فهرست مطالب

فصلنامه اندیشه نوین دینی
پیاپی 24 (بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/07/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • عسگر عظیمی، عزالدین رضانژاد صفحه 9
    در این نوشتار، آرای دو متکلم برجسته جهان اسلام از دو مکتب امامیه و اشاعره، در ذیل آیات امامت مقایسه و بررسی شده است.
    محقق طوسی از علمای قرن هفتم مهم ترین اندیشه های کلامی خویش را به طور موجز در تجرید الاعتقاد آورده است. محقق قوشچی از اشاعره قرن نهم هجری اندیشه های اشعری خود را در شرح تجرید الاعتقاد بیان کرده است. از این رو این متن و شرح، نمایانگر منازعات دو فرقه مهم کلامی شیعه امامیه و اشاعره به شمار می آید.
    در این پژوهش، چهار آیه ولایت (مائده / 55)، امامت (بقره / 124)، اولی الامر (نساء / 59) و همراهی با صادقین (توبه / 119) از منظر این دو محقق بررسی و سپس به شبهات قوشچی پاسخ داده شده است.
    کلیدواژگان: امامت، خلافت، شیعه، اهل سنت، قوشچی، محقق طوسی، اشاعره
  • محمدصادق علی پور، حسن یوسفیان صفحه 35
    مکتب تشیع یکی از مهم ترین مکاتب اسلامی است که یکی از ارکان مهم آن، نظریه امامت است. در طول تاریخ، اندیشمندان شیعه برای اثبات این نظریه استدلال های مختلفی از جمله استدلال های عقلی ارائه کرده اند. هدف این نوشتار، بررسی استدلال های عقلانی متکلمان مکتب بغداد (شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی) است؛ دانشمندانی که از مشهورترین متکلمان و فقی هان شیعه مذهب به شمار می روند. بدین منظور ضمن روشن کردن معنای امامت در اندیشه تشیع، به بررسی تطبیقی تعریف های متکلمان مورد بحث پرداخته، با تعیین ارکان امامت، توانایی هر استدلال در این خصوص مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
    کلیدواژگان: امام معصوم، قاعده لطف، تکلیف بمالایطاق، عصمت، فلسفه امامت، نظریه امامت
  • سید جعفر صادقی فدکی صفحه 61
    یکی از پرسش های مطرح در مورد واژگان و جملات قرآن کریم این است که آیا خداوند متعال همانند روش متداول متون بشری، در آن واحد، از هریک از الفاظ و جملات قرآن در یک معنا و مفهوم استفاده کرده است یا معانی متعددی را اراده نموده است؟
    دراین باره دیدگاه های متعددی در بین صاحب نظران و مفسران اسلامی مطرح است که مهم ترین و عمده ترین آنها چهار نظریه است.
    نظریه صحیح بر آن است که چندمعنایی در لغت عرب و قرآن امکان پذیر بوده و واقع هم شده است. در این مقاله ضمن طرح دیدگاه صحیح، به رد و ابطال نظریات دیگر، با ارائه ادله متعدد، می پردازیم.
    کلیدواژگان: معنا، چندمعنایی، اشتراک لفظی، حقیقت و مجاز، کنایه، ظاهر و باطن، زبان عرب، قرآن کریم
  • علی اصغر زکوی صفحه 87
    در این نوشتار، این پرسش مطرح می شود که از منظر ملاصدرا و لایب نیتز، آیا آدمی در فطرت خویش نسبت به خداوند معرفت دارد یا خیر؟ چرا و به چه معنا؟
    در این پژوهش معلوم می شود که خداشناسی فطری می تواند دو معنا داشته باشد: اول اینکه قضیه «خدا وجود دارد» از قضایای بدیهی است؛ دوم اینکه انسان می تواند نوعی تصور ذاتی و فطری از مبدا متعال داشته باشد. هر دو فیلسوف بر خداشناسی فطری تاکید ورزیده اند.
    لایب نیتز معتقد است روح انسان به عنوان یک مناد عالی، از خداوند تصور ی فطری دارد؛ درحالی که ملاصدرا خداشناسی فطری را به معنای علم حضوری می داند. هر دوی آنها با تفکیک میان ادراک بسیط و مرکب، فطری بودن معرفت خدا را اثبات و آن را بالقوه می دانند.
    کلیدواژگان: ملاصدرا، لایب نیتز، خدا، مناد، فطری
  • سیدجواد نعمتی صفحه 113
    ازجمله خصوصیات مختص انسان که او را از سایر موجودات متمایز می کند، عقل و دل (فطرت) است که دارای ابعاد مختلفی است. یکی از این ابعاد، توجه به کمال خواهی و بی نهایت طلبی است. برخی پژوهشگران اسلامی تلاش کرده اند از این طریق به اثبات باری تعالی بپردازند.
    ازآنجاکه انسان به کمال مطلق و زیبایی مطلق میل دارد و این میل از مقوله تضایف است و دو امر متضایف در وجود تکافو دارند، می بایست معشوق کامل و زیبای مطلق نیز محقق باشد.
    در این مقاله سعی شده است ساختار منطقی برهان عشق به کمال مطلق مورد دقت قرار گیرد.
    کلیدواژگان: براهین خداشناسی، کمال مطلق، نظم، امکان، حرکت، حدوث، عشق، صدیقین
  • عبدالرسول کشفی، فائزه زارعیان صفحه 129
    اصل انتخاب طبیعی را چارلز داروین، طبیعت گرا و زیست شناس معروف انگلیسی قرن نوزدهم، مطرح کرد. این اصل که مبنای فرایند تکامل زیست شناختی محسوب می گردد، از منظر بسیاری از متالهان در تعارض با هدفمندی جهان خلقت و به تبع، در تعارض با اندیشه خداباوری است. این مقاله می کوشد با تکیه بر آرای کیث وارد، فیلسوف برجسته معاصر، نشان دهد که تعارض یادشده، نه ریشه در خود اصل انتخاب طبیعی، که در برداشت ها و تفاسیر نادرستی دارد که از اصل یادشده صورت گرفته است.
    کلیدواژگان: نظریه تکامل، انتخاب طبیعی، خودآگاهی، خداباوری، چارلز داروین، کیث وارد
  • الله کرم کرمی پور صفحه 153
    این مقاله مروری بر روش و رویکرد کلیفورد گیرتز در باب دین و فرهنگ است. تحلیلی از رویکرد او در اینکه چگونه آیین ها، مناسک و الگوهای مشخص، خود را همچون «متن» بر پژوهشگر عرضه می کنند و پژوهشگر به جای رویارویی با واقعیت های ایستا، بی جان و منفعل، در روندی پویا و بازسازی شونده مبتنی بر مشاهده و حضور، در میدان جای می گیرد.
    وی می کوشد بدین پرسش ها پاسخ گوید. او در این زمینه از معنا و فرهنگ در چارچوب جامعه شناسی تطبیقی کسانی چون وبر و دورکیم بهره می گیرد و با بازخوانی آنها، رویکردی تفسیری را نسبت به شناخت دین و فرهنگ برمی گزیند.
    این پژوهش، روش و رویکرد او را به دین و فرهنگ بررسی می کند و تحلیلش را درباره پرسش های پیش گفته بازمی کاود.
    کلیدواژگان: کلیفورد گیرتز، فرهنگ، دین، متن، آیین، الگو
  • مهدی زارعی، سعید رحیمیان صفحه 177
    نگرش عقلانی یا تعبدی دو متفکر اسلام و مسیحیت، ملاصدرا و آکویناس نسبت به مسئله وحدانیت الهی مورد واکاوی قرار گرفت.
    اگرچه در نظام تومیستی بر وحدانیت الهی تکیه می شود، ولی با مسئله دیگری به نام تثلیث مواجه می شویم که آکویناس آن را حاصل نسبت های موجود در ذات الهی می داند؛ هرچند برای خداوند، ذات واحدی را در نظر می گیرد.
    در مقابل، صدرالدین شیرازی ضمن پذیرش وحدت الهی برای اثبات آن و نفی هرگونه شریک اعم از ثنویت، تثلیث یا غیر آن دلایل متعددی را در آثار خود مطرح می کند و در دیدگاهی مشابه با قدیس توماس، اثبات وحدانیت خداوند را از طریق برهان اثبات واجب تعالی و بساطت ذات الهی میسر دانسته و با رویکرد عقلانی جدای از تعبد، در جایگاه رفیعی نسبت به آکویناس قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: توحید، تثلیث، عقلانیت، ایمان، ملاصدرا، آکویناس
|
  • Askar Azimi, Ezzoddin Rezanejad Page 9
    In this paper, the views of two prominent Muslim theologians under the verses of imamate have been comparatively studied. Tooi has presented his most important views in Tajreed al-Aqaaed. Qooshji, an Ash`arite in the ninth of hejrah, has also presented his view in his commentary on the mentioned book. In this way, the text and the commentary has been proved to be a scalefor perceiving conflicting poins of the two theologian sects. In the paper, the verses: guardianship (Maeda / 55), imamate (Baqara / 124), those of authority. (Nisa / 59) and being with those of truth (Tawba / 119) have studied and Qooshji`s objections have been replied.
  • Mohammad Sadeq Alipoor, Hassan Yoosofian Page 35
    Imamate has been known as a fundamental teaching in shiism. There have been presented various reasonings on behalf of the docrine in the history of Shiism. In the paper, thereasonings of Baghdadian school, established by the most famous theologians and jurisprudents sheikh Mofeed, seyyed Mortaza and SheikhTusi, have been studied. In this way, the Shiite conception of Imamate has been clarified, the agreement of the Baghdadian conceptions has been explained and the reasonings have been evaluated.
  • Seyyed Jafar Sadeqi Fadaki Page 61
    When studying holy Quran, there eccurs the question in the mind: can one argue for multimeaning attitude with regard to Quranic words and verses as is considered with regard to human speech? There can be found numerous points of view among commentators in the field. Of which, however, four have been regarded as the most notable. In the paper, incorrect views have been argued against and the multimeangstate of Arabic words and sentences has been accepted.
  • Ali Asghar Zakavi Page 87
    The paper has intended to reply the question: do Sadra and Leibniz view man to be of a natural perception of God? Why and how? Two meanings of the natural knowledge of God, therefore, has been referred to. One is the self-evident knowledge presented in theproposition: God does exist and the other, a natural awareness of God as the Origin of creation. The philosophers, both, have emphasized human natural perception of God. Yet, Leibniz believes in human soul as a higher monad with a natural concept of God, Sadra, on the other hand, argues for nonconceptual knowledge of God. Again, both thephilosophers have made a distinction between simple and compound perception, have proved human natural knowledge to God and known it to be potential.
  • Seyyed Javad Neamati Page 113
    Muslim philosophers and theologians, regarding the demands of the day, have presented different proofs for the existence of God. Among the proofs, one can refer to the proofs of seddiqeen, those of truth, and necessary Being. Human being has been made distinct by reason and nature among creatures. One aspect of human nature consists in his seeking for absolute perfection. It is the fact upon which some scholars have sought to prove the existence of God. In the paper, some efforts have been made to present a logical structure for this reason.
  • Abdorrasool Kashfi, Faezeh Zareeian Page 129
    The principle of natural selection was presented by the famous English naturalist and biologist, Charles Darwin, in ninth century. The principle, being as a foundation for biological evolution, has been regarded by many theologians to be in disagreement with the world of creation to be of purpose and, therefore, with belief in God. Yet thepaper has shown that such a disagreement lies more in incorrect comments of the Darwinian principle than in the principle itself.
  • Allah Karam Karamipoor Page 153
    The paper can be regarded as a review to Clifford Geertz approach to religion and culture. How religious rites and ceremonies as well as certain models can leave their static and lifeless state and, like a certain text, change into a dynamic and retestable subject forresearchers? Geertz seeks to show the way ang give an answer to the question. He uses the framework of those socialists like Weber and Durkheim in comparative sociology. Geertz accepts an interpretative approach when studying epistemology, religion, culture of different tribes. In the paper his approach has been analytically reconsidered.
  • Mahdi Zareie, Said Rahimian Page 177
    Molla Sadra and Aquinas, respectively a Christian and a Muslim philosopher, have sought to prove the unity of God. In this paper, it has been shown that though thomistic system of thought emphasizes the unity of God, the problem of Trinity, as some relations in Divineessence, can be known as an obstacle in the way. Yet, Sadra has paid full and exact attention to the unity of God and has established different proofs in the field. Both the philosophers know it possible to prove Divine unity with the proofs of His existence and simplicity. As is understood, Sadra, being far from pure obedience, has stood in ahigher position.