فهرست مطالب

فصلنامه اندیشه نوین دینی
پیاپی 25 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/08/17
  • تعداد عناوین: 9
|
  • محمد نجاتی، احمد بهشتی صفحه 9
    در حیطه علم النفس فلسفه اسلامی، حس مشترک به منزله قوه ای ادراکی مطرح شده است که مفاهیم حسی، جعلی و شهودی را ادراک می کند. در این مقاله، رویکرد تاریخی فلاسفه مسلمان در این باب بررسی شده است. در حوزه معرفتی، ادراکات حس مشترک به جهت حصول و حضور بررسی شده است. به واسطه کارکرد معرفتی این قوه در حکمت سینوی، یکی از مهم ترین مسائل حوزه معرفت شناسی (مطابقت و واقع نمایی) واکاوی شده است؛ و در نهایت، کارکرد دین شناختی این قوه در حوزه فلسفه نبوی شیخ در تبیین، دریافت و انتقال جزئیات وحی نبوی، ارائه شده است
    کلیدواژگان: حس مشترک، تقلیل گرایی، مطابقت، وحی، حکمت سینوی
  • قربانعلی کریم زاده، احد فرامرز قراملکی، محمدحسن قدردان قراملکی صفحه 27
    مسئله شر، یکی از مسائل بنیادی در نظام های الهیاتی، به ویژه در فلسفه اسلامی بشمار می آید. فلاسفه مسلمان شر را به امر عدمی، اعم از عدم ذات یا عدم کمال ذات، تحلیل نمودند. صدرالمتالهین از نظریه نیستی انگاری شر دفاع کرده و آن را برهانی دانسته است. این نظریه با معضلی به نام شر ادراکی مواجه است که بنابر ادعای آن، بعضی از وجودات، بالذات، به شر متصف می شوند. اما او دراین باره یکسان نمی اندیشد. بیان تحول دیدگاه ملاصدرا در این مسئله، مهم ترین یافته تحقیق حاضر است. منشا این تحول تاثر ملاصدرا از نصوص دینی (آیات و روایات) است.
    کلیدواژگان: شر، الم، نیستی انگاری شر، شر ادراکی، فقدان اتصال، امر منافی، امر منافی العدمی
  • هادی صادقی صفحه 45
    جان هیک، فیلسوف دین و الهی دان بزرگ مسیحی معاصر، در اندیشه های خویش از سنت مسیحی دور شده است. وی به رغم آنکه یک کشیش پروتستان است، آموزه تجسد الوهیت در مسیح را نمی پذیرد و می گوید، این آموزه هیچ معنای روشن و قابل فهمی ندارد. او در باب زبان دین، رویکردی واقع گرا برمی گزیند، اما واقع گرایی او از نوع کانتی و انتقادی است و برای تجربه های دینی، زبانی آمیخته به فرهنگ قائل است. در زمینه نجات و رستگاری، هیک اولین کسی است که نظریه کثرت گرایی را شکل رسمی و دانشگاهی عرضه می کند و انحصار نجات در کلیسا را می شکند. همچنین وی از آموزه اوصاف بی نهایت خداوند فاصله می گیرد و معتقد است که معلوم نیست مسیح این آموزه را تعلیم داده باشد. آموزه رویت سعیده نیز در اندیشه هیک دستخوش تاویل شده است.
    کلیدواژگان: سنت، الوهیت مسیح، تجسد، واقع گرایی، نجات، اوصاف خداوند، رویت سعیده
  • محمدرحیم عیوضی، گارینه کشیشیان سیرکی صفحه 73
    عقلانیت از دیدگاه اندیشمندان علوم اجتماعی، مهم ترین نشانه و برجسته ترین شاخص مدرنیته شناخته شده است. برخی آن را جایگزین دین معرفی کرده اند. در این تحقیق به دیدگاه امام خمینی و هابرماس درباره دین و عقلانیت اشاره می شود.
    هریک از دو متفکر و فیلسوف مهم و جریان ساز معاصر؛ امام خمینی از اسلام معاصر و یورگن هابرماس از غرب، آرای خاصی درباره مفاهیم دین و عقلانیت دارند.
    هر دو منتقد عقلانیت ابزاری هستند. امام خمینی، عقلانیت ممیزه و عقلانیت دینی و هابرماس، عقلانیت ارتباطی و عقلانیت انتقادی را جایگزین آن کرده اند. هریک از این دو متفکر براساس مبانی اندیشه ای خود، نگاه خاصی به مقوله دین و عقلانیت دارند.
    کلیدواژگان: دین، عقلانیت، امام خمینی، یورگن هابرماس، عقلانیت ابزاری، عقلانیت ارتباطی، عقلانیت دینی، عقلانیت ممیزه، عقلانیت انتقادی
  • علی اکبر کلانتری صفحه 91
    بغی عبارت است از خروج و جبهه گیری گروهی از مسلمانان مقابل امام عادل و قیام براندازانه ضد او.
    براساس ادله و قرائن، ضرورت جهاد و مقابله با باغیان و خروج کنندگان بر «امام عادل» شامل خروج کنندگان بر ولی فقیه نیز می شود و این عنوان، اختصاص به امام× ندارد. البته لازم است، پیش از هرگونه اقدام قهر آمیز ضد این گروه، آنان را ارشاد و راهنمایی کرد و به شبهه های احتمالی آنان پاسخ داد. باغیان، محکوم به کفر نیستند و درصورت صلاحدید حاکم اسلامی، اموال آنان، مصادره نمی شود. چنانچه خروج کنندگان بر پیشوای عادل، جدای از تشکیلات حاکمیت اسلامی، دارای سازمان و قدرت و شوکت باشند، به منزله بغاه شناخته می شوند، درغیراین صورت، از مصادیق محاربان خواهند بود و احکام ویژه این گروه بر آنان مترتب می گردد.
    کلیدواژگان: بغی، باغیان، خروج، امام عادل، سیره امام علی، ولی فقیه
  • عباس فنی اصل صفحه 119
    بحث برانگیخته شدن انسان ها در قیامت از مسائلی است که درباره آن سؤالات متعددی مطرح می شود؛ ازجمله اینکه، آیا معاد، روحانی است یا جسمانی؟ و یا هر دو توامان؟ درصورت قبول معادین، حدوث جسم در آخرت، چگونه است؟ آیا بدن حادث شده، عین بدن دنیوی است یا غیر آن؟ و درصورت عینیت، آیا با خصوصیات مادی محشور خواهد شد یا با تغییرات متناسب با جهان دیگر؟ نوشته حاضر تبیین دقیق و مطابق با عقل و شرع کیفیت حدوث و حشر ابدان اخروی و رد شبهات مطرح شده براساس دیدگاه ملاصدرا است.
    کلیدواژگان: معاد، معاد جسمانی، معاد روحانی، حشر، بدن اخروی، ملاصدرا
  • حبیب الله طاهری صفحه 143
    درباره «منشا دین» و «انگیزه پیدایش مذاهب»، و بررسی عامل پیدایش مفاهیم دینی و در راس آنها مفهوم خدا، روان شناسان، جامعه شناسان، فلاسفه و... آرا و فرضیه های بسیاری ارائه کرده اند. ما در این مقاله به بررسی دیدگاه زیگموند فروید، از روان شناسان مطرح درباره منشا دین می پردازیم و عامل ترس و عامل روانی را بررسی و از منظر جامعه شناسی، فلسفی، قرآن و روایات به آن پاسخ داده، بیان نمودیم که بحث از تابو و توتم؛ و عقده اودیپ نمی تواند مبنایی عقلانی و منطقی برای اعتقاد به خدا باشد.
    کلیدواژگان: منشا دین، خدا، زیگموند فروید، تابو، توتم، عقده اودیپ
  • حسین فرزانه پور، محمد بخشایی زاده صفحه 165
    تساهل و مدارا به منزله یک فضیلت اخلاقی و شیوه رفتار و عمل در مجموعه اندیشه های اسلامی واجد جایگاه والایی است. در این مقاله با استناد به منابع اسلامی، مبانی، اصول نظری تساهل بررسی می شود. قرآن کریم به مسئله تساهل و مدارا در رفتار با دیگران ازجمله اقلیت های دینی و نژادی توجه داشته است و یکی از ماموریت های پیامبران الهی را نیز همین می داند. ما در این نوشتار گستره تساهل و مدارا را مطرح و در ادامه ارزیابی می کنیم.
    کلیدواژگان: قرآن، تساهل و مدارا، همزیستی مسالمت آمیز، مخالفان، رفتار، اقلیت های دینی
  • سید مرتضی حمیدرضا سروریان صفحه 187
    سیدمرتضی، مانند اکثر متکلمان عدلیه، بر آن است که برای «حسن بودن آلام ابتدایی» افزون بر اعتبار (لطف، مصلحت)، مسئله «عوض» ضروری است. در مقابل محقق حلی معتقد است که مصلحت موجود در «الم ابتدایی» برای «حسن بودن» آن کافی است.
    در این پژوهش ثابت می شود که نه سخن سیدمرتضی به طور مطلق صحیح است، و نه نظریه محقق حلی، بلکه سخن درست، نظریه ای است که براساس آن، حسن بودن برخی آلام ابتدایی (آلام ابتدایی غیرمکلفان در شرایطی خاص) را «عوض» و برخی دیگر (آلام ابتدایی مکلفان) را «ثواب» تبیین می کند؛ و درصورت ثواب، عوض، دیگر موضوعیت نداشته، بلکه در ثواب منحل خواهد شد. در نهایت می توان گفت: نظریه ثواب و عوض مکمل یکدیگرند تا «حسن بودن» تمام «آلام ابتدایی»را تبیین کنند.
    کلیدواژگان: عوض، ثواب، استحقاق، اعتبار (مصلحت، لطف)، الم ابتدایی
|
  • Mohammad Nejati, Ahmad Beheshti Page 9
    In Islamic philosophical psychology common sense has been regarded as a cognitive faculty thereby sensible, artificial and intuitive concepts are produced. In this paper, historical approach of Muslim`s philosophers has been examined firstly. Epistemologically viewed, the perceptions of the faculty, both conceptually and intuitively, have been surveyed. Considering the epistemological function of the faculty in Avicennian philosophy, one of the most epistemological problems, namely the problem of correspondence, has been studied. And finally, Avicenna`s view on the considerable religious function of the faculty in perceiving and conveying the details of Divine revelation has been introduced.
  • Qorbanali Karimzadeh, Ahad Faramarz Qaramaleki, Mohammadhasan Qadrdan Qaramaleki Page 27
    The problem of evil has been known as a fundamental problem in theological systems and, more particularly, in Islamic philosophy. Muslim philosophers have viewed it to be originated from nonexistence, both from that of essence or that of perfection. Sadra has supported this view and regarded it as a demonstrative problem. This view, however, is faced with an objection called perceptible evil upon which some existences are essentially qualified with evil. Yet Sadra`s view cannot be known the same and he thinks differently. The paper has shown a change of thought by him in the field; the change is mainly based upon religious texts including Quran and traditions.
  • Hadi Sadeqi Page 45
    John Hick, a contemporary philosopher of religion and great theologian of Christianity, has stood in a considerable stance from Christian tradition. In spite of his being a protestant bishop, he disagrees the Christian teaching of the Incarnation and knows it of vague meaning. On the religious language, he has taken a realistic attitude with Kantian meaning of reality and his proposed language for religious experience is mixed with culture. When speaking of human salvation, Hick has been the first who proposes religious pluralism in its academic form and opposes limiting salvation to Church. Again, he stands in a distance with regard to the limitless Divine qualities and believes in lacking evidence for it to be taught by Christ. And finally, another example of Hick`s changes in religious teachings includes beautific vision.
  • Mohammadrahim Eivazi, Garineh Kashishian Siraki Page 73
    Social scholars have viewed rationality as the most important sign of modernity, and some have put it in place of religion. In this paper, Imam Kkomeini and Habermas` views have been introduced. Each of the two leading philosophers, the former as a Muslim and the latter as a Christian, has his own view in the field religion and rationality. Both have been critic of instrumental rationality. Instead, Imam Kkomeini has agreed with discriminative and religious rationality and Habermas with critic communicative rationality. Therefore, each has his appropriate view on religion and rationality.
  • Aliakbar Kalantari Page 91
    Transgression, baghy, is applied to the people who, being organized and strengthened, break laws and fight against a just Imam. The proofs necessitating war and confrontation with transgressors in the case of pure Imam, include transgressors in the time of jurisprudent guardianship also. It is, however, necessary to lead them and to reply their objections before acting violently against them. It should be stated that such transgressors cannot be counted as infidel and Islamic governor can let them have their properties. And finally, if the people doing against an Islamic government be of no organization and powers, they can be called but belligerent, not transgressor, with their own judgment.
  • Abbas Fanniasl Page 119
    The problem of resurrection in the Hereafter has been considerable and numerous questions have occurred on it. Among them is the question: how does resurrection occur? Corporeally, spiritually or corporio-spiritually? In the case of the last, it is asked: how does body come into existence then? Is it just the same as the one in this world? Positively viewed, is it accompanied with these material properties? This paper has intended to answer the questions in a logical manner in detail.
  • Habibollah Taheri Page 143
    What is the cause of religion, its teachings and the concept of God? Many scholars in different fields of study including psychology, sociology, philosophy and even economics have presented various views and hypotheses. In this paper, Freuds view has been critically considered. Relying on the teachings of philosophy, sociology and religious texts, it has been proved that fear and psychical agent never can lead to religion. Totem and Taboo and the Oedipus complex fails to be of logical validity for proving God.
  • Mohammad Bakhshayizadeh Page 165
    Tolerance and sufferance, as a moral virtue and manner of behavior, is of a considerable place in Islamic teachings. In this paper, the principles of tolerance have been explained with a view to Quran and other authoritative Islamic texts. The holy Quran as a set of regulations for human life has paid much attention to tolerance towards race and religious minority. In addition, the Prophet of Islam (s.a.) has also commanded to tolerate to others. The paper has intended to introduce the problem of tolerance briefly.
  • Hamidreza Sarvarian Page 187
    Seyyed Mortaza, like the most theologians of Imamiyyah, says that for primary pains to be good, in addition to grace and interest, compensation is also needed. While Mohaqiq Helli, contrary to him, has known the interest sufficient for primary pains to be good. In the paper, however, another explanation has been presented. In the paper, primary pains have been known of two types: that of obligated men and that of nonobligated. The goodness of primary pain for the former is based upon reward, while for the latter is based upon compensation. In this way, it can be argued that reward and compensation, each, should be considered as a complement to the other.