فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات برنامه درسی
پیاپی 27 (زمستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1392/03/10
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سخن سردبیر
    صفحه 1
    مشاهده متن زبان: فارسی
  • روش های آزمودن واژگان و طرح پژوهشی «شناسایی واژگان پایه فارسی»
    مهدی دستجردی کاظمی صفحات 5-32
    مقاله درباره آزمون های واژگانی و چگونگی ساخت و استانداردسازی آنهاست. در ابتدا، زبان و سطوح آن و به ویژه سطح معنایی زبان، مهارت های چهارگانه زبانی و روش های آزمودن آنها، تفاوت گفتار خودانگیخته و برانگیخته و تقلیدی در آزمودن زبان و یک آزمون زبانی استاندارد در زبان فارسی معرفی و بررسی شده اند. سپس آزمون های واژگانی ساخته شده و بکار رفته در طرح «شناسایی واژگان پایه فارسی کودکان ایرانی در دوره ابتدایی» تشریح شده اند. آنگاه با بیان نظری مراحل ساخت و استانداردسازی آزمون، آزمون های مذکور از این منظر نقد و بررسی شده اند و کارهای لازم برای تبدیل آنها به آزمون های استاندارد و رسمی واژگان فارسی بحث و پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: زبان، آزمون های واژگانی، استانداردسازی، واژگان پایه فارسی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • طبقه بندی چندگانه موضوعی واژگان پایه فارسی
    محمد دادرس صفحات 33-66
    هدف این مقاله معرفی «طبقه بندی چندگانه موضوعی واژگان پایه فارسی» است. این طبقه بندی، ابتکاری است برای کاربرد مطلوب واژگان پایه به ویژه در تالیف کتاب های درسی و آموزش دانش آموزان ابتدایی به کمک واژه هایی به زبان فارسی و آشنا در همه مناطق ایران؛ و با هدف یاری رساندن به ارتقاء کیفیت آموزش در یک نظام آموزشی متمرکز انجام گرفته است. در این طبقه بندی، واژه ها در برخی موارد در بیش از یک طبقه قرار گرفته اند. علاوه بر معنای فرهنگنامه ای، معنای استعاری نیز در تخصیص واژه ها به موضوعات مورد نظر قرار گرفته است. از سوی دیگر می توان گفت هر موضوع زمینه و بافتی است برای کاربردی تازه و نیز معنایی دیگر به واژه می بخشد. موضوعات انتخاب شده، خود می توانند موضوع آموزش نیز باشند. در این مقاله ضمن بحث درباره مبانی، معیارها و چگونگی این طبقه بندی و معرفی موضوع های 24گانه آن، همه «واژگان پایه» پایه اول و در مواردی واژگان پایه اول تا پنجم در جدول های واژگانی ارائه شده اند و ویژگی واژگانی هر موضوع به تناسب توضیح داده می شود. در پایان به کاربردها و مزیت های آموزشی این طبقه بندی اشاره شده است.
    کلیدواژگان: واژگان پایه، زبان فارسی، طبقه بندی واژگانی، طبقه بندی چندگانه موضوعی، زبان و تربیت، زبان آموزشی، برنامه، درسی، کتاب درسی، آموزش ابتدایی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • واژگان پایه در خدمت تالیف کتاب ریاضی پایه اول
    شهین نعمت زاده صفحات 67-84
    مقاله حاضر به تحلیل واژگانی کتاب ریاضی پایه اول(1389) می پردازد. در عین حال نظری هم به واژه های کتاب جدیدالتالیف (1390) داشته است. در آغاز با اشاره به نقش زبان در آموزش و برنامه درسی، اهمیت واژه های مورد استفاده در متون آموزشی را نشان می دهد و در ادامه چند طبقه بندی مختلف از واژه های متون آموزشی ریاضی را معرفی می کند. ازجمله طبقه بندی های استفاده شده طبقه بندی ارل است که واژه های ریاضی را به سه دسته عمومی و فنی و تخصصی تقسیم می کند. طبقه بندی دیگر طبقه بندی فریدمان از مسئله های ریاضی است. روش پژوهش نوعی تحلیل محتواست. برای این منظور از بین واژه های مسئله های ریاضی اسامی عام انتخاب شدند. سپس حوزه های معنایی آنها شناسایی شد و با واژگان پایه و واژه های کتاب فارسی «بخوانیم» مقایسه شد و تناسب و عدم تناسب آنها سنجیده شد و با استفاده از واژه های پایه، واژه دیگری پیشنهاد شد. در پایان مدل واژگانی کتاب و مدل پیشنهادی ارائه شده است.
    کلیدواژگان: آموزش ریاضی، واژگان ریاضی، ریاضی اول، واژه های پایه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی میزان به کارگیری واژگان پایه در کتابهای بخوانیم و بنویسیم سال اول دوره ابتدایی
    سید بهنام علوی مقدم صفحات 85-102
    یکی از مسایل مهمی که نویسندگان و مولفان کتاب های کودکان و نوجوانان باید بدان توجه کافی داشته باشند، به کارگیری واژه های متناسب با دامنه واژگانی این گروه سنی است، چرا که در صورت به کارگیری واژه های نامناسب و نامانوس در آثار تهیه شده برای دانش آموزان این رده سنی آنها در به دست آوردن مهارت های زبانی وغیر زبانی با مشکلات متعددی مواجه می-شوند.این مساله زمانی نمود بیشتری پیدا می کند که در کتاب های درسی، واژگان به کار رفته تناسب لازم را با پایه تحصیلی مورد نظر نداشته باشند. یکی از مهمترین و تاثیر گذارترین مجموعه کتب درسی، کتاب های بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی به ویژه پایه اول ابتدایی است. این مقاله بر آن است تا با مطالعه و بررسی کلمات به کار رفته در کتاب های بخوانیم و بنویسیم پایه اول ابتدایی و مقایسه آن با واژگان پایه تعیین شده توسط نعمت زاده(1384) و(1387) میزان بهره گیری از واژگان پایه را در این کتاب ها رصد کند و در نتیجه میزان تطابق واژه های موجود در این کتاب ها و فهرست واژگان پایه نعمت زاده و همکاران را تعیین کند. نتایج این بررسی نمایانگر این بود که تنها 91 واژه از واژگان پایه در میان 708 کلمه موجود در کتابهای بخوانیم و بنویسیم پایه اول دیده می شود که تعداد قابل توجهی به نظر نمیرسد؛ اما از منظری دیگر وقتی حضور 42/66 درصدی (نسبت 91 به 137(واژگان پایه پربسامد) را ملاحظه می کنیم در می یابیم که حدود دو سوم از واژگان پایه پر بسامد تعیین شده در طرح نعمت زاده (1384 و 1387)در کتاب های مورد نظر به کار رفته است که میزان درخور توجهی است.
    کلیدواژگان: اژگان پایه، کتاب بخوانیم، کتاب بنویسیم، اول ابتدایی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • جایگاه رهیافتهای طراحی برنامهدرسی در فرایند سیاستگزاری و برنامه ریزی آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان
    رضا مراد صحرایی صفحات 103-134
    هدف اصلی مقاله حاضر جلب توجه متخصصین زبان فارسی به اهمیت برنامه درسی در چشم انداز آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان و تجزیه و تحلیل فرایند برنامه ریزی و سیاستگزاری آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان در قالب رهیافت های طراحی برنامه درسی است. بر همین مبنا، سوال مقاله حاضر این است که فرایند آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان تا چه حد از اسلوب علمی طراحی برنامه درسی تبعیت می کند. برای این منظور، ابتدا و در بخش مبانی نظری، تفاوت بین روش تدریس و طراحی برنامه درسی نشان داده شده و روش های تدریس و برنامه های درسی بر پایه نظریه های زبانی توصیف گردیده اند. سپس سیر تکوین برنامه های درسی توضیح داده شده و جهت-گیری های غالب در این زمینه تعیین گردیده و مراحل طراحی یک طراحی برنامه درسی استاندارد نیز بحث شده است. در بخش پایانی مقاله نیز، ضمن برشمردن عوامل موثر در طراحی برنامه درسی مناسب و متناسب، چند پیشنهاد کاربردی برای به-سامان نمودن فرایند تدوین منابع آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، نظریه زبانی، نظریه یادگیری، دستور، معنی، آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی کاربرد واژگان پایه در چند فرهنگ فارسی دبستانی
    مرضیه صناعتی صفحات 135-158
    انتظار می رود واژگان پایه دبستان به عنوان واژه های بنیادی و اصلی دوره دبستان در کتاب های درسی، داستان و فرهنگ های ویژه این سنین به کار رود. از این رو در پژوهش حاضر کاربرد این واژگان (با تعداد 137 واژه) در سه فرهنگ دبستانی (کودک) به عنوان پیکره مورد سنجش قرار گرفت. در این بررسی، علاوه بر ذکر ویژگی های این سه فرهنگ، از معیارهای نظری که در مباحث واژگانی و فرهنگ نویسی مطرح هستند بهره گرفته شد. در نهایت مشاهده شد که در بیشتر موارد می توان واژه های پایه دبستانی را در فرهنگ ها یافت. همچنین بر اساس معیارهایی که خاستگاه واژه شناسی و فرهنگ نویسی دارند می توان صحت ادعاهای موجود در این حوزه ها را اثبات نمود. به منظور محک زدن این معیارها از مباحث علمی متفاوتی مانند هم معنایی، بسامد، تعریف، جایگزین پذیری استفاده شد.
    کلیدواژگان: واژگان پایه، فرهنگ دبستانی، مدخل، تعریف
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • واژگان پایه و واژگان نگاری کودک در زبان فارسی
    حیات عامری، حسن ذوالفقاری صفحات 159-174
    یکی از مفاهیم مشترک زبانی و تربیتی در آموزش-های اولیه کودکان، واژگان پایه است. یکی از اضلاع اصلی ساده نویسی واژگان پایه است که به مثابه ابزارمهمی برای نویسندگان کتاب های آموزشی و درسی است. در دهه های اخیر توجه مربیان و پژوهشگران به این امر چنان بوده که حدود ده اثر شکل گرفته است. در این مقاله ضمن اشاره به مفاهیم نظری و معرفی کتاب های واژگان پایه، سه اثر مهم تر (فرهنگ کودکان سخن، فرهنگ دبستانی و واژگان نوشتاری کودکان) و را با طرح واژگان پایه دکتر شهین نعمت زاده و همکاران (1384) مقایسه می کنیم. این مقایسه در راستای سه محور مقوله واژگانی، وجود کلمات مرکب و واژگان پنج مقوله معنایی «خانواده»، «اعضای بدن»، «حیوانات»، «فصل ها» و «دین و مذهب» است. سعی نویسندگان این است تا با مبانی علمی و براساس طرحی پژوهشی که در مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس در دست اجراست، نشان دهند مبانی علمی هریک چه بوده و روایی علمی و نظری و کاربردی کدام یک بیشتر است.
    کلیدواژگان: واژگان پایه، کتاب های درسی، ساده نویسی، دانش پایه، مقوله معنایی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • واژگان پایه فارسی از زبان کودکان ایرانی
    شهین نعمت زاده، محمد دادرس، مهدی دستجردی کاظمی، محرم منصوری زاده صفحات 175-176
    مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Vocabulary Test and its Application in the "Persian Core Vocabulary" Project
    M. Dastjerdi Kazemi Pages 5-32
    This article
    Aims
    (a) to describe language structure, skills and testing methods; (b) to introduce the project "Persian core vocabulary in Iranian children", specifically its testing methods; (c) to list and describe the stages of test preparation and standardization; (d) and finally to discuss the ways of standardizing the vocabulary tests applied in the above mentioned research project. Based on this article, there will be a standard core vocabulary test in Persian language.
    Keywords: language, vocabulary tests, standardization, Persian core vocabulary
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Multifold Categorization of Persian Core Vocabulary
    M. Dadras Pages 33-66
    This paper aims to introduce a field-based multifold categorization of Persian core vocabulary. This classification is developed for a more appropriate use of Persian language in textbooks and teaching elementary students with more familiar Persian words in different parts of Iran with different languages and dialects in a centralized educational system. There are 24 topics in this classification. Based on a semantic approach in which meaning is usage، words in different contexts get different meanings and here in this categorization each category is representing a different context. In addition to dictionary meanings، metaphorical meanings have got an important role in allocation of words to each category. From an educational point of view، these topics also can be used as subject matters of curriculum and words in each category are core and simple concepts which may direct the teaching and curriculum at the elementary level or in teaching Persian language to new learners.
    Keywords: core, basic vocabulary, Persian language, word categorization, multiple, meaning classification, language, education, curriculum, textbook, children, elementary education
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Core Vocabulary Serving the First Grade Primary School Mathematics Textbook
    Sh. Nematzadeh Pages 67-84
    In this paper the first grade primary school mathematics textbook in Iran (published in 1389/2011) was lexically examined. The 1390/2012 version of the book was also studied. The goal of this research was to identify the lexical structure of the book in order to be able to improve its language. To do this، all the nouns used in mathematical problems were extracted and their semantic domains were identified. The result was compared with Persian primary school vocabulary and the words used in first grade Persian textbook to present the proper words. The method was content analysis and the main theoretical framework of the study was Earle’s classification which categorizes the mathematical terms into general، technical and special. In conclusion، the lexical model of the book and a suggested lexical one were presented.
    Keywords: core vocabulary, mathematics textbook, primary course, lexical model, mathematical terms
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Amount of Used Core Vocabulary in "Bekhanim" va "Benevisim" Books in Grade One of Elementary School
    S.B.Alavi.Moghadam Pages 85-102
    When writing for children and teenagers، observing the level of linguistic complication in terms of vocabulary is a crucial matter، since if not observed، students may face difficulties in acquisition of linguistic and nonlinguistic skills. This problem becomes more manifest when words which are used in textbooks do not correspond with the specific school grade. One of the most influential and important textbooks of the elementary level is “Bekhanim” and “Benevisim” (Let’s Read، and Let’s Write)، especially those taught at the first grade of elementary school. This paper studies the words used in this book and compares them with the core vocabulary determined by Nemat zade et al. (1383/2004 and 1387/2008) in order to examine. The results of this study could help authors to write or revise “Bekhanim va Benevisin” in order to help the students learn Persian more effectively.
    Keywords: Core vocabulary, “Bekhanim” Book, “Benevisim” Book, Grade One of Elementary School, Textbook
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Status of Curriculum Development Approaches in the Process of Policymaking and Planning of Teaching Persian as a Foreign Language
    R.M.Sahraee Pages 103-134
    This article aims to draw attention from Persian language specialists to the importance of the curriculum in vision for teaching Persian as a foreign language، and the analysis of the process of planning and policy making for teaching Persian as a foreign language within the framework of curriculum approaches. Therefore، the question of this article is to what degree the process of teaching Persian as a foreign language follows a scientific framework of curriculum development. To this end، first، in the theoretical fundamentals’ section، the difference between teaching methodology and curriculum development is shown، and the teaching methods and curriculums are described based on linguistic theories. Next، the evolution of the curriculum studies is explained، and the dominant approaches are laid out. Stages for developing a standard curriculum are discussed subsequently. In the final section of the paper، while reviewing the factors influential in the development of a proper and proportionate curriculum، some practical suggestions are made in order to organize the process of compiling the resources for teaching Persian as a foreign language.
    Keywords: curriculum_linguistic theory_learning theory_grammar_semantics_teaching Persian as a foreign language
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Study of Core Vocabulary Usage in Persian School Dictionaries
    M. Sanaati Pages 135-158
    Abstract: It is assumed that primary school Persian core vocabulary is used as basic words in textbooks، story books and different dictionaries for the children in this age. Therefore، in this article the usage of a corpus of words (N=137) is studied in three Persian school dictionaries. In this regard، different characteristics of these dictionaries and their entries are mentioned. Next، that some various theoretical criteria were formulated based on lexical and lexicographical viewpoints. Then it is concluded that most school words can be found in dictionaries، meanwhile، according to different criteria which are based on lexicological and lexicographical principles، we can prove the importance of their presence in dictionaries. To compare these criteria، different theoretical discussions such as synonymy، substitution، frequency of occurrence and definition have been considered.
    Keywords: core vocabulary, primary, school dictionary, entry, definition
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Basic Vocabulary and Child's Lexicography in Persian Language
    H.Ameri, H.Zolfaghari Pages 159-174
    One of the common linguistic and educational concepts in early childhood education is basic vocabulary. This is a main factor in simple writing and acts as a tool for writers of educational and course books. In recent decades educators and researchers have paid a lot of attention to the issue of basic vocabulary، and at least ten key sources exist focusing on this issue. In this paper، while introduces theoretical concepts and child basic vocabulary books in Persian، three key texts، i. e. Sokhan’s Children Dictionary، School Dictionary and Children’s Writing Lexicon) are compared with Basic Vocabulary of Iranian Elementary Students (Nematzade et al، 1384/2005). The comparison follows three axes: part of speech، compound words، and words of the five semantic categories، i. e. family، body parts، animals، seasons and religion. Based on scientific criteria and using the data of a project in Center for Persian Language and Literature Researches، Tarbiat Modares University، we try to demonstrate which of the four works studied are more reliable and valid
    Keywords: Basic Vocabulary, course books, simple writing, basic knowledge, semantic category
    Abstract View Paper Original: Persian