فهرست مطالب
نشریه علوم اجتماعی
پیاپی 3 (پاییز 1383)
- تاریخ انتشار: 1383/07/15
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1تفکیک اجتماعی یکی از مفاهیم مهم و با قدرت زیاد در علم جامعه شناسی است. قدرت این مفهوم را در کارهای جامعه شناسان بزرگ اولیه همچون اسپنسر، دورکیم، وبر، مارکس و همچنین در آثار متاخرین همچون پارسونز، اسملسر و لوهمن می توان ملاحظه نمود. تفکیک عمدتا در نظریه های تغییر اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است و یکی از مفاهیم کلیدی در این حوزه است. این مطالعه بر آن است تا مفهوم تفکیک اجتماعی را در دیدگاه دورکیم و به ویژه در کتاب تقسیم کار اجتماعی مورد نقد و بررسی قرار دهد، سپس به بررسی و نقد نظریات تفکیک اجتماعی در آراء پارسونز، اسملسر و لوهمن از نظریه پردازان متاخر بپردازد و بدین سان روند تحولات نظریه تفکیک اجتماعی را مورد بررسی قرار دهد.
کلیدواژگان: تفکیک اجتماعی، تقسیم کار اجتماعی، تغییرات اجتماعی -
صفحه 35در نظام های مردم سالار، انتخابات مهم ترین روش برای شناسایی اراده و اعمال حق حاکمیت عمومی است. کنش انتخاباتی یا رای تابع عوامل متعددی است. این عوامل در مطالعات انتخاباتی در ذیل چهار مدل انتخاب رای، شامل مدل عقلانی، هنجاری، شناختی و آنتروپی دسته بندی و تحلیل می شوند. در مدل عقلانی تاکید عمده بر سودمندی رای، در مدل هنجاری تاکید بر هویت حزبی و فشارهای هنجاری رای، در مدل شناختی تاکید بر تجارب شناختی رای دهنده و در مدل آنتروپی، تاکید عمده بر شفافیت تبلیغ نامزدهاست. در مقاله حاضر، بر اساس تحلیل فرانظری رای، همه وجوه محتمل رای در مدل نظام کنش انتخاباتی تئوریزه و بر اساس آن، چهار خرده نظام رای، شامل رای اقتصادی، رای سیاسی، رای فرهنگی و رای اخلاقی از هم تفکیک و سپس عناصر اصلی و سازنده هر خرده نظام و الزامات ساختاری آن مشخص گردیده است. براساس مدل پیشنهادی انتخاب رای؛ عنصر اصلی و تعیین کننده تصمیم به رای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به ترتیب سودمندی، اثربخشی، بی تناقضی معنایی و سازگاری هنجاری رای است. تعیین کنندگی و برجستگی هر یک از چهار نوع رای مذکور در نظام کنش انتخاباتی، متناسب با الزامات ساختاری مربوط مشخص می گردد. در شرایط کمبود منابع رفاهی و نابرابری توزیعی الزام به رای اقتصادی، در شرایط ضعف کارایی نظام تصمیم گیری الزام به رای سیاسی، در شرایط ناهمگونی فرهنگی سیاسی الزام به رای فرهنگی و در شرایط همگونی فرهنگی سیاسی جامعه، الزام به رای اخلاقی در نظام کنش انتخاباتی بیشتر می شود. با توجه به روابط متقابل در بین خرده نظام های کنش انتخاباتی، اصلی ترین ملاحظه روش شناختی دراستفاده از مدل مذکور، تاکید بر علیت ساختاری و حلقه های علی (در مقابل علیت مکانیکی یا یک طرفه) و استفاده از توابع ساختاری در تحلیل داده های تجربی مربوط است.
کلیدواژگان: انتخاب رای، مدل عقلانی، مدل هنجاری، مدل شناختی، مدل آنتروپی، فضای کنش انتخاباتی، نظام کنش انتخاباتی -
صفحه 57در این مقاله نظرات وبر درباره رویکرد دنیاخواهانه اسلام را از مجموعه گردآوری شده «جامعه شناسی دین» به دست آورده و در یک دستگاه منطقی انسجام بخشیده ایم. سپس به دلایلی که وبر برای دنیاطلبی اسلام می آورد پرداخته و آنها را در ویژگی پیامبر به عنوان کاریزما و جنگجویان بدوی به عنوان طبقه حامل پیام اسلام دسته بندی نموده ایم. در بخش بعدی به سراغ نقد آرای وبر رفته و نقد خود را به دو حوزه نقد نظریه و نقد نظریه پرداز معطوف کرده ایم. در نقد نظریه به دنبال پاسخگویی به سه پرسش زیر بوده ایم: 1. آیا پیامبر ویژگی های نوعی کاریزما را دارا بود؟ 2. آیا پیروان پیامبر جنگجویان بدوی بودند؟ 3. آیا پیامبر در رابطه خود با پیروانش تاثیرگذار بود یا تاثیرپذیر؟ همچنین در نقد نظریه پرداز به دنبال پاسخگویی به پرسش های زیر بوده ایم: 1. آیا وبر در پژوهش خود از منابع معتبر برای گردآوری اطلاعات بهره گرفته است؟ 2. آیا در مواجهه با مفاهیمی که خود به کار می برد(کاریزما و طبقه حاملین) از رویکردی واحد استفاده کرده است؟
کلیدواژگان: وبر، کاریزما، طبقات حامی مذهب، جنگجویان بدوی، صدر اسلام -
صفحه 83این نوشتار بر مبنای پژوهشی با هدف شناسایی رضایت از زندگی و مؤلفه های آن و دینداری و وجوه آن و رابطه بین این دو متغیر در بین دانش آموزان نمونه تحقیق (1200نفر از دانش آموزان دوره متوسطه شهرهای فردوس و درگز و سه ناحیه آموزشی 4، 5 و7 مشهد) تنظیم شده است. طرح نمونه گیری، خوشه ایچند مرحله ای و ابزار سنجش، پرسشنامه می باشد. یافته ها نشان داد کمتر از نیمی از دانش آموزان نمونه تحقیق (5/42 درصد) از زندگی رضایت زیاد دارند و بیش از نیمی از آنان در حد متوسط از زندگی راضی هستند. بیشترین نسبت نارضایتی دانش آموزان از محیط زندگی است. رضایت از شبکه دوستی و مدرسه در مجموع به یکدیگر نزدیک است و در حد وسط رضایت از محیط زندگی و خانواده قرار دارد. وضعیت دینداری دانش آموزان نمونه حاضر نیز براساس مقیاس تحقیق در ابعاد اعتقادی و تجربی بسیار بالاست همچنین در بعد مناسکی و پیامدی دینداری نیز هر چند نسبت به دو بعد دیگر، میانگین امتیازات دینداری کمتر است، اما بالاتر از میانگین نظری است.بررسی توزیع توام دو متغیر دینداری و رضایت از زندگی نشان داد، هم تغییری مثبت بین این دو متغیر به وضوح قابل مشاهده است و دینداران از زندگی رضایت بیشتری دارند.
کلیدواژگان: رضایت از زندگی در میان نوجوانان، رضایت از مدرسه، رضایت از خانواده، رضایت از محیط زندگی، رضایت از دوستان، رضایت از خود، دینداری -
صفحه 117این پژوهش به منظور بررسی رابطه دینداری و برخی عوامل دیگر با نگرش نسبت به دموکراسی و با روش پیمایش انجام شده است. نمونه پژوهش را تعداد 383 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شیراز تشکیل می-دهند که داده های آن از طریق پرسشنامه، در بهار 1383 گردآوری شده است. در این مطالعه برای نشان دادن رابطه دینداری و نگرش نسبت به دموکراسی از نظریه ماکس وبر استفاده شده است. سایر متغیرهای مستقل از میان نظریاتی انتخاب شده اند که بر عوامل سطح خرد مؤثر بر دموکراسی متمرکزند. سنجش میزان دینداری افراد بر اساس مدل چند بعدی گلاک و استارک صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشانگر آن است که بین متغیرهای ابعاد مختلف دینداری و میزان کل دینداری، با نگرش نسبت به دموکراسی و ابعاد آن رابطه معنی داری وجود دارد، و متغیرهای مستقل این پژوهش در مجموع می تواند حدود 26 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نماید. در ضمن متغیرهای دینداری و ابعاد مختلف آن با نگرش نسبت به دموکراسی رابطه معکوس داشته اند، یعنی هر چه به میزان دینداری افراد در ابعاد مختلف افزوده می گردد، نگرش ایشان به دموکراسی منفی تر می شود.
کلیدواژگان: دینداری، دموکراسی، اسلام -
صفحه 145هدف این مقاله بررسی فرصت ها و تهدیدهای فناوری ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) در ارتباط با نابرابری جنسیتی می باشد. تحقیقات نشان می دهد که آموزش ICT با توجه ویژه به دختران به صورت مستقیم موجب افزایش سواد رسانه ای آنان شده و نابرابری های زمینه ای را که عمدتا در فرایند جامعه پذیری توسط نهاد خانواده و نهاد آموزش و پرورش ساخته و بازتولید می شود، تعدیل می نماید و امکان کار از راه دور را برای زنان فراهم می کند. در صورتی که امکان به کارگیری زنان و دختران در امور مختلف مربوط به ICT نباشد و مادامی که دسترسی زنان به آموزش در حوزه های علمی و فناوری ارتباطی افزون تر نشود، احتمال این که شکاف نابرابری فرصت های جنسیتی در حوزه ICT ترمیم شود، کاهش می یابد.
کلیدواژگان: ICT، آموزش و پرورش، دختران، ساختار شغلی، نابرابری جنسیتی -
صفحه 183این مقاله به بررسی تاثیرات استفاده از اینترنت بر دیدگاه جهانی نگری و نسبی نگری هنجاری دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز می پردازد. در پژوهشی که مبنای این مقاله است از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده و داده های مورد استفاده از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. نمونه آماری مورد مطالعه شامل 283 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تبریز در رشته های مختلف تحصیلی است. یافته های این مقاله تاثیرات استفاده از اینترنت بر نسبی نگری هنجاری دانشجویان مورد مطالعه را مورد تایید قرار داده، اما بین دیدگاه جهانی نگری دانشجویان کاربر و غیرکاربر تفاوت معناداری مشاهده نشده است. همچنین بین افراد مورد مطالعه با وجود تفاوت در جنسیت، سطح تحصیلات، قومیت و تاهل، میزان استفاده از اینترنت تفاوت معناداری نشان نمی دهد.
کلیدواژگان: اینترنت، نسبی نگری هنجاری و جهان نگری
-
Page 1Social differentiation is among the important concepts in sociology. The importance of the concept may be understood from its frequent recurrence in the works of the early sociologists including Spencer, Durkheim, Weber and Marx, as well as in the works of later sociologists such as Parsons, Smelser and Luhmann. The idea of segregation is mainly discussed as a key concept in the theories of social change. The purpose of this paper is to critically explore the concept of social segregation as developed by Durkheim, especially in his book Social Division of Labor. The writers also study the theories of social differentiation as developed by more recent sociologists such as Parsons, Smelser and Luhmann.
-
Page 35Based on a meta-theoretical analysis of voting, the present paper is an attempt to present a theoretical model encompassing all the possible aspects of voting in an election action system, proposing four sub-systems of voting as follows: economic voting, political voting, cultural voting and moral voting. Having distinguished among these sub-systems, the writer describes the constitutive elements and the structural requirements of each sub-system. Based on this model, the decisive element that affects the decision to vote for economic, political, cultural and moral reasons is utility, effectiveness, lack of inconsistency and normative consistency respectively. The prominence of each sub-system in the election action system is determined based on the structural requirements. When welfare resources are lacking and there is a distribution inequality, the economic voting becomes more necessary. When the government lacks efficiency, there is a stronger need for political voting. When the society is faced with cultural problems, voting with a cultural purpose becomes a necessity. Finally, when the society is faced with no cultural-political inconsistency, the necessity to vote for moral reasons becomes stronger. Considering the mutual relations among the sub-systems, the most important methodological consideration in the application of this model is an emphasis on the structural causality and causal circles (as opposed to one-sided or mechanical causality), and the use of structural functions in the analysis of the related experimental data.
-
Page 57In this paper, the writers have collected Max Weber's views on the worldly approach of Islam from his book Sociology of Religion and presented as a coherent discussion. The writers have then discussed the arguments Weber has put forward to prove his point and criticized Weber's theory and his personality as a critic. As far as his theory is concerned, the writers have tried to provide answers to three questions: 1. Did the Prophet have the typical characteristics of a charismatic leader? 2. Were the followers of the Prophet Bedouin warriors? 3. Was the Prophet influenced by his followers of did he influence them? As for Weber's personality as a critic, the writers have answered the following questions: 1. Has Weber used authentic sources in collecting his data? 2. Has Weber used a single approach in his treatment of the concepts he has used?
-
Page 83This paper presents a report of a research conducted to identify the variable "satisfaction with life" and its components, and the variable "religiosity" and its dimensions and to explore the relationship between these two variables among 1200 high school students selected from the cities Ferdows, Daregaz and Mashhad (education districts 4, 5 and 7). The results show that less than half of the subjects (42.5%) were very satisfied with life and the rest had average satisfaction with life. The subjects also showed great interest in religion and religious practices based on the criteria used in the study. The student's degree of religiosity was high as far as the ideological and experiential dimensions were concerned. It was also high with respect to ritualistic and sequential dimensions but not as high as the first two dimensions. The study of the two variables showed that there was a positive relationship between them and that religious students were more satisfied with life.
-
Page 117The purpose of this study was to determine the relationship between religiosity of Iranians and their attitude toward democracy. The subjects of the study consisted of 383 students (both male and female) from Shiraz University, and the data was collected through a questionnaire in spring 2004. To determine the relationship, the writers used Max Weber's theory. Student's religiosity was measured using the multi-dimensional model of Glock and Stark. The findings of the study showed that the subjects were favorably inclined toward democracy and that a large proportion of the sample was quite religious. Further, the findings showed a significant relationship between religiosity and its various dimensions (ideological, experiential, ritualistic and sequential) and the student's attitude toward democracy and its dimensions. Also, the findings showed that the more religious the students were, the more negative their attitude toward democracy was.
-
Page 145The purpose of this paper is to examine the threats and opportunities that Information and Communication technology (ICT) has created with regard to sexual inequality. Research shows that the education of ICT, which is concentrated on women, directly increases their media knowledge and modifies inequalities created mainly by the family and the educational system in the socialization process, providing the opportunities for women to work from home. If women's access to scientific and technological fields does not increase, the possibility that the gap of sexual inequalities in ICT is filled decreases.
-
Page 183The purpose of this paper is to study the impact of using the internet on the normative, relativistic and cosmopolitan attitudes of the students of Tabriz university. The writers have used the survey method in their study and obtained the data of their research through a questionnaire. The statistical sample consists of 283 graduate and doctoral students of Tabriz University. The findings of the study have confirmed the impact of using the internet on the normative relativistic attitudes of the student under the study. But no significant difference has been observed between user and non-user students. Also, while the students are different in terms of their fields of study, sex, marital status and level of education, no significant difference has been observed between them as far as using the internet is concerned.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.