فهرست مطالب

علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز - سال بیست و ششم شماره 4 (پیاپی 53، زمستان 1386)

مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز
سال بیست و ششم شماره 4 (پیاپی 53، زمستان 1386)

  • ویژه نامه زبان انگلیسی و زبان شناسی
  • تاریخ انتشار: 1386/12/20
  • تعداد عناوین: 13
|
  • مقالات فارسی
  • فرخ حاجیانی صفحات 1-20
    ریشه شناسی را در زبان فرانسوی «اتیمولوژی»1 گویند. اتیمولوژی واژه ای یونانی است، که از طریق زبان لاتین به زبان فرانسوی راه یافته است.
    در یونان باستان اتیمولوژی به معنی "شناخت اتیمون"2، و اتیمون به معنی "معنی حقیقی واژه" بوده است.
    امروزه اتیمولوژی به تاریخ یک واژه از قدیم ترین زمان کاربرد آن تا زمان نوشتن تاریخ آن واژه هم از لحاظ لفظ و هم لحاظ معنی اطلاق می شود.
    در هر زبان، برخی از واژه ها در زمان معین از رواج می افتد، اتیمولوژی این گونه واژه ها تاریخ آن ها از قدیم ترین زمان کاربرد تا زمان رواج آن واژه، هم از نظر لفظ و هم از نظر معنی است.
    ریشه شناسی، علمی است که به کمک آن "فرهنگ تاریخی" نوشته می شود. فرهنگ تاریخی، فرهنگی است که در آن تاریخ یک واژه، هم از نظر لفظ و هم از نظر معنی ثبت می شود. (ابوالقاسمی، 12).
    گویش بوشهری، یکی از گویش های ایرانی نو و از گروه گویش های جنوبی ایران است. ویژگی های آوایی، واجی و ساخت دستوری این گویش نشان می دهد که به شاخه ی زبان های ایرانی جنوب غربی تعلق دارد.
    هدف مقاله، بررسی ریشه ی شناختی منتخبی از واژگان گویش بوشهری است. در این پژوهش، بیست و هشت واژه ی اصیل گویشی مورد بررسی ریشه شناختی و تطبیقی قرار گرفته است و از دو نوع روش تحقیق استفاده شده است: نخست از روش تحقیق میدانی که با استفاده از ضبط صوت با گویش وران مصاحبه انجام شده، اطلاعات مورد نیاز روی نوار، ضبط شده است. دوم از روش تحقیق کتابخانه ای (اسنادی) استفاده شده است. که با مراجعه، بررسی و مطالعه ی منابع دست اول، فیش ها تهیه شده، به صورت منظم دسته بندی شده اند، سپس ریشه ی واژگان و معادل فارسی آن ها به دقت یافت شده است.
    نتایج تحقیق نشان می دهد با توجه به نفوذ رسانه های گروهی، فن آوری جدید و فارسی معیار، این واژگان در بین نسل جوان و تحصیل کرده فراموش شده است. این نکته ارزش و اهمیت پژوهش را نشان می دهد.
    دیگر این که بررسی ریشه شناختی و تطبیقی این واژگان نشان می دهد که گویش های ایرانی، از نظر واژگانی دارای اشتراکات و همانندی های بسیاری هستند. ریشه ی گویش های ایرانی، زبان ایرانی باستان است. تفاوت این گویش ها در زمینه های آوایی، واجی، ساخت زبانی و دستوری است که مرزبندی و تقسیم بندی گویش های ایرانی را ایجاد کرده است.
    هم چنین، نتایج نشان می دهد با بررسی ریشه شناختی گویش های ایرانی می توان اطلس جامع گویشی ایران و فرهنگ ریشه شناختی فارسی را تدوین کرد.
    کلیدواژگان: 1، ریشه شناسی 2، زبان های ایرانی 3، گویش 4، گویش های ایرانی 5، گویش های بوشهری 6، گویش بوشهری
  • جلال رحیمیان صفحات 21-33
    تحقیق حاضر پس از بیان مقدمه ای کوتاه و اشاره به شمه ای از نگرش های حاکم بر مفاهیمی چون زمان دستوری، زمان تقویمی و نمود در تحقیقات نحوی متاخر و متقدم، به بیان ویژگی های ساخت جاری در فارسی امروز و دفاع از ماهیت مستقل صوری و معنایی آن در برابر ساخت استمراری می پردازد.
    در این تحقیق، کارکردهای اختصاصی ساخت جاری از جمله بیان جاری بودن رخداد در بستر زمان، مفاهیمی چون رخدادهایی در شرف وقوع، رخدادهای محتمل، بیان هشدار و اعلام اعتراض مورد بحث واقع شده است. طی این پژوهش، هم چنین عدم تطابق جنبه های صوری افعال با جنبه های معنایی در ساخت های جاری نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نگاه به افعال لحظه ای در تقابل با افعال تداومی، و هم چنین افعال پویا در تقابل با افعال از زاویه ی ساخت های جاری جایگاه ویژه ای در این تحقیق داشت.
    در این تحقیق، ابزارهای دیگر بیان مفهوم جاری از قبیل ساخت های استمراری، ابزار واژگانی و برخی از گروه های حرف اضافه ای بررسی شده است.
    کلیدواژگان: 1، زمان دستوری 2، زمان تقویمی 3، نمود 4، ساخت جاری 5، ساخت استمراری
  • احمد فاضل صفحات 35-53
    گویش مردم گزبرخوار از شهرهای استان اصفهان، از گویش های مرکزی ایران به شمار می رود که تا حد زیادی اصالت قدیمی خود را حفظ کرده است و می تواند منبع بسیار خوبی برای شناخت فرهنگی، زبانی، واژگانی و دستوری قدیم در نقاط مرکزی ایران قلمداد شود.
    در این گویش، ساختار افعال، ویژگی های خاصی دارد و با توجه به این که در مواردی به گفته ادیب طوسی، صرف افعال به شیوه زبان پهلوی است (طوسی، 395: 1342)، می تواند برای زبان شناسان و گویش پژوهان، قابل توجه و تعمق باشد.
    در این مقاله به مبحث فعل گویش پرداخته شده است ومواردی همچون انواع فعل از نظر ساختار، صورت های لازم و متعدی، وندها و شناسه های افعال، صرف اشکال لازم و متعدی فعل در زمان گذشته، انواع فعل ماضی و نیز مختصری از افعال مضارع، امر و نهی مورد بحث قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: 1، گویش گزی 2، گویش های مرکزی ایران 3، دستور زبان 4، ساختار فعل
  • کتایون نمیرانیان، جعفر آقایی صفحات 55-76
    یکی از راه های حفظ زبان ها و گویش ها کوشش برای ثبت علمی دقیق آن هاست. در این مقاله سیستم آوایی گویش کوردهی به گونه ای مختصر مورد بررسی قرار می گیرد. پس از معرفی واج ها و واج گونه های گویش کوردهی، ساختار هجایی سپس فرایند های آوایی و آنگاه مشخصات زبر زنجیری گویش مورد بررسی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: 1، گویش 2، کورده 3، واج 4، دگرگونی های آوایی 5، قلب 6، تبدیل 7، تکیه 8، آهنگ
  • مقالات انگلیسی
  • سیدجمال عبدالرحیم زاده، فیروز صدیقی، مرتضی یمینی صفحات 1-22
    هدف اصلی این تحقیق ارائه ی دلیلی قابل قبول برای شروع آموزش زبان انگلیسی از مقطع ابتدایی به عنوان بخشی از آموزش عمومی است. به این منظور، یک روش تدریس بر اساس تعلیم مهارت خواندن تدوین شد و در یکی از مدارس ابتدایی به مدت هفت ماه اجرا شد. صد و هفتاد دانش آموز دختر و پسر در پایه های سوم و چهارم بر اساس این روش آموزش داده شدند. ارزشیابی نهایی نشان داد همه ی کلاس های شرکت کننده در طرح توانستند کارکرد بالاتری نسبت به معیار تعیین شده نشان دهند. در ارتباط با مهارت های تشخیص معنی کلمه و درک معنی جمله و متن، دانش آموزان پسر کارکرد بهتری نسبت به دانش آموزان دختر داشتند، اما در مهارت روخوانی تفاوت چشمگیری در کارکرد دو گروه مشاهده نشد. این تحقیق با استناد به یافته ها، آموزش زبان انگلیسی را بر اساس تدریس مهارت خواندن، به عنوان یکی از گزینه های ممکن در مقطع ابتدایی از پایه ی سوم به سازمان آموزش و پرورش پیشنهاد می کند.
    کلیدواژگان: 1، خ، واندن 2، صدا 3، نگاه کردن، گفتن 4، م، دل تعاملی 5، آموزش ابتدایی 6، آموزش خواندن
  • علیرضا جلیلفر، سارا دادوند صفحات 23-47
    نوشته علمی ویژگی های دارد که آنرا از نوشته های دیگر متمایز می کند. یکی از عناصر تعاملی زبان که ارتباط میان نویسنده و نوشته علمی را ایجاد می کند، رویه خودپوشانی زبانی ((hedging است. هر چند مطالعات زیادی در مورد استفاده از این راهبرد در متون مختلف صورت گرفته است، اما تحقیق در مورد خودپوشانی در سبک واره های ((register مختلف بسیار اندک است. بنابراین هدف از این تحقیق کشف ارتباط متن و میزان فراوانی راهبرد خودپوشانی در مقالات علمی علوم انسانی و تجربی توسط نگارندگان فارسی و انگلیسی زبان بود. بدین منظور چهل مقاله تحقیقی چاپ شده در مجلات داخلی و بین المللی انتخاب و بر اساس طبقه بندی های موجود تجزیه و تحلیل شدند. نتایج آماری نشان داد تفاوت معناداری وجود ندارد، اما تفاوت هایی در استفاده از خودپوشانی در بخش های مختلف مقالات یافت شد. این تفاوت ها ناشی ازمیزان تمایل نویسندگان برای عینی بودن, بیان صریح نتایج تحقیق و ارایه برداشت های تحقیق خود می باشند.
    کلیدواژگان: 1، جامعه کلامی 2، طفره روی 3، مقاله تحقیقی 4، ساختار معانی بیانی 5، فراگفتمان
  • هلن اولیایی نیا صفحات 49-65
    اشاره به این که ساموئل بکث از نمایشنامه نویسان پیش کسوت در نهضت مدرنیسم است، بدیهی به نظر می رسد، معهذا، این مقاله درصدد است که ابتدا به سهم بکت در این نهضت و در زمینه نمایشنامه نویسی بپردازد: چگونگی نفوذ به خودآگاهی و اذهان شخصیت ها و غور در شخصیت های انسانی. به این منظور وی «هنری بی بیان» بنیان نهاده است که از طریق مکث ها و سکوت ها دنیایی معنا خلق می کند. دیگر این که در این مقاله سعی شده است به اختصار به وجه بسیار معنایی نمایشنامه Endgame بپردازیم. این امر مستلزم پرداختن به نمایشنامه به روشی مدرنیستی - یعنی بررسی مضامین، نقش مایه ها و تضادهای دوگانه - و بیرون کشیدن معنا از سکوت ها و سکون ها به روشی پسا - مدرنیستی - یعنی نقض تضادهای دوگانه به ظاهر تثبیت شده قبلی است. این تجربه برای خواننده هم لذت بخش و هم چالش برانگیز است، زیرا به او این فرصت را می دهد که تفاسیر متنوعی از متن نمایشنامه استخراج کند. بنابراین در این مقاله نگارنده با بهره گیری از نقطه نظرهای ناقدان، در پی آن است که به برخی از تعابیر ذکر شده دست یابد. بدون آن که مدعی باشد که حق مطلب را در مورد این اثر چند لایه تمام کرده است زیر اثر چنان پیچیده است که هم چنان معانی و تفسیرهای متنوعی از دل آن بیرون می جوشد.
    کلیدواژگان: 1، هنر بی بیان بکت 2، مدرنیسم 3، نمایشنامه نویسان پیش کسوت 4، مضامین 5، انگاره و نقش مایه های نمایشنامه Endgame 6، انگاره های مذهبی 7، تضادهای دوگانه 8، شالوده شکنی در نمایشنامه Endgame
  • محمد رحیمی صفحات 67-86
    روش آزمون یکی از عوامل مهمی است که بر عملکرد آزمودنی در آزمون تاثیر می گذارد. به این معنا که آزمونی که برای سنجش یک توانایی خاص استفاده می شود، با توجه به روش ارائه آن، می تواند نتایج متفاوتی داشته باشد. زبان ارائه ی آزمون (زبان اول یا دوم) یکی از جنبه های روش آزمون است که می تواند عملکرد آزمودنی را تحت تاثیر قرار دهد.
    هدف این تحقیق بررسی تاثیر ارائه ی سؤال های یک آزمون درک مطلب انگلیسی به زبان فارسی است. به این منظور، دو نوع آزمون درک مطلب انگلیسی، یکی با سؤال های انگلیسی و دیگری با سؤال های فارسی، به 193 دانشجوی زبان انگلیسی با سطوح بسندگی ابتدایی، متوسط و پیشرفته داده شد. نتایج تحقیق نشان داد، این روش آزمون به طور کلی تاثیری بر عملکرد زبان آموزان ندارد. نتایج همچنین نشان داد، ارائه ی سؤال های آزمون درک مطلب انگلیسی به زبان فارسی بر عملکرد زبان آموزان با سطح بسندگی ابتدایی تاثیرگذار بوده، موجب شد زبان آموزان این سطح که سؤال های آزمون را به زبان فارسی دریافت کردند، عملکرد بهتری نسبت به زبان آموزان با همین سطح که سؤال ها را به زبان انگلیسی دریافت کردند، داشته باشند.
    کلیدواژگان: 1، روش آزمون 2، زبان ارائه ی آزمون 3، درک مطلب 4، ماده ی آزمون
  • محمدرضا طالبی نژاد صفحات 87-107
    اگرچه در پژوهش های متعددی بر موضوع توانش ارتباطی، سرعت یادگیری و نیز توانش ساختاری زبان تاکید گردیده، پژوهشگران تاکنون کمتر به موضوع توانش استعاری پرداخته اند. علت این امر آن است که هدف غایی اغلب این پژوهش ها رسیدن به توانش غیر اهل زبان بوده است. در این پژوهش ها با استفاده از یافته های جهانی های زبان ها، مطالعاتی در زمینه ساختارها و نحوه فراگیری آنها صورت گرفته، ولی بر توانش استعاری تاکیدی نشده است. در مقاله حاضر میزان نهایی فراگیری استعارات زبان انگلیسی توسط فارسی زبانان بررسی شده است. یافته های آماری پس از تجزیه و تحلیل حکایت از آن دارد که میزان تولید زبان استعاری توسط دو زبانگانگان بستگی به نوع نحوه آشنایی آنها و نیز نوع مواد آموزشی متغیر است. یافته های این پژوهش موید آن است که میزان زبان استعاری در مواد آموزشی باید بیش از میزان فعلی باشد.
    کلیدواژگان: 1، توانش استعاری 2، روانی مفاهیم 3، توانش ارتباطی 4، فراگیری زبان
  • حسین وحید دستجردی صفحات 109-128
    تدریس زبان مجاز به فراگیران ایرنی زبان خارجی همواره امری دشوار بوده است. به نظر می رسد این دشواری با ارتقاء زبان عمومی فراگیران کاهش پذیر نیست. با این وجود، در زبان هایی که مانند فارسی و انگلیسی دارای طرز نوشتار مختلف لیکن ریشه زبانی مشابه هستند، برخی از انواع عبارات مجازی مشکلات بیشتری را برای فراگیران ایجاد می کند. بر این اساس، تحقیق حاضر در صدد مستند نمودن رابطه ی بین سطح دانش زبانی فراگیران ایرانی و میزان توانایی آنان در درک زبان مجاز بوده، بر آن است تا جواب پرسش های زیر را پاسخ دهد:1. آیا ارتباط معناداری بین سطح دانش زبان عمومی فراگیران ایرانی و فهم زبان مجاز انگلسیش وجود دارد؟
    2. کدامیک از انواع زبان مجاز برای فراگیران ایرانی زبان انگلیسی مشکل آفرین تر است؟
    جهت پاسخگویی به این سوالات، یکصد عبارت مجازی از انواع مختلف (استعاره، کنایه، تشبیه، اصطلاح، ضرب المثل و غیره) روی سه دسته دانشجوی مبتدی، متوسط و پیشرفته که از بین دانشجویان سال اول، پایان سال دوم و کارشناسی ارشد انتخاب شده بودند مورد آزمایش قرار گرفت. در هر گروه 30 نفر شرکت داشتند. نتایج به دست آمده نشان داد، درک زبان مجاز توسط فراگیران ذکر شده با مهارت های زبانی آنان تناسبی ندارد و محدودیت چشمگیری در این خصوص در همه ی انواع عبارات مجاز مشهود است. همچنین درک عبارت های استعاری بطور خاص برای هر سه گروه از فراگیران دشوارتر است.
    کلیدواژگان: 1، زبان مجاز 2، عبارات استعاری 3، ترجمه 4، دانش زبانی
  • غلامرضا زارعی 5، 9 صفحات 129-152
    هدف این پ‍ژوهش بررسی نقش دو رویکرد تدریس یعنی رویکرد ساختگرایی و روش انتقالی دانش در رشد فراشناخت در مهارت "درک مطلب" در زبان دوم است. به این منظور تعدادی از دانشجویان رشته ی مهندسی دانشگاه صنعتی اصفهان با استفاده از آزمون استاندارد توانایی زبان به دو گروه همگن تقسیم شده، سپس از طریق دو رویکرد ذکر شده تحت آموزش قرار گرفتند (گروه تحت آموزش روش انتقالی 31n= و گروه تحت آموزش به روش ساختگرایی 43n=. (ابتدا، از هر دو گروه خواسته شد که درباره ی موضوع "مفهوم مهارت خواندن" از دیدگاه خود و با توجه به نکات مشخص شده یک مقاله بنویسند. پس از انجام آموزش به دو روش ذکر شده، مجددا دانشجویان در هر گروه مقاله ی بالا را با همان عنوان و روش نوشتند. پس از آن، مقاله های اولیه و نهایی دانشجویان بر اساس روش پدیدار شناسی مارتون (1994) به منظور بررسی فرآیندهای فراشناخت و رشد آنها در طول دوره ی آموزش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
    بررسی ها نشان داد، مقوله ی فراشناخت در مقاله های نوشته شده دارای مؤلفه های مختلفی است. مقوله های "استدلال" و "کاربرد" به عنوان دو جزء در نظر گرفته شده در مفهوم فراشناخت در این مطالعه نیز دارای ابعاد و طبقه بندی های متفاوتی می باشند.
    تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که رشد مؤلفه های فراشناخت در گروه تحت آموزش ساختگرایی به شکل معناداری با گروه تحت آموزش به روش انتقالی متفاوت است.
    کلیدواژگان: 1، روش ساختگرای دانش 2، روش انتقالی 3، فراشناخت 4، درک مطلب در زبان دوم 5، رشد 6، استدلال 7، کاربرد