد توسط پرستاران بر کاهش درد بیماران بعد از عمل جراحی شکمی می باشد.
در این پژوهش نیمه تجربی، ابزار پژوهش مشتمل بر پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و بررسی درد و ابزار دیداری کنترل درد (10-0) می باشد. نمونه های پژوهش شامل بیماران بستری کاندید عمل جراحی در بخش جراحی بیمارستان امداد شهید بهشتی سبزوار می باشد که بر اساس توزیع پوآسون و با توجه به مشخصات نمونه در مدت یک ماه جمع آوری گردید. ابتدا نمونه گیری گروه شاهد بر روی 65 بیمار انجام شد و پرسشنامه داده های دموگرافیک تکمیل گردید. قبل از شروع مداخله، چارت علایم حیاتی موجود در پرونده اصلاح گردید و درد نیز در این چارت قرار داده شد که هر بار با کنترل علایم حیاتی، درد نیز کنترل شود و سپس برای هر درجه درد، مداخله ای در نظر گرفته شد. سپس اجرای مداخله به صورت 3 جلسه 45 تا 60 دقیقه برنامه آموزشی توجیهی برای پرسنل پرستاری بخش جهت اجرای پایش و مداخله سیستماتیک درد اجرا شد و به مدت یک ماه برای 60 بیمار گروه آزمون، این روند مراقبتی اجرا گردید. سپس نمره درد بیماران در گروه آزمون تعیین گردید. داده ها با استفاده از آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها نشان داد که با اجرای پایش و مداخله سیستماتیک درد، بیماران میزان درد کمتری را در 72 ساعت بعد از عمل نسبت به 24 ساعت اول گزارش کردند؛ به طوری که در 72 ساعت بعد از بستری به دنبال مداخله، 38.6 درصد درد متوسط با درجه 5-3 و در 24 ساعت اول مداخله، 41.7 درصد درد خیلی شدید با درجه 10-8 را گزارش کردند.
بر اساس یافته های این پژوهش، پایش و مداخله سیستماتیک درد توسط پرستار می تواند باعث کنترل صحیح و بموقع درد بیماران جراحی شکمی گردد.

نظارت و ارزیابی رشد جسمی کودکان از روش های مهم در جهت تعیین وضعیت تغذیه ای و سلامتی آنان است. پایش رشد می تواند در تشخیص اختلال رشد و سوء تغذیه در مراحل اولیه زندگی نقش مهمی داشته باشد. لذا هدف این مطالعه تعیین شاخص های تن سنجی در کودکان زیر یک سال و مقایسه آن با منحنی استاندارد NCHS بوده است.

این مطالعه توصیفی - تحلیلی می باشد و جمعیت مورد مطالعه کودکان زیر یک سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی - درمانی شهر سبزوار در سال 1384 می باشد. مطالعه بر روی 873 کودک زیر یک سال انجام شد و نمونه گیری به روش تصادفی ساده و متناسب با جمعیت کودکان تحت مراقبت هر یک از مراکز بهداشتی - درمانی شهر و پایگاه های وابسته به آن انجام گردید. سنجش وزن بر حسب کیلوگرم و قد و دور سر برحسب سانتی متر برای تمام نمونه ها در شرایط یکسان انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها شامل فرم های مشاهده و مصاحبه بوده است. داده های این پژوهش توسط نرم افزار SPSS با استفاده از جداول و نمودارها توصیف و با آزمون مجذور کای و مقایسه نسبت ها تحلیل شد.

نمونه های پژوهش از نظر شاخص وزن به سن، 10.5 درصد، قد به سن، 6.5 درصد و دور سر به سن، 14 درصد زیر صدک سوم NCHS قرار داشتند که این اختلاف به لحاظ آماری معنی دار بود. کودکان مادران شاغل در مقایسه با کودکان مادران خانه دار از وضعیت رشدی بهتری برخوردار بودند. کودکان محروم از شیر مادر در مقایسه با شیر مادرخواران، در شاخص وزن به شکل قابل توجهی دچار افت شده بودند به طوری که 19.4 درصد در شاخص وزن پایین تر از صدک سوم قرار داشتند در حالی که در مورد شیر مادرخواران 9.8 بود (P=0.014).

نتایج این پژوهش نشان داد که کودکان زیر یک سال سبزوار در مقایسه با استاندارد، وضعیت رشد مناسبی ندارند.

کاربرد امواج ماکروویو با فرکانس 915 مگاهرتز در تلفن سیار باعث ایجاد اثرات حرارتی و غیر حرارتی می شود. با توجه به مواجهه شغلی کاربران تلفن همراه به ویژه اپراتورهای مخابرات و نیز با توجه به اهمیت ویژه آنتی اکسیدان ها در سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری ها، در این پژوهش به بررسی اثرات بیولوژیکی امواج ماکروویو تلفن همراه با فرکانس 915 مگاهرتز بر تغییرات آنتی اکسیدانی خون خرگوش و امکان برگشت پذیری آن به حالت طبیعی پس از قطع مواجهه، پرداخته شده است.
این پژوهش به شیوه تجربی و با آزمایش بر روی 14 سرخرگوش نر سفید سه ماهه با نژاد خالص نیوزیلندی و وزن 1400-1700 gr انجام شد. خرگوش ها به صورت تصادفی در دو گروه شاهد و مورد تقسیم شدند. خرگوش های گروه مورد در شرایط کنترل شده ای درون اتاقک مخصوص جاذب امواج، با امواج شبیه سازی شده ماکروویو تلفن همراه در مواجهه تمام بدن، با فرکانس 915 MHz و با میانگین چگالی توان 0.6789 mW/cm2 به مدت سه هفته، روزی هشت ساعت مواجهه یافتند. به منظور بررسی امکان برگشت پذیری ظرفیت آنتی اکسیدان گروه مورد به حالت اولیه، دو هفته به آن ها استراحت داده شد و در پایان هر یک از مراحل فوق (سه هفته مواجهه، یک هفته استراحت، یک هفته استراحت) از قلب خرگوش های مورد و شاهد به صورت مستقیم خونگیری شد و میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما با استفاده از روش FRAP اندازه گیری شد. میزان جذب کمپلکس TPTZ-Fe+2 با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 593 nm قرائت شد. داده های به دست آمده در نرم افزار SPSS توسط آزمون های ANOVA و Tukey تجزیه و تحلیل گردیدند.
نتایج حاصل از مقایسه میان میانگین غلظت آنتی اکسیدان ها در پلاسمای گروه شاهد (890.61±104.555 mmol/lit) و گروه مورد پس از سه هفته مواجهه (630.61±151.08 mmol/lit) تغییرات معنی داری را نشان داد. نتایج حاصل از مقایسه میان میانگین غلظت آنتی اکسیدان ها در پلاسمای گروه شاهد (870.28±104.55 mmol/lit) با میانگین غلظت آنتی اکسیدان ها در پلاسمای خرگوش های مورد پس از یک هفته از قطع مواجهه (575.33±132.58 mmol/lit) و دو هفته پس از قطع مواجهه (526.66±20.66 mmol/lit) نشان داد که تغییرات ایجاد شده در ظرفیت ایجاد شده در ظرفیت آنتی اکسیدانی به حالت اولیه بازگشت نکرد و با میانگین غلظت آنتی اکسیدان ها در پلاسمای گروه شاهد دارای اختلاف معنی داری است.
امواج ماکروویو ناشی از تلفن های سیار موجب کاهش ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما می شود و می تواند یک عامل زیان آور فیزیکی باشد و به دلیل مواجهه شغلی و تحت حاد گروه مورد با امواج ماکروویو تلفن همراه، وجود واکنش های زنجیره ای تولید رادیکال و پایداری و ثبات آن ها و یا از طریق بی ثباتی مولکول والد (Parent molecule)، دو هفته قطع مواجهه برای برگشت ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما به حالت اولیه کافی نیست.

کرانیوسین اوستوز به بسته شدن زودرس درزهای جمجمه اطلاق می شود که ویژگی عمده سندرم آپرت بوده و غالبا با سین داکتیلی همراه می باشد. هدف این مقاله گزارش یک مورد همراهی سندرم آپرت با بدشکلی دندی واکر، آژنزی کورپوس کالوزوم و پنوموتوراکس در یک نوزاد می باشد.
معرفی بیمار: بیمار نوزاد دختری است که در یکی از بیمارستان های آموزشی بیرجند متولد گردیده و از بدو تولد دیسترس تنفسی، بدشکلی های جمجمه و سین داکتیلی در دست ها و پاها داشته است. در معاینات فیزیکی به عمل آمده از بیمار، سیانوز محیطی، دیسترس خفیف تنفسی همراه با کاهش صداهای تنفسی سمت چپ و همچنین سین داکتیلی در تمامی انگشتان دست ها و پاها مشاهده گردید. در رادیوگرافی قفسه سینه پنوموتوراکس سمت چپ دیده شد و در رادیوگرافی سر بیمار، جوش خوردگی زودرس نسبی درزهای متعدد جمجمه گزارش گردید. سی تی اسکن به عمل آمده از مغز موید اتساع کیستیک بطن چهارم مغزی (سندرم دندی واکر) و عدم تشکیل جسم سخت بود. پنوموتوراکس با قرار دادن لوله توراکس مداوا گردید و پس از برطرف شدن دیسترس تنفسی برای ادامه درمان به جراح مغز و اعصاب معرفی گردید.
سندرم آپرت با بدشکلی دندی واکر، عدم تشکیل کورپوس کالوزوم و وجود پنوموتوراکس می تواند وجود داشته باشد.