فهرست مطالب

مدیریت آب - سال سوم شماره 1 (پیاپی 5، تابستان 1393)

نشریه مدیریت آب
سال سوم شماره 1 (پیاپی 5، تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/08/20
  • تعداد عناوین: 10
|
  • گفت و گوی آب
  • محمدرضا رزاقی، اسماعیل تقوایی* صفحه 3
    چگونه می توان شکاف زمانی بین اقدامات بازدارنده دولت و نابودی آبخوان ها را پر کرد؟ می توان گفت برجسته ترین راهکار، استفاده از ظرفیت های موجود است. هم اکنون بیش از 1300 شرکت تعاونی تولید روستایی در کشور فعال هستند که دست کم 50 درصد شمار چاه های کشور زیر پوشش این شرکت هاست؛ ظرفیت حقوقی و مشارکتی کم نظیری که نزدیک به 40 سال زمان صرف شده است که به این میزان از آمادگی برسند. بندهای 1، 2، 4، 5، 10، 22 و 28 ماده پنجم اساسنامه شرکت های تعاونی تولید روستایی نشان می دهند که افزون بر بستر فیزیکی و امکانات، بستر حقوقی مناسبی نیز در بدنه این شرکت ها برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی وجود دارد. پس یک گام دیگر می ماند؛ دولت (وزارت نیرو و جهاد کشاورزی) بستر حقوقی را فراهم و با پشیبانی مالی و فنی، زمینه ی همکاری با این نهاد را برای حفاظت از آبخوان ها فراهم کند.
    کلیدواژگان: اتحادیه شرکت های تعاونی تولید روستایی فارس، منابع آب زیرزمینی، حفاظت
  • گام های اجرایی نو (نرم افزاری) در مدیریت آب
  • احمدرضا نوذرنژاد*، محمدرضا خان دشتی صفحه 21
    در حدود هشت سال اخیر، شرکت آب منطقه ای فارس در زمینه ی جلب مشارکت کشاورزها در مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی به ویژه در مراحل طراحی و ساخت شبکه از موفقیت های مناسبی برخوردار شده است. البته پایش اقدامات نیاز به چهارچوب خاص خودش دارد. اقدام های برجسته شرکت آب منطقه ای فارس برای دستیابی به مشارکت کشاورزها در چهارچوب الگوی همکاری دولت و تشکل های کشاورزی در دست انجام است.
    کلیدواژگان: شرکت آب منطقه ای فارس، مشارکت مردمی، تشکل های آب بران
  • صفحه 29
    نشست های آب استان فارس که هم اکنون در حال برگزاری است در ادامه ی اقدام های پیوسته ای بوده که از سال 1383 تاکنون برای حفاظت منابع آب زیرزمینی انجام گرفته است. چهارچوب نظری این کوشش ها در قلمرو «بهره برداری پایدار از منابع آب کشاورزی» قرار دارد. مشارکت کشاورزها نیز بهانه و زمینه ای برای دستیابی به بهره برداری پایدار از منابع آب و خاک است. رعایت این چهارچوب کمک می کند تا الگوی «همکاری دولت و تشکل های کشاورزی» به گونه ای طراحی و ارایه شود که بتوان به پایداری منابع آب دست یافت. شاقول اصلی در این گفتگوها، حفاظت از بخش باقی مانده سفره های آب زیرزمینی استان فارس است.
    کلیدواژگان: منابع آب زیرزمینی، گفتگو، استان فارس
  • علی اکبر قبادی* صفحه 33
    پایه ریزی تشکل های آب بران و واگذاری وظایف به تشکل های فعال در بخش کشاورزی و کمک گرفتن از آنان برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی به عنوان مناسبترین راهکار موجود می تواند پیش روی بهره برداران و دولت برای دستیابی به توسعه پایدار در کشور باشد.
    کلیدواژگان: تشکل های آب بران، منابع آب زیرزمینی، وزارت نیرو، بهره برداران
  • علیرضا اسحاقی* صفحه 41
    یکی از چالش های اساسی حفاظت از منابع آب زیرزمینی، پیوند نخوردن سیاست ها به عرصه های کشاورزی در دشت های کشور است. تنظیم تفاهم نامه های همکاری دولت (وزارت نیرو و جهاد کشاورزی) با تشکل های کشاورزی (آب بران) و پیاده سازی آنها در عرصه کمک شگرفی به اجرایی کردن برنامه های حفاظت از منابع آب زیرزمینی می کند. در گزارش کوتاه حاضر، جزییات نخستین پیشنهاد که از سوی اتحادیه شرکت های تعاونی تولید روستایی فارس به دفتر نظام های بهره برداری آب و آبفا ارایه شده است، به طور کوتاه شرح داده شده است.
    کلیدواژگان: بهره برداران مجاز، دشت داریون، حفاظت از منابع آب زیرزمینی
  • یادداشت آب
  • داریوش مختاری* صفحه 51
    یکی از دستاوردهای بزرگ مشارکت کشاورزها در مدیریت منابع آب کشور، کمک به کاهش کشمکش بر سر منابع آب است. به گونه ای که با رجوع به ادبیات موضوع (کاهش ناسازگاری)، کاهش کشمکش منابع آب در چهارچوب مدیریت مبتنی بر جوامع محلی (مشارکت آب بران) یکی از برجسته ترین، پویاترین و پایدارترین روش های کاهش ناسازگاری است. به گونه ای که امروزه بدون مشارکت کشاورزها نمی توان اقدام به کاهش ناسازگاری بر سر منابع آب کرد. نوشته ی پیش رو، دریچه دیگری برای بازشدن معمای مشارکت کشاورزها است؛ به گونه ای که می توان از توانش های مشارکت کشاورزها برای رویارویی با مشکلات و پیامدهای منفی زیست محیطی و اجتماعی در محدوده ی حوزه های آبریز، شبکه های آبیاری و دشت ها کاست.
    کلیدواژگان: تشکل های کشاورزی (آب بران)، کشمکش و ناسازگاری، منابع آب
  • غلامرضا سلطانی* صفحه 61
    یکی از راه های افزایش بهره وری آب در مقیاس کلان، تجارت آب مجازی است. در سال های اخیر در بسیاری از کشورهای خشک و نیمه خشک جهان با افزایش جمعیت و تشدید بحران منابع آبی، سیاست تجارت آب مجازی به عنوان یکی از راهکارهای موثر در تامین امنیت موادخوراکی این جوامع مطرح شده است. راهبرد تجارت آب مجازی به عنوان یک اقدام مکمل همراه با سایر اقدام های سازه ای و غیرسازه ای در مدیریت پایه ای منابع آب کشور راهکار مناسبی است. ولی این راهبرد نمی تواند به تنهایی به عنوان یک راهکار جایگزین برای افزایش بهره وری آب و بهبود مدیریت مصرف آب کشور تلقی شود.
    کلیدواژگان: تجارت آب مجازی، بهره وری منابع آب، تخصیص منابع آب
  • صادق صالحی*، داریوش مختاری صفحه 67
    مدیریت یکپارجه منابع آب به خودی خود یک فرایند است، کشمکش در مدیریت آب همراه با تکامل دامنه و شدت تعامل بین انسان و طبیعت در میان افراد و بین جوامع است. بنابراین فرایند مدیریت یکپارچه منابع آب می تواند از دیدگاه های مختلف دیده شود: زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی و سیاسی. همچنین کشمکش بر سر منابع آب در دو وضعیت کلی منطقه ای (مکانی) یا زمانی قابل بررسی است. به این ترتیب از دیدگاه عملی لازم است به سطوح مختلف زمانی یا شعاع مکانی کشمکش ها بر سر منابع آب توجه داشت.
    کلیدواژگان: مدیریت یکپارجه، منابع آب، کشمکش و ناسازگاری
  • نوشتار آب
  • سارا منافی*، زهرا دهقان صفحه 79
    این پژوهش برای تعیین عملیات زیستی و زیست- فنی به منظور تعیین فعالیت های اجرایی، در بخش حفاظت خاک و آبخیزداری با استفاده از سنتز مطالعات و نقشه های مختلف جهت افزایش بازدهی تولید و با رعایت شرایط اکولوژیکی در حوضه می باشد. پس از تلفیق لایه های اطلاعاتی بارندگی، وضعیت پوشش گیاهی، ترکیب گیاهی، تاج پوشش تیپ گیاهی، خصوصیات ژئومورفولوژی، جهت جغرافیایی، وضعیت شیب، وضعیت ارتفاعی، اقلیم، EC، PH، بافت و عمق واحدهای اراضی، تناسب آتی و فعلی حوضه، سازندهای زمین شناسی، وضعیت فرسایشی و... در سامانه GIS واحدهایی که طرح مشترکی داشته به صورت یک واحد همگن جدا شده و بر این اساس راهکارهای زیستی و زیست- فنی مناسب از جمله قرق، کپه کاری همراه با ایجاد چاله های فلسی، اجرای عملیات پی تینگ توام با بذرکاری، اجرای هلالی آبگیر همراه با ارائه برنامه اجرایی در یک دوره ده ساله برای حوضه ارائه شده است.
    کلیدواژگان: بذرکاری، پی تینگ، چاله های فلسی، کپه کاری، هلالی آبگیر
  • داریوش حیاتی* صفحه 91
    زیان های ناشی از خشکسالی در دهه گذشته در ایران بسیار نگران کننده است. در این مطالعه تلاش شده تا ضمن تشریح وضعیت موجود، نوع سیاست های برگزیده شده در کشور برای رویارویی و اداره خشکسالی مورد نقد قرار گیرد. سپس یک سامانه به منظور تدوین، اجرا، پایش و ارزیابی خشکسالی معرفی گردیده و ساختار مدیریت خشکسالی کشور را به گونه ای راهبردی و کنش گرا ارتقاء بخشد. نظر به اینکه مدیریت راهبردی خشکسالی به یک نگرش جامع و تلفیقی نیازمند است، پیشنهاد شده که این مسوولیت به نظام ترویج واگذار شود تا با قابلیت هایی همچون بین رشته ای و فرا رشته ای بودن، توان مدیریت تضاد، مهارت در ارتباط و ایجاد مشارکت بین گروگزاران (ذینفعان) سامانه یادشده را با کمک سایر تخصص ها، اجرا و پایش کند.
    کلیدواژگان: نظام ترویج، خشکسالی، سامانه کنش گرا، مدیریت راهبردی
|
  • Mohammadreza Razzaghi, Esmaeel Taghvaee* Page 3
    How can occupied to the gap of time between preventive activities and destruction of the aquifers? The most solutions approach can be said, is the use of existing capacities. Now more than 1,300 rural production cooperatives are active that are at least 50% of the wells in country covered by this cooperatives; Legal capacity and a unique partnership that has spent nearly 40 years to reach this level of readiness. A stripe of materials 1, 2, 4, 5, 10, 22 and 28 of charter of rural production cooperatives show that in addition to the physical platform and facilities, proper legal context in the organization of the company to protect groundwater resources. After one more step remains the government (Ministries of Energy and jahad-e-Agriculture) provides the legal context and Supports financial and technical cooperation with the agency to provide for the conservation of aquifers.
    Keywords: Fars rural production cooperatives, groud water, conservation
  • Ahmadreza Nowzarneghad*, Mohammadreza Khandashti Page 21
    About eight years ago, Fars Regional Water Company in terms of farmer's participation in the management of irrigation and drainage networks, particularly in the design and construction of the successes have been appropriate. The monitoring measures are required to frame its own. Fars Regional Water Company outstanding actions to achieve the farmer participation in agricultural organizations, government and cooperation within the framework of the model is underway.
    Keywords: Fars Regional Water Company, popular participation, water users association
  • Page 29
    Fars water sessions currently being conducted on a continuous and ongoing actions since 1383 have been taken to protect groundwater resources. The theoretical framework for these efforts are the realm of "sustainable exploitation of water resources in agriculture". Participating farmers under the land to achieve sustainable exploitation of water resources and soil. This framework helps to observe the pattern of "cooperative government and agricultural organizations" which can be designed and presented to the sustainability of water resources. The main guideline of the talks, the protection of the remaining portion of the province's aquifers.
    Keywords: groundwater resource, dialog, Fars province
  • Aliakbar Ghobadi* Page 33
    The establishment of water users associations and transfer duties to active organizations in agricultural sectors and helping from their for protecting ground water resources, as the most appropriate strategy may be in front of farmers and governments to achieve sustainable development in the country.
    Keywords: water users associations, ground water management, ministry of energy, Beneficiaries
  • Alireza Eshaghi* Page 41
    One of the major challenges for the protection of groundwater resource, Missing Link of the policies agricultural areas in the country's plains. regulating Contracts between government (Ministries of Energy and jahad-e-Agriculture) and agricultural organizations (Water Users) and implementation them in Agricultural are dramatic contribution to the implementation of programs for the protection of groundwater resources. Brief reports present details of the proposal received from rural production cooperatives union.
    Keywords: Legal water users, darion plain, conservation of groun water resources
  • Dariush Mokhtari* Page 51
    One of the great achievements of farmer's participation in water resources management, helping to reduce conflict over water resources. So that, with reference to the literature (conflict reduction), reduction of water conflicts in the context of community-based management (water user's participation) is one of the greatest, most dynamic and stable reduction techniques are incompatible. In a way that is not possible without the participation of farmers to reduce the mismatch on the water. Written ahead, another valve is opened dilemma involves farmers, so that it can cope with problems and negative outcomes capacities farmers to participate in a range of environmental and social fields, irrigation and drainage networks and catchment areas and plains.
    Keywords: Water user association, conflict, water resources
  • Gholamreza Soltani* Page 61
    One way of rising water resource productivity in macro level, were to be virtual water trade. In earlier years, in very dry and semidry countries in world, with increasing population and water resource crisis, virtual water trade would like to the effective soloution to achieve food security in this socity. Virtual water trade strategy, can be as one Supplement way with structural and nonstructural operation in basic management water resource. But this strategy can not one soloution for increasing water productivity and improvement water consume management in country.
    Keywords: virtual water trade, water resource productivity, water resource allocation
  • Sadegh Salehi*, Dariush Mokhtari Page 67
    Integrated water resources management itself is aprocess and conflicts on water mangement or increased scale and density of interaction between human and the nature is among peiple and societies. Thus, this process of Integrated water resources management can be viewed from different aspectes.Environmental, economic, social and political. Furturemore, this conflict on water resource can be studied by region or time. Thus, from the point of replication, it is necessary to consider the different levels of place of conlicts with regards to water resource.
    Keywords: Integrated Management, Water Resource, Conflict, Incompabilty
  • Dariush Hayati* Page 91
    The reports of drought damages during the last decade in Iran, makes apprehension. This study has attempted to explain the status quo and critique the current strategies toward drought confronting in Iran. Then it introduces a system for codifying, implementing, monitoring, and evaluating of drought, so that enhance action oriented and strategic drought management in Iran. Whereas, drought strategic management needs a comprehensive and integrated view, it has recommended such responsibility devolve to extension system. Because, it has those characteristics (such as interdisciplinary, conflict management, communication skills, making participation between stakeholders) which can be eligible for monitoring such system.
    Keywords: Extension system, Drought, Action oriented system, Strategic management