فهرست مطالب
نشریه علوم اجتماعی
پیاپی 2 (تابستان 1383)
- 194 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
- تاریخ انتشار: 1383/05/25
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 1-22امروزه با لفظ جهانی شدن مفاهیمی چون وحدت اقتصاد و جوامع ملل، اختلاط تمدنها، مبارزه طرفداران ارزشهای گذشته، ادغام شرکتهای تولید و تجاری و بانکها در همدیگر، تغییر سیاستهای گمرگی، افزایش روابط بازرگانی، گسترش روابط فرهنگی و دیپلماسی و دغدغه های کشورهای در حال توسعه که ناشی از جریان جهانی شدن است به ذهن متبادر می شود. جهانی شدن زمانی به حال یک کشور مفید خواهد افتاد که آن کشور شرایط لازم را جهت ورود به جریان جهانی شدن داشته باشد. مراحل منطقه ای شدن و بین المللی شدن بنگاه ها دو مرحله مهم اند که آمادگی های لازم را برای گام نهادن یک بنگاه به عرصه جهانی فراهم می سازند.انقلاب دیژیتال علاوه بر اینکه تعداد زیادی از نیروهای کم تخصص را زائد و فقیر کرده، موجب افزایش ناگهانی تقاضای نیروهای متخصص با مزدهای بالا و تشدید اختلافات طبقاتی شد. برخلاف نظر کسانی که معتقدند اکثر مشکلاتی که برای ملتها به وجود می آید نتیجه واقع شدن کشورهای آن دولتها در مسیر جهانی شدن است، جمعی از دانشمندان معتقدند که جهانی شدن علت العلل نابرابری ها و مقروض شدن کشورهای در حال توسعه نیست، بلکه این روند عقلانی شدن جریان تولید و تحولات سریع فنی و استفاده از ماشین آلات تولیدی هوشمند است که این همه مشکلات و مصائب را برای کشورهای در حال رشد به وجود آورده است.
کلیدواژگان: جهانی شدن، بین المللی شدن، منطقه ای شدن، محلی شدن، قیچی درآمد، انقلاب دیژیتال -
صفحات 23-39هدف این مقاله معرفی اصول پایه تفکرات پیربوردیو می باشد. پیربوردیو بدون شک یکی از بزرگترین جامعه شناسان قرن بیستم است. آثار او از چارچوب متعارف جامعه شناسی فراتر می رود. آثاری که در طول سه دهه اخیر تولید شده است و یک مجموعه نظری و تحقیق جامعه شناختی پرثمر را تشکیل می دهد. جامعه شناسی بوردیو بر پایه یک فکر اساسی قرار گرفته است: واقعیت اجتماعی نه بر افراد و نه بر گروه ها، بلکه بر روابط بین این عناصر قرار دارد. این ساختهای ارتباطی نامریی، جهان اشیاء اجتماعی را ایجاد می کنند که به واسطه عوامل اجتماعی که این روابط را درونی ساخته اند، می توانند مؤثر واقع شوند. در این مقاله زمینه فکری، تحلیل جامعه شناختی و مفاهیم کلیدی جامعه شناسی بوردیو مورد بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژگان: بوردیو، شی جامعه شناختی، متاتئوری، میدان، سرمایه، شیوه بودن -
صفحات 41-55«مدیریت توسعه» یکی از جدیدترین رشته های علوم اجتماعی است که پیدایی «دیدهای میان رشته ای» موجبات ظهور و تدوین آنرا فراهم آورده اند. رگ و ریشه نظری این دیدگاه ها را می توان در لابه لای بحث ها و نوشته های آدورنو،2 هورکهایمر،3 مارکوزه،4 و هابرماس5 که از سردمداران «دبستان فرانکفورت»6 به شمار می روند، جست. مدیریت توسعه به مثابه رشته ای مرکب و عمدتا کاربردی، آشکارا محصول «جامعه مدنی»7 است، جامعه ای که از لحاظ سیاسی و اداری «دموکراسی مشارکتی»8 را ارج می نهد. تاریخ و همچنین جامعه شناسی شهری نشان می دهند که خاستگاه و پایگاه مدنیت9 شهرها بوده اند. فراز آمدن «تمدن»10 در گرو تشکیل «نهادهای مدنی»11 است و در هر جامعه، تنها زمانی که رشد وتوسعه این نهادها به درجه ای برسد که اغلب «اداره امور عمومی»12را مردم و سازمان های غیر دولتی13 عهده دار شوند، توانش ساماندهی تمدنی بالنده و دوران ساز فراهم می آید. از منظر رشته سازمان و مدیریت، عمده ترین تفاوت بین شهر و سکونتگاه های پیشاشهر، در وجود و تعدد «سازمان های دومین»14 است. چه در قبایل، عشیره ها، آبادی ها و روستاها وجود این گونه سازمانها نادر است و اغلب امور توسط «سازمان های نخستین»15 انجام می پذیرد. در صورتی که شهرها علاوه بر سازمان های نخستین، تعداد زیادی از سازمان های دومین را کنشگر و میانجی اداره امور عمومی می سازند که نظام یا ساختار اجتماعی پیچیده ای از نهادها و سازمان های دومین را استقرار می بخشد. همین نهادها و تعدد، تنوع و غنای کمی و کیفی آنها و تداوم عملکردشان است که فرهنگ و تمدن شهر را بارور می کند. از این روست که تشکیل نهادهای مدنی را نمی توان از شالوده شهر وجامعه مدنی جدا کرد. برای توسعه این نهادها و عملکرد هر چه بهتر آنهاست که امروزه «مدیریت توسعه» در کانون توجه جهانیان قرار گرفته است. این مقاله سرشت چند ساحتی مدیریت توسعه و کنش متقابل آن با نهادهای مدنی را مورد تحلیل و تشریح قرار می دهد. همچنین نشان می دهد که تنها در صورتی این مدیریت در نواحی شهری می تواند موفق باشد که به صورت پایدار، موزون و همه جانبه ای به اجرا درآید. در این راستا گریزی جز ساماندهی علمی سازمان های دومین و عملکرد آنها وجود ندارد. خاصه آن نهادهایی که مسئولیت حفظ، تقویت، انتقال و تسلسل «دانایی» و فراتر از آن «فراگیری دانایی» را بر دوش می کشند.
کلیدواژگان: مدنیت، تمدن، نهادهای مدنی، اداره امور عمومی، سازمان های نخستین، سازمان های دومین، مدیریت توسعه -
صفحات 57-77در این مقاله درباره مفهوم مدرنیته و رابطه آن با جنبشهای اجتماعی، آنچنان که از آثار کلاسیک درباره مدرنیته درک می شود و در اندیشه های جدید علم سیاست و جامعه شناسی معاصر مطرح بوده و مورد تفسیر قرار گرفته، بحث خواهد شد. البته هدف ارائه یک تحلیل کمی از چگونگی تطور و تحول مفهوم مدرنیته نیست، بلکه بیشتر به رابطه مدرنیته با تغییرات اجتماعی و سیاسی پرداخته خواهد شد؛ زیرا تغییر در سطح گسترده ای، چهره اصلی واقعیت اجتماعی است که هر نظریه علمی - اجتماعی به ناچار به آن پرداخته است. هدف اصلی و اولیه ما در این مقاله درک تاثیر مدرنیته بر روی توسعه و فهم جامعه شناختی و اندیشه ای جنبشهای اجتماعی می باشد. به دیگر سخن هدف ما در مقاله ارائه توجهی خاص به رابطه بین واقعیت تاریخی و معنای فهم است.
کلیدواژگان: مدرنیته، جنبش اجتماعی، دولت، رسانه گروهی، صنعت شناخت، تغییرات اجتماعی، هویت -
صفحات 79-104بیگانگی یکی از مفاهیم اساسی در جامعه شناسی است که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان می باشد. این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر بیگانگی سیاسی دانشجویان در دانشگاه شیراز می پردازد. در تبیین بیگانگی از چارچوب نظری گی یر در حوزه روانشناسی اجتماعی، استفاده شده است که گی یر با مفهوم سازی مجدد از ابعاد بیگانگی سیمن(سیمن،1959) و با توجه به روند رو به رشد و گسترش ارتباطات، در یک چارچوب سیستمی به تبیین آن پرداخته است. نتایج این تحقیق که از یک نمونه 400 نفری، به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای و از طریق فرمول کوکران از جامعه آماری 6822 نفری انتخاب شده اند، نشان می دهد که متغیرهای اعتماد به نفس، میزان رضایتمندی سیاسی، شیوه تربیتی خودراهبر خانواده و تقدیرگرایی بیشترین تاثیر را بر بیگانگی سیاسی دانشجویان داشته اند. تحلیل چند متغیره نشان می دهد که از میان متغیرهای مذکور، اعتماد به نفس و میزان رضایتمندی سیاسی به عنوان مهم ترین متغیر ظاهر شده اند و دو متغیر مقطع تحصیلی و تحصیلات پدر نیز به جمع متغیرهای فوق افزوده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بیگانگی سیاسی پدیده ای چندبعدی است که در طول فرآیند اجتماعی شدن فرد شکل می گیرد و عوامل مختلف روان شناختی و جامعه شناختی (عوامل ذهنی و عینی) بر آن مؤثرند.
کلیدواژگان: بیگانگی، بی معنایی، بی هنجاری، بی قدرتی، تقدیر گرایی، شیوه تربیتی خود راهبر -
صفحات 105-131مقالهپیش رو، به دنبال آن است تا با وارسی مهمترین نظریات مطرح در میان مردمشناسان، روانشناسان و جامعه شناسان درباره «منشا دین و ریشه دینداری»، نشان دهد که هیچ تبیین نهایی و مورد توافقی در این باره وجود ندارد و همانها نیز دچار سهو و خطاهای نظری- تجربی غیر قابل گذشتی هستند. مع الوصف باعث نگردیده تا در اعتبار آنها به عنوان تاملاتی علمی، کوچکترین تردیدی پدیدآید،یا به سبب فقدان اجماع یا خطاهای فراوان و ماخوذات فلسفی و کلامیشان، از ساحت این علوم رانده شوند. این واقعیات معرفت شناختی، جستجوگر را ترغیب می نماید تا به پشتوانه برخی نقدها و رویکردهای جدید، مداخله فعالانه تری در اجزا و مداخل بحث داشته باشد و مسیر اجمالا متفاوتی را که فراتر از بازخوانی و مرور ادبیات موجود است در پیش بگیرد. تفکیک بحث «منشا دین» از «ریشه دینداری» و هر دو از «کارکردهای دین» که در غالب نظریات ارائه شده به درستی صورت نگرفته و آشکارسازی پیشفرضهای فلسفی و پیشداوری های کلامی نهفته در پس این نظریات، گامهایی است ولو لرزان در گشودن دریچه ای جدید به روی این موضوع مدید و افکندن پرتوی نو بر آن تلاشهای پرسابقه. ایده «منشا الهی دین» و «ریشه فطری دینداری» در فراز پایانی، بدین منظور مطرح گردیده است تا نشان دهدکه می توان با اخذ فرضهایی متفاوت از پیشفرضهای ماخوذه دیگران، نظریه ای کاملا متفاوت ارائه داد که در تبیین و توجیه لااقل برخی از ادیان، تواناتر ظاهرگردد و از اتقان و قدرت انطباق بیشتری برخوردار باشد. نظریه منشا الهی و ریشه فطری اگر چه یک مدعای صراحتا فلسفی -کلامی است، لیکن به مثابه یک تئوری توضیح دهنده، به هیچ رو بیش از دیگر نظریات، بر پیشفرضهای فلسفی و پیشداوری های کلامی ابتنا ندارد.
کلیدواژگان: منشاء دین، دینداری، کارکردهای دین، ریشه فطری دین -
صفحات 133-164نوشتار حاضر بر اساس یافته های طرح پژوهشی نگرش جوانان (29-19سال) شهر مشهد به دین (81-1380) تنظیم شده است. هدف اساسی طرح مذکور شناسایی نگرش جوانان مشهد به دین، تعیین عناصر سه گانه شناختی، عاطفی و آمادگی رفتاری نگرش در خصوص دین، تعیین درجه هماهنگی و همسویی و درجه تکثر نگرش و اجزای سه گانه آن و تعیین وجوه تشابه و تمایز نگرشها بر حسب متغیرهای پیشینه ای و اجتماعی - اقتصادی است. همچنین توصیف سنخهای نگرش سکولار و غیر سکولار به دین، از اهداف دیگر این بررسی بوده است که نتایج آن در نوشتار دیگری ارائه خواهد شد. جامعه آماری جوانان (29-19سال) شهر مشهد و نمونه تحقیق 519 نفر می باشند که به روش طبقه ای متناسب از بین واحدهای مسکونی بلوکهای شهری انتخاب شده اند. یافته ها نشان می دهد که موضع عاطفی نسبت به دو بعد دیگر صبغه مثبت تری دارد. از حیث همسویی وجوه نگرش، 9/ 54 درصد اجزای نگرش همسو داشته و در1/45 درصد دیگر همسویی و انطباق کامل بین سه وجه نگرشی وجود نداشته و برخی از وجوه غالب بوده است. بررسی تکثر نگرشها نشان می دهد که 1/12 درصد، نگرش متکثر دارند. میانگین شاخص تکثر 4/26 (حداکثر 31) است. نگرشها برحسب برخی از ویژگی های پیشینه ای و وضعیت اجتماعی اقتصادی، سیمای متمایزی دارند.
کلیدواژگان: نگرش به دین، تکثر نگرش، سنخ نگرش، وجوه سه گانه نگرش -
صفحات 165-196این مقاله برگرفته از پژوهش نگارنده در زمینه مطالعه جامعه شناختی سرقت در ایران است. پیش فرض این تحقیق مبنی بر اینکه میزان وقوع سرقت در سطح استانهای ایران دارای تفاوتهای قابل ملاحظه ای با یکدیگر می باشند بر طبق شواهد آماری موجود مورد تایید قرار گرفته است. بر همین اساس، مهمترین سوال تحقیق، عبارت است از اینکه مهمترین عوامل اجتماعی تبیین کننده نوسانات میزان سرقت کدامند؟ و سهم هر عامل چقدر است؟ ...
کلیدواژگان: سرقت، انسجام اجتماعی، انتظام اجتماعی، بی سازمانی اجتماعی
-
Pages 1-22Today the term globalization is associated with concepts such as unity of economies and societies, the merging of civilizations, of manufacturing and trading companies with banks, change of customs’ policies, increase of trading relations, development of cultural and diplomatic relations, worries of developing countries. Globalization is in the best interests of a country if that country has fulfilled the conditions to enter the globalization torrent. Regionalization and internationalization are two important stages preparing an institution for entering the global arena. The digital revolution has not only impoverished a great number of people of low skills, but has increased the demand for people of high skills and, consequently, deepened the class differences. In this article, the writer, explaining globalization, clarifies the differences between localization, regionalization, internationalization and globalization. Also, the writer mentions the following as the main reasons responsible for the debts of developing countries: rationalization of the production process, rapid technological changes and using highly advanced production machinery.
-
Pages 23-39The purpose of this article is to introduce the thoughts of Pierre Bourdieu, admittedly one of the greatest sociologists of the 20th century. His works, produced within the last three decades, go beyond conventional sociological research, making a fruitful theoretical contribution to sociology. His sociology is based on a basic idea: social reality lies neither on individuals nor on groups, but on the relations between the two. These invisible relations create the world of social objects, which can prove effective because of the social factors that have internalized these relations. In this article, the writer discusses the basic thoughts and key concepts of Bourdieu.
-
Pages 41-55Development management is one of the newest fields of social sciences brought about by multidisciplinary approaches. The roots of these approaches are traced in the writings of Adorno, Horkheimer, Marcuse and Habermas, pioneers of the Frankfurt school. As an interdisciplinary field, mostly applied, development management is obviously the fruit of civil society, a society that values participatory democracy for its administrative and political organizations. The purpose of this article is to describe the multi-dimensional nature of development management and its interaction with civil institutions. The writer argues that development management is only successful in civil areas when it is sustainable, harmonious and comprehensive. To achieve this aim, it is necessary that secondary organizations be managed scientifically, specially those organizations whose responsibility is to maintain, reinforce and transfer knowledge.
-
Pages 57-77In this article, the writer discusses the concept of modernity and its relationship with social movements, as is reflected in classical works on modernity as well as in the contemporary modern political and sociological thoughts. The purpose is not to present a quantitative analysis of the development of the concept of modernity, but to explain the relationship between modernity and political and social changes, for every scientific-sociological theory deals with change as the most prominent aspect of social reality. This involves an analysis of the effects of modernity on the development and the sociological cognition of social movements.
-
Pages 79-104The purpose of this article is to study the factors contributing to the political alienation of the students at Shiraz University. To explain the concept of alienation, Geyer’s theoretical framework in the social psychology was used. The statistical universe of the research consisted of 6822 persons, of which 400 were taken randomly, using couckran formula. The results show that the variables self-confidence, political content, the family’s self-guided educational method and sense of gratitude had the greatest effect of the students’ political alienation. The multi-variable analysis showed that among the above-mentioned variables, self-confidence and political content were the most significant variables, followed by two other variables; that is, the father’s education and his degree. The results indicate that political alienation is a multi-faceted phenomenon developed during the process of socialization, and which is affected by certain psychological and sociological (subjective and objective) factors.
-
Pages 105-131In this article, the writer, exploring the most important theories of psychologists, anthropologists and sociologists about the origin of religion and roots of religiosity, tries to show that there is no ultimate agreement and explanation about these questions and that the currently working theories are suffering from grave theoretical and/or empirical shortcomings. The writer, however, argues that these theories have not been questioned or rejected. These epistemological observations encourage the writer to go deeper into the discussion based on some recent criticism and approaches. As the first step, the writer suggests that the question of “origin of religion” be separated from the question of “roots of religiosity” and that both be separated from the question of “functions of religion”, a separation which has not been made properly in most of these theories, which blend philosophical and theological presuppositions. By suggesting the ideas of “divine origin of religion” and “natural roots of religiosity”, the writer tries to show that, by obtaining different hypotheses from the presuppositions of others, it is possible to present a new theory which better explains some religions. Although obviously a philosophical-theological theory, it is not dependent on philosophical and theological presuppositions more than any other theory.
-
Pages 133-164This article has been written based on the findings of the research project “attitudes of the young people of Mashhad (age-group 19-29) to religion”. The purpose of the project was to find out these attitudes, to identify cognitive, ………….. other two. There was 54.9% of consistency among the attitude elements. Also, in 45.1% of the cases there was no complete consistency among the three elements, some elements being predominant. A study of the diversity of the attitudes show that 12.1 % had a diverse attitude, with diversity indicator average being 26.4 (the highest being 31). The attitudes are different depending on the background, social and economic characteristics.
-
Pages 165-196This is a summary of an extended research on the sociological study of theft in Iran. The main purpose of the study has been to identify and analyze the social correlates of theft rate, which, admittedly, has been increasing in Iran in recent years. The research question was: “What are the causes of theft rate variations in various provinces of Iran?” The research unit of the study is the province and all the figures from all the provinces of Iran during the years 1991 to 1996 were studied and analyzed, using a comparative method based on secondary data. Theoretically, the study has been based on some aspects of social disorganization and Durkhaim’s anomie theories. Path analysis results indicate that social control, population and addiction variables are the most important variables, and in that order, explaining theft in Iran.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.