فهرست مطالب

مطالعات برنامه درسی - پیاپی 40 (بهار 1395)

فصلنامه مطالعات برنامه درسی
پیاپی 40 (بهار 1395)

  • بهای روی جلد: 50,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/03/19
  • تعداد عناوین: 7
|
  • نعمت الله موسی پور صفحه 1
  • لیلا چراغ ملایی، پروین کدیور، غلامرضا صرامی، غلامعلی منتظر، علیرضا انصاری صفحه 7
    طراحی آموزشی قلب هر فعالیت آموزشی است. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل مفهومی طراحی آموزشی مبتنی بر شبکه های اجتماعی ( IDMSN) اجرا گردیده است. بدین منظور، پس از بررسی و مطالعه سیستماتیک پیشینه پژوهشی در رابطه با مدل های طراحی آموزشی ساختن گرایانه و همچنین استفاده از شبکه های اجتماعی در آموزش، مدل اولیه مبتنی بر مبانی نظری طراحی شد. در مرحله بعد، نه نفر از متخصصین حوزه طراحی و تکنولوژی آموزشی با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب و مدل فرضی اولیه را مورد نقد و بررسی قرار دادند. طبق نظر متخصصین طراحی آموزشی، که در این پژوهش حضور داشتند و از باتجربه ترین متخصصین این حوزه در داخل کشور هستند، مدل IDMSN، دارای ثبات درونی (t=4.438 و p=0.002)، روشن (t=2.828 و p=0.022)، هماهنگ با اصول ساختن گرایانه (t=6.00 و p=0.0)، ساده (t=10.00 و p=0.0)، سودمند (t=4.438 و p=0.002)، جامع (t=2.294 و p=0.50) و بهینه (t=2.828 و p=0.020) است اما قابلیت اجرا در آموزش عالی ایران را ندارد (t=1.512 و p=0.169) و اجرای آن در آموزش عالی ایران منوط به اعمال تغییراتی خارج از مدل است (مانند آمادگی برای تغیر، آشنایی اساتید با ابزارهای وب 2 و روش های تعلیم و تربیت مبتنی بر آن ها و...) پژوهشگران با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، تجربیات عملی و پیشینه پژوهشی، علاوه بر ارائه مدل مفهومی طراحی آموزشی مبتنی بر شبکه های اجتماعی، پیشنهادهایی جهت قابل اجرا کردن این مدل در آموزش عالی ایران مطرح کرده اند.
    کلیدواژگان: کلیدواژه ها: طراحی آموزشی، ساختن گرایی، شبکه های اجتماعی، مدل مفهومی
  • یوسف ادیب، محمدرضا عزتی، اسکندر فتحی آذر، فیروز محمودی صفحه 33
    در بیشتر کشورها، در دوره آموزش عمومی، حوزه ای از یادگیری با هدف تربیت فناورانه تعریف شده است. این حوزه در گذشته از الگوی آموزش های حرفه ای و فنی پیروی می کرد. در دهه آخر قرن بیستم این الگو تحت تاثیر تحولات اجتماعی، اقتصادی و فناورانه به سمت آموزش فناوری نوین تغییر جهت داد. با توجه به تاکید بر تربیت فناورانه در سند چشم انداز بیست ساله، سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی، این پژوهش با هدف ارائه چارچوبی برای برنامه ریزی درسی در درس کار و فناوری، به تحلیل اسناد، ادبیات پژوهشی و منابع برنامه های درسی آموزش فناوری در سطح جهانی پرداخته است. نتیجه این بررسی نشان دهنده توجه به سواد فناوری برای زندگی در قرن بیست و یکم به عنوان چشم انداز است که ایجاد درک فناورانه، توانایی استفاده و ارزیابی فناوری هدف های اصلی آن محسوب می شود. برنامه درسی کار و فناوری می تواند شامل اهداف متنوعی در برنامه درسی مطابق با دیدگاه؛ دیسیپلینی، شایستگی – محور، فرایند شناختی، ارتباط شخصی بازسازگرایی باشد که در قالب «واحد» برای تدریس آماده می شود. در این چارچوب منبع محتوا از تحلیل های سیستمی به دست می آید و در بردارنده ابعاد سه گانه مفهوم جامع فناوری؛ دانش، فرایند و زمینه است. همچنین روش تدریس با طبیعت روش هایی که مهندسان و فناوران بکار می گیرند متناسب است و سنجش دانش آموزان نیز بازتابی از روش تدریس و ماهیت فناوری خواهد بود.
    کلیدواژگان: آموزش فناوری، سواد فناوری، برنامه درسی، فنی و حرفه ای، کار و فناوری
  • مهدی محمدی صفحه 61
    به منظور بررسی میزان بهره گیری کتاب های درسی مقطع ابتدایی از گونه های مختلف ادبی اعم از شعر و داستان، 43 کتاب درسی کلیه پایه های شش گانه با استفاده از روش تحلیل محتوا سطر به سطر مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد به طور کلی 231 داستان و 95 شعر در کتاب های درسی مقطع ابتدایی بکار رفته است که پایه سوم با 70 مورد در رتبه اول، پایه پنجم با 65 مورد در رتبه دوم و پایه اول با 32 مورد در رتبه آخر قرار گرفت. کتاب های فارسی با 201 مورد و هدیه های آسمانی با 104 مورد در بین کتاب ها در رتبه های اول و دوم قرار گرفتند. از 116 شاعری که شعر آن ها در کتاب های درسی چاپ شده بود 19 درصد زن و 72 درصد مرد بوده اند. کبری هاشمی با 9 شعر و مصطفی رحماندوست، محمود کیانوش از شاعران معاصر و سعدی از متقدمان با 6 شعر در رتبه های بعدی قرار گرفتند. در مقابل 116 شاعر، دانش آموزان فقط با نام 30 نویسنده آشنا می شوند کلمه داستان با 321 بار تکرار، شعر 65 و شاعر 35 بار تکرار کلمات پر بسامد و تصویرهای «خواندن قرآن»، «کتاب» و « کتابخوانی» با 44، 30 و 28 بار تکرار پر بسامدترین تصاویر بکار رفته در کتاب های درسی بودند.
    کلیدواژگان: ادبیات کودکان، شعر، داستان، کتاب های درسی، مقطع ابتدایی
  • مرزبان ادیب منش، احمدرضا نصر صفحه 95
    پژوهش حاضر با هدف شناسایی رویکردهای پژوهش در حوزه برنامه درسی ایران و آمریکا صورت گرفته است. به این منظور دو مجله علمی-پژوهشی مطالعات برنامه درسی ایران و مطالعات برنامه درسی آمریکا با استفاده از روش نمونه گیری ملاک محور انتخاب و از میان مقاله های چاپ شده در این دو مجله، تعداد 100 مقاله داخلی و 100 مقاله خارجی مرتبط با برنامه درسی به روش نمونه گیری ملاک محور انتخاب و در چهار حیطه شامل؛ روش پژوهش، ابزار پژوهش، شیوه نمونه گیری، شیوه تحلیل آماری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در پژوهش های داخلی برنامه درسی، رویکرد کمی و در پژوهش های خارجی، رویکرد کیفی غالب است. همچنین، بررسی روند تحول رویکردهای پژوهش مربوط به حوزه برنامه درسی ایران در پنج سال مورد مطالعه (1388 تا 1393) و پژوهش های آمریکا (2009 تا 2014) نشان داد که روند پژوهش های برنامه درسی در ایران و آمریکا از کمی به کیفی و ترکیبی سیر کرده است و این روند در آمریکا وضوح بیشتری داشته است.
    کلیدواژگان: رویکرد، پژوهش، برنامه درسی، ایران، آمریکا
  • علیرضا صادقی، فاطمه هواس بیگی صفحه 121
    هدف مقاله حاضر، نقد نظریه رایج برنامه درسی پنهان از منظر رویکرد غیر قصد شده این نوع برنامه درسی است. آنچه امروزه در ادبیات برنامه درسی، پنهان خوانده می شود ناظر به یادگیری های ضمنی است که یادگیرنده بدون قصد قبلی سیاست گذاران و برنامه ریزان برنامه درسی، بدان دست پیدا می کند. درواقع آنچه در طیف کنترلی برنامه ریزان درسی قرار ندارد، برنامه درسی پنهان خوانده شده است. این مقاله بر آن است نقدی بر این رویکرد داشته، این نوع نگاره و نگاه را به چالش کشیده و در عوض نگاه متفاوت و بدیلی ارائه نماید. در نگاه جدید، استدلال می شود برنامه درسی پنهان اساسا نمی تواند قصد نشده نباشد، چون در این صورت با مفهوم برنامه و به تبع آن، برنامه درسی پنهان در تضاد خواهد بود. این نوشتار استدلال می کند که یادگیری های دیگری غیر از برنامه درسی قصد شده در کلاس وجود دارد و شاید پر کشش تر و پرانرژی تر از برنامه درسی رسمی باشد، اما نمی تواند عنوان آن «برنامه» و «پنهان» باشد. این نوع پدیده می تواند هر چیزی به غیراز برنامه درسی پنهان باشد. همان طوری که در اصل مقاله نیز بدان اشاره شده است، محقق آن را «یادگیری» می نامد، آن هم یادگیری ضمنی، اما آن را برنامه درسی نمی داند و نیز به آن برنامه درسی پنهان اطلاق نمی کند. پایان مقاله، تاکید خود را بر ارائه قرائتی متفاوت از قرائت رایج برنامه درسی پنهان اختصاص داده و مولفه های این نوع برنامه را که اتفاقا هم پنهان است و هم قصد شده در اختیار خواننده قرار می دهد.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، پنهان، قصد شده، قصد نشده
  • زهرا مهربان، حسن مظاهری صفحه 143
    در پژوهش حاضر، سه مدل برای تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در برنامه های درسی ارائه می گردد که با توجه به نتایج حاصل از مطالعه تطبیقی، تحلیل متن سند برنامه درسی ملی ایران و مصاحبه با متخصصان حوزه های برنامه درسی و فناوری اطلاعات و ارتباطات، استخراج شده اند. دو مدل اول مبتنی بر مطالعات تطبیقی به عمل آمده از چهار کشور انگلستان، آلمان، مالزی و ترکیه می باشند که الگویی مشابه با مدل دانه تسبیحی فوگارتی از آن ها استخراج شده است. در این دو مدل ، نقش فاوا به عنوان ابزاری صرف به منظور تقویت و تسهیل فرآیند آموزش دیده شده است که از آن تحت عنوان کارکرد اول فاوا یاد می گردد. تفاوت دو مدل مذکور در این است که در اولی، فاوا به عنوان موضوعی مستقل در برنامه درسی دیده نشده، در حالی که در دومی فاوا به عنوان موضوعی مستقل در برنامه درسی جای داده شده است. مدل سوم با تمرکز و تاکید بر برنامه درسی ملی، طراحی شده است و تلفیقی از سه مدل دانه تسبیحی، تنیده و آشیانه ای فوگارتی است که در آن فاوا علاوه بر کارکرد اول، کارکرد دومی را نیز عهده دار است و این کارکرد در جهت ایجاد و توسعه شایستگی های پایه در پنج عنصر ذکر شده در برنامه درسی ملی (تعقل، ایمان، اخلاق، علم، و عمل) در چهار عرصه ی (خدا، خود، خلق، و خلقت) می باشد. به دلیل این که مدل سوم مبتنی بر الگوی هدف گذاری برنامه درسی ملی می باشد، به خوبی می تواند به عنوان مدلی کامل و مطلوب در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران پیاده سازی شود.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)، برنامه درسی تلفیقی، تلفیق فاوا، سند برنامه درسی ملی، مدل های دانه تسبیحی، تنیده و آشیانه ای فوگارتی
|
  • L. Cheragh Molae, P. Kadivar, Gh. Sarami, Gh. Montazar, A.Ansari Page 7
    Instructional Design is the heart of any educational activity. This study aimed to provide a conceptual model of instructional design based on social networks (IDMSN). For this purpose, the research literature on constructivist instructional design models and the use of social networking in education were examined. Next, 9 designers and educational technology professionals were selected through snowball sampling. And the initial model was reviewed. The results showed that IDMSN was internally stabile, clear, consistent with the principles of constructivism, simple, useful, comprehensive and optimal. However, it did not have the capacity to be implemented in Iran higher education and the implementation is subject to changes in Iran's higher education (Such as readiness for change, familiarizing the teachers with the tools and methods of education based on web and etc.). In the end, the researchers provides recommendations for the implementation of the model in Iran.
    Keywords: Instructional design, constructivism, social networks, conceptual model
  • Y. Adib, M. R. Ezzati, E. Fathiazar, F. Mahmoodi Page 33
    Technology Education has been determined as a learning area in the general education in many countries. In the past, this area followed the technical paradigm. In late 20th century, this paradigm was affected by social, economic, and technological changes and led to new technology education. This research has been conducted to introduce a framework for work and technology curriculum. To this purpose, the relevant documents, literature, and resources of technology curriculum were examined at the universal level. The results of this study indicated that this curriculum focuses on technology literacy as a necessity for living in the 21st century and sets technological understanding, using and evaluation capacities as the major goals. In this framework content need to be consistent with universal concept of technology that includes to knowledge, process and context. In addition, teaching in technology is relevant with technologist and engineers methods. In this view, assessment is concordance with teaching methods.
    Keywords: technology education, technology literacy, work, technology, technical, vocational, curriculum
  • Mahdi Mohammadi Page 61
    In order to evaluate the application of primary school textbooks in different aspects such as poetry and fiction, 43 textbooks from primary school are examined through content analysis in this study. The findings showed that 231 fictions and 95 poetries are used in primary school textbooks. Grade 3, with 70 cases is placed in the first level, grade 5 with 65 cases in the second level, and grade 1, with 32 cases in the last level. Farsi books with 201 cases and Heavenly Gifts (Hediyehay Asemani) with 104 cases are placed in first and second places. Among 116 poets of primary school textbooks, 19% are women and 72% are men. Kobra Hashemi with 9 poem and Mostafa Rahmandoost, Mahmood Kiyanoush (contemporary poets) and Saadi (old poets) with 6 poems stand in next places. Students are familiar with only 30 writer’s names. The word story is repeated about 231 times, poetry is repeated about 65 times and poet 35 times is the most frequent words. Also, the illustration of Quran reading (44 times), book (30 times), and reading (28 times) are the most frequent illustrations.
    Keywords: children literature, poem, story, fiction, school textbooks, primary school
  • M. Adibmanesh, A.Nasr Page 95
    The aim of the present study is to identify the research approaches to curriculum in Iran and United States. In order to do so, two Iranian and American curriculum research journals were selected via criterion-based sampling. Among the printed papers, 100 internal and external papers regarding curriculum were selected and studied using criterion oriented sampling in terms of study method, instrument, the method of sampling and the statistical analysis. The results showed that a quantitative approach was dominant in internal research of curriculum, while external research were mostly dominant by qualitative approach. In addition, the study of the development of approaches to research in Iran during the five years (2009-2014) and the approaches to the researches in the United States during the same period showed that the process of Iranian and American curriculum researches has gradually moved from quantitative to qualitative and a combination of the two, while this process has been more outstanding in the United States.
    Keywords: approaches, research, curriculum, Iran, United States
  • A. R. Sadeghi, F. Havasbeigi Page 121
    The Aim of this article is to review the current theory of hidden curriculum in terms of unintended curriculum approach. Hidden curriculum refers to learning achieved unintentionally and without the intention of policy makers and curriculum developers. In fact, what is not under the control of curriculum development is called hidden curriculum. This article seeks to review this approach and to challenge this type of vision and provide an alternative viewpoint. From the new viewpoint, it is discussed that that hidden curriculum essentially cannot be unintended, because in this case it would be in contradiction with the concept of the program and consequently the hidden curriculum. The article argues that there is another learning than the intended curriculum in class, and perhaps more energetic than the official curriculum, but might not be called as "program" and "hidden". This phenomenon could be anything except the hidden curriculum. In this paper it is referred to as "learning" (implicit learning), but not hidden curriculum. Finally, a different view and analysis is presented regarding hidden curriculum and components of this type of program, which incidentally is hidden and is intended.
    Keywords: hidden curriculum, unintended curriculum, intended curriculum, implicit learning
  • Z. Mehraban, H. Mazaheri Page 143
    In this paper, three models for ICT integration into the school curriculums have been introduced. All information for designing these models were gathered through comparative studies, content analysis of NCDI (the national curriculum document of the Islamic republic of Iran), and doing interviews with experts in the curriculum and ICT areas. In two first models (which were analogue Fogarty's threaded model), ICT is considered only as a tool to improve and strengthen the teaching - learning process. The third model was designed according to the mentioned sources, especially NCDI, and was combination of Fogarty's threaded, webbed and nested models. In the latter model, besides the main role of ICT (a tool as promoter and facilitator for education process), it is considered to create and develop the core competencies that are defined with regards to five elements (intellect, faith, morality, practice, and Science) in four realms (relationship with: God, our own, people and creatures) that are mentioned in NCDI. We believe the third one is a more perfect and competent model for educational system of Iran.
    Keywords: Information, communication technology (ICT), Integrated Curriculum, National curriculum document (NCDI), Fogarty's threaded, webbed and, nested models