مجله کاشان شناسی
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1384)

سیدابوالرضا راوندی کاشانی از دانشمندان پارسی زبان قرن ششم هجری است که به زبان عربی شعر سروده است. از تالیفات گرانسنگ وی فقه، تفسیر و ادبی، تنها گنجینه دیوان شعر او باقیمانده است. در این مقاله که از بررسی دیوان وی و منابع ادبی مربوط فراهم آمده است، معلوم گشته که ابوالرضا راوندی وارث دوره جمود شعر عربی و پیرو سبک شعر سنتی عرب است، وی با پیروی از شیوه تصویرگری پیشینیان، تضمین و اقتباس، هنر ادبی خویش را به نمایش گذارده و در اشعار خود، خصلت مردم باوری، نوع دوستی و گرایش شیعی خود را آشکار ساخته و با زبان شعر به تبلیغ مبانی تشیع پرداخته سات و در قصیده ای که تنها تهاجم سپاه ملکشاه سلجوقی به منطقه کاشان و وحشی گری های آنان و پایمردی دو تن از بزرگان این شعر را وصف کرده، سندی معتبر از تاریخ قدیم کاشان به جا نهاده است.

شیخ عبدالعلی موبد بیدگلی از چهره های اثر گذار فرهنگی سیاسی یکصد ساله اخیر ایران است، شهرت این شاعر و ادیب دانشمند در تاریخ مشروطیت ایران بیشتر به علت مبارزات و مجاهدتهای او در روسیه در دوره استبداد صغیر است. وی توانست با تبلیغات خود علیه محمدعلی شاه و انتشار سخنرانی هایش در مطبوعات روسی و انگلیسی توجه اندیشمندان و سیاستمداران را به اختناق حاکم در ایران در آن دوره سیاه جلب نماید. این نوشته مروری است بر زندگی علمی، سیاسی و ادبی او.

روش شناسی تفاسیر یکی از شاخصه های مباحث علوم قرآنی است که در بین پژوهشهای محققان اسلامی و مستشرقان جایگاه ویژه ای دارد. مرحوم آیت الله ملاحبیب الله شریف کاشانی در میان عالمان قرن سیزدهم، از دانشمندان پر تالیف بوده که در حوزه تفسیر قرآن نیز آثاری از خود به یادگار گذاشته است. این مقاله با تکیه بر مجموعه تفسیر چاپ شده از وی روش او را در حوزه تفسیر قرآن مورد بررسی قرار داده است. دفاع از عقاید کلامی شیعه. استفاده از روایات اهل بیت در کنار مبانی متکلمان بزرگ امامیه اساس مواجهه او در تفسیر قرآن است...

کاشان و آبادی های پیرامونش، از دیرباز در لابه لای تاریخ پر فراز و نشیب خود، خاستگاه حادثه ها و حادثه آفرینی های بسیار در زمینه های گوناگون سیاسی، علمی، فرهنگی و دینی بوده اند و این مقاله، در بردارنده زندگی مردی چند بعدی ازدیار فین کاشان است که ورق زدن برگهای کتاب زندگی اش بازخوانی بخشهایی از تاریخ ایران عصل سلجوقی و نیز نگاهی به کارنامه تاریخ نگاری و نقل و نشر حدیث به شمار می رود.

از حدود پنج هزار سال پیش در بخش های مرکزی فلات ایران، روند گرم و خشک کردن آب و هوا، کاهش منابع آب و گسترش بیابان ها آغاز شد. طی این دوره ساکنان توانستند به طریق تجربی آموزه های بهداشتی مفیدی را در سبک های معماری مساکن خود بکار گیرند. در این تحقیق به کمک منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی برخی از مهم ترین شاخص های بهداشتی مؤثر در تامین آسایش جسمی و آرامش روانی ساکنان در فضاهای بیرونی و درونی مساکن کهن و نو بررسی و مقایسه شد. اینی مساکن شامل دو گروه مساکن بومی و مساکن جدید در مناطق مرکزی ایران بطور عموم و جنوب شرق کاشان به طور خاص بودند. .

در این مقاله سعی شده است تکوین، روند سازمان یابی و نقش فرهنگی و تمدنی شهر کاشان در دوره های مختلف تاریخی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. این دوره ها شامل دوره ایجاد و پیدایش شهر، دوره اسلامی، دوره قاجاریه، دوره پهلوی و دوره انقلاب اسلامی است. طبق اسناد تاریخی پیدایش شهر کاشان از اسکان جمعیت در تپه های سیلک واقع در جنوب غربی این شهر به علت نزدیکی به چشمه فین شورع می شود، به طوری که این محل قدیمی ترین سکونتگاه های انسانی در داخل فلات ایران به حساب می آید...

در این مقاله وضعیت مشارکت اجتماعی مردم شهر کاشان تحلیل شده است. هدف این بررسی بیان خاستگاه نظری این مفهوم به منزله یکی از مفاهیم کلیدی در ادبیات علوم اجتماعی از جهات نظری و نیز چگونگی سنجش عملی آن و بررسی تجربی آن در حوزه مورد مطالعه است. علاوه بر آن، شناسایی و تبیین میزان مشارکت اجتماعی و نیز شناسایی ابعاد و الگوهای مشارکت در جامعه مورد مطالعه از اهداف اصلی این مطالعه می باشد. با بیان مؤلفه های مربوط به مشارکت اجتماعی و تعیین سطوح و اجزای مربوط به آن تعریف و آزمون تجربی آن امکان پذیر و جمع آوری داده های لازم از حوزه مورد مطالعه وضعیت مشارکت اجتماعی مطالعه و بررسی شده است...

مطالعه تاریخ و فرهنگ ملت باعث پندگیری از نقاط ضعف و عبرت گیری از نقاط قوت هر قوم و ملتی است. شناخت تاریخ آموزش و پرورش ایران به طور عام و آموزش و پرورش کاشان (قاسان و قاشان) و شکل گیری مدارس آن، به طور خاص به منظور جلوگیری از تکرار اشتباهات و تجربه گیری برای اداره بهتر مدارس در عصر دهکده جهانی مک لوهان است. هدف از این مطالعه بررسی روند شکل گیری مدارس در کاشان قبل از اسلام تا کنون و نیز تاثیر حوادث طبیعی و حکوکت ها بر تاسیس و حذف آنها بوده است...

یکی از لوازم کاشان شناسی و تحقیق و بررسی درباره آن، آشنایی با مناطقی است که نامی مشابه کاشان دارند، زیرا شخصیتهای این مناطق گاهی به یکدیگر نسبت داده می شوند. نوشتار حاضر به بررسی مناطقی می پردازد که در برخی منابع قدیم و کتب جدید با عنوان کاشان از انها یاد شده است. نگارنده تنها کاشان موجود در ماوراءالنهر را جایی همنام کاشان دانسته و بقیه موارد را ناشی از تصحیف یا اشتباه با مناطقی چون فاشان می داند.

آوازه ضیاءالعرفای رازی کاشانی از دانشمندان دوره صفویه باعث شد تا ملاصدرا برای بهره گیری علمی به کاشان مهاجرت کند. توطن ملاصدرا در کاشان و پیوند سببی او با ضیاءالعرفاء و نیز فیض کاشانی با صدرالمتالهین، مطالبی است که در این مقاله به آن پرداخته شده و از رهگذر آن بر موقعیت علمی و فرهنگی این دیار مورد تاکید قرار گرفته است.