فصلنامه مدیریت پروژه
پیاپی 5 (بهار 1386)

طی سالهای اخیر، بازار کارهای اجرایی به سمت قراردادهایی سوق پیدا کرده که در آنها مبلغ نهایی و زمان تکمیل کار تضمین شده است. جهت نیل به چنین اهدافی، قراردادهای "EPC" روشی مناسب و مطمئن برای انجام پروژه های بزرگ صنعتی هستند. در این راستا مساله مهم دیگر، پایه و اساس روش های برنامه ریزی است. در گذشته نه چندان دور برنامه ریزی ها به روش دامنه معین (Deterministic) انجام می گرفت ولی به علت افزایش زمان و هزینه انجام پروژه ها، روش دامنه احتمالی (Stochastic) جایگزین روش قبلی شده است. دانش مدیریت ریسک نیز بعنوان زیرمجموعه ای از دانش مدیریت پروژه، همگام با چنین تحولاتی به مرور منشاء اثر گردیده است. در این مقاله ضمن بررسی اجمالی قراردادهای "EPC" و مراحل مختلف مدیریت ریسک، با توجه به استاندارد "PMBOK" یک مدل پیشنهادی کلی برای این نوع قراردادها ارائه شده که در آن، لزوم برنامه ریزی و مدیریت ریسک در مراحل قبل از برنده شدن در مناقصه و بعد از برنده شدن و عقد قرارداد مورد بررسی و توجه قرار گرفته است. همچنین در دو مرحله آغازین مدیریت ریسک (برنامه ریزی ریسک و شناسایی ریسک) روش هایی پیشنهاد شده که می تواند سرآغازی جهت استانداردسازی اسناد و مدارک برای مراحل مختلف مدیریت ریسک در پروژه های "EPC" محسوب شود.

فرآیند تامین مالی پروژه ای (Project Finance) در بازارهای جهانی دربرگیرنده مجموعه فعالیتهای گسترده و پیچیده کارشناسی در حیطه های فنی-اقتصادی مالی-حقوقی در رابطه با پروژه ای خاص است. موفقیت در تامین مالی به این روش و بهره وری از سرمایه گذاری مربوطه به مدیریت بهینه قراردادها و توافق نامه های خاص این فرآیند در مسیر چرخه عمر سرمایه گذاری در پروژه (Project Investment Life Cycle) وابسته است.
دراین مقاله در راستای رفع ابهامات موجود- ماهیت حقوقی این گزینه قراردادها و توافق نامه ها شناسائی و حیطه عملکرد اجرائی آنها از دو دیدگاه "شرکت پروژه (Project Company)" و "چرخه نقدینگی پروژه (Project Cash Flow Cycle)" مورد نقد و بررسی قرارمی گیرد.

مقاله حاضر دربرگیرنده بخشی از پژوهش کارشناسی ارشد با موضوع بررسی و پیشنهاد سیستم اجرای بهینه برای پروژه های راهسازی در ایران است. این مقاله با معرفی سیستم های اجرای پروژه و تبیین ضرورت انتخاب سیستم اجرای بهینه و مروری بر روش های علمی مطرح شده در بیست سال اخیر به بخش مهمی از متون علمی در این زمینه اشاره می کند. مهم ترین ویژگی این مقاله معرفی 34 شاخص جهت انتخاب سیستم بهینه و ارائه الگویی جهت انجام این انتخاب است

ریسک واژه ای است که اغلب نادرست برداشت می شود و بیشترمدیران پروژه سعی بر حذف آن دارند درحالی که ریسک پذیری بالاتر به شرکت هایی که قابلیت تحمل آن ریسک ها را دارند فرصت های بیشتری برای پیشرفت در اختیارمی گذارد. در این مقاله انواع واکنش ها و رویکردهای افراد و سازمان ها در هنگام مواجهه با ریسک بررسی شده و به بحث در مورد عوامل موثر بر درجه ریسک پذیری افراد، مدیران و سازمان ها می پردازد. در پایان نیز نحوه تشخیص و پیش بینی رفتار افراد و سازمان ها در هنگام مواجهه با ریسک و امکان مدل سازی آن مورد بحث قرار می گیرد.

در سالهای اخیر با رشد دانش اقتصاد، شمار سازمان های پروژه محور، به گونه قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. به طور همزمان، توسعه ابزارهای مدیریت پروژه مبتنی بر کامپیوتر به منظور کمک به طرح ریزی و کنترل پروژه ها، اهمیت شایان توجهی پیدا کرده است. اما با این وجود، هنوز هم پروژه ها از بودجه پیش بینی شده تجاوز می کنند، از برنامه زمان بندی عقب می افتند و نمی توانند به اهداف پیش بینی شده دست یابند.
این مقاله به بررسی این وضعیت به ظاهر درست و در باطن نادرست، پرداخته و پیشنهاد جدیدی را به منظور بهبود عملکرد پروژه ها ارائه می دهد. همچنین به طور خاص به بحث پیرامون مشکلاتی که از طبیعت سنتی پارادایم ها که بر نگرش های سنتی موجود متکی هستند- نشات می گیرد، می پردازد. افزون بر آن به برخی مسائل متداول که سبب شکست خوردن پروژه ها می گردند، توجه ویژه ای مبذول می دارد.
نگرش سیستمی یا سیستم نگرش جهانی به عنوان گزینه جدیدی در برابر الگوهای قدیمی مطرح شده است. این مقاله مفهوم نگرش سیستمی در عرصه آموزش مدیریت پروژه را بررسی می کند.