فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات برنامه درسی
پیاپی 19 (زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1390/02/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • صفحه 1
  • ابراهیم صالحی عمران صفحات 8-42
    هدف مقاله حاضر تولید نیروی انسانی ماهر است که با بررسی ادبیات مربوط به برنامه درسی در نظام های آموزش صنعتی همراه است و محور و زیربنای طراحی برنامه های درسی براساس نظریه های اقتصادی آموزش یا سرمایه انسانی است. اما تحولات و الزامات اخیر اجتماعی و اقتصادی در دنیای پست مدرن ضمن نقد این نظریه، طلب می کند تا مفاهیم نظری دیگری از جمله نظریه سرمایه اجتماعی، و سرمایه فرهنگی نیز به عنوان مبانی نظری طراحی برنامه های درسی در بخش صنعت مورد توجه قرار گیرد. درباره اهمیت موضوع همین بس که شواهد اخیر نشان می دهد آموزش و مهارت های مبنی بر مفروضات این نظریه ها جزو الزامات جذب در بازارکار در جامعه فراصنعتی است. علاوه بر این، در این پژوهش سعی شده ماهیت آموزش های صنعتی در دوره های اقتصادی و اجتماعی مختلف از جمله در دوره های فوردیسم و پست فوردیسم مورد بحث قرار گیرد. در این راستا مبنای اصلی بحث هم توجه به مفهوم شایستگی های کانونی در بخش-های صنعتی است. در خاتمه ضمن بررسی تطبیقی این مهارت ها در کشورهای مختلف نتیجه گیری می شود که شایستگی ها و مهارت های مستتر در برنامه های درسی در نظام های آموزش صنعتی می بایست با در نظرگیری مفروضات مطروحه در نظریه های سرمایه انسانی، سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی از یک طرف، و از طرف دیگر با توجه به تحولات اجتماعی، اقتصادی و صنعتی در دوره های پست فوردیسم در جامعه فراصنعتی انجام پذیرد.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، سرمایه اجتماعی، شایستگی های کانونی، مهارت، آموزش صنعتی، پست فوردیسم، فراصنعتی، نظریه
  • مهدی محمدی، طاهره دهداری راد صفحات 43-64
    هدف مقاله حاضر ارزیابی میزان شایستگی محوری برنامه درسی دوره کاردانی مکانیک خودرو دانشگاه های کاشان و کرمانشاه براساس معیارهای استخدامی تکنسین مکانیک در نمایندگی های فروش و خدمات پس از فروش ایران خودرو و سایپا می باشد. جامعه آماری شامل دانشجویان کاردانی مکانیک در دانشگاه های کاشان و کرمانشاه و کارشناسان استخدام نیروی انسانی در صنایع خودروسازی این دو شهر بود. با استفاده از نمونه گیری در دسترس 20 کارشناس استخدام نیروی انسانی در نمایندگی های فروش و خدمات پس از فروش ایران خودرو و سایپا انتخاب شدند. ابزار این تحقیق «سیاهه شایستگی های تکنیسین مکانیک» (هاید،1997) بود که در اختیار کارشناسان و دانشجویان قرار داده شد. نتایج نشان داد: 1- تفاوت معناداری بین شایستگی های عملی دانشجویان کاردانی رشته مکانیک با معیارهای استخدامی تکنیسین مکانیک وجود دارد. 2- تفاوت معناداری بین ابعاد 4 گانه شایستگی های علمی دانشجویان با معیارهای استخدامی تکنیسین مکانیک وجود دارد. 3- تفاوت معناداری بین نیازهای دانشجویان کاردانی رشته مکانیک دانشگاه های کاشان و کرمانشاه در ابعاد 4 گانه شایستگی های تکنسین مکانیک وجود دارد. 4- رابطه منفی و معناداری بین میزان نیاز دانشجویان کاردانی مکانیک با معدل تحصیلی آنان وجود دارد.
    کلیدواژگان: شایستگی های عملی، دانشجویان کاردانی، رشته مکانیک، معیارهای استخدام، ارزیابی
  • یوسف ادیب صفحات 65-88
    هدف اصلی نظام آموزش فنی و حرفه ای تربیت نیروهایی است که بتوانند ضمن کارآفرینی، در محیط های کار از آموخته های دوره کارآموزی خود استفاده کنند. در این راستا دروس در قالب مهارت های پودمانی برنامه ریزی و به کارآموزان ارائه می گردد. شیوه آموزش در این مراکز معمولا سنتی است لذا این پژوهش بدنبال مطالعه کارائی روش های نوین آموزشی است. اثرات آموزش مبتنی بر نقشه مفهومی (ارائه و ترکیبی) بر حیطه های یادگیری (مهارت های ذهنی، اطلاعات کلامی، راهبردهای شناختی، و نگرش از نظر گانیه) در قسمت نظری پودمان «آشنایی با اصول الکتریسیته و انجام محاسبات و آزمایش های مربوطه» از پودمان های شغل برقکار صنعتی درجه 2 مورد مطالعه قرار گرفت. آزمودنی ها از کارآموزان مراکز آموزش فنی و حرفه ای استان آذربایجان شرقی به تعداد 60 نفر (سه کلاس) و با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب گردیدند و بطور تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل قرار گرفتند. روش تحقیق نیمه تجربی با استفاده از پیش آزمون و پس آزمون بود. برای سنجش حیطه های یادگیری مهارت های ذهنی و اطلاعات کلامی از آزمون پیشرفت تحصیلی چندگزینه ای و تشریحی، و برای سنجش نگرش از آزمون نگرش سنج محقق ساخته استفاده گردید. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس و آزمون های تعقیبی استفاده گردید. نتایج نشان داد هر دو نوع روش استفاده از نقشه مفهومی بر همه حیطه های یادگیری بجز اطلاعات کلامی بیش از روش رایج تاثیر داشتند و روش استفاده از نقشه مفهومی ترکیبی بیش از روش نقشه مفهومی ارائه بر مهارت ذهنی حل مسئله و راهبردهای شناختی تاثیر داشت.
    کلیدواژگان: نقشه مفهومی، حیطه های یادگیری، مهارت های ذهنی، اطلاعات کلامی، راهبردهای شناختی، آموزش فنی و حرفه ای
  • مرتضی کرمی صفحات 89-113
    هدف مقاله حاضر ارزشیابی اثربخشی کاربست رویکرد نوین آموزشی در آموزش های صنعتی است. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی بوده و از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. نمونه آماری متشکل60 نفر از کارگران شرکت ایران خودرو خراسان بوده که بصورت تصافی انتخاب و به گروه های آزمایش و کنترل انتصاب تصادفی یافتند. ابزارهای پژوهش شامل سه پرسش نامه جهت سنجش رضایت، نگرش و تغییر رفتار فراگیران و آزمون پیشرفت تحصیلی برای سنجش یادگیری بود. نتایج نشان داد که بکارگیری رویکرد برنامه درسی مساله محور در آموزش های صنعتی موجب افزایش اثربخشی دوره های آموزشی می شود (000/0p) و تغییر عملکرد شایسته تری (022/0>p) در قیاس با فراگیران گروه موضوع محور داشتند.
    کلیدواژگان: برنامه درسی مساله محور، اثربخشی آموزش، آموزش صنعتی، یادگیری
  • محمد نوریان، فاطمه اشترانی صفحات 114-138

    هدف از این مقاله نیازسنجی آموزشی کارکنان شاغل در صنعت بیمه مکمل درمان به منظور دستیابی به یک مدل تلفیقی کارآمد می باشد؛ مدلی که بتواند برخی محدودیت های نیازسنجی همچون طولانی و هزینه بر بودن، عدم وجود شرح وظایف مصوب و مشکلات اجرایی را برطرف نماید. جهت دستیابی به هدف فوق شرکت آتیه-سازان حافظ با 6 رشته شغلی و نمونه ای 259 نفری به عنوان جامعه آماری انتخاب شد. ابتدا جهت دستیابی به یک مدل نیازسنجی، با ترکیب دو مدل نیازسنجی شغل و شاغل، یک مدل متناسب، طراحی و با استفاده از ابزار پرسش نامه شرح وظایف 6 رشته شغلی استخراج و «نیازهای هر شغل» در سه حیطه دانش، نگرش و مهارت فهرست گردید. داده های به دست آمده از پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و آمار استنباطی، شامل آزمون t تک گروهی و t دو گروه وابسته، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و «نیازهای آموزشی کارکنان» مشخص و با استفاده از آزمون برآورد دامنه براساس نوع نیاز (فوری، استراتژیک، مداوم و خنثی) اولویت بندی گردید. در نهایت مدل تلفیقی نیازسنجی با استناد بر نتایج اجرای پژوهش بازنگری و تبیین گردید.

    کلیدواژگان: نیازسنجی آموزشی، صنعت بیمه، اولویت بندی نیازها، مدل تلفیقی کارآمد
  • مقصود امین خندقی صفحات 139-169
    هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیل میزان اهمیت و بکارگیری دستاوردهای علمی حوزه برنامه درسی در نظام های آموزشی شرکت های صنعتی شهرستان مشهد است. روش پژوهش توصیفی پیمایشی و جامعه آماری آن مدیران یا کارشناسان خبره واحد آموزش شرکت های صنعتی بزرگ مشهد است و بررسی به شیوه سرشماری انجام گرفته است. به منظور بررسی نظام مند دستاوردهای علمی و مفهومی حوزه برنامه درسی، از پرسش نامه ابعاد معرفتی برنامه درسی مارک برونر (2001) استفاده گردید. علاوه بر پرسش نامه (ابزار اصلی تحقیق)، از ابزار تکمیلی مصاحبه نیز به منظور بسط و تبیین یافته ها استفاده گردید. یافته-ها نشان داد که همه ابعاد معرفتی حوزه برنامه درسی از اهمیت بالایی در نظام های آموزشی شرکت های صنعتی مورد بررسی برخوردارند. لیکن عمدتا از حیث میزان بکارگیری این دستاوردها، نظام های آموزشی شرکت صنعتی از وضعیت ضعیف و پایینی برخوردارند. از این رو، میان میزان اهمیت و میزان بکارگیری دستاوردهای علمی حوزه برنامه درسی در نظام های آموزشی شرکت های صنعتی مورد بررسی تفاوت معناداری وجود داشت.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، صنعت، ابعاد برنامه درسی، نظام آموزشی، مدیران آموزش، شرکت صنعتی
  • مهدی کشاورزی، حسن رهگذر صفحات 170-185
    یکی از چالش های اصلی که نظام آموزشی همواره با آن مواجه است، پاسخ گویی به نیازهای محیط کار است. در این مقاله چهار الگوی برنامه درسی معلم محور، شاگرد محور، برنامه محور و بازار محور با تاکید بر آموزش فنی و حرفه ای و صنعت را مورد بررسی قرار می دهد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان داد برنامه های درسی باید با مقتضیات جامعه و دنیای کار ارتباط پیدا کنند و به تقاضای بخش صنعت و نیروی انسانی ماهر و متخصص پاسخ بدهند.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، آموزش صنعتی، آموزش فنی حرفه ای، برنامه درسی معلم، محور، شاگرد - محور، برنامه، محور، بازار، محور
|
  • E. Salehi Omran Pages 8-42
    The purpose of this study was to review relevant literature on skilled manpower training based on curriculum of industrial training systems as well as economic theories on human resources. Meanwhile، social and economic developments require incorporation of other conceptual frameworks such as social capital theory and cultural capital theory as foundations of vocational curriculum and industrial training. Therefore، industrial training in various economic and social periods including those of Fordism and Post-Fordism was discussed on the basis of focal competences. The paper concludes that competences and skills incorporated in curriculum of industrial training systems should be taken into account through underpinning assumptions of human، social and cultural capital theories as well as social، economic and industrial developments in Post-Fordism era.
  • M. Mohammadi , T. Dehdari Rad _ Pages 43-64
    This study aimed to examine how well car mechanic training courses offered at Associate level at Kashan and Kermanshah universities were competency-based. Two groups of students at Kashan University and three groups of students at Kermanshah University were randomly selected using cluster sampling. Also، a car mechanic competencies inventory was administered to a convenient sample of 20 staffing officers in IKCO. Then، students were asked to evaluate their own competencies against the IKCO recruitment criteria. Results showed significant differences between practical competencies of students and employment requirements. Also، knowledge level of students was found to be significantly different from the criteria for employment. With regard to four dimensions of competence، students of two universities were found to be significantly different. Finally، a negative relationship was found between grade point average of students and their needs.
  • Y. Adib Pages 65-88
    The main purpose of vocational education is to prepare manpower with entrepreneurial ability to use their knowledge and skills in practice. To this end, modular courses are currently offered in a traditional way. This study aimed to examine effectiveness of a new teaching method and its impact based on cognitive map and learning areas. A sample of 60 learners was selected at random using cluster sampling. Respondents were randomly assigned to experimental and control groups. A quasi-experimental design with pretest-posttest was used. Separate questionnaires were administered to participants to collect data on academic achievement, cognitive strategies and attitude. Data were analyzed using covariance and post-hoc comparisons. Results indicated that both methods based on cognitive map were more effective on all learning areas except verbal information in comparison with the conventional method. Meanwhile, among cognitive map methods the combined one was more effective compared to the other in terms of problem solving skills and cognitive strategies.
  • M. Karami. Pages 89-113
    The purpose of this study was to examine effectiveness of a modern approach in industrial training. A quasi-experimental design with pretest-posttest was used. A random sample of 60 workers of Iran Khodro، Khorasan participated in the study. Participants were randomly assigned to experimental and control groups. Three separate questionnaires on satisfaction، attitude and behavior change were administered to the sample. Results indicated that problem based approach increased effectiveness of courses. Therefore، problem based group had higher satisfaction، more positive attitude، better learning and performance compared to the other group.
  • M. Norian , F. Oshtorani _ Pages 114-138

    This is a needs assessment study that aimed to develop an integrated model for insurance industry employees. The model was supposed to overcome shortcomings involved in needs assessment including costly and time-consuming processes and a lack of clarity in terms of tasks and administrative procedures. To this end، a company with 6 departments and 295 employees was approached. Initially، two models were combined to provide an integrated model for needs assessment. Then، job descriptions in various departments were considered along with required knowledge، attitude، and skills for each position. Data analysis revealed training needs of employees in different categories including instant، strategic، continuous، and neutral. Finally، the integrated model was revised and finalized based on findings.

  • M. Amin Khandaghi Pages 139-169
    The present study was aimed at exploring importance and application of scientific findings in curriculum among courses offered by industrial companies in Mashad. In this survey study all corporate managers and specialists involved in industrial training were approached. The Bruner questionnaire on cognitive dimensions of curriculum was used for data collection. Interviews were conducted to supplement quantitative findings. Results showed that all cognitive dimensions of curriculum were of high importance in industrial training. However، they were poorly applied in practice. In general، findings indicated that curriculum knowledge base was ignored in industrial training in Mashad and a lack of academic insight was evident in courses offered. Finally، some suggestions were made to improve the current situation and to bridge the gap between theory and practice.
  • M. Keshavarzi, ., H. Rahgozar Pages 170-185
    One of the main challenges education systems face is to fulfill labor market needs. In this paper four models of teacher-centered، student-centered، program-centered، and market-centered curriculum with emphasis on vocational education were discussed. The descriptive analysis method was followed in this study. Findings indicated that curriculum should take into account societal requirements and labor market needs in order to satisfy needs of industry by providing skilled and specialized workforce.