نشریه پژوهش ادبیات معاصر جهان
پیاپی 27 (تابستان 1384)

یک ویژگی مهم که مکررا در بررسی و تجزیه و تحلیل شرق مشاهده می شود عقیده بدوی بودن شرق وناتوانی آن در اداره و مدیریت خویش است. چنین گفتمان مکرری در فرایند گفتمانی نویسندگان و دانشمندان شرق شناس وجود دارد و به نظر می رسد برخلاف عقیده برخی از نقادان رابرت سوتی نیز از این قاعده مستثنی نیست. علیرغم اینکه رابطه شرق وغرب به اشکال مختلف در متون غربی ظاهر می شود‘ به ندرت غرب موقعیت برتر خیالی خود را در این متون واگذار میکند. این موقعیت برتر ولی انعطاف پذیراین ادعا را تقویت می کند که شرق شناسی یک گفتمان ایدئولوژیک است با مرزهای به شدت محدود شده. علیرغم اینکه ساخته های «غیر» از جهات مهم تنوع خارق العاده ای ندارند‘ هدف این مقاله این نیست که غرب واحدی را ارائه دهد که «غیر» را می سازد. اساسا این ایده که یک شرق واحد و یک غرب واحد وجود خارجی دارند و بشر را به دو اقیانوس مجزا و منفک از هم تقسیم میکند یک توهم ایدئولوژیکی است.

فراداستان یکی از تکنیک هایی است که نویسندگان به کمک آن توانستند رمان هایی خلق کنند که علاوه بر در بر داشتن دغدغه های همیشگی هنر‘ پاسخگوی نیازهای انسان معاصر نیز باشند. فرادستان ‘ به جای آن که آینه ای در برابر طبیعت انسانی و یا حتی واقعیت قرار دهد‘ آینه ای در برابر خود رمان قرار می دهد تا خوانندگان بدانند که مفاهیمی همچون تاریخ و واقعیت‘ ساخته دست انسان ها هستند و دستیابی به حقیقت مطلق امکان پذیر نیست. کرت و ونه گات یکی از رمان نویسان برجسته دوران ماست که در آثارش همواره به نقد فرهنگ جامعه آمریکا و فجایعی همچون جنگ پرداخته است. محبوبیت و ونه گات در بین نسل پس از جنگ به قدری زیاد بود که بسیاری او را سخنگوی این نسل لقب دادند. و ونه گات با استفاده از فراداستان در رمان های اصلیش ‘ نسبی بودن مفاهیمی مانند واقعیت و تاریخ را به خوانندگان نشان می دهد‘ تا آن ها نیز دیدگاهی عمیق تر و گسترده تر نسبت به این مفاهیم داشته باشند.

مقاله حاضر خوانشی موازی و تطبیقی بین رمان صد سال تنهایی نوشته گابریل گارسیا مارکز و اثری نظری گاستون باشلار با عنوان شاعرانگی فضا است. قدم نخست بررسی تشابه بین اصطلاح «فضای شاعرانه» مارکز و «فضای محرم» باشلار می باشد. زمینه فلسفی این تحقیق‘ یعنی پدیدار شناسی‘ شیوه نگاهی که باشلار برای فضاهای انسانی انتخاب کرده است را روشن می سازد. فضاهای مورد بررسی به جای اینکه شیء باشند پدیده هایی هستند که هویت خود را با تلاقی با آگاهی انسانی کسب می کنند. در بدنه اصلی این مقاله‘ سه فضای اصلی (به عنوان نمونه هایی از فضای محرم)‘ شهر‘ خانه‘ و اشیاء مورد بررسی قرار می گیرند تا عمق شاعرانه زبان رمان روشن گردد. علاوه بر این‘ این نکته که چگونه این فضاها «جغرافیایی انسانی» پدید می آورند که در آن شخصیت ها با فضایی که در آن زندگی می کنند در تعامل و ارتباط عاطفی هستند مورد بحث قرار می گیرد.

کارشناس ارشد زبان و ادبیات انگلیسی دانشکده زبان های خارجی دانشگاه تهران منظور از کانون سازی کانون دیدی است که در وایت شکل گرفته است واز آن منظر که ممکن است زمانی‘ مکانی‘روانشناختی یا ایدولوژیکی باشد افراد و وقایع داستانی مورد مشاهده و ارزیابی قرار می گیرند. اما چه نیازی به افزودن اصطلاح فنی دیگری است وقتی زاویه دید همان مسائل را عنوان می کند؟ باید گفت که در مطالعات مربوط به زاویه دید بیشتر راوی مرکز توجه است و دیدگاه او اساس کار ما را تشکیل می دهد. این درحالی است که در مطالعات کانون سازی هر کدام از شخصیت ها را همپای راوی مدرک و بیننده ای خاص از داستان به حساب می آوریم و بر این باوریم که ادراک و ارزیابی های او دریچه ای تقریبا هم ارزش دریچه راوی به دنیای داستانی و قضایای آن می گشاید. پس صرف لحاظ کردن مطالعات کانون سازی درکنار مطالعات روایت گری چند صدایی بودن روایت را نیز توجیه می کند. علاوه بر آن در لحظاتی که قطعا نمی توانیم ادراکی را به راوی منتسب بدانیم اما لفظ لفظ آشنای راوی است‘ کانون سازی ما را یاری می کند تا عاملی را که به روایت سمت و سوی خاص داده است بشناسیم.

در بررسی اشعار تغزلی به عنوان یک نوع ادبی که شعرای رنسانس ایتالیا مبدع آن بودند و تا قرن هفده ادامه یافت‘ متوجه این نکته می شویم که پترارک نه تنها عناصر این سنت شعری را بنیاد نهاد بلکه به نظر می رسد که او خود به نوعی جزء اساسی و جداناپذیر آن نیز شده است. از جمله عناصر مهم این سبک شعری می توان به مواردی مانند تصاویر کمال گرایانه از معشوق‘ تم تصعید و تعالی و لحن غمبار عاشق اشاره نمود. در بررسی اشعار تغزلی جان دان به تغییر این عناصر بر می خوریم که با فضای شعری پترارک متفاوت است. دان‘ به عنوان یک شاعر متافیزیک‘ در راستای مضامین شعری خود از عناصر سبک پترارکی در غزلیاتش استفاده می کند. به این ترتیب گاهی این عناصر استهزاء می شوند تا پاکی عشق را زیر سؤال ببرد و گاه با لحنی جدی تا طبیعت پارادوکسی عشق را منعکس می کند. هدف این مقاله ابتدا بررسی عناصر پترارکی در نوع ادبی شعر تغزلی است و سپس به تحلیل این عناصر و جایگاه آن در غزلیات دان خواهد پرداخت.

دکترای زبان انگلیسی دانشکده زبان های خارجی دانشگاه تهران هدف پژوهش حاضر بررسی راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری لغت توسط دانشجویان ایرانی می باشد. بدین منظور یک پرسشنامه لغت بر اساس پرسشنامه آکسفورد (1990) ‘وندن(1987)‘ و جانسون و گو(1996) تهیه شده وبه 231 دانشجوی رشته زبان انگلیسی و غیر انگلیسی داده شد. بررسی نتایج نشان داد که دانشجویان ایرانی درفرایند یادگیری لغت از راهبردهای شناختی و فراشناختی استفاده می کنند. نتایج همچنین نشان دهنده تاثیر رشته دانشگاهی دانشجویان بر انتخاب راهبردهای یادگیری می باشد. بر اساس یافته های پژوهش که حاکی از تاثیر مثبت استفاده از راهبردهای شناختی و فراشناختی در پیشرفت زبان آموزی می باشد‘ پیشنهاد می شود دانشجویان با راهبردهای یادگیری لغت بیشتر آشنا شده و به استفاده از آن ها تشویق شوند.

تحقیق حاضر به بررسی نقش عدم تجانس سنی زبان آموزان انگلیسی در استفاده از راهکارهای ارتباطی می پردازد. هدف دیگر این پژوهش بررسی تاثیر عامل عدم تجانس سنی زبان آموزان بر پیشرفت واژگان می باشد. بدین منظور 60 زبان آموز پسر سطح مقدماتی در یکی از آموزشگاه های زبان ایران به دو کلاس با وضعیت های سنی متفاوت تقسیم شدند. دانش آموزان یک کلاس از لحاظ سنی همگن بوده و 15و 16 ساله بودند درحالی که دامنه سنی درکلاس دیگر 35-15 بود. مواد آموزشی‘ مراحل آموزش و مدرس هر دو کلاس یکنواخت بوده و هر دو گروه‘ به مدت دو ماه ونیم مورد آموزش قرار گرفتند. نتایج حاصله حاکی از تاثیر معنادار عامل بافت سنی زبان آموزان بر نوع وبسامد استفاده از راهکارهای ارتباطی می باشد. اگر چه تاثیر عامل فوق بر پیشرفت کلی واژگان زبان آموزان قابل ملاحظه نبود.

توجه بر ساختار زبان در کنار رویکردهای معنا مدار آموزش زبان در دهه اخیر مورد توجه مطالعات زبان بوده است. «فرصت فکر کردن در مورد محتوا و ساختار» زبان و هدایت زبان آموز در «استفاده صحیح ساختار» به عنوان راه های عملی برای حل مشکلات ساختاری گفتار فراگیران زبان پیشنهاد شده اند. مطالعه حاضر که 37 دانشجوی زبان انگلیسی در آن شرکت کردند به نقش راه حل اول پرداخته است. شرکت کنندگان 3 قسمت از یک کارتون را تماشا کردند. بعد از قسمت اول 10 دقیقه فرصت داشتند قبل از روایت داستان بطور شفاهی‘ در مورد آن فکر کنند. بعد از تماشای قسمت دوم‘ بلافاصله متنی در مورد آن نوشتند‘ و بعد از تماشای قسمت سوم‘ داستان را بطور شفاهی روایت کردند. نتایج نشان داد که فرصت فکر کردن و نوشتاری بودن فعالیت زبانی تاثیر معناداری در روانی و صحت گفتار فراگیران انگلیسی به عنوان زبان دوم دارد. با توجه به نتایج حاصله‘ روش های فوق برای بهبود پاره ای از مشکلات زبان آموزی در کلاس های متمرکز بر معنا توصیه می گردد.

در تحقیق حاضر تاثیر خطر پذیری بر روی تمایل یادگیرندگان زبان به پیچیدگی نحوی یا صحت گرامری در دو نوع نگارش توصیفی و توضیحی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور‘ تعداد185 دانشجوی رشته زبان انگلیسی در آزمون تافل شرکت کردند‘ هر کدام دو نوع نگارش نوشتند و یک پرسشنامه خطرپذیری را تکمیل نمودند. از این تعداد 118 نفر از لحاظ مهارت زبانی تقریبا همسطح بودند. آزمودنی ها به سه گروه با میزان خطرپذیری پایین‘ متوسط و بالا تقسیم شدند. روش آماری تجزیه و تحلیل واریانس به منظور تحقیق درباره رابطه بین خطر پذیری ‘ پیچیدگی نحوی و صحت گرامری در دو نوع گرایش مورد استفاده قرارگرفت. نتایج تحقیق رابطه عمده ومعنی داری را بین خطر پذیری‘پیچیدگی نحوی و صحت گرامری در دو نوع نگارش نشان ندادند. با این وجود‘ در هر دو نوع نگارش افراد با میزان خطر پذیری کم بیشتر از گروه های دیگر تمایل به صحیح نوشتن داشتند. همچنین‘ افراد با میزان خطرپذیری متوسط و زیاد بیشتر از افراد با میزان خطرپذیری کم تمایل به نوشتن ساختارهای پیچیده داشتند. یافته های این تحقیق میتواند در آموزش زبان و آزمون سازی کاربرد داشته باشد.

در این مقاله سعی بر این است که آشکار گردد‘ زبان آموزان فارسی زبان در یادگیری زبان انگلیسی در کدامیک از مهارت های شناختی و یادگیری حروف تعریف موفق ترند؛ همچنین معلوم گردد حروف تعریف در زبان شناسی مقابله ای می توانند شامل ای هام و یا معرفه و یا هر دو باشند. در این جهت یک پارامتر(Article Choice Parameter) جهت انتخاب حرف تعریف پیشنهاد شده است که در آن تشخیص حروف تعریف دریک زبان بر اساس معرفه و یا ای هام میسر می شود. برای مشخص نمودن این موضوع‘ معرفه و ای هام در هر دو زبان انگلیسی و فارسی مورد مطالعه قرار گرفته و سپس با یکدیگر مقایسه شده اند. یافته ها نشان می دهد که مشکل اصلی زبان آموزان فارسی زبان‘ شناخت معرفه و ای هام درزبان انگلیسی است؛ که در مقایسه با شناخت حروف تعریف زبان آموز با مشکلات کمتری مواجه است. اصل اقتصادی بودن

این تحقیق به بررسی مهارت های فردی زبان آموزان در مرحله سنجش تحت عنوان «راهبردهای کنشی» هنگام انجام آزمون کلوز(cloze) می پردازد. هدف این بررسی تحلیل و تبیین این موضوع می باشد که آزمودنی ها از چه راهبردهای کنشی‘ در انجام آزمون کلوز استفاده می کنند و این که در واقع چگونه به انتخاب این راهبردها می رسند. داده های این تحقیق از تعدادی از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شیراز از طریق انجام یک آزمون کلوز و سپس از روش مصاحبه و پروتکل کلامی جمع آوری شده است. تحلیل داده های این تحقیق بر اساس چارچوب نظری روبین(Rubin) و دسته بندی راهبردی کنشی ارائه شده توسط او انجا م گرفت و نتایج فوق بدست آمد: الف) تاثیر راهبردهای اصلاحی (Monitoting) در انجام آزمون و انتخاب راهبرد ب) نقش و تاثیر ترجمه به زبان اول در انجام آزمون ج) استفاده از روش چند راهبردی در قسمت های مشکل آزمون.

آزمون سازی به مدت یک قرن یا بیشتر متداول ترین روش برای تعیین پیشرفت تحصیلی یادگیرندگانن در مراکز آموزشی بوده است. در میان اشکال متعدد آزمون ‘ آزمون چند گزینه ای به دلیل عینی و عملی بودن آن‘ متداول تر از سایر انواع آزمون ها بوده است. احتمالا به همین دلیل است که چندین قانون وقاعده برای تهیه یک واحدآزمون چند گزینه ای منطقی پیشنهاد شده است. بنابراین‘ یک زمینه مهم تحقیق این است که آیا رعایت این قوانین و قواعد باعث پیشرفت کیفیت آزمون های چند گزینه ای می شود یا خیر. هدف این تحقیق بررسی اثر گزینه های معیوب بر روی ویژگی های واحد آزمون است. برای رسیدن به این هدف‘ پنجاه نفر دانشجوی مرد و زن رشته آموزش زبان انگلیسی به عنوان نمونه انتخاب شدند. به این افراد دو نوع آزمون چند گزینه ای داده شد: (1) آزمون میشیگان(قسمت دستورزبان انگلیسی) و(2) آزمون معیوب شده میشیگان (قسمت دستورزبان انگلیسی). فاصله برگزاری بین این دو آزمون یک هفته در نظر گرفته شده بود. نتایج این تحقیق نشان داد که به طور کلی عدم رعایت اصول نگارش واحدهای آزمون تاثیر مهمی بر ویژگی های واحد آزمون ندارد. ولی استفاده از نکات ساختاری که به پاسخ صحیح هدایت می کنند باعث شد واحدهای آزمون دستکاری شده به مراتب ساده تر شود.