فهرست مطالب

عصر آدینه - پیاپی 20 (زمستان 1395)

فصلنامه عصر آدینه
پیاپی 20 (زمستان 1395)

  • بهای روی جلد: 50,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/12/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سیدرضی موسوی گیلانی، علیرضا آرام* صفحه 5
    در این پژوهش تلاش می کنیم ابتدا «تاثیر هنر در تعلیم و تربیت از منظر فارابی» بررسی شود و در ادامه نسبت نظریه فارابی با آموزه انتظار مورد توجه قرار گیرد. حاصل بررسی این که مطابق رای فارابی، هنرمند باید طبع هنری اش را که موهبتی فطری است، به مدد تکرار و تمرین بارور سازد و اثری شایسته لذت (حسی) و درنگ (تعلیمی و تربیتی) را پیش روی مخاطبش قرار دهد. هنر واجد این قابلیت است که صفات نیک آفریننده و مخاطب خود را پررنگ کرده و او را در مسیر تعلیم و تربیت فردی و اجتماعی قرار دهد. هنر مطلوب فارابی، باید همان نقشی را که برهان و تعقل برای حکیمان ایفاء کرده اند، در مقیاسی وسیع تر، عهده دار شود و به مدد نیروی تخیل و تمثیل و محاکات و اقناع، مخاطبش را از حقایق معرفتی جهان آگاه نماید. از تحلیل نظریه فارابی به این نتیجه می رسیم که آراء فارابی مستعد آن است که هنر را در سه محور _ از حیث شناختی، تربیت فردی و چشم انداز اجتماعی _ با آموزه انتظار پیوند دهد.
    کلیدواژگان: هنر تعلیمی، تربیت اخلاقی، اعتدال، مدینه فاضله، هنر انتظار
  • کاظم عظیمی* صفحه 27
    مسئله: در این مقاله سینمای مهدویت، ضرورت ها و ارکان آن مورد طرح و بسط قرار گرفته است.
    فرضیه ها: 1. نظریه مترقی مهدویت شیعه، شایسته تر از نظریه جهانی سازی غرب، ظرفیت تشکیل دولت واحد جهانی را دارا است؛ 2. طرح و بسط نظریه هنر مهدویت یکی از ضرورت های مهم برای پرداختن به موضوع مهدویت و شاخه های آن است؛ 3. در حال حاضر برای طرح و بسط موضوع سینمای مهدویت ضرورت های تاریخی ایجاد شده است؛ 4. طرح و بسط موضوع سینمای مهدویت و ارکان آن، موجب جهت دهی صحیح به فعالیت های سینمایی در موضوع مهدویت خواهد شد.
    روش تحقیق: در این مقاله از روش استدلالی _ اسنادی استفاده شده
    است که با استفاده از منابع، فرضیه های مقاله، مورد سنجش و بررسی قرار گرفته است.
    نتایج
    طرح و بسط سینمای مهدویت و ارکان آن می تواند علاوه بر نشان دادن ظرفیت بالای مذهب شیعه در مدیریت آخرالزمان و خنثی نمودن تلاش های هالیوود و غرب، عرصه جدیدی را برای معرفی مهدویت، انتظار، زمینه سازی ظهور و... بگشاید و جهانیان را به سوی مهدویت رهنمون شود.
    کلیدواژگان: مهدویت، جهانی شدن، هنر مهدویت، سینمای مهدویت، ارکان سینمای مهدویت
  • نجمه نظری*، جمیله زارعی صفحه 63
    اعتقاد به ظهور منجی و تشکیل جامعه آرمانی در ادبیات جهان جایگاه ویژه ای دارد. باور به نجات دهنده، بخش در خور توجهی از باورهای دینی در عرصه ادبیات ایران پیش از اسلام را در برگرفته بود. در ایران پس از اسلام نیز بخش چشمگیری از شعر فارسی را آثاری با هویت دینی تشکیل می دهد.
    پس از پیروزی انقلاب، مفهوم انتظار در شعر شاعران، رنگ دیگری به خود گرفت. مفهوم انتظار به برجسته ترین حوزه شعر آیینی تبدیل شد و ویژگی های خاص خود را پیدا کرد.
    بخشی از سروده های علی رضا قزوه، در حوزه «شعر انتظار» قابل بررسی است. بیان ویژگی های شاخص شعر انتظار او هدف اصلی پژوهش حاضر است. زبان ساده، تاثیرپذیری از قرآن و حدیث و تصویر های زیبا سه ویژگی شعر انتظار وی است.
    استقبال شاعران معاصر نسبت به موضوع انتظار و نبود تحقیقی جامع با موضوع شعر انتظار از ضرورت های پژوهش حاضر است.
    کلیدواژگان: حضرت مهدی (عج)، شعر انتظار، علی رضا قزوه
  • علی رضایی آدریانی*، سید محمدرضی آصف آگاه صفحه 81
    تطبیق گرایی یکی از مهم ترین آسیب های معارف مهدوی است. تطبیق گرایی زمینه های گوناگون اجتماعی، فکری و سیاسی دارد. یکی از گونه های جدید تطبیق گرایی، تطبیق گرایی رسانه ای است. در این گونه تطبیق گرایی، در قالب برنامه نمایشی، رویکرد تطبیق علائم ظهور، به صورت غیرمستقیم و ناخودآگاه به مخاطب منتقل می گردد. این رویکرد به دلیل بهره بردن از ساختار داستانی _ نمایش، تاثیر ماندگاری دارد و تطبیق صورت گرفته، به آسانی از ذهن و خاطر مخاطبان برطرف نخواهد شد. یکی از آخرین تطبیق گرایی هایی که در عرصه حوزه نمایشی اتفاق افتاد، مجموعه تلویزیونی غرابیب سود است که در ماه رمضان 1438 قمری به عنوان سریالی اجتماعی از هفت شبکه ماهواره ای عربی پخش گردید. این سریال با رویکرد نقد گروه تکفیری داعش تولید و پخش گردید و راهبرد اصلی آن در نقد داعش، بهره گیری از روایات آخرالزمانی است. این راهبرد و روایاتی که در این سریال مورد استفاده قرار گرفته، در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: تطبیق گرایی، علائم ظهور، غرابیب سود، روایات آخرالزمان
  • سید صدرالدین فردوسی*، مهدی داودآبادی فراهانی صفحه 103
    نوشتار پیش رو با طرح این پرسش که «جهان داستانی آرمانشهر در فیلمنامه موعودگرا، از چه عناصری تشکیل می شود؟» مدعی است می توان با توجه به آرای فلسفی فارابی در باب مدینه فاضله، بن مایه های عناصر «جهان داستانی» آرمانشهر را برای نگارش فیلمنامه فراهم کرد. با توجه به عقائد شیعه در خصوص آخرالزمان و تشکیل حکومت جهانی، بایسته است برای بازنمایی نمایشی مدینه فاضله در پرتو تاسیس دولت کریمه، عناصر تشکیل دهنده جهان داستانی آن شناسایی و ابعاد آن با بهره گیری از اندیشه فارابی مشخص شود. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از مفهوم مدینه فاضله در اندیشه فارابی، به تبیین عناصر تشکیل دهنده آرمانشهر در «جهان داستانی» فیلمنامه های موعودگرا پرداخته و شرائط مفروض شکل گیری این جهان داستانی را با استفاده از آراء جیمز تامس تحلیل نموده است. نتایج به دست آمده چنین نشان می دهد که عناصر «جهان داستانی» آرمانشهر در اندیشه فارابی به صورت عینی و ملموس تبیین شده و به خوبی می توان در نگارش متون داستانی و نمایشی از این عناصر بهره برد. در نهایت، این جستار برای طراحی «جهان داستانی» مدینه فاضله، دو راهکار پیشنهاد داده است: 1_ تبیین شرائط مفروض با توجه به ایده اولیه 2_ تبیین عناصر اصلی جهان مفروض مانند: زمان، مکان، جامعه، خانواده، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، قانون، معنویت و مبانی انسان شناختی بر پایه اندیشه فارابی در ترسیم مدینه فاضله؛ که با تحلیل دراماتیک می توان ظرفیت های نمایشی موجود در این عناصر را کشف نمود.
    کلیدواژگان: مدینه فاضله، فارابی، فیلمنامه موعودگرا، شرائط مفروض
  • محمد بستان*، بهناز نظری صفحه 121
    انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) از مهم ترین مسائل در حوزه مهدویت است که در اندیشه شاعران به صورت زنده و کارآمد تجلی پیدا کرده است؛ امری که با تفسیرها و برداشت های گوناگون در میان منتظران آن حضرت مطرح بوده است. در این میان، شمار بسیاری از شاعران به توصیف سیمای حضرت و تبیین مسئله مهدویت اقدام نموده اند؛ ابوالمحاسن (1293- 1344ه.ق) و همای شیرازی (1212- 1290ه.ق) از شاعران ملتزم به اهل بیت و از ادیبان توانای ادب فارسی و تازی هستند که به خوبی توانسته اند با بیان شیوای خود، ارادت خالصانه خویش را به ساحت امام عصر (عج) در عرصه شعر به نمایش بگذارند.
    نگارندگان در این جستار به دنبال آن بوده اند تا به روش توصیفی _ تحلیلی و بر مبنای مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی اشتراکات فکری دو شاعر در زمینه هایی همچون: میلاد امام عصر، سیمای امام، در انتظار ظهور منجی (انتظار و صبر و تاثر اندوه در فراق و اشتیاق)، غیبت، مدینه فاضله مهدوی، برپایی عدالت، مبارزه با ظلم وجور (مبارزه با بدعت ها)، احیای سنت پیامبر (ص) و... را با استناد به شواهدی از اشعار این شاعران، به نمایش گذاشته و به بررسی سیمای مهدویت در شعر این دو شاعر بپردازند.
    کلیدواژگان: امام مهدی (عج)، ابو المحاسن، همای شیرازی، مهدویت، شعر فارسی و عربی، ادبیات تطبیقی
  • رضا یوسف وند*، رضا کرمی صفحه 147
    خاستگاه موعودگرایی و باور به منجی ریشه در اعماق پیش از تاریخ دارد، زمان دقیقی برای پیدایی آئین مهر متصور نیست، با این وجود می توان ردپای آن را از قرن 14 پیش از میلاد تا سده چهارم میلادی دنبال کرد. پرستش مهر از دیرباز جزئی از آداب ایرانیان و پیروان آئین مهر بوده است، بسیاری از مستشرقین معتقدند که اصلی ترین عناصر پرستشی در میان پیروان این آئین، طبیعت و حیوانات بوده است و یکی از تاثیرگذارترین آئین هایی است که تا نقاط مختلف اروپا نفوذ پیدا کرده و مسیحیت را تحت تاثیر قرار داده است، این مذهب گرچه به ظاهر از میان رفته، اما مراسم و آئین های مربوط به آن را می توان در قالب ادیان دیگر جستجو نمود و در پاره ای موارد دچار همزیستی با سایر ادیان از جمله مسیحیت شده است. با ظهور ادیان الهی، موعودگرایی رنگ و بوی دیگر گرفته لذا سبب شد تا با استناد به آیات و روایات الهی و احادیث معصومین این مقوله مورد واکاوی دقیق تری قرار بگیرد. در این مقاله علاوه بر بررسی تطبیقی آئین مهر و المان های هنری باوری موعود در آن و موعودگرایی آخرالزمان، برخی از ویژگی ها و صفات و القاب (مهر سوشیانت) و (مهدی موعود) مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین برخی از ویژگی ها و صفات مهر با موعود آخرالزمان به یک مفهوم بوده، با این تفاوت که آئین مهر ریشه در اساطیر دارد و باور به منجی آخرالزمان ریشه در ادیان آسمانی. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای با استفاده از ابزار فیش برداری بوده است، در کنار مطالعه منابع و مآخذ، آثار تصویری و هنری نیز یاریگر و راهگشا بودند.
    کلیدواژگان: مهر، آئین مهری، زرتشت، موعودگرایی، مهدی موعود