فهرست مطالب
فصلنامه سیاست علم و فناوری
سال سوم شماره 4 (پیاپی 12، تابستان 1390)
- تاریخ انتشار: 1390/05/10
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 0
-
صفحات 1-15در این مقاله یکی از مهمترین الگوهای رابطه علم و فناوری، با عنوان «فناوری به مثابه علم کاربردی» به لحاظ فلسفی و تاریخی طرح و نقد شده است. ابتدا ریشه های فکری این الگو تا اندیشه های فرانسیس بیکن و رنه دکارت دنبال شده و سپس دفاع ماریو بانج، یکی از اولین فیلسوفان تحلیلی فناوری، از آن آموزه بازسازی شده است. در انتقاد از این اندیشه ابتدا نگرش های پسامدرن به جایگاه و رابطه علم و فناوری مطرح شده که مطابق با آن فناوری در دوره پسامدرن بر همه چیز از جمله علم تفوق دارد. سپس انتقادات تاریخ نگاران فناوری ارائه شده که در آن نشان داده می شود که رابطه علم و فناوری به گواهی تاریخ مطابق با الگوی مذکور نبوده است. در انتها نیز به برخی پیامدهای این انتقادات بر سیاست گذاری علم و فناوری اشاره می شود.
کلیدواژگان: علم کاربردی، معرفت علمی، فناوری، معرفت فناورانه، رابطه علم و فناوری -
صفحات 15-29هدف از این مقاله، مطالعه و بررسی روش ها، رویکردها و چگونگی فرآیند تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی است. پژوهش حاضر از نوع کیفی-کمی است و به روش پیمایشی است. جامعه آماری در این تحقیق شامل دانشکده های دانشگاه تبریز است که دانشکده های کشاورزی، شیمی، قنی، برق، مکانیک و فناوری های نوین بعنوان نمونه انتخاب شده و با 34 نفر از فعالان حوزه ارتباط با صنعت در دانشکد ه های مورد مطالعه مصاحبه انجام گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد روند تجاری سازی در سال های مورد بررسی همواره صعودی است ودر خصوص شناسایی ارتباط بین متغیرهای عملکردی و نحوه تاثیر آنها برتجاری سازی معلوم شد بین متغیرهایی مانند انتشار مقالات درکنفرانس ها، قراردادهای تحقیقاتی مشترک و رساله های تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد) با تجاری سازی رابطه معناداری وجود دارد. با بررسی دیدگاه فعالان تجاری سازی در دانشکده ها مشخص گردید که آنان نقش دفاتر ارتباط با صنعت را در این فرآیند اساسی تلقی نموده و تعامل پویا با سایر واحدها را برای موفقیت آن ضروری دانستند. از دیدگاه آنان اولویت روش های تجاری سازی به ترتیب پروژه های مشترک، ارائه خدمات مشاوره، صدور پروانه های بهره برداری و تشکیل شرکت های تجاری بوده است.
کلیدواژگان: تجاری سازی، تحقیقات دانشگاهی، صنعت و دانشگاه، انتقال فناوری، کارآفرینی -
صفحات 29-41در این مقاله هدف اصلی بررسی ارتباط علی و معلولی میان شاخص های کارایی در حوزه علم و فناوری مورد استفاده بخش خصوصی صنعتی بر پایه کارت امتیازی متوازن می باشد. بررسی میزان حمایت سازمان های توسعه ای وزارت صنایع و معادن در توانمندسازی بخش خصوصی در حوزه علم و فناوری بر اساس رویکرد کارت امتیازی در چهارجنبه بوده که در قدم اول شاخص های ارزیابی بر اساس مطالعات میدانی و در نهایت تهیه پرسشنامه هایی دوطرفه در این سازمان ها بدست آمده است. این شاخص ها در دسته هایی به نام موضوعات راهبردی در وجه مورد نظر گروه بندی و ارتباط اولیه مفهومی میان آنها ترسیم گردید. در قدم بعدی روابط بین هر یک از این موضوعات به کمک مفاهیم آماری اعتبارسنجی و در نهایت مسیرهای اجرایی اولویت بندی می گردند. این تحقیق به مدیران کمک می کند مدیریت شاخص های کلیدی در رسیدن به موفقیت را شناخته و مسیرهای بحرانی و نحوه غلبه بر مشکلات را مشخص کنند.
کلیدواژگان: کارت امتیازی متوازن، ارزیابی عملکرد، علم و فناوری، تحلیل مسیر، بخش خصوصی -
صفحات 41-57آثار دانشگاهی به عنوان منبعی حیاتی در توسعه صنعتی جوامع نگریسته می شوند. در این میان آن چه که از دیدگاه حقوقی از اهمیت بالایی برخوردار است، تعیین و شناخت حقوق مربوط به این آثار است. در این مقاله ابتدا حقوق مالکیت فکری آثار دانشگاهی تعریف شده؛ در گام دوم عناصر ضروری که برای خلق آثار دانشگاهی نیاز است، از جمله پدیدآورنده، وجود شخصیت حقوقی خاص به نام دانشگاه، وجود قرارداد استخدامی و اثر پدیدآمده معرفی گردیده و در انتها سه معیار مهم دکترین کار در برابر مزد، استفاده گسترده از منابع دانشگاهی و قرارداد انتقال مالکیت، که در دانشگاه های معروف کشورهای غربی در باب تعیین مالکیت این آثار، مورد استفاده قرار می گیرد، در مقایسه با بعضی از دانشگاه های ایران، همراه با قوانین موضوعه حقوق مالکیت فکری کشورمان، مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
کلیدواژگان: حقوق مالکیت فکری، آثار دانشگاهی، پدیدآو -
صفحات 57-69اخلاق علمی، پیش شرط اصلی استقرار نظام تضمین کیفیت آموزش عالی است. تعمیم و گسترش ارزش های حاکم بررفتار علمی و حرفه ای در همه سطوح دانشگاهی می تواند موجب افزایش التزام اجتماعی استادان و دانشجویان و اعتماد بیشتر جامعه به دانشگاهیان و سلامت ارتباطات علمی و فعالیت پژوهشی گردد. هرچند ملاحظات و تعلیمات اخلاقی، موضوعاتی بسیار کهن و پرسابقه اند و لیکن در شرایط امروزی جوامع بشری، به مسایلی حاد و اضطراری تبدیل گشته اند که به لحاظ ارتباط و تقابل با مسایل و عناصر نوبنیاد علمی و فنی ممکن است تازه و نو تلقی گردد و نیازمند مطالعات و تتبعات نوین باشند. در پژوهش حاضر عواملی که باعث افزایش پایبندی به اخلاق علمی در بین اساتید دانشگاهی می گردد، شناسایی شده و تاثیر هر یک از آنها بر اخلاق علمی سنجیده شده است. جامعه آماری پژوهش، اساتید دانشگاه تبریزاست. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری گردید. پس از جمع آوری داده ها تجزیه و تحلیل آنها به روش ضریب همبستگی و رگرسیون جندگانه و با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. متغیرهای سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام گروهی و تولید علمی تاثیر مثبتی بر میزان پایبندی به اخلاق علمی در بین اساتید دانشگاه تبریز دارند. همچنین رابطه بین اخلاق علمی با سرمایه اجتماعی قوی تر از رابطه بین مشارکت و یا میزان تولید علمی با اخلاق علمی است.
کلیدواژگان: پایبندی، اخلاق علمی، اساتید دانشگاه تبریز -
صفحات 69-83رشد شتابان جهانی شدن اقتصاد در دنیای امروز، شرایط را برای رشد و پویایی صنایع کشورهای در حال توسعه به طرز روزافزونی تنگ تر نموده است. کشورهای در حال توسعه جهت توفیق در رشد تولید و صادرات کالاهای صنعتی خود تحت قیود جهانی شدن، چاره ای جز به کارگیری تکنیک های تولیدی پیشرفته تر و صرفه جویی در هزینه های تولید خود ندارند. فناوری به عنوان یکی از مهم ترین عوامل توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها مطرح می باشد و به خصوص فناوری برتر که در رشد و ترقی صنعت آن کشورها بسیار مؤثر است و در سبقت گرفتن از دیگر رقبا در عرصه تجارت جهانی نقش بسزایی ایفا می کند. در میان تقسیم بندی فناوری هایی که در تولید و صادرات محصولات کارخانه ای مد نظر است (فناوری ساده، فناوری متوسط، فناوری برتر)، صنایع با فناوری برتر از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این صنایع باعث ایجاد ارزش افزوده بالا می شود و علاوه بر آن حاصل و نتیجه این فناوری بر دیگر بخش های اقتصادی هم تاثیر گذار است و باعث افزایش بهره وری و شکوفایی آنها می شود. پژوهش حاضر رفتار کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در مورد صادرات صنایع با فناوری برتر را بررسی و با استفاده از روش حداقل مربعات تعمیم یافته در پانل دیتا برای دوره زمانی 2005-1990 با توجه به متغیرهای قیمتی و غیرقیمتی، عوامل مؤثر بر صادرات صنایع با فناوری برتر را شناسایی می کند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که متغیرهای تحقیق و توسعه، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، نرخ ارز مؤثر واقعی، درجه باز بودن اقتصاد و تجارب ناشی از تجارت در هر دو گروه کشورها بر صادرات صنایع با فناوری برتر تاثیر مثبت و معنی دار دارد و رشد اقتصادی تنها در گروه کشورهای توسعه یافته بر صادرات صنایع با فناوری برتر مؤثر است.
کلیدواژگان: صادرات، فناوری برتر، عوامل قیمتی، عوامل غیرقیمتی، کشورهای توسعه یافته، کشورهای در حال توسعه -
صفحات 83-93در شرایط فعلی بحث تاثیر تحریم ها بر توسعه نوآوری فناورانه در کشور بسیار رونق گرفته است. معهذا این مباحثات به علت فقر ادبیات نظری در رابطه متقابل تحریم های بین المللی و سطح توسعه فناوری، بار آکادمیک اندکی دارند. سوال اصلی این مقاله آن است که آیا می توان با مشاهده عینی طیف گسترده کشورهای در حال تحریم که در آن کشورهایی با نرخ بالای رشد فناوری در کنار کشورهای درحال سکون قرار گرفته اند، چارچوبی ساخت که به وسیله آن راهبردهای مقابله با تحریم از دیدگاه نوآوری فناورانه ارزیابی شوند. در پاسخ به این پرسش، بر اساس تجربه دو الگوی منتخب چین و هند، فرآیند طراحی یک چارچوب ارزیابی مرحله نظام ملی نوآوری آغاز می شود که میزان تعاملات درونی نظام ملی نوآوری را در سه مرحله درحال شکل گیری، درحال قوام و بلوغ یافته براساس رابطه بین کانون نوآوری در صنایع دفاعی و مصرفی تقسیم بندی می کند و سپس چارچوبی طراحی می شود که میزان موفقیت راهبردهای مقابله با تحریم را در کشورهای هدف از طریق میزان درجه بلوغ نظام ملی نوآوری توضیح داده می شود. در پایان نتیجه گیری نیز بحث کوتاهی در رابطه با موقعیت کنونی ایران انجام گرفته است.
کلیدواژگان: تحریم، راهبردهای مقابله با تحریم، نظام ملی نوآوری، صنایع راهبردی، صنایع مصرفی
-
Pages 1-15In this paper one of the most important models of science-technology relationship, named “technology-as-applied science” is critically considered from philosophical and historical point of view. At first, some ideas of Francis Bacon and Rene Descartes are reviewed as the philosophical roots of that model, and then Mario Bunge’s elaborated defense of the model is reconstructed. For criticism, firstly the ideological perspective of post-modern thought about the position and relationship of science and technology is considered according to which in the post-modern era technology has primacy over everything including science. Secondly, strong critiques of technology historians are reviewed in which they undeniably showed that the history of science and technology relationship does not accord with the model. Finally some implications of those critical arguments for science and technology policy are pointed out.
-
Pages 15-29The goal of this research is the study, evaluation and condition of university researches commercialization. The research method was qualitative-quantitative, and in data collection the survey technique has been applied. The samples (thirty four industry activists) were selected from the faculties of Tabriz University such as the faculty of agriculture, chemistry, technical, electricity, mechanics, and new technologies, and they were interviewed and studied. The results showed that the process of commercialization in studied years is always ascending. In regarding the identification of relationship between functional variables and how they affect commercialization, it became cleared that there is a significant relationship between variables like publishing articles in conferences, common research contracts and M.A theses with commercialization. By the study of the views of commercialization activists in faculties, it is obvious that in this process they regarded the offices of relationship with industry and its dynamic interaction with other sections as necessary. In their viewpoints, commercialization methods give priority respectively such as; joint projects, consulting services, licensing and establishing spin off companies.
-
Pages 29-41The main of this paper, is determining relationship between science and technology performance indicators used by private sector industry based on balanced scorecard. Evaluation of support by development organizations in the Ministry of Industries and Mines of IRAN in empowering the private sector in domains of science and technology includes four dimensions that in the first step, evaluation indices derived based on field studies and ultimately bilateral questionnaires are created. These indicators are grouped into some categories named strategic issues of that field and then between them are drawn conceptual relationship. Next, relationships between each of these issues, by means of statistics concept, are being assessed in the form of a multi-agent structure and ultimately, executive paths are being determined. This research will help managers to understand managing key indicators of success and can identify critical paths and the way to overcome critical situations.
-
Pages 41-57Academic works are considered as a critical source for the technology development of countries. In this article, the intellectual property rights of academic works at universities were, first, defined. In the next stage we examined the essential elements which are needed to create these works including; the creator, a special legal-person on behalf of university, existence of employment contract, and the created work. Also about the ownership of the intellectual property that is created in university, three criteria including work for salary, substantial use of university resources and transfer of ownership contract that are used in famous universities in western countries were introduced. We compared these criteria with what is used in some of Iranian universities along with intellectual property law of Iran and examined legal status of ownership for these works in three positions above.
-
Pages 57-69Science ethics is as a major precondition for the establishment of higher education quality assurance system. Extend and expand the values prevailing scientific and professional behavior at all academic levels can increase the social commitment of faculty and students and the community is more confidence in academics and health communication and scientific research activity. In this research, the researcher recognized factors that adherence to scientific ethics and measured the influences of them on scientific ethics. The research sample was faculty of Tabriz University. Collecting data was done by questionnaire. Moreover, analyzing data was carried out by SPSS software version and multiple regression analysis. The results indicate Social capital, social trust, social participation, group cohesion and Scientific Production have positive relationships with scientific ethics among faculty of Tabriz University. Furthermore, social capital has the most positive relationship with scientific ethics.
-
Pages 69-83Rapid growth of economic globalization in today's world, increasingly tighter the conditions for dynamic growth of industries in developing countries. Developing countries for the successful growth and export of industrial production have no choice but to use High Tech and save on production costs. Technology is considered as one of the major factors that affect economic and industrial development, especially High Tech that plays an important role on growth and progress of industries in those countries. Through classification of technologies in production and export (Resource Based industries, Low Tech, Medium Tech and High Tech) High Tech cause high value added and also the result of this kind of technology affect on other economic sectors and increase their productivity. This paper surveys behavior of 50 developed and developing countries about High Tech Exports using GLS technique on Panel Data for the period 1990-2005 with regard to price and non-price variables and identify factors affecting High Tech Export. The results show that the variables R&D, FDI, exchange rate, the degree of openness of economics and experiences resulting from trade in both groups of countries affect on High Tech Export positively and significantly and economic growth only in the group of developed countries affect on export of these productions.
-
Pages 83-93Given the present situation of UN sanctions against Iran, this paper attampts to answer one basic question: is it possible to present a theoretical framework upon which we can assess the defying strategies of sanctioned countries from NIS approach? To answer this question, the paper presents first a redefinition of the national innovation system in the sanctioned countries containing a duality of strategic and civil sector. Based on the interaction between these two sectors, it presents a theoretical framework, distinguishing three phases of forming, developing and maturing national innovation systems. The paper then proceeds to assess the strategies of sanctioned countries based on their place in the presented theoretical framework. At the end, there is a short discussion about Iranian strategies against the international sanctions.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.