فهرست مطالب

فصلنامه اندیشه نوین دینی
پیاپی 21 (تابستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/06/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد غفوری نژاد، احمد بهشتی صفحه 9
    یکی از زمینه های مطالعه تاریخی نظریه فطرت در بعد خداشناسی، سخنانی است که اندیشمندان اسلامی اعم از محدثان، متکلمان، عرفا، فلاسفه و مفسران در ذیل آیه 172 سوره اعراف که به آیه «میثاق» یا «ذر» مشهور است بیان داشته اند.
    در طول تاریخ اندیشه اسلامی، در ذیل آیه مزبور، سه مفهوم سازی عمده از خداشناسی فطری شکل گرفته است که بر «حصول معرفت همگانی نسبت به خداوند در عالم پیشین»، «بداهت و ضرورت وجود خدا» و «استعداد نفس برای معرفت به وجود او» استوار است. در این میان، تنها مفهومی که به لحاظ دلالی به ظاهر آیه قابل استناد است، مفهوم نخست است.
    کلیدواژگان: آیه میثاق، آیه ذر، نظریه فطرت، خداشناسی فطری
  • سید عباس ذهبی صفحه 33
    آنچه در آثار و نوشته های شیخ اشراق و ملاصدرا دیده می شود، حکایت از آن دارد که این دو بیشترین توجه را به مسئله «تناسخ» داشته اند و آن را جدی به شمار آورده اند. با وجود تاثیر فراوان سهروردی بر صدرالدین شیرازی، الگو و استخوان بندی اندیشه این دو متفکر در مسئله تناسخ یکسان نیست. این دو هم در مبانی تصوری و معناشناسی تناسخ متفاوت اند و هم در مبادی تصدیقی آن. همین امر موجب شده تا در این موضوع رویکردی متفاوت داشته باشند. در نتیجه، یکی همدلانه تر با تناسخیه حرکت کرده و دیگری ایشان را محکوم کرده است.
    صدرالمتالهین مباحث نفس و در پی آن «تناسخ» را در حوزه الهیات و به صورت مستقل و یکجا مطرح می کند؛ اما نفس شناسی سهروردی، به ویژه در مقام تعریف، از نظم منطقی بی بهره است.
    کلیدواژگان: تناسخ، تناسخیه، شیخ اشراق، ملاصدرا، فلسفه اشراق، حکمت متعالیه
  • محمدحسن قدردان قراملکی صفحه 59
    برخی از ادیان مانند هندویسم و بودیسم معتقدند که روح انسان پس از مرگش نابود نشده به بدن انسانی دیگر تعلق می گیرد و با بدن جدید، پاداش یا مکافات اعمال پیشین خود را تحمل می کند که در اصطلاع کلامی و ادیان از آن به «تناسخ» یاد می شود.
    فلاسفه در کتب فلسفی خود، درباره بطلان تناسخ ادله مختلفی ارائه دادند. برخی روایات نیز به صراحت، آن را انکار می کند. با وجود این، ظاهر بعضی آموزه های دینی بر امکان و وقوع تناسخ در دنیا یا قیامت دلالت دارد. در این مقاله، نخست ادله بطلان تناسخ و سپس شبهات دینی ای که بر امکان و وقوع تناسخ دلالت دارد، تحلیل و تبیین می شود.
    کلیدواژگان: تناسخ، مسخ، نفس، وجود مجرد و مثالی، رجعت و معاد جسمانی
  • نادر شکراللهی صفحه 81
    یکی از ادله ای که مسئله تناسخ را در دوره جدید تایید می کند، وجود افرادی است که مدعی اند از زندگی پیشین خود خاطراتی دارند. در تحقیقات مشخص شده است تعداد زیادی از این افراد دچار توهم اند، یا احتمال فریبکاری آنان وجود دارد؛ اما ادعای بیش از سی نفر مورد توجه قرار گرفته است.
    برای تکیه بر خاطرات این افراد به عنوان دلیلی بر تناسخ، باید معیار وحدت هویت شخصی را صرف خاطرات بگیریم؛ اما این معیار اولا به شروطی مانند واقعی بودن خاطرات بستگی دارد و ثانیا به وجود شاهدی که واقعی بودن آن خاطرات را تایید کند. وجود این شاهدان می تواند احتمال اینکه در ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم، این اطلاعات را از آنان گرفته باشد وجود دارد.
    کلیدواژگان: تناسخ، جاودانگی، دلیل تجربی تناسخ، ملاک هویت شخصی
  • محمدتقی فعالی صفحه 99
    جنبش های نوپدید معنوی دارای مبانی مشترکی هستند. یکی از بنیادهای مهم عرفان های نوظهور، مسئله «تناسخ» یا «بازتن یابی» است. تناسخ از مسئله های مهمی است که مورد توجه ویژه متفکران مسلمان اعم از فیلسوفان، متکلمین، عارفان و مفسران بوده است.
    مقاله حاضر قصد دارد پس از بررسی معناشناسی و تحلیل انواع تناسخ، به بررسی دلایل آن بپردازد. دلایل مطرح شده دراین باره سه دسته اند؛ برخی عقلی یا فلسفی اند، بعضی دیگر نقلی اعم از قرآنی یا روایی اند. البته در پاره ای از دلایل نقلی نیز شبهه امکان تناسخ، وجود دارد. مقاله پیش رو به تحلیل و بررسی هر سه دسته دلیل می پردازد.
    کلیدواژگان: تناسخ، بدن مثالی، تشخص، قوه و فعل، سمساره، کرمه
  • ابوذر رجبی صفحه 121
    از نظر ملاصدرا تناسخ یک تناقض فلسفی است و امکان وقوع ندارد. او که نفس را ادامه حرکت طبیعی جسم می داند، اثبات می کند که اساسا معقول نیست نفس کسی از آن دیگری شود. مطابق اصل حرکت جوهری در فلسفه صدرایی، نفس، جسمانی هالحدوث است و به تدریج و هماهنگ با آن رشد می یابد و فعلیت و صورت پیدا می کند. زمانی که در این دنیا به استکمال رسید، از بدن جدا می شود و به عالم برزخ می رود. بنابراین ممکن نیست نفس فعلیت یافته به حالت قوه بازگردد و از آن بدن دیگری شود. پس تناسخ به معنی بازگشت نفس به بدن انسان و غیر آن، محال است. در نتیجه ارائه تحلیلی از برهان صدرا بر این امر ضرورت دارد.
    رویکرد این نوشتار تحلیل و بررسی برهان ملاصدرا در ابطال تناسخ است.
    کلیدواژگان: تناسخ، نفس، بدن، حرکت جوهری، حدوث نفس
  • یحیی کبیر صفحه 149
    لیندا بدم اشکالاتی را به امکان معاد وارد کرده است. او می گوید اشتراک اتم ها در بدن های مختلف و عدم ثبات بدن در طول حیات یک انسان، حاکی از آن است که معاد با بدن دنیایی صورت نخواهد گرفت. او معتقد است حتی در نظر گرفتن وجود روحی مجرد نیز نمی تواند وسیله مناسبی برای حل مشکل تشخص انسان دنیوی و اخروی باشد. در این مقاله با توضیح معنای سوژه ای که در تعریف روح به کار می رود، اشکال بدم روشن می شود. همچنین با استفاده از روایات معصومین و نظر متکلمین اسلامی، مشکل این همانی بدن دنیوی و اخروی برطرف شده، اثبات می شود اعتقاد به معاد به هیچ وجه با عقل و علم ناسازگار نیست.
    کلیدواژگان: امکان معاد، بدن دنیوی، بدن اخروی، دوگانه انگاری، این همانی
|
  • Mohammad Ghafoorinejad, Ahmad Beheshti Page 9
    One of the bases for a historical study of the theory of nature, fitrah, in theology consists in what has been said by Muslim scholars including narrators, theologians, mysticsphilosophers and interpreators under the verse 172 in Aaraf chapter, called promise verse. During the history of Islamic thought, three main conceptualizations on natural, fitri,theology have been established. They have been founded on a public awareness of God before coming into worldly life, self-evidency and necessity of the existence of God and the capability of human soul for attaining the knowledge on His existence. Among them, the only one in agreement with the verse is the first.
  • Seyyed Abbas Zahabi Page 33
    As is understood by the works of Sheikh-e Eshraq and Molla Sadra, they have centered on the problem of reincarnation most. In spite of Sohravardi`s deep influence on Sadra, the structure of their teaching on the subject is not the same. And the difference includes both conceptual and affirmative foundations. Of the philosophers, one has been to some extent in agreement with the believers in reincarnation while the other has opposed them. While Molla Sadra has put the discussion of soul and reincarnation separately in theology, Sohravardi`s discussion in the field lacks of any logical system and order.
  • Mohammad Hassan Qadrdan Qaramaleki Page 59
    In Some religions like induism and Buddhism, it can be found the belief that human soul upon death of the body comes back to earth in another body or form to be rewardedor punished for the actions performed before. It is the fact called reincarnation in theology. Philosophers have argued against reincarnation in different ways and some traditions have opposed it apparently. Nevertheless, the appearance of some religious teachings like metamorphosis, maskh, returning, rajaat, and revival of some deaths and congregation of men in the form of animals can be regarded as arguments for incarnation. In this paper, some arguments and religious objections against reincarnation have been studied.
  • Nader Shokrollahi Page 81
    One reason for reincarnation in modern age consists in the sayings of those who claim to have memories of their own preceding life. The research findings have proved that manyof the claimers are in illusions or intend to trick people. The claims of thirty people, however, have attracted the attentions of researchers. Relying on the memories as reason for incarnation makes it necessary to consider memories as a standard for one`s unity of responsibility. The standard, however, needs to some grounds like the actuality ofmemories, and some evidence to show their reality. Given such evidences, it is probable for them to have taken the information directly or indirectly.
  • Mohammad Taqi Faali Page 99
    New spiritual movements have been founded on common philosophical foundations. One of the important foundations of new mysticism is the problem well-known as incarnation.It is one of the important current problems that have been discussed by Muslim scholars including philosophers, theologians, mystics and interpreters. Muslim philosophershave given about ten proofs against incarnation; as it has been viewed in some interpretations. In the paper, having examined its semantics and analyzed its types, the author has studied the proofs of those believing in incarnation including both reasonable and narrative ones. It should, however, be said that in some narrative proofs some places for accepting incarnation can be seen. In the paper, all types of the proofs have been examined.
  • Abuzar Rajabi Page 121
    In the view of Molla Sadra, the problem of incarnation is selfcontradicted. He has known human soul as an end for the natural movement of the body. Therefore, it is not reasonable for human soul to leave its own body and, instead, take another one. As Sadra says, human soul is originally material and, being in a full harmony with the body, in the process of substantial change leaves potentiality, gradually changes formand becomes immaterial. It, therefore, having attained degrees of perfection, leaves its body and enters purgatory. Such being the case, the soul can never return to potentialityand take a non-actualized body. In this way, it should be stated that incarnation cannot be agreed with while considering Sadra`s view on the actualization of the soul inthe process of substantial change.
  • Yahya Kabir Page 149
    Linda Badham has offered some objections against the belief in the hereafter. In her view, as different bodies have been made of the same atoms and have not been of any stability during human life, one never can argue for resurrecting thesematerial bodies in the hereafter. He, furthermore, says that even believing in an immaterial soul may not help to justify the existential distinction of man in this and that world. In the paper, bedham view has been clarified and, using the sayingsof the pures, maasumin, and Muslim theologian, it has been clear that human body in the hereafter is the same as that in this world and, therefore, there can be no disagreement in the field.