فهرست مطالب

مطالعات جامعه شناختی - پیاپی 36 (بهار 1388)

نشریه مطالعات جامعه شناختی
پیاپی 36 (بهار 1388)

  • 216 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1389/02/05
  • تعداد عناوین: 7
|
  • هویت جمعی غالب کردها در کشورهای ایران و عراق
    محمد عبداللهی، امید قادرزاده صفحه 1
    هویت جمعی از موضوع های اصلی مورد توجه در جامعه شناسی معاصر است. در ایران و عراق بحث درباره این موضوع با ظهور گفتمان مدرن و دولت- ملت مدرن بر آمده از آن آغاز شد و تا به امروز ادامه یافته است. با توجه به زیست چند فرهنگی و چند قومی جوامع ایران و عراق و تحولات جهانی، امروزه این گونه مباحث اهمیت فزاینده ای یافته است. پژوهش موجود در همین راستا و برای بررسی چگونگی و چرایی هویت جمعی غالب کردها در کشورهای ایران و عراق صورت گرفته است. در بخش نظری بر اساس نتایج به دست آمده از بررسی دیدگاه ها و مرور منابع تجربی موجود یک چارچوب مفهومی تنظیم گردیده و در قالب آن فرضیه های اصلی مطرح شده است. پژوهش به روش چندگانه و با استفاده از پرسشنامه های کلان و خرد در مورد 1060 نفر نمونه از کردهای ساکن در مناطق کردنشین ایران و عراق انجام گرفته است.
    کلیدواژگان: کردها، هویت جمعی، سطح توسعه مناطق قومی، سرمایه های اقتصادی و فرهنگی، عادت واره، گستره روابط اجتماعی
  • بررسی جایگاه توسعه پایدار در اجتماعات روستایی ایران
    داوود حسن زاده، اصغر ایزدی جیران صفحه 27
    بررسی وضعیت کلی اجتماعات روستایی در ایران نشان می دهد که برنامه های رفاه اجتماعی و توسعه روستایی انطباقی با الگوی توسعه پایدار ندارد. از آنجا که برنامه های توسعه از دستیابی به اهداف در همه زمینه ها دور مانده اند، بیشترین آثار منفی خود را بر اجتماعات روستایی گذاشته اند. در این پژوهش اطلاعات به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای گرد آوری شده و سپس داده های ثانویه مورد تحلیل قرار گرفت و یافته ها و نتایج تازه ای در این زمینه به دست آمد. توسعه پایدار بر اساس سه محور برابری، توسعه اقتصادی و پایداری زیست محیطی مفهوم سازی شده است. یافته ها نشان می دهد که میزان فقر، محرومیت و نابرابری در مناطق روستایی ایران، نسبت به مناطق شهری بیشتر است و برنامه های رفاه اجتماعی نتوانسته در کاهش آنها نقش داشته باشد.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار، توسعه روستایی، رفاه اجتماعی، فقر، نابرابری، محیط زیست
  • بازنمایی شهر از دیدگاه انسان شناختی در میدان ادبی ایران در آثار غلامحسین ساعدی
    رحیم فرخ نیا، آرش رضاپور صفحه 57
    ادبیات، تولیدی اجتماعی است که با مطالعه آن میتوان به عناصر جدیدی از حیات فرهنگی و اجتماعی هر جامعه دست یافت. هر چند ادبیات داستانی در جهت کشف و توضیح جهان از زاویه خاص به مساله مینگرد، اما به بازتاب بیرونی و درونی مؤلف قابل کاهش نیست؛ بلکه ادبیات بازنمایی خلاق آن هاست. پرسش اساسی این پژوهش درک وضعیت میدان ادبی و بازنمایی شهر در آثار ادبی ساعدی، در دهه های 1340 و 1350 است. پژوهشگران این مقاله از میان آثار این نویسنده، سه داستان را که به توضیح و توصیف فضای شهری و مو قعیتهای شکل گرفته پرداختهاند، انتخاب کرده و پس از مطالعه آن ها به بررسی نظم منطقی در آثار این نویسنده پرداخته اند.آثار ادبی دهه های40 و50 جزو دوران شکوفایی داستان نویسی ایران محسوب می شوند.
    کلیدواژگان: انسان شناسی ادبیات، ادبیات داستانی، آثار ادبی، بازنمایی شهر، میدان ادبی
  • مروجان رفتارهای نوین دینی: مطالعه موردی جمع های با رویکرد روان شناسی و عرفان
    سوسن باستانی، سارا شریعتی، بهناز خسروی صفحه 87
    طی چند سال اخیر، جمع ها یا کلاس هایی در سطح شهر تهران شکل گرفته که در آن ها شیوه های نوینی برای "چگونه بهتر زیستن"، آموزش داده می شود. در این جمع ها که اساس شان بر پایه دیدگاه های گوناگونی از جمله روان شناسی و عرفان قرار گرفته است، افراد به دنبال آن هستند که ضمن تجربه نوعی احساس معنوی و روحانی، چگونگی دست یابی به راه های خوشبختی، موفقیت و کمال را به صورت توامان تجربه کرده و در عین حال، به آرامش روحی برسند. پژوهش حاضر در پی آن بوده که ویژگی ها و کارکردهای کلی این جمع ها برای افراد شرکت کننده را مورد مطالعه قرار داده و مطابقت آموزه های آن ها را با رفتارهای نوین دینی بررسی کند. مبنای نظری این پژوهش بر اساس نظریه های مطرح جورج زیمل، ماکس وبر و توماس لاکمن در حوزه جامعه شناسی دین سازمان دهی گشته و پژوهش با استفاده از روش های کمی و کیفی انجام شده است.
    کلیدواژگان: رفتارهای نوین دینی، جامعه شناسی دین، عرفان، آموزه ها و آیین ها
  • بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر ترس از جرم در میان زنان شهر تهران
    سهیلا صادقی فسایی، زهرا میرحسینی صفحه 125
    امروزه ترس از جرم و عدم احساس امنیت اجتماعی، موضوعی است که بحث امنیت در شهرها را به چالش کشانده و بدین سبب مورد توجه محققین علوم اجتماعی و جرم شناسی قرار گرفته است. بر اساس مطالعات انجام شده در کشورهای غربی، زنان به مراتب بیش تر از مردان از جرم می ترسند و حال آنکه کمتر از مردان قربانی جرائم مختلف واقع می شوند. در مقاله حاضر که مبتنی بر یک پژوهش کیفی می باشد، سعی شده تا با استفاده از مصاحبه های عمیق عوامل موثر بر ترس از جرم در میان زنان شهر تهران، شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. یافته های این پژوهش بر اساس مصاحبه های عمیق با 50 زن 19 تا 55 ساله در شهر تهران به دست آمده و هدف از این تحقیق تبیین و صورت بندی نظری ترس از جرم در میان زنان شهر تهران، با توجه به تجربه زیسته آنها می باشد.
    کلیدواژگان: ترس از جرم، خشونت در فضای عمومی، عدم ادغام اجتماعی، قربانی شدن، مناسبات قدرت
  • نقض هنجارهای فرهنگ رسمی و سنتی و دلالت های مقاومتی آن
    سید حسین سراج زاده، مینا بابایی صفحه 153
    آمارها و شواهد حاکی از آن است که میزان نقض هنجارهای فرهنگ رسمی و سنتی غالب در کشور در بین بخش هایی از جوانان به صورت آشکار یا پنهان در حدی عمومیت یافته که ممکن است بتوان از شکل گیری خرده فرهنگی که مغایر با فرهنگ رسمی غالب در کشور می باشد سخن گفت. برخی بی توجهی به این هنجارها را ناشی از نوعی اظهار مخالفت با فرهنگ و نیز نظام سیاسی غالب می دانند به این معنی که افرادی که برای حاکمیت سیاسی و فرهنگ حاکم مشرو عیت و وجاهت قائل نیستند با بی توجهی به نمادهای فرهنگی آن، مخالفت خود را ابراز می دارند. گروهی نیز نقض هنجارها را ناشی از پذیرش جنبه هایی از یک فرهنگ جدید (غربی) می دانند و معنای آن از نظر کنشگران را لزوما ابراز مخالفت و اعتراض به حساب نمی آورند. این مقاله در پی بررسی مباحث فوق است.
    کلیدواژگان: کجروی فرهنگی، مقاومت فرهنگی، اعتراض فرهنگی، خرده فرهنگ، جوانان، دانشجویان
  • گونه شناسی هیئت های مذهبی زنانه در تهران
    ابراهیم فیاض، عباس وریج کاظمی، مژگان دستوری صفحه 179
    یکی از ویژگی هیئت های مذهبی به عنوان مهم ترین کانون برای انجام مناسک عزاداری، آمیختگی آن با حیات اجتماعی فرهنگی و اخلاقی مؤمنان است. از این رو ابزار مهمی در جهت بازنمایی حیات مذهبی فرهنگی و حتی اقتصادی آنان نیز به شمار می آید. وقوع انقلاب اسلامی آغاز تحول نگرشی و سبک زندگی در میان توده مردم بوده که فهم آنان از عناصر اصلی مناسک دینی و عزاداری متحول وخود این مناسک را با تغییرات محتوایی و صوری بسیاری مواجه نموده است. به گونه ای که از اواخر دهه 1370 اشکال جدید هیئت های دینی و مداحی گسترش یافتند که ساختار و عناصر هویتی آنها با انواع سنتی تفاوت بسیار دارد.
    کلیدواژگان: هیئت های زنانه، مناسک دینی، هیئت های عامه پسند