فهرست مطالب

دانش سیاسی - سال هفتم شماره 1 (پیاپی 13، بهار و تابستان 1390)

مجله دانش سیاسی
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 13، بهار و تابستان 1390)

  • 216 صفحه، بهای روی جلد: 60,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1390/10/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سید محمدرضا احمدی طباطبایی صفحه 5
    یکی از راه های بومی سازی علوم در حوزه علوم انسانی بازشناسی ظرفیت های علمی و فکری در متون برجای مانده از متفکران و صاحب نظران ایرانی و اسلامی در سده های گذشته است. بازشناسی و احیای متون کهن در حوزه های مختلف علمی در آشنایی نسل متفکر و بالنده جدید با میراث علمی برجای مانده از اندیشمندان گذشته نقش انکارناپذیری دارد. این مقاله با همین انگیزه و به منظور بازشناسی یکی از حوزه های اصیل تاملات سیاسی در تاریخ ایران در سده های اولیه اسلامی تحقیق شده است. اندیشه های سلوکی یا مرآتی به عنوان گنجینه ای علمی از قدیمی ترین تاملات سیاسی در تاریخ ایران باستان و همچنین ایران پس از اسلام حکایت دارد. اندیشه های سلوکی از ابعاد گوناگون قابل تحلیل و تعمق است اما در این نوشتار به اختصار تلاش شده به پاسخ این پرسش پرداخته شود که: شاکله انگاره قدرت سیاسی در آموزه ها و اندیشه های سلوکی بر چه ارکان و اصولی استوار بوده است؟. این مقاله می کوشد با به کارگیری روش تاریخی و تحلیلی و مراجعه مستقیم به آثار اندیشه های سلوکی و ادبیات سیاسی برجای مانده در این حوزه و در ساحت اندیشه های کلاسیک در تمدن اسلامی، انگاره قدرت را تبیین نماید.
    کلیدواژگان: قدرت، اندیشه های سلوکی، سیاست نامه، اندرزنامه، تمدن ایرانی، تمدن اسلامی
  • مهدی ایزدی، امین حسن وند، عزیزالله فضلی صفحه 33
    برخی از معتقدین به فرهنگ و سیاست غرب، با حضور احکام و عالمان دین در صحنه های اجتماعی وسیاسی جامعه مخالف بوده اند. با توجه به اهمیت اصل ولایت فقیه در اسلام و نقش ویژه آن در پیشبرد اهداف والای جامعه اسلامی، تا حد زیادی می توان دلایل بروز حساسیت ها از سوی موافقان و مخالفان آن را درک نمود. از این رو فقهای شیعه، به مناسبات گوناگون، در کتب فقهی خویش، این مهم را مطرح کرده و به بوته نقد و بررسی نهاده اند. از جمله نظراتی که درباره ولایت فقیه عنوان شده است و از سوی موافقان و مخالفان کاوش گردیده، دیدگاه مرحوم آخوند خراسانی است. لذا مقاله حاضر به تدقیق در آراء وی که به طور پراکنده در آثارش مطرح گردیده، پرداخته است و به این سوال پاسخ می دهد که: حیطه اختیارات ولی فقیه از دیدگاه مرحوم آخوند خراسانی تا چه میزان می باشد. بدین منظور خوانش های متفاوت از دیدگاه آخوند درخصوص ادله نقلی و عقلی بر اثبات حکومت برای فقیه و حدود اختیاراتش مورد کنکاش قرار گرفته است. بررسی صورت گرفته دلالت برآن دارد که: ایشان ولایت فقیه در امور حسبیه و ولایت عامه فقیه (ولایت سیاسی فقیه) را پذیرفته است.
    کلیدواژگان: آخوند خراسانی، ولایت مطلقه، ولایت عامه، ولایت در امور حسبیه، حکومت مشروعه، حاکمیت فقها
  • علی محمد حاضری، مهدی حسین زاده فرمی صفحه 61
    قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بازار سنتی ایران به عنوان یکی از گروه های تاثیرگذار در جامعه مدنی، مطرح بود و توانست در اتحاد با روحانیون نقش مهمی در تحدید دولت پهلوی ها و پیروزی انقلاب اسلامی داشته باشد. پس از پیروزی انقلاب، رابطه بازار با دولت دگرگون شد. در بررسی این دگرگونی، فرضیه مقاله تدوین شد؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بازاری های سنتی به جامعه سیاسی وارد شدند و در بعضی از جایگاه های سیاسی اقتصادی کشور حاضر شدند و از این طریق قدرت خود را در جامعه مدنی از دست دادند. پس از ارائه شواهدی از طریق روش تحقیق تاریخی، به نظر می رسد فرضیه فوق به واقعیت های بازار پس از انقلاب اشاره می نماید. نتیجه این مطالعه نشان می دهد که در دهه اول پس از انقلاب اسلامی، رابطه بازار با دولت دچار دگرگونی شد. یعنی، با پیوستن بخشی از بازار به دولت، شاهد شکل گیری دو گروه اجتماعی و سیاسی از بازار در ایران هستیم که هر یک کارویژه های خاص خود را داشته اند.
    کلیدواژگان: بازار، دولت، انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران، جامعه مدنی، صندوق های قرض الحسنه، تعزیرات
  • محمدباقر حشمت زاده صفحه 87
    در این نوشتار نظریه ای با عنوان الگوی آونگی برای تحلیل مطالبات و تحولات سیاسی ایران ابداع گردیده تا در مقاله ای دیگر برای تشریح علل و نتایج انتخابات سال 1388 در متن سه دهه عمر جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گیرد. این تلاش می تواند برای مدیریت سیاسی آینده مفید باشد.
    مفروضات این الگو حاکی از ان است که امنیت و آزادی دو خواسته اساسی مردم هستند. امنیت مستلزم یک دولت متمرکز و حداکثری است. اگر این دولت نقد و نظارت نشود به استبداد کشیده می شود. اما آزادی نیازمند مردمی آگاه، مسولیت پذیر و سازمان یافته است و افت آن هرج و مرج است. پس در مسیر زمان جوامع در طلب آزادی و امنیت هم چون آونگ به این سو و آن سو می روند و تاریخ شان ساخته می شود. این جریان اگر به درستی فهم و مدیریت شود می تواند در مرحله ای از تاریخ به جائی برسد که جامعه هم زمان دارای امنیت و آزادی بوده و دوره جهش و پیشرفت خود را آغاز کند.
    الگوی ابداعی آونگی از یک سو به عنوان ابزاری برای تحلیل علمی مطالبات و تحولات سیاسی جامعه ایران در دو قرن اخیر به کار رفته و از سوی دیگر واقعیات سیاسی این دوران برای صحت آزمائی این نظریه کارساز هستند. «آزادی و امنیت چیستند و چگونه تحول سیاسی معاصر ایران را متاثر کرده اند؟» به عنوان دغدغه و مساله مولف هستند که با روشی توصیفی تبیینی بررسی شده اند. فرضیه این است که این دو مطالبه اساسی مردم نقش اساسی در ترسیم صورت و ماهیت تاریخ سیاسی ایران و انقلاب اسلامی داشته اند و آینده را نیز شکل خواهد داد.
    کلیدواژگان: آزادی، امنیت، انقلاب اسلامی، استبداد، هرج و مرج، جنبش مشروطیت، نهضت ملی شدن نفت
  • محمدباقر خرمشاد، سید ابراهیم سرپرست سادات صفحه 115
    مقاله حاضر حاصل پژوهشی اندیشه شناختی است. کاوش مفهومی «سنت»، بازاندیشی در آن و ابعاد و گستره آن را به صورت هدف اصلی در کانون توجه قرار داده است. برای این منظور تعابیر متعدد درباره سنت مورد بررسی قرار گرفته است. آن گاه به بررسی مفهوم شناختی آن در قالب نسبت این مفهوم با مفاهیم نزدیک و برابرداشت آن با مفهوم مقابل آن در ذیل نظریات غربی پرداخته شده است. هم چنین، علاوه بر چند پرسش مفهوم شناسانه، از توانمندی این مفهوم برای تبیین دستگاه نظری و نظام فکری نظریه پردازان سوال شده است.در پایان با برقراری گونه خاص از پیوند میان بایستگی سنت و نیز مقدماتی که در مفهوم شناسی ارائه شده است و توجه به نظریات متعددی (مدرنیسم، پست مدرنیسم، جماعت گرایی) که سنت در ذیل آن ها به بحث گذاشته شد و با روش استدلال استنتاجی تاکید شده است که «سنت» به عنوان یک مفهوم غیرقابل گذر دارای چهار عنصر است: اولا «آن مفروضاتی را تولید و تحکیم می کند که افراد بدون پرسش در هدایت زندگی روزمره به کار می گیرند»؛ ثانیا «فهم و تفسیری از جهان ارائه می کند»؛ ثالثا «در معنای وبری خود منبعی برای مشروعیت بخشیدن به قدرتی که اعمال می شود بوده و موجد اقتدار سنتی است» و بالاخره این که «از طریق انتقال ارزش ها، اعتقادات و رفتار از گذشته به حال، منبعی برای هویت بخشی محسوب می شود».
    کلیدواژگان: سنت، مدرنیته، فرهنگ، سیدحسین نصر، محافظه کاری
  • محمد عابدی اردکانی، روح الله نادری بنی، محسن شفیعی سیف آبادی صفحه 145
    هدف اصلی این مقاله، بررسی رفتار دولت های بزرگ با ایران در دوره حکومت رضا شاه از منظر سازه انگاری است. با توجه به هدف مذکور، دو فرضیه مقاله عبارتند از: «1. سیاست های استعماری و فشارها و دخالت های مستمر دولت های روس و انگلیس در ایران باعث شد تا حکومت رضاشاه، این دو قدرت بزرگ را به منزله «دشمن» و «غیر» تلقی کرده، در صدد جای گزینی یک «قدرت یا نیروی سوم» در ایران برآید؛ 2. پیش روی ارتش آلمان در جنگ دوم جهانی در جبهه غرب و در نهایت حمله به شوروی، منجر بدان شد که انگلستان و شوروی نگرش خود را نسبت به آلمان به عنوان یک «دوست» یا «متحد» تغییر داده، او را «دشمن» خود بپندارند و در نتیجه نزدیکی ایران با آن کشور و نفوذ روز افزون آلمان ها در ایران برای آن ها غیر قابل تحمل گردید، به طوری که سرانجام ایران را به اشغال خود درآوردند».
    برای ارزیابی فرضیه بالا، بعد از مقدمه و اشاره به سابقه پژوهش، در بخش نخست، که به چهارچوب و مبانی نظری اختصاص دارد، جایگاه نظریه سازه انگاری در سیاست خارجی دولت ها و روابط بین الملل و در بخش دوم، به کمک چهارچوب نظری ارائه شده در بخش قبل، بعضی از مهم ترین جنبه های روابط دولت های بزرگ با حکومت رضا شاه، به ویژه چگونگی و چرایی تقابل متفقین و ایران، به اجمال بررسی و در پایان نیز از مباحث نتیجه گیری شده است.
    کلیدواژگان: ایران، رضاشاه، سازه انگاری، شوروی، انگلیس، آلمان
  • ابوذر گوهری مقدم صفحه 177
    تروریسم بین الملل را می توان در چارچوب تحولات نظام بین الملل توصیف نمود. در این راستا مقاله حاضر به بررسی تحولات جدید در سایه جهانی شدن و اثر آن بر شکل گیری تروریسم جدید می پردازد. سوال اصلی این نوشتار آن است که اصولا مهم ترین عوامل ایجاد و توسعه تروریسم جدید موثر بوده است؟ در پاسخ به این پرسش باید اشاره نمود: به لحاظ سیستمی مولفه های مختلف فرآیند جهانی شدن، که بخش هایی از آن سبب توسعه و اشاعه سلاح های کشتارجمعی، و نیز گسترش توسل به ایدئولوژی به عنوان عامل رهایی از سرخوردگی و بحران هویت ناشی از جهانی شدن گردیده، از مهم ترین علل ایجاد وگسترش تروریسم جدید بوده است. در توضیح باید گفت فرآیند جهانی شدن سبب ایجاد بازیگران جدید غیرحکومتی، گسترش دولت های انتقالی ضعیف، جنایات سازمان یافته، مهاجرت گسترده و افزایش ناهمگونی نژادی در کشورها گردیده و تحولات فناورانه به توسعه سلاح های کشتار جمعی که خود از عوامل اصلی تروریسم جدید است، منجر گردیده است. مقاله حاضر در پی ارائه مدلی تحلیلی برای نظام مند نمودن علل مذکور و بیان روش مند نحوه شکل گیری تروریسم جدید در نظام بین الملل می باشد.
    کلیدواژگان: تروریسم جدید، تروریسم، جهانی شدن، نظام بین الملل، ایدئولوژی، بحران هویت، سلاح های کشتار جمعی
|
  • Dr. Sayyed Mohammad Reza Ahmadi Tabatabaee Page 5
    One way to adjust the humanities to our culture is the recognition of scientific and intellectual potential of the texts written by Iranian and Islamic scholars from ancient times. This plays a significant role in acquainting today’s generation of thinkers with their scientific heritage. The article follows this aim by bringing one of the genuine fields of political reflections in Iranian history in the first centuries of Islamic era into focus. Suluki thought is one of the ancient available resources containing political reflections upon both pre and post- Islamic Iran. It has various dimensions to be explored, but the basic question is; “What were the foundations of the total concept of power in Suluki thought?” The article tries to explain the issue by adopting the historical/analytical method and direct reference to the remaining Suluki texts and political literature.
  • Dr. Mahdi Izadi, Amin Hasanloo, Azizollah Fazli Page 33
    Some proponents of western culture and politics have time and again expressed their disapproval of the involvement of religious principles or scholars in social and political affairs. Because of the importance of the principle of velayat-e faqih in Islam and its special role in advancing the major goals of the Islamic society, we can understand the reasons behind all the sensitivities of its proponents and opponents. That is why the Shia jurists have on various occasions brought up the subject in their books of jurisprudence for more analysis. Among these we can point out the much debated ideas of Akhund Khorasani. This paper has tried to scrutinize the scattered opinions of his together with various interpretations of them as regards the legitimacy of government at the time of the Absence of the Infallible Imam, the rational arguments to prove the necessity of government under the supervision of faqih, and the scope of faqih’s authority. The article concludes by stating Akhound’s view of the political authority of the faqih (the jurist).
  • Dr. Ali Mohammad Hazeri, Mahdi Hosseinzadeh Feremi Page 61
    Before the Islamic Revolution of Iran, the traditional Bazar was acting as an influential element in the civil society and could in collaboration with the clergy play an important role in putting the Pahlavi’s regime under pressure and bringing victory to the Islamic Revolution. In the post-Revolution era, however, the relation between Bazar and the State changed dramatically. To study this change, the hypothesis of this article has been made. This is a time when the traditional Bazar formally got engaged in politics and took up positions, hence losing some of its previous status in the civil society. After presenting some evidence through the historical research method, it seems the hypothesis can explain the realities of Bazar after the Revolution. The research results show that in the first decade after the Revolution we witness the formation of two different social and political sections in Iran’s Bazar, each having its own specific function.
  • Dr. Mohammad Bagir Heshmatzadeh Page 87
    Freedom and security are the two main desires of all societies. Therefore, providing security necessitates a powerful and centralized government. Such a powerful system needs to be monitored and reviewed; otherwise it will lead to despotism. Hence people will tend to have freedom and that will cause different social movements. It is important to remember that liberal societies need to have people who take responsibilities, are well-informed and shape an organized community. If these things do not happen, they will face chaos.In this article the author has masterminded a new model for analyzing the developments of contemporary political history of Iran based on freedom and security demands. This is named a “Pendular Model” which intends to answer this question: “What is the meaning of freedom and security? And how these phenomena have influenced the developments in the contemporary political history of Iran?”As an answer to this question, the author has come up with the hypothesis mentioned below and analyzes it with a descriptive and explanatory approach.The hypothesis: Freedom and security have the fundamental role in the development of contemporary political history and the Islamic Revolution of Iran and will influence the future of Iran.
  • Dr. Mohammad Bagir Khorramshad, S.Ebrahim Sarparast Sadat Page 115
    The present article is the product of a cognitive research. It has focused on the conceptual exploration of “tradition”, its reconsideration and dimensions. Therefore, different interpretations about tradition have been investigated. There has been an examination of the cognitive concept of tradition in comparison with its similar and contrasting concepts under western theories. Also, in addition to posing a few conceptual questions, the capability of this concept for illuminating the theoretical mechanism and intellectual system of theoreticians have been questioned. In the end, having established a certain kind of connection between the necessity of tradition and the preliminaries to its conceptualization, and also in regard to various theories such as modernism, postmodernism and communitarianism, under which tradition has been discussed, it has been emphasized through an inductive reasoning that tradition, as an inexorable concept, consists of four components: In the first place, it articulates and strengthens those assumptions which people utilize unquestionably in leading their everyday lives. In the second place, it presents an understanding and explanation of the world and in the third, in its Weberian interpretation, tradition is considered to be a resource for legitimizing the authority which is exerted and which leads to traditional power. And finally, through transmitting values, beliefs and behavior from the past to the present, it is regarded as a source of identification.
  • Dr. Mohammad Abedi Ardakani, Ruhollah Naderi Bani, Mohsen Shafiee Page 145
    The aim of this essay is to analyze the behavior of great states towards Iran during Reza Shah’s rule. With this aim in mind, the two main hypotheses of this essay are: 1- Colonialist policies and pressures and continued interference of Russian and British states in Iran made Reza Shah’s government consider these two great powers as ‘enemies’ and decide to replace them with a ‘third power’. 2- German army’s advance on western front and finally its invasion of the Soviet Union made Britain and the Soviet Union to reconsider their view of Germans as their ally and see it as their enemy. In its turn, Iran’s tendency towards Germany became intolerable for them which led them to decide to occupy Iran.After the introduction and mentioning of the research background, we have explained the application of Constructivism theory in the study of states’ foreign policies and international relations. Next we expound on different issues regarding the relations between Iran and the Allies, especially the reason and the nature of the Allies’ confrontation with Iran. In the end, conclusions derived from the analysis will be presented.
  • Dr. Abuzar Gohari Moqaddam Page 177
    International terrorism can be explained through international system's developments. This article is to study the new world development in the context of globalization and its influences on the formation of New Terrorism. The main question of this article is: "What are the main influential factors in the creation and expansion of New Terrorism?" To respond to this question we should consider that systematically, elements of globalization, some of which would cause the proliferation of the weapons of mass destruction (WMD), and a resort to ideology as an emancipation factor from frustration and identity crisis are the principal causes of the formation of New Terrorism. Globalization process has some important implications such as the rise of new non-governmental actors, increase of failed transitional governments, increase of organized crimes and immigration, widening of the gap between different racial groups, advanced technologies and WMDs. These elements are the underlying causes of the formation of the New Terrorism. This article is to offer an analytical model to theorize about and explain the causes of New Terrorism in the international system.