فهرست مطالب

شیعه شناسی - پیاپی 15 (زمستان 1385)

فصلنامه شیعه شناسی
پیاپی 15 (زمستان 1385)

  • 248 صفحه، بهای روی جلد: 9,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1385/12/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • شهلا باقری صفحه 7
    اساس این پژوهش و بررسی را «رابطه انسان با خدا» در قالب مدل های مختلف جهت گیری ارزشی در جامعه ایران تشکیل می دهد. با الهام از آموزه های مولای متقیان، امام علی(ع) در نهج البلاغه، مدلی نظری برای بررسی طراحی گردید. روش تحقیق، تحلیل محتوای مضامین ارزشی مندرج در روزنامه های کثیرالانتشار و با قدمت چهل سال گذشته بوده است. بر اساس یافته ها و نتایج تحقیق، جهت گیری نظام ارزش های دینی فرهنگی بر پایه سنجه های دین داری از مدل «احساسی مناسکی» پیش از انقلاب اسلامی به مدل «پیامدی فکری» بعد از انقلاب اسلامی تحول یافته است. نتایج حاصل از تحلیل خوشه (cluster analysis) و الگوریتم های خوشه بندی نیز نشان دهنده آن است که وقتی جهت گیری های ارزشی از نوع «پیامدی» در حوزه دین داری رواج می یابد، بقیه ارزش ها در این حوزه تحت الشعاع قرار می گیرند.
    کلیدواژگان: انقلاب اسلامی، نظام جهت گیری، وجوه ارزشی دینی، دین داری، وسایل ارتباط جمعی
  • قاسم بستانی صفحه 57
    پدیده وضع حدیث به هر علتی که باشد، پدیده ای است واقعی و غیر قابل انکار که ریشه های آن به صدر اسلام و حیات پیامبر(ص) برمی گردد. مسلم است که بزرگان دینی، بخصوص پیامبر(ص) و ائمه(ع)، نسبت به این پدیده موضع گیری کرده و با راهنمایی های خود سعی نموده اند مسلمانان را از آن برحذر بدارند. در حقیقت، پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع)، از پیشوایان مبارزه سازنده در تعالیم اسلامی و منبع اصلی در حدیث صحیح می باشند. در این مقاله سعی می شود به اختصار به این موضع گیری ها و نیز ارشادات و راهنمایی این بزرگواران اشاره شود تا از سویی، نقش ایشان در ارشاد و راهنمایی امت بیش از پیش معلوم گردد و از سوی دیگر، به شبهاتی که شیعیان را متهم به اهمال در امر وضع حدیث می کنند، پاسخ داده شود.
    کلیدواژگان: پیامبر (ص)، ائمه (ع)، وضع حدیث، موضع گیری، راهنمایی و ارشاد
  • محمد فولادی صفحه 71
    این مقاله به بررسی جایگاه ادبی و سبک شناسی اشعار بازمانده از کسایی می پردازد. کسایی در توصیف طبیعت و ابداع تصاویر طبیعی نقاشی چیره دست بوده است. بررسی اوضاع زمان او و صور خیال بازتاب یافته در شعر کسایی از موضوع های دیگر مقاله است. کسایی در دوره دوم زندگی خود از شعر مدیحه پشیمان شد و به شعر اندرز و موعظه و منقبت اهل بیت(ع) روی آورد. نوشتار حاضر ضمن بررسی این موضوع، به تحلیل قصیده مسمط او، که نخستین سوگنامه کربلا در شعر فارسی است، می پردازد.
    کلیدواژگان: کسایی مروزی، شعر فارسی، سوگنامه کربلا، مناقب اهل بیت
  • محمد جواد ذاکری صفحه 85
    مهمترین آموزه دینی پیامبران الهی، دعوت به یکتاپرستی است. در نوشتار حاضر، کوشش بر آن است که معنای عبادت را با توجه به دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار دهیم و به نتیجه ای شایسته دست یابیم. از سوی دیگر می کوشیم تا اندیشه های «ابن تیمیه» را نقد کنیم و خطای وهابیت را در اعتماد صرف به قول لغویان و عدم رجوع به آیات قرآن برملا سازیم; شیوه نادرستی که به ستیزه جویی این فرقه با دیگر مسلمانان انجامیده است.
    کلیدواژگان: عبادت، اطلاعات، توسل، زیارت، وهابیت، ابن تیمیه
  • سید رضامؤدب صفحه 115
    امام خمینی، از عالمان بزرگ شیعه در دوره معاصر و از مفسران عرفانی قرآن به شمار می رود. در این مقاله به بررسی روش تفسیری امام خمینی می پردازیم. به نظر می رسد، وی در تفسیر قرآن، دارای روش «عرفانی» است بهترین شیوه را در فهم قرآن و تبیین معانی بلند آن، برداشت های عرفانی اخلاقی می داند. به نظر امام خمینی، دریافت لطایف عرفانی، هدف اساسی هر تفسیری می باید قرار بگیرد. وی با پایبندی بر روش عرفانی، سبب گسترش تفسیر عرفانی شیعه و توجه بیشتر عالمان شیعه بر تفسیر عرفانی شده است.
    کلیدواژگان: تفسیر، روش تفسیری، تفاسیر عرفانی و رمزی شیعه، لطایف عرفانی، تفسیر به رای، باطن و لوازم کلام
  • غلامحسین زینلی صفحه 135
    پدیده وضع حدیث به هر علتی که باشد، پدیده ای است واقعی و غیر قابل انکار که ریشه های آن به صدر اسلام و حیات پیامبر(ص) برمی گردد. مسلم است که بزرگان دینی، بخصوص پیامبر(ص) و ائمه(ع)، نسبت به این پدیده موضع گیری کرده و با راهنمایی های خود سعی نموده اند مسلمانان را از آن برحذر بدارند. در حقیقت، پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع)، از پیشوایان مبارزه سازنده در تعالیم اسلامی و منبع اصلی در حدیث صحیح می باشند. در این مقاله سعی می شود به اختصار به این موضع گیری ها و نیز ارشادات و راهنمایی این بزرگواران اشاره شود تا از سویی، نقش ایشان در ارشاد و راهنمایی امت بیش از پیش معلوم گردد و از سوی دیگر، به شبهاتی که شیعیان را متهم به اهمال در امر وضع حدیث می کنند، پاسخ داده شود
    کلیدواژگان: رسول خدا (ص)، دوات و قلم، هجر (هذیا)، روز پنج شنبه، هدایت و وحدت امت، نامه نا نوشته
  • محمود صادقی علوی صفحه 181
    چندی پس از انقراض حکومت قراقویونلوها توسط آق قویونلوها، یکی از شاهزادگان قراقویونلو به نام قلی به دکن آمده و وارد دستگاه حکومتی بهمنیان شد. وی در آنجا مدارج رشد و ترقی را طی نمود تا آنکه از سوی بهمنیان به حکومت گلکنده منصوب شد و در سال 918 ق. مقارن با ضعف شدید بهمنیان، اعلام استقلال نمود و حکومت قطب شاهیان را تاسیس کرد. وی بلافاصله پس از اعلام استقلال، به تبعیت از شاه اسماعیل صفوی مذهب شیعه را در قلمرو خود رسمی اعلام کرد و نام حکام صفوی را در خطبه بر نام خود مقدم نمود.
    مذهب تشیع در دوره حکومت این خاندان چندین مرحله متفاوت را پشت سر گذاشت. در اولین مرحله، حکام سلسله با ایجاد بناهای مذهبی و اعلان شعایر مذهبی تشیع، تا حدی این مذهب را در دکن گسترش دادند. با ورود میرمحمد مؤمن استرآبادی در سال 989 ق. به دستگاه حکومت، مرحله شکوفایی تشیع در دوره حکومت قطب شاهیان آغاز شد. اما با حمله شاه جهان در سال 1046 ق. به حیدرآباد، مذهب تشیع در این منطقه رو به افول نهاد. در نهایت، در سال 1098 ق با تصرف گلکنده و حیدرآباد توسط اورنگ زیب، حکومت قطب شاهیان منقرض شد، اما تشیعی که آنها در این منطقه رواج دادند همچنان در آنجا پایدار ماند.
    کلیدواژگان: قطب شاهیان، تشیع در دکن، قراقویونلوها، بهمنیان
  • سعید شفیعی صفحه 199
    در عصر صادقین(ع) دست کم پنج شاخه فکری در میان شیعیان وجود داشت: 1. شیعه سیاسی و مردمی: تبری از خلفای پیش از امام علی(ع) و طبعا از عثمانیه، و انتظار بازگشت و تغییر اوضاع به نفع خاندان پیامبر که در عقاید رجعت و مهدویت ظهور می کرد، از معتقدات این شاخه از تشیع بود. 2. فقی هان معتدل: گروهی از برجسته ترین دانشمندان فقیه، همچون ابان بن تغلب، زراره و ابو بصیر که دیدگاهی معتدل و محتاط با قضایا داشتند. 3. متکلمان شیعه: افرادی همچون قیس ماصر، هشام بن حکم و مؤمن در این گروه جای می گیرند. 4. غالیان: افرادی نظیر مغیره بن سعید، بیان بن سمعان، و مهم تر از همه ابوالخطاب اسدی از جمله غالیان معروف می باشند که در این دوران فعالیت می کردند. 5. مفوضه: یا غلات درون گروهی: به باور این افراد، ائمه(ع) تمام کارهاییی را که باید خدا انجام دهد انجام می دهند، با این تفاوت که قدرت خدا اصلی است و قدرت آنها تبعی.
|
  • Shahlā Bāqeri Page 7
    This research is an analysis of the concept of "individual's relation to God", under various value orientation systems in Iranian society. For this purpose, a theoretical model, inspired by Imam 'Ali's teachings in Nahj-ol-Balagha, has been devised. The research method in this study has been the content analysis of value terms in the most popular newspapers in the last forty years. It is concluded that the religious-cultural value system in Iran has turned from a pre-Revolutionary ritual and emotional model to a post-Revolutionary intellectual and consequentialist model. The cluster analysis and their algorithms indicate that whenever a consequentialist value orientation becomes prevalent, other values in the religion realm are overshadowed.
  • Dr Qāsem Bostāni Page 57
    Forging hadith is an undeniable fact which goes back to the early years of Islam and Prophet Mohammad's life. The Prophet and Imams, who are the sources of authentic and rightful hadith, have warned people not to get involved in forging hadith. In this paper, the Prophet's and Imam's teachings with regard to the issueof forging hadith are explained. The accusation that the Shiaare reluctant to denounce the issue of forging hadith is also responded to.
  • Dr Mohammad Foolādi Page 71
    In this article, the literary style of the Persian poet, Kasā'i, are discussed, and particularly his interest in the nature is stressed. Kasā'i has also been a painter of natural scenes. The author has tried to shed a light on the events of his time through his poems. Later in his life, Kasā'i turned away from lauding worldly issues and started praising Ahl al-Bayt and calling people to turn towards God. His later poems include one that is the first lamentation of the Karbalā event in Persian poetry.
  • Mohammad Javād Zākeri Page 85
    Worshipping God is the basis of Prophet's Teachings. Exploring the notion of worship in the holy Qoran, the author, in this paper, assesses the views put forward by ibn Taymiyya, whose approach has deeply influenced the Wahhabis. The author argues that the Wahhabi's are mistaken in trusting only Arabic grammarians, and not referring to Qoranic verses themselves, an approach leading to their antagonism to other Muslim communities.
  • Dr Sayyed Rezā Moaddab Page 115
    Imam Khomeini is one of the greatest Shiite scholars of our time, who employs mystical approaches in interpreting the Qoran. According to him, the best way for understanding Qoranic lofty concepts is mysticism ('Irfān). No interpretation of the Holy Book can afford to ignore the mystical delicacy of its content. Imam Khomeini's insistence on such a mystical interpretive approach has led to the expansion of such interpretation among Shiite scholars.
  • Gholām Hossein Zeynali Page 135
    The story of Prophet Mohammad’s last Thursday (the Event of Thursday), when he asked for pen and inkpot to write a document, after which Muslim would not go astray, is an important part of Muslim history, and another reason to prove that Imam ‘Ali was his rightful successor. The Prophet intended to put in writing what on many occasions during his life-time he verbally expressed, in order to secure the unity and salvation of the Muslim community after himself. However, realising the Prophet’s intention, the opponent of Imam ‘Ali claimed that the Prophet is delirious because of fever, and denied his request for a pen and inkpot.
  • Mahmood Sādeqi Alavi Page 181
    After the overthrow of the Āq Qoyunlus by the Qarā Qoyunlus, an Āq Qoyonlo prince called Quli came to Deccan in Southern India to serve the Bahmani Sultans. Later, he was promoted to high-ranking positions, and finally was appointed as the governor of Golcanda. In 918 Lunar Hijri, when the Bahmanis experienced serious weakness, he declared the independence of his realm, and established the Qutb Shahi dynasty. Following the Safavid pattern, he declared the Shi’ite faith as the official religion of his kingdom, and preceded his own name by the name of Safavi rulers of Persia in official Friday Sermons. The Qutb Shahis set up Shiite religious institutions and promoted Shiite teachings and rituals. In 989 Lunar Hijri, when Mir Mohammad Momeen Astarābādi joined the Qutb Shahi administration, the Shiite faith flourished in the kingdom. However, Shah Jahan's conquest of Hyderabad in 1046 Lunar Hijri was the beginning of the decline of the faith in the area. In 1098, Aurangzeb defeated the Qutb Shahis and captured Golcanda and Heyderabad. Nevertheless, the Shiite faith has survived, and the Shia still form a significant community in Deccan.
  • Saeed Shafii Page 199
    In Imam Bāqir's and Sādiq's era, there were five groups of the Shia. First, there were a group of people rejecting the first three Caliphs, before Imam 'Ali, and above all policies affiliated with 'Othman. They advocated the return of the political leadership of the Islamic society to Prophet Mohammad's Household, and believed that, under the Twelfth Shiite Imam, Mahdi, such an ideal will be materialised. The second group consisted of moderate and conservative Islamic jurisprudents, or foqha, such as Abān ibn Taghlab, Zorāra, and Aboo Baseer. Shiite theologians such as Qays Māsser, Hishām ibn Hakam and Momin formed the third group. The fourth category consisted of the extremists (the Ghalis) like Moghayrat ibn Saeed, Bayān ibn Sam'ān and, particularly, Abo al-Khattāb Asadi. Finally, there was a group of the extremists called Mofavvadha, who believed Imams do God's jobs on His behalf, though their power is contingent on God's power.