فهرست مطالب

تاریخ اسلام در آینه پژوهش - سال هفتم شماره 2 (پیاپی 26، تابستان 1389)

نشریه تاریخ اسلام در آینه پژوهش
سال هفتم شماره 2 (پیاپی 26، تابستان 1389)

  • 180 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/09/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدعلی توحیدی، نعمت الله صفری فروشانی صفحه 5
    با توجه به اهداف و انگیز ه های شکل گیری پدیده «استشراق» و بیگانگی شرق شناسان با فرهنگ اسلامی و منابع تاریخ اسلام، نقد و بررسی آثار شرق شناسی و پالودن آنها از اشتباهات غرض ورزانه و ناآگانه، لازم و ضروری است. کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری اثر شرق شناس سویسی جناب آدام متز، به رغم اهمیت و جایگاه رفیع خود در تاریخ نگاری اسلامی، کمتر مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است. بررسی محتوایی، ساختاری و سندی کتاب مذکور می تواند راه گشای بسیاری از ناگشوده ها در آن باشد. کتاب آدام متز در سه حوزه محتوا، ساختار و اسناد و منابع، نیازمند نقد و بررسی جدی است؛ هرچند این کتاب از نارسایی های ساختاری و کاستی های اسنادی رنج می برد اما اساسی ترین نقد، اشکالات محتوای آن می باشد که مطالب و ادعاهای ناصواب در خصوص برخی از مسایل اسلامی و مذهب تشیع را در بر دارد. که در این نوشتار بدان پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: آدام متز، تمدن اسلامی، قرن چهارم، محتوا، ساختار، اسناد و نقد
  • حسن حسین زاده شانه چی صفحه 37
    سفرنامه های اروپاییان که از قرن یازدهم میلادی به بعد نوشته شده اطلاعات فراوانی درباره سرزمین های شرقی و اسلامی به اروپا منتقل کرده اند. در این میان، سفرنامه های مربوط به نواحی شیعه نشین و به خصوص ایران عهد صفوی و دوره بعدی، منبع اطلاعاتی مهمی برای شرق شناسان در خصوص شناخت تشیع و شیعیان هستند، چرا که نویسندگان آنها مطالب قابل توجهی در زمینه های اصول اعتقادی، آداب و رسوم، مراسم مذهبی و عبادی و نیز تاریخ شیعیان نقل کرده اند. البته با توجه به نقاط قوت و ضعفی که در آنها وجود دارد، اطلاعات آنها قابل نقد و بررسی است، چنانکه برخی از آنها کاملا مردود و برخی دیگر، صحیح و قابل قبول اند. از نقاط قوت سفرنامه ها، مبتنی بودن بر مشاهدات عینی و گزارشگری محض، و از نقاط ضعف آنها تعمیم دادن قضایا و استناد به برخی منابع غیر معتبر و شفاهی و کم بودن اطلاعات عمومی و تاریخی نویسندگان آنها است. در این مقاله، این سفرنامه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: شرق شناسی، تشیع، سفرنامه ها، محاسن و معایب
  • سید حسین حسینی صفحه 59
    این مقاله، از سیره نبوی و راهکارهای تحلیلی آن سخن به میان آورده و به جای تاکید و تمرکز بر تاریخ و آموزه های آن، به «تحلیلی تاریخی» روی آورده است تا از پیامد آن بتوان به ژرفای پرگستره سیره نبوی دست یازید و بدین سان با نظر به خاستگاه تاریخ تحلیلی که در آن از ضرورت بحث و بررسی در سیره نبوی، از یک سو، و تحلیل تاریخی آن از سوی دیگر، سخن به میان می رود، بتوان در حد مقدور بر دشواری های تحلیل تاریخی غلبه کرد. این دشواری ها عبارت اند از: داوری های مشکل تاریخی، کمبود متون تحلیلی و مشخصا تحلیل امور وحیانی که از ضرورت پی جویی و نشان گرفتن از شالوده ها و بنیان هایی پرده بر می دارد که می توان از آنها در تحلیل راستین سیره نبوی سود جست. نمایاندن چنین شالوده هایی، بخش پایانی نوشته را در برگرفته و به مواردی چون هم زمانی نقل و نقد، نقل و تحلیل، حکمت یابی معقول، ارتباط و پیوستگی رویدادها و منبع دهی به قرآن اشاره شده است. مقاله با معرفی کوتاهی از روش تحلیل جامع نگر و ارائه نتیجه گیری کلی، برخود مهر ختام زده است.
    کلیدواژگان: تاریخ اسلام، سیره نبوی، پیامبر اسلام (ص)، تحلیل تاریخی، نقد تاریخی و روش تحقیق تاریخی
  • محسن رنجبر صفحه 79
    پژوهش حاضر به بررسی فرجام سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا و محل دفن آنها، در دو بخش پرداخته است: بخش نخست، به فرجام سر امام و دیدگاه های مربوط به محل دفن آن می پردازد و پس از بررسی و بازکاوی اقوال متعدد در این باره، قول الحاق سر به بدن مطهر، را بر اقوال دیگر ترجیح می دهد. در بخش دوم به نقد و بررسی گزارش های مربوط به فرجام سرهای دیگر شهدا پرداخته شده است. بررسی ها، این باور را تقویت می کند که فرجام و محل دفن سرهای دیگر شهدا نامعلوم است.
    کلیدواژگان: عاشورا، سر امام حسین(ع)، سر یاران امام حسین(ع)، کربلا و نجف
  • مریم شاکری، سیداحمدرضا خضری صفحه 99
    یکی از ویژگی های دوره آل بویه برپایی مجالس و نشست های علمی و فرهنگی در آن دوره است. بغداد مرکز خلافت اسلامی که مرکز تبادل آراء و تعاملات فرهنگی و فرقه ای بود، در این دوره، فرصت ظهور و بروز اندیشه های مختلف را فراهم آورد. هر روز مجالس و انجمن های مختلف علمی در بغداد تشکیل می شد و صاحبان اندیشه های گوناگون با استفاده از فرصت های برابر و حمایت از جانب حکومت، افکار و اندیشه های علمی و مذهبی خود را بیان کرده و به شبهه ها و ایراد های مخالفان خود پاسخ می دادند.
    این مقاله در پی آنست که پس از معرفی اجمالی برخی از مجالس و محافل علمی دروه مورد بحث، اهداف، چگونگی تشکیل، موضوعات مورد بحث و شرکت کنندگان در آن مجالس را واکاوی نماید، و نقش دولت آل بویه را در تولید و ترویج علم ارائه کند.
    کلیدواژگان: آل بویه، انجمن های علمی، آموزش های علمی، دانشمندان، مجالس و مناظره
  • محسن مومنی، عباس زارعی مهرورز صفحه 125
    قبیله بنی اسد جزء اعراب شمالی است که در ماجرای شکست بنی کنده با کشتن حجر، پسر حارث بنیان گذار بنی کنده تا حدودی در تاریخ این دوره از آنها یاد می شود. بعد از بعثت پیامبر اسلام(ع)، قبیله بنی اسد تا سال نهم هجرت (سال وفدها) از پذیرش اسلام امتناع کردند و بعد از رحلت پیامبر (ع)، با طلیحه یکی از مدعیان پیامبری، همراه شدند که با اقدامات خالد شکست خوردند. با شروع فتوح، نیروهای بنی اسد در آن شرکت داشتند و در زمان خلافت امام علی (ع) از طرف داران و حامیان امام بودند. بعد از شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا، قبیله بنی اسد شهدای کربلا را دفن کردند و به سبب این اقدام، نام نیکی در بین شیعیان کسب نمودند. بنی اسد بعد از فتوح، در بین النهرین سکنی گزیدند و در اوایل قرن پنجم هجری موفق به تشکیل امارت بنی مزید در ناحیه حله عراق شدند. در این پژوهش، مجموع تحولات بنی اسد، مورد بررسی قرار گرفته است که طبعا به روشنگری زوایایی از تاریخ آن دوره کمک می کند.
    کلیدواژگان: قبیله بنی اسد، عربستان، اسلام و کربلا
  • محمد جواد واعظی، محمدرضا جباری صفحه 143
    تحول عظیمی که پس از ظهور اسلام در مسائل اجتماعی، از جمله مسئله زن و خانواده ایجاد شد، از پردامنه ترین مباحث اسلامی است. با توجه به اینکه این موضوع همواره معرکه آرا و محور نظریه هایی بوده و پرسش های بسیاری را به خود معطوف کرده است، مطالعه تاریخی آن به بسیاری از روشنگری ها در این باره کمک خواهد کرد. در این نوشتار در صدد بیان تغییراتی هستیم که اسلام در موضوع زن پدید آورده است. این مقاله با روش تاریخی به وضعیت و جایگاه زن در خانواده، اجتماع و سیاست در عصر نبوی پرداخته و تحول بزرگی را که با ظهور اسلام در زمینه جایگاه فرهنگی و اجتماعی زن رخ داد، نشان داده است.
    کلیدواژگان: زن، خانواده، اجتماع، سیاست و عصر نبوی
|
  • Nimatullah Safari Forushani, Muhammad Ali Tawhidi Page 5
    In view of the goals and motivations for formation of a phenomenon called 'Orientalization', and unfamiliarity of orientalists with Islamic culture and the sources of Islamic history, it is necessary to review and purify the orientalist's works, removing their biased or unintentional errors. The book entitled "Islamic Civilization in 4th Century AH" written by Swiss orientalist, Adam Mez, has not been sufficiently reviewed, despite its importance and high status in Islamic historiography. Investigating the content, structure and the documents of the book can be informative in regard with much of what is unknown about that book. This can be helpful for identifying and scientific proof of the book while revealing its deficiencies and shortcomings. Adam Mez's book needs serious review in three areas of content, structure and documents as well as the sources used. It is true that the book suffers from structural deficiencies and documental shortcomings, but the most basic criticism is about the drawbacks in its content that contains false materials and claims about some Islamic issues as well as Shiism.
  • Hassan Husseinzade Shanechi Page 37
    European travel accounts written from 11th century AD onward have transmitted to Europe a lot of information about Oriental and Islamic lands. Among them, the accounts related to Shii areas, especially Iran under Safavids and afterwards, are an important source for orientalists as to the identification of Shiis and Shiism, because the writers have transmitted significant information on doctrinal principles, conventions, religious rites, and the Shii's history. However, in view of these account's strengths and weaknesses, their information are criticizable and subject to review; some of them are outright rejected and some others are correct and acceptable. Among the strengths of travel accounts is that they are based on objective observations and pure reporting, and among their weaknesses is their extension of propositions and citing some invalid and oral sources as well as their scanty general and historical information.
  • Sayyid Hussein Husseini Page 59
    The present article deals with the Prophet's way of life and the methods for historical analysis so that we may achieve a deep understanding of the Prophet's way of life. It aims at overcoming the difficulties of historical analysis – as far as possible – through a look at the history of the analysis wherein the necessity of discussing the Prophet's way of life is stated on the one hand, and of discussing its historical analysis on the other hand. These difficulties are as follows: difficult historical judgments, scantiness of analytical texts, and especially analysis of Revealed texts that uncovers the necessity of seeking bases that can be used in true analysis of the Prophet's way of life. Clarifying such bases forms the final section of the paper; it also deals with subjects such as coincidence of transmission and reviewing, transmission and analysis, finding reasonable philosophy, coherence and relationship of events and referencing to the Quran.
  • Mohsen Ranjbar Page 79
    The present study is investigating the destiny of Imam Hussein's head and the views on its burial place. After investigating and scrutinizing various views in this regard, the one stating that the head has been adjoined to the body is accepted. The writer believes that the ending and the burial place of the heads of other martyrs are unknown.
  • Maryam Shakeri, Sayyid Ahmad Reza Khezri Page 99
    One of the features of Buwayhid period was the plentitude of circles and holding scientific and cultural meetings. Baqdad, the capital of Islamic caliphate and a center for cultural and sectarian discussions and interactions, gained an opportunity for emergence of various thoughts. Different scientific societies and meetings were always held in Baqdad, in which individuals with various thoughts, enjoying an equal opportunity and support from the government, would state their scientific and religious ideas, answering the opponent's questions and objections.The present article is seeking to briefly introduce some of the scientific circles and meetings in the abovementioned period to investigate their goals, the way of formation and the subjects discussed in those meetings as well as the participants therein.
  • Muhsen Mumeni, Abbas Zarei Mehrvarz Page 125
    Bani Asad tribesmen are among Northern Arabs; they are mentioned in the story of defeating Bani Kinda for their killing Hujr, the son of Harith, the founder of Bani Kinda. After Muhammad's rise to prophethood, the Bani Asad tribe refused to accept Islam up to the 9th year AH (year of Wafads). After the Prophet's death, they joined Tulayha, one of the claimants to prophethood, but were defeated by Khalid. When the [Islamic] conquests started, they took part in them; and they were among the adherents of Imam Ali during his caliphate. After the martyrdom of Imam Hussein and his companions in Karbala, Bani Asad tribesmen buried the martyr's bodies and gained a good name among Shiis for doing so. After the conquests, Bani Asad resided in Bayn al-Nahrayn, and in early 5th century, they succeeded in establishing an emirate in Iraqi region of Hilla.
  • Muhammad Reza Jabbari, Muhammad Javad Waizi Page 143
    The great evolutions occurred in social issues after the advent of Islam, including the issues related to women and family, are among extensive Islamic discussions. In view of the fact that this subject has always been the target of various views and opinions, attracting many questions, its historical study would be helpful for many clarifications in this regard. In the present paper, we are trying to state changes brought about by Islam in relation to women. This paper uses a historical method to deal with women's condition and status in family, society and politics under the Prophet. In view of the cultural importance of women's status in the Prophet's age, it will be separately discussed in another paper.