فصلنامه روان شناسی و دین
سال دوم شماره 4 (پیاپی 8، زمستان 1388)

ارائه الگو مستلزم مبانی نظری است. از این روی، در این نوشتار ابتدا مبانی نظری الگو تبیین شده است؛ مبنای اول درباره ماهیت و چیستی انسان و ظرفیت های وجودی اوست. با تحلیل استعدادهای آدمی به دست آمد که انسان در بعد شناختی، گرایشی و کنشی ظرفیت های بسیار بالایی دارد؛ به گونه ای که هیچ حیوانی قابل مقایسه با او نیست. مبنای دیگر، تعیین کمال واقعی و نهایی انسان است. مؤلفه های الگوی انسان کامل که با روش تحلیل عقلی و استنباطی، در سه حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری به دست می آیند، عبارت اند از: 1. بینش توحیدی به آغاز و فرجام هستی و زندگی دنیا؛ 2. گرایش توحیدی یعنی ایمان به خدا، معاد، انبیای الهی، کتاب های آسمانی، ملائکه و امور غیبی؛ 3. قدرت و توان او در حوزه رفتار و کنش؛ 4. فضایل نفسانی در رفتارهای فردی و اجتماعی؛ 5. اعتدال، یعنی هماهنگی بین بینش ها گرایش ها و رفتارهای اختیاری.

پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس رضامندی زناشویی (براساس معیارهای دینی) انجام شده است. با توجه به نبود آزمونی معتبر برای رضامندی زناشویی از دیدگاه دینی که بتوان با آن کنش یک خانواده مسلمان را سنجید، محقق بر آن شد تا برای ساخت و اعتباریابی مقیاس رضامندی زناشویی براساس معیارهای دینی اقدام کند.
با توجه به هدف پژوهش، 110 نفر از دانش پژوهان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با استفاده از روش تصادفی خوشه ایبرگزیده شدند و دو پرسش نامه رضامندی زناشویی اسلامی و تست رضامندی زناشویی انریچ برای به دست آوردن روایی مقیاس رضامندی زناشویی اسلامی در میان آنان توزیع شد. نتایج به کمک روش های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آلفای کرونباخ، دونیمه سازی، آزمون معناداری ضریب همبستگی) بررسی شد.
استفاده از روش های محاسبه اعتبار و روایی پرسش نامه، نشان داد که مقیاس رضامندی زناشویی اسلامی اعتبار و روایی بالایی دارد.

پژوهش حاضر با هدف ساخت مقیاس سنجش دنیاگرایی (مسد) از دیدگاه اسلام انجام گرفته است. در این پژوهش با استفاده از آموزه های اسلام، پرسش نامه ای معتبر تهیه شده تا به منزله یک مقیاس علمی، دنیاگرایی افراد را سنجده شود. در این زمینه، پرسش نامه 60 ماده ای براساس مؤلفه های دنیاگرایی استخراج شده از قرآن و روایات، تهیه و در سطح محدود به صورت پیش آزمون اجرا شد. ابتدا روایی محتوایی این مقیاس را ده تن از کارشناسان علوم اسلامی تایید کردند و سپس پرسش نامه یاد شده، در جامعه آماری (دانشگاه علامه طباطبایی، مؤسسه امام خمینی و دفتر تبلیغات اسلامی) در نمونه آماری 276 نفری اجرا شد. اعتبار آن با روش آلفای کرونباخ 892/. و با روش دوباره سنجی از هم بستگی پیرسون برابر 99/. و با روش تنصیفی از همبستگی955/. برخوردار است. نتایج پژوهش در گروه نمونه نیز نشان می دهد که دنیاگرایی در افراد مجرد، بیش از افراد متاهل و در افراد دانشگاهی، بیش از افراد حوزوی است.

این مقاله به روش پیمایشی به بررسی رابطه هیجانی و ویژگی های شخصیتی دانشجویان می پردازد. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های شخصیتی دو گروه از دانشجویان علوم انسانی، و تاثیر هوش هیجانی در نوع شخصیت است. فرضیه اصلی پژوهش این است که بین رشته تحصیلی، ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی تفاوت معناداری وجود دارد. ابزار پژوهش، پرسش نامه هوش هیجانی شیرینگ با سی وسه پرسش و اعتبار 63/0، و پرسش نامه شخصیت نئو با شصت پرسش و اعتبار 80/0 است.
یافته های پژوهش حاکی از ارتباط بین هوش هیجانی و تمامی ابعاد شخصیت، بجز نوروتیسم، در دانشجویان تربیت بدنی68/0=r، و همبستگی مثبت و معنادار بین هوش هیجانی و تمامی ابعاد شخصیت، بجز گشودگی تجربه در دانشجویان علوم تربیتی72/0=r است. با توجه به نتایج، استنباط می شود که ویژگی های شخصیتی و رشته تحصیلی در دانشجویان تربیت بدنی، موجب اضطراب سطح پایین و تبدیل آن به فعالیت های مثبت می شود؛ ولی دانشجویان علوم تربیتی به دلیل عدم فعالیت های فیزیکی و یا فرصت کم تجربه، ویژگی های نوروتیسم یا اضطراب قابل ملاحظه ای دارند.

این پژوهش با هدف بیان تفاوت های گروه های جمعیت شناختی مختلف درباره دنیای عادلانه و ناعادلانه انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر را زنان و مردان 17 سال به بالای شهر اصفهان در سال 1385 تشکیل دادند. گروه نمونه پژوهش متشکل از 1500 نفر بود که از طریق نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای از مناطق شرق، غرب، جنوب و شمال شهر نمونه گیری شده اند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسش نامه باور به دنیای عادلانه رابین و پیلاو می باشد. داده های حاصل از پرسش نامه با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه، آزمون تعقیبی شفه و آزمون t گروه های مستقل تحلیل شد. نتایج نشان داد که در گروه های سنی مختلف، گروه های 51 سال و بالاتر و 41 تا 50 سال در مقایسه با گروه های سنی پایین تر، دنیا را عادلانه تر و گروه 21 تا 30 سال در مقایسه با گروه 31 تا 40 سال و 41 تا 50 سال دنیا را ناعادلانه تر می پنداشتند.

این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین گرایش به اعمال دینی و سلامت روانی بین دانشجویان دانشگاه آزاد شبستر، به شیوه همبستگی و مقایسه ای و با استفاده از روش همبستگی انجام شده است.برای تجزیه و تحلیل داده ها، از جداول فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد و برای آزمون فرضیه ها، از آزمون های پیرسن و تفاوت میانگین استفاده شده است. حجم نمونه شامل242 نفر که با روش تصادفی ساده انتخاب شدند. بین سلامت روانی با میزان گرایش به اعمال مذهبی همبستگی مستقیم وجود دارد. در این میان، قویترین رابطه مربوط به اضطراب و ضعیف ترین رابطه مربوط به ترس مرضی است. هر دو متغیر سلامت روانی و گرایش به اعمال مذهبی، در بین دو گروه دانشجوی دختر و پسر تفاوت های معنی داری را نشان می دهند اما رابطه دو متغیر بر اساس رشته و جنسیت تفاوت معنی داری نشان نمی دهد. سلامت روانی تحت تاثیر عوامل متعددی است. در این میان، گرایش به اعمال مذهبی، همبستگی مثبت و معنی داری نشان می دهد؛ هرچه میزان گرایش به اعمال مذهبی در بین دانشجویان بیشتر باشد، بر میزان سلامت روانی آنها افزوده شده و احتمال ابتلای آنان به اختلالات روانی نیز کاهش می یابد. همچنین میزان سلامت روانی دانشجویان دختر، و گرایش به اعمال مذهبی در بین دانشجویان پسر، بیشتر است.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه نگرش مذهبی با شادکامی و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان تدوین یافته و از میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان در سال تحصیلی 88- 1387، 180 نفر (90 دانشجوی دختر و 90 دانشجوی پسر) به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ایی انتخاب شده اند. ابزار این پژوهش، پرسش نامه نگرش سنج مذهبی، پرسش نامه شادکامی آکسفورد و پرسش نامه سلامت روانی (SCL-25). طرح پژوهش از نوع همبستگی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، علاوه بر روش های آمار توصیفی نظیر میانگین و انحراف معیار از روش آمار استنباطی همانند ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نگرش مذهبی و شادکامی دانشجویان این دانشگاه در سطح 0001/0 p< رابطه مثبت معناداری وجود دارد. همچنین بین نگرش مذهبی و سلامت روانی آنان رابطه مثبت معناداری مشاهده شد.