نشریه کارافن
سال سیزدهم شماره 38 (پاییز و زمستان 1394)

در طول دو دهه ی گذشته، پژوهش های فراوانی در خصوص آموزش و پرورش فنی و حرفه ای انجام شده است. مقاله ی حاضر حاصل تحلیل محتوای 147 سند پژوهشی مربوط به برنامه های آموزش و پرورش فنی و حرفه ای است. در کمتر از 20 درصد این اسناد پژوهشی به نقاط مثبت برنامه شاخه های آموزش فنی و حرفه ای و کار دانش اشاره شده است. در حالی که در بیش از 80 درصد گزارش های پژوهشی، بر جنبه های منفی این برنامه ها تاکید شده است. به عبارتی دیگر، نگرش ها و واکنش های منفی گروه های ذی ربط نسبت به برنامه های مورد نظر، دست کم در 80 درصد اسناد پژوهشی منعکس شده است و شواهد ناظر بر جنبه های منفی بسیار روشن تر و نافذتر از شواهد و دلایلی است که برای نشان دادن نقاط مثبت ارایه شده اند. شواهد پژوهشی بر گسیختگی بخش آموزش و پرورش فنی و حرفه ای از نظام آموزش کشور، نابسامانی و نبود رابطه ی نظام مند میان نیازهای جامعه و برنامه های آموزش فنی و حرفه ای، ضعف آموزش عمومی و مهارت های عملی پایه، پایین بودن منزلت اجتماعی آموزش فنی و حرفه ای و فقدان شایستگی های کافی برای برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی این برنامه ها دلالت دارند. در این مقاله چالش ها و عوامل بازدارنده موفقیت آموزش های فنی و حرفه ای با توجه به وضع موجود آموزش فنی و حرفه ای در کشور که در اسناد پژوهشی منعکس شده ، بیان و سپس با توجه به فرصت های موجود پیشنهادهایی ارایه شده است.

توسعه ی آموزش های الکترونیکی در بسیاری از رشته ها از سرعت خوبی در کشور برخوردار بوده است. یکی از شاخص های این توسعه، افزایش دانشگاه هایی است که این گونه آموزش ها ارایه می هند. به رغم پیشرفت هایی که در مدت اخیر رخ داده است، شرایط موجود، توقعات و انتظارت متقاضیان را تاحدودی برآورده ساخته اما از نظر آموزش الکترونیکی برای ایران جایگاه مناسبی را در مقایسه با سایر کشورها، ایجاد نکرده است. هم چنین سرعت حرکت آموزش نرم افزار های تخصصی، بسیار کندتر از آموزش های عمومی است. در این مقاله سعی شده است با توجه به واقع بینی علمی موقعیت ایران در مقوله ی آموزش الکترونیکی نرم افزارهای تخصصی ارزیابی و با توجه به مدل ماتریس SWOT و پتانسیل های موجود در کشور و با تاکید بر «عدالت آموزشی» یک راهکار استراتژیک ارایه شود. فعالیت های انجام شده در دانشگاه های مزبور نظیر زمینه ی پذیرش فرهنگی، تکنولوژی، پداگوژی، طراحی، موضوعات درسی، مسایل تکنیکی و زیرساخت ها با وضعیت موجود در آموزش الکترونیکی در کشور که در این خصوص عملکرد بهتری داشته اند، مورد مقایسه قرار می گیرند و برای یک نمونه از آنها استراتژی ارایه می شود.

کارآفرینی رفتاری مبتنی بر قصد و اراده ی آگاهانه ی افراد است، از این رو، پیش از آن که فرد اقدام به رفتار یا عمل کارآفرینانه نماید، باید قصد انجام آن عمل را داشته باشد. عمل و اقدام کارآفرینانه به منزله ی سعی و کوشش عملی برای راه اندازی یا مدیریت یک کسب وکار جدید است؛ و قصد کارآفرینانه، انتظار راه اندازی یک کسب وکار در سه سال آتی است. آموزش کارآفرینی یکی از مهم ترین عواملی است که قصد کارآفرینانه را در افراد باعث می شود و از طریق ایجاد انگیزه در زمینه های میل به کسب ثروت، توفیق طلبی، استقلال طلبی و یادگیری مهارت های کارآفرینی عملی می شود. از آن جا که مهم ترین اهداف برنامه های آموزشی کارآفرینی ایجاد و تقویت قصد کارآفرینانه ی بالقوه است، در این تحقیق بیان چیستی و تاثیر آن بر قصد کارآفرینانه مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق کاربردی و از منظر متدولوژی نوع آن اقدام پژوهی توصیفی است.

ما در عصری زندگی می کنیم که با تحولات چشمگیری در عرصه آموزش و فناوری روبه رو است. این تحولات که به سرعت توسعه می یابند، هم توان و تخصص نیروی انسانی را متحول نموده و هم امکانات فنی و تولیدی موسسات مختلف آموزشی و خدماتی و تولیدی را تحت تاثیر قرار داده اند. لذا به دلیل رشد تغییر و تحولات و نوآوری های اجتماعی، اهمیت آموزش های فنی و حرفه ای و تاثیر آن بر توسعه اقتصادی جوامع بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به سلسله اهدافی که مراکز آموزش های رسمی فنی و حرفه ای در پی تحقق آن هستند و به این دلیل که ارزشیابی موجب می شود تا مدیران به نقاط قوت و ضعف برنامه ها، شیوه های رهبری و هدایت سازمان آگاهی یابند و با تجدیدنظر و اتخاذ تصمیمات به جا و به موقع، اجرای برنامه های پیش بینی شده را در جهت اهداف سازمان تسهیل نموده، سرعت بخشند؛ یک طرح ارزشیابی عملی در راستای تخمین بازدهی برنامه های موجود در رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت این سیستم آموزشی، لازم و ضروری به نظر می رسد تا بتوان در جهت بهینه سازی رویکرد آموزشی در این مراکز و ارتقای هر چه بیشتر آموزش های کاربردی و هدفمند گامی موثر برداشت. در این مقاله با بیان مفهوم ارزشیابی و ارایه انواع الگوهای ارزشیابی برآنیم تا با توجه به نقش الگوی سیپ در آموزش به توصیف این الگو به صورت کامل پرداخته و کاربرد آن را در آموزش های فنی و حرفه ای بیان کنیم.

بررسی فرهنگ سازمانی به عنوان یک ابزار جمع آوری اطلاعات عمل می کند و مدیران را قادر می ساز د تا از این طریق اولا گروه های کاری را با یکدیگر مقایسه نمایند، ثانیا مسایل را اولویت بندی کنند. ثالثا ادراکات و انتظارات کارکنان را شناسایی نمایند تا بدین وسیله بتوانند شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب را بهبود بخشند. در این پژوهش برای شناخت فرهنگ سازمانی بیمارستان تامین اجتماعی شهرستان سقز، مدل دنیسون1 که مدلی به نسبت جدیدتر و کاملتر است مورد استفاده قرار گرفته است. این مدل که توسط آقای دانیل دنیسون و در پی مطالعات فراوان ایشان طراحی شده است، فرهنگ سازمانی را براساس چهار بعد درگیرشدن درکار، سازگاری، انطباق پذیری و ماموریت مورد ارزیابی قرار می دهد. برای ارزیابی هر یک از ابعاد چهارگانه ی مذکور، سه شاخص تعریف شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است. در نهایت پس از جمع آوری و تحلیل اطلاعات به دست آمده، تصویر فرهنگ سازمانی براساس مدل دنیسون ترسیم شده است که حکایت از فرهنگ سازمانی بیمارستان دارد. بر این اساس، بیمارستان مذکور در تمام ابعاد چهارگانه در حد متوسط قرار دارد. با این وجود در برخی از شاخص ها از جمله یادگیری سازمانی، توافق و توسعه ی قابلیت ها ضعیف است و نیاز به بهبود دارد.

امروزه بازنویسی مفاهیم مدیریت در پارادایم جدیدی با تاکید بر سرمایه های ضمنی به جای سرمایه های ملموس، دانشکاران به جای کارگران و کارمندان معمولی و در نهایت ظهور کسب و کار مبتنی بر دانش لزوم مدیریت دانش را دو چندان نموده است. در این مقاله تاثیر دانشکاران در استراتژی انتقال دانش و مجموعه فعالیت های دانشکاران برای انتقال بیشتر دانش در سازمان مورد بحث قرار می گیرد. در این راستا با استفاده از روش اسنادی (کتابخانه ای) مدل مورد نظر انتخاب و با توجه به عوامل مطرح شده در مدل، تاثیر دانشکاران در ابعاد نه گانه این مدل بررسی می شود. نتایج حاصل، بیانگر میزان تاثیر دانشکاران در هر یک از ابعاد نه گانه ی استراتژی دانش است. همان طور که در این مقاله خواهیم خواند، انتقال دانش حول سه محور اصلی انتقال دانش بین شایستگی های فردی، ساختار داخلی و ساختار خارجی سازمان است. هر چه میزان دانش مفید انتقال یافته در هر یک از این ابعاد بیشتر باشد کارایی سازمان بالاتر است. اما سوالی که مطرح است این است که «آیا دانشکاران در این استراتژی تاثیر دارند؟» هدف اصلی از این مقاله بررسی تاثیر دانشکاران به عنوان صاحبان اصلی ابزار تولید در استراتژی انتقال دانش در سازمان است.