نشریه جراحی ایران
سال بیست و چهارم شماره 2 (تابستان 1395)

مطب جایگاهی مقدس و مفید در جامعه و خط اول ملاقات بیماران و مردم با طبیبان و جامعه پزشکی است. در گروه حرفه ای جراحان نیز مطب از جایگاهی والا و معنوی و تاثیرگذار برخوردار است. در این مقاله تلاش شده است تا با ترسیم سیمای واقعی مطب جراحی، اصول حرفه ای و اخلاقی بایسته و شایسته و نیز رفتارها و منش های ناروا و ناشایست در این جایگاه مقدس، مستندی اجمالی و با ارزش به جراحان و سایر پزشکان عزیز، پرتلاش و اخلاق مدار کشور و الگوئی برای طبیبان سایر ملل تقدیم گردد.
این مطالعه بروش دلفی توسط کمیته اخلاق جامعه جراحان ایران، متشکل از 14 نفر از اعضاء انجام شد. در مرحله اول با مرور صورت جلسات 14 نشست قبلی کمیته اخلاق، موضوعات کلان اخلاق پزشکی و امور حرفه ای مطرح در جامعه پزشکی و به ویژه حرف جراحی، استخراج و اولویت بندی شد. مسائل اخلاقی و حرفه ای در مطب جراحان، به عنوان اولویت اول مشخص گردید. در مرحله دوم لیست موضوعات دارای ماهیت اخلاقی و حرفه ای حائز اهمیت در مطب جراحی شناسائی و طی مطالعه کتابخانه ای تکمیل گردید. در نهایت این موضوعات به سه گروه، 1) مسائل و آداب اخلاقی و حرفه ای الزام آور در همه شرایط، 2) موضوعات و فضائل اخلاقی اختیاری (ترجیحی) که رعایت آنها به ارزش ها و شایستگی های جراح می افزاید، 3) رذائل و مناهی و موضوعاتی که شایسته حرفه مقدس طب نیست و ممنوع و مستوجب پیگیری و توبیخ است، طبقه بندی شد.
در مجموع 20 موضوع کلان اخلاقی و حرفه ای حائز اهمیت شناسائی شد: مسائل اخلاقی و حرفه ای در مطب جراحان، اخلاقیات عمومی در حرفه جراحی، مسائل اخلاقی مرتبط با آموزش جراحی (کلاسیک، مداوم)، حفظ اسرار و افشای راز، احترام به نیازهای معنوی بیماران، اخلاقیات ارتباطات، تعاملات و همکاری ها در حرفه جراحی، مسائل قانونی دارای ریشه اخلاقی و اخلاقیات مرتبط با رضایت آگاهانه و تصمیم گیری جایگزین، حرفه ای گری، نوآوری ها – تکنیک ها و ابزار جدید، عدالت، تضارب منافع و مسئولیت، مسائل اخلاقی با ابعاد مذهبی، پژوهش و نوآوری، موضوعات درون حرفه ای، مسائل اخلاقی به تفکیک رشته های جراحی، مسائل اخلاقی دارای پیامدهای سیاسی و اخلاق در بحران ها و حوادث. در مورد اولویت مسائل اخلاقی و حرفه ای در مطب جراحان اتفاق نظر و اجماع حاصل شد و این موضوع برای مطالعه حاضر انتخاب گردید. در این اولویت، 40 موضوع شناسائی و در مطالعه کتابخانه ای 45 موضوع دیگر به لیست اضافه شد. با اجماع نظر گروه مطالعه، موضوعات شناسائی شده به سه گروه، بایسته (33 موضوع)، شایسته (32 موضوع) و ممنوع یا مذموم (20 موضوع)، تقسیم بندی و به تفکیک هر گروه اولویت بندی شد.
مطب جایگاهی مقدس و محل ارائه طیف وسیعی از خدمات جراحان به بیماران و جامعه می باشد. دانستن و رعایت اصول و آداب اداره مطب جراحی، اموازین اخلاق پزشکی و اصول حرفه ای، و اجتناب از لغزش ها، اشتباهات، بدخلقی ها، و بدرفتاری ها، لازمه خدمات شایسته حرفه ای در این مکان مقدس و جلب اعتماد عمومی و بیماران و ارتقای اخلاق حرفه ای و سلوک اجتماعی است. این مطالعه اولویت های مربوط به موضوعات اخلاقی مطب جراحی را در سه گروه بایسته ها، شایسته ها و نبایدها، تعیین نموده است. پرداختن به این موضوعات و تلاش برای پیاده سازی آنها، می تواند در ارتقاء مستمر خصوصیات اخلاقی در جامعه جراحی و پزشکی کشور موثر باشد.

تومورهای هیپوفیزی سومین تومور شایع اولیه اینتراکرانیال می باشند. آدنوم های هیپوفیزی Atypical به وسیله MIB-1>3% و رنگ آمیزی هسته ای وسیع P-53 مشخص می شوند. هدف از این مطالعه مشخص کردن تاثیر سطح فاکتورهای MIB-1 و Mutant P-53 بر فرجام انواع مختلف آدنوم های هیپوفیزی جراحی شده می باشد.
این مطالعه به صورت همگروهی (کوهورت) و در دو فاز گذشته نگر و آینده نگر به صورت همزمان از فروردین 92 تا مهر 94 در 83 بیماری که در تصویربرداری یا علایم بالینی شواهدی به نفع آدنوم هیپوفیز داشته و در بررسی هورمونال دارای شواهدی به نفع افزایش یک یا چند هورمون بوده و مورد جراحی ترانس اسفنوئید و یا کرانیوتومی قرار گرفتند، انجام شد. در مرحله گذشته نگر براساس محتویات پرونده ها و در مرحله آینده نگر براساس معاینه حضوری بعد از عمل جراحی، اطلاعات حاصل از خصوصیات دموگرافیک تومورهای فانکشنال و نان فانکشنال، MRI V/A، (حدت بینایی) و V/F (میدان بینایی)، آزمایشات هورمونال و فاکتورهای MIB-1 و Mutant P-53 جمع آوری گردید و حداقل یک سال پیگیری صورت گرفت. داده های بدست آمده وارد نرم افزار 19SPSS گردید و سطح P کمتر از 05/0 از نظر آماری معنی دار فرض گردید.
در مطالعه حاضر تهاجم به سینوس کاورنوس در تومورهای فانکشنال (38 بیمار) و نان فانکشنال (45 بیمار) به ترتیب، 21 بیمار (3/55%) و 37 بیمار (2/82%) بود که از نظر آماری اختلاف معنی دار داشتند .(P=0.008) در این مطالعه بیماران با فرجام بد (46 مورد) و فرجام خوب (37 مورد) به ترتیب دارای: 1 MIB-1 (با میانگین ± انحراف معیار) 80/1±62/1 و 81/1±89/1 (P=0.490). 2 Mutant P53 (با میانگین ± انحراف معیار) 25/0±07/0 و 22/0±05/0 (P=0.834) بوده اند. ضمنا تهاجم در 39 مورد (7/84%) بیماران با فرجام بد و 19 مورد (3/51%) بیماران با فرجام خوب یافت شد که از نظر آماری اختلاف معنی داری بدست آمد (P=0.001).
از بین فاکتورهای تهاجم تومور، حجم تومور MIB-1 Mutant P53، تنها فاکتور پیش بینی کننده در فرجام تومور، تهاجم تومور می باشد و مابقی فاکتورها می توانند نقش مخدوش کننده داشته باشند.

فرو رفتن سوزن یا جسم تیز در پوست که در طی اقدامات تشخیصی یا درمانی اتفاق می افتد که به آن Needle - Stick Injury (N.S) گفته می شود. این اتفاق در حین اعمال جراحی برای جراحان به دفعات رخ می دهد، ولی در اغلب موارد به عنوان حادثه کم اهمیت تلقی شده و علیرغم وجود پروتکل های کامل در مورد نحوه اقدامات بعد از تماس، متاسفانه پیگیری مناسبی نمی شود. هدف از این مطالعه بررسی این موضوع بود که جراحان پس از ابتلا به این حادثه چه واکنشی داشته و تا چه میزان از اقدامات پیشگیری و درمان های پس از ابتلا حادثه فرو رفتن سوزن اطلاع داشته و به آن عمل می کنند.
این یک مطالعه توصیفی – مقطعی (Cross – Sectional) است و در سال 1393 در 5 بیمارستان آموزشی درمانی تهران انجام شده است. جامعه مورد مطالعه به صورت سرشماری شامل جراحان شاغلی بود که بطور قطع و یقین مورد حادثه فرو رفتن سوزن خونی قرار گرفته بودند. کلیه افراد با رضایت شخصی وارد مطالعه شده و به سوالات شفاهی پاسخ داده و پرسشنامه مخصوص را پر نمودند. برای ثبت داده ها و محاسبه میانگین ها انحراف معیار از نرم افزار 22 SPSS استفاده شده است. در بررسی متغیرهای از آزمون های آماری خاصی استفاده نشد.
تعداد 318 نفر جراح، (66/55%) 177 نفر مرد و (34/44%) 141 نفر زن در مطالعه همکاری نمودند. میانگین سنی 95/8 ± 76/47 سال و سابقه جراحی03/7 ± 35/11 سال بود. تعداد 291 نفر (59/91%) واکسیناسیون کامل علیه هپاتیت B داشتند، سطح پوشش واکسیناسیون هپاتیت B در جراحان مرد 09/92% و در جراحان زن 78/90% بود. دفعات فرو رفتن سوزن در بین گروه مورد مطالعه حداقل 4 بار گزارش شد. پس از حادثه فرو رفتن سوزن تنها 92 نفر (9/28%) از جراحان بر اساس پروتکل استاندارد اقدام نموده بودند. 57 نفر (9/17%) به حادثه هیچ توجهی نداشته و بقیه جراحان هم پیگیری و اقدامات ناقص انجام دادند.
بیشتر جراحان مورد مطالعه حادثه فرو رفتن سوزن را یک اتفاق غیر مهم قلمداد کرده و اغلب در برخورد با آن پروتکل های بهداشتی موجود را رعایت نکرده و در مواجهه با بیماران آلوده از اصول مراقبتی درباره پیشگیری اطلاع کافی ندارند. بنظر می رسد که این موضوع به دلیل فقدان اطلاعات کافی در این زمینه بوده و نیاز به اجرای برنامه های بازآموزی برای این گروه احساس می شود.

رزکسیون جراحی تنها درمان طولانی مدت موثر آسپرژیلومای ریوی می باشد، اما به علت میزان بالای عوارض حین جراحی و پس از آن استفاده از این شیوه همچنان مورد بحث است. مطالعه حاضر با هدف بررسی نتایج و عوارض عمل جراحی در مبتلایان به آسپرژیلومای ریوی مراجعه کننده به بیمارستان مسیح دانشوری در فاصله سال های 1380 تا 1391 انجام گردید.
در یک مطالعه توصیفی - مقطعی، 43 بیمار مراجعه کننده به بیمارستان مسیح دانشوری در فاصله سال های 1380 تا 1391 که با تشخیص آسپرژیلومای ریوی تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، به صورت گذشته نگر و با مرور پرونده بالینی بیماران مذکور ارزیابی شدند. جهت پیگیری بیماران در انتهای طرح با بیماران جهت مراجعه به بیمارستان مسیح دانشوری تماس تلفنی گرفته شد که در مراجعه مذکور، بیماران تحت معاینه بالینی و بررسی رادیوگرافیک قفسه صدری به صورت دیجیتال قرار گرفتند تا در صورت بروز عوارض و یا عود احتمالی علاوه بر انجام پروژه تحقیقاتی، درمان های لازمه نیز انجام گیرد. اطلاعات توسط نرم افزار SPSS ویرایش 16 با استفاده از فرم ها و پرسشنامه های مربوطه، تحلیل گردید و از آمار توصیفی برای بیان نتایج استفاده شد.
در بررسی علایم بیماران، خلط خونی با 69/90% شایعترین علامت مشاهده شده بود. لوبکتومی با 15 مورد (9/34%) شایعترین جراحی انجام شده بر روی بیماران بود. 18 بیمار (87/41%) مبتلا به بیماری سل بودند. در بررسی درگیری لوب های ریوی، لوب فوقانی راست با 16 مورد (2/37%) بیشترین میزان درگیری را داشت. 26 بیمار (46/60%) در زمان بستری دچار عوارضی شدند. اتساع ناکامل ریه با 12 مورد (9/27%)، شایعترین عارضه بود. شایعترین روش درمان عوارض در مدت بستری در بیمارستان به صورت ساکشن با چست تیوب در 10 بیمار (25/23%) بود. میانگین ترخیص از بیمارستان 53/14±00/13 روز (60-4 روز) پس از جراحی بود. مجموعا 14 بیمار پس از ترخیص دچار عوارضی شدند که خونریزی و اتساع ناکامل ریه هر کدام با 4 مورد (3/9%) شایعترین عوارض بودند. در مجموع 5 بیمار (62/11%) فوت کردند. 2 بیمار در بیمارستان و 3 بیمار پس از ترخیص در بیمارستان و در زمان پیگیری فوت کردند. در مدت زمان پیگیری هیچ موردی از عود در بین بیماران وجود نداشت.
در مجموع از مطالعه فوق برمی آید که با انتخاب مناسب بیماران فونگوس بال (توپ قارچی) جهت انجام جراحی و انتخاب با درایت و دقیق تکنیک جراحی، مراقبت و پیگیری مناسب بیماران پس از جراحی می توان عوارض پس از عمل را کاهش داد که در این صورت درمان جراحی فونگوس بال ریوی روش درمانی مطمئنی بوده و ضمن کنترل علائم بالینی بیمار قادر به ریشه کنی این ارگانیسم و رفع عامل زمینه ای ریوی این بیماری نیز می باشد.

سرطان های پوست از مهمترین انواع بدخیمی ها محسوب می گردند. شناخت عوامل خطر می تواند نقش مهمی در کاهش موارد سرطان های غیرملانومایی داشته باشد. این مطالعه به منظور بررسی میزان شیوع و فاکتورهای تعیین کننده پیش-آگهی در سرطان های غیرملانومایی پوست سر به دنبال رادیوتراپی در کودکی در مراجعه کنندگان به بیمارستان حضرت فاطمه (س) انجام شده است.
در این مطالعه مشاهده ای که به صورت یک بررسی از نوع مقطعی تحلیلی انجام شد، تعداد 62 نفر از مراجعه کنندگان به بیمارستان حضرت فاطمه در سال های 89 تا 94 که مبتلا به سرطان های غیرملانومایی پوست سر (شامل BCC و SCC) به دنبال رادیوتراپی در کودکی بودند، به صورت در دسترس انتخاب شده و میزان شیوع و فاکتورهای تعیین کننده پیش آگهی (شامل متاستاز و عود و مورتالیتی) در آنها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 13و آزمون های آماری کای اسکوار و تی مستقل ارزیابی گردید و سطح معناداری کمتر از پنج صدم درنظر گرفته شد.
با توجه به نتایج به دست آمده در این مطالعه، پیش آگهی بد (شامل وجود متاستاز یا عود یا مورتالیتی) در 40 بیمار (5/64 درصد) مشاهده گردید. سن بالاتر، جنسیت مذکر، عدم سابقه خانوادگی و اندازه تومور بالای دو سانتیمتر فاکتورهای مرتبط با پیش آگهی نامطلوب در بیماران بودند (P < 0.05).
در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه چنین استنباط می شود که بیش از سه چهارم از مبتلایان به سرطان های غیرملانومایی پوست سر به دنبال رادیوتراپی در کودکی، دارای پیش آگهی نامطلوب هستند که این مساله چند عاملی بوده و فاکتورهای متعددی بر روی آن تاثیرگذار می باشند.

علیرغم پیشرفت های اخیر در روش های درمانی مدیکال و جراحی، الگوریتم درمانی تعریف شده ای برای آمبولی پولمونر ماسیو وجود ندارد. هدف از مطالعه حاضر، گزارش تجربیات ما از جراحی آمبولکتومی پولمونر در بیماران مبتلا به آمبولی ماسیو و حاد شریان ریوی بود.
در یک مطالعه مشاهده ای، 15 بیمار مبتلا به آمبولی ماسیو و حاد شریان ریوی مراجعه کننده به بخش کاردیوتوراسیک بیمارستان مسیح دانشوری که بین سال های 85 تا 91 مراجعه و تحت عمل جراحی آمبولکتومی از طریق استرنوتومی میانی و بای پس کاردیو پولموناری قرار گرفته بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات به دست آمده با نرم افزار آماری SPSS ویرایش 17 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت و در موارد مورد نیاز، از آزمون های آماری تی تست و ناپارامتری استفاده شد. میانگین سنی افراد مورد مطالعه، 13/52 سال بود. میانگین فاصله زمانی تشخیص بیماری تا انتقال به اتاق عمل 40/53±53/44 ساعت بود. میانگین زمان بستری در بخش مراقبت های ویژه پس از جراحی 95/9±26/12 روز بود. تنگی نفس در 12 بیمار، درد پلورتیک در 6 بیمار، سرفه در 5 بیمار، هموپتزی در 3 بیمار و ضعف و خستگی زودرس در 2 بیمار وجود داشت. تاکی کاردی در 6/66% و تاکی پنه در 60% وجود داشت. 14 بیمار تحت اکوکاردیوگرافی و 11 بیمار تحت سونوگرافی اندام قرار گرفته بودند. در 9 بیمار سی تی اسکن مولتی اسلایس انجام شده بود. سه بیمار (20%) قبل از جراحی تحت فیبرینولیتیک تراپی قرار گرفته بودند. مرگ در 40% بیماران اتفاق افتاد.
با توجه به نتایج مطالعه حاضر، روش آمبولکتومی پولمونر یک روش مناسب با نتایج قابل قبول در درمان آمبولی پولمونر ماسیو حاد می باشد.

فتق دیافراگمی مادر زادی یکی از بیماری های نادری است که در حدود 5-2 در 10000 تولد بروز می کند، در طول 20 سال اخیر روش های تشخیص مناسبی قبل از تولد طراحی شده است و در اروپا حدود 60% موارد تشخیص داده می-شوند. در صورت تشخیص داده شدن قبل از تولد پیشنهاد می شود، این مادران در مراکزی زایمان کنند که بخش مراقبت های ویژه نوزادان داشته باشد. علائم جسمی و نشانه های بالینی مربوط به این بیماری به اختلال در عملکرد قلب و ریه برمی گردد. در این مطالعه یازده مورد از این بیماران مراجعه کننده به مراکز آموزشی درمانی طالقانی با تشخیص نهایی فتق دیافراگمی مورد بررسی قرار گرفتند.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی مقطعی که طی سال های 1385 تا 1393 انجام شده است. تعداد بیماران 11 نفر بودند اطلاعات بدست آمده براساس پرونده موجود در بیمارستان با چک لیست تدوین شده جمع آوری گردید،کلیه بیماران تحت عمل جراحی فتق دیافراگمی قرار گرفته بودند. پرونده هایی که مخدوش و تشخیص افتراقی آنها مشابه بودند، از لیست موجود حذف شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی انجام گرفت.
تعداد بیماران 11 نفر بود، میانگین سنی بیماران 23 ماه و 18 روز بود و از نظر جنسیتی 2 مورد مونث (2/18%) و 9 نفر مذکر (8/81%) بودند. 2 مورد (2/18%) از بیماران در سمت راست فتق دیافراگمی داشتند و 9 مورد (8/81%) در سمت چپ فتق داشتند. نوع زایمان مادران این کودکان مبتلا در 7 مورد (6/63%) طبیعی و در 4 مورد (4/36%) سزارین بود. میانگین وزن کودکان در هنگام تولد 2 کیلو و 972 گرم بوده است. 5 نفر (5/45%) از بیماران در هنگام مراجعه علائم تنفسی داشتند، 6 نفر (5/54%) علائم گوارشی و تنفسی را توام داشتند.
نتایج این پژوهش نشان داد که فتق دیافراگمی با تظاهر دیررس در سمت چپ بیشتر بوده و اغلب بیماران در سال اول زندگی علائم بیماری خود را بروز داده اند. علاوه بر این، اکثر کودکان مبتلا با علایم تنفسی مراجعه کرده اند و در مواردی که شیفت مدیاستن در اثر فشار احشاء شکمی هرنیه شده به وجود آید، می تواند با مرگ و میر بالایی همراه باشد. از سوی دیگر، احتمال بروز اشتباه تشخیصی به دلیل مشابهت یافته های رادیولوژیک با اختلالات دیگر زیاد است.

آگاهی، آشنایی و کاربرد قوانین حفاظت در برابر پرتوها توسط کارکنان می تواند نقش مهمی در حفاظت آن ها ایفا کند. این مطالعه به منظور بررسی میزان آگاهی پرستاران از اصول حفاظت در برابر اشعه در بیمارستان شهید بهشتی بابل انجام شده است.
در این مطالعه مقطعی تمام پرستاران شاغل در بیمارستان های شهید بهشتی بابل طی سال های 1393-1392 وارد مطالعه شدند. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه پژوهشگر ساخته که روایی آن توسط متخصصین رشته مربوطه تائید شده بود، استفاده گردید. در پایان اطلاعات با استفاده از نرم افزاری آماریSPSS 20 و آزمون هایT-TEST، X2 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
این مطالعه بر روی 72 نفر از پرسنل که 12 مورد (7/16%) مرد و 60 مورد (3/83%) زن بودند، انجام شد. 7/16% دارای اطلاعات ضعیف و 3/83% دارای اطلاعات متوسط بوده اند. در این مطالعه 9/56% در دوره بازآموزی شرکت کرده بودند، 1/43% اصلا این دوره را طی نکرده بودند. هیچ رابطه معناداری بین گذراندن دوره بازآموزی با سطح آگاهی دیده نشد (340/0P=).
بر اساس نتایج این مطالعه میزان آگاهی پرستاران از اصول حفاظت در برابر اشعه چندان مطلوب نمی باشد.

بیماری Castleman یک اختلال نادر لنفوپرولیفراتیو می باشد که شایعترین محل بروز آن مدیاستن است. اگرچه هنوز در مورد روش درمان آن توافق نظر وجود ندارد، اما به نظر می رسد رزکسیون جراحی درمان مناسبی بوده و احتمال عود حتی با رزکسیون ناقص بعید است. در اینجا بیماری که با توده مدیاستن خلفی تحت عمل جراحی قرار گرفت و تشخیص نهایی بیماری Castleman بود معرفی می شود.

بلع جسم خارجی معمولا به صورت عمدی و تصادفی دیده می شود که غالبا بدون ایجاد عارضه از دستگاه گوارشی دفع می شود. تعداد کمی از آنها نیز می توانند باعث آسیب دستگاه گوارشی شوند. بیمار آقای 30 ساله ای است با سابقه مشکلات روانپزشکی که تعداد زیادی میخ و پیچ و پلاک بلعیده بود و پس از سه روز بدون هیچگونه علایم گوارشی و تنها با شکایت درد شکم مراجعه کرده بود. پس از اقدامات اولیه درمانی تحت لاپاراتومی قرار گرفته و تمامی اجسام خارجی خارج گردید.

در یادبود Macewan در سال 1927 در شهر گلاسکو کوشینگ چنین می گوید (ما قطعا روی شانه های پیشکسوت هایمان ایستاده ایم، در یک طرف Macewan و در طرف دیگر Horsley بودند که پایه های جراحی نوین مغز را بنا نهادند و بحق باید Macewan را پیشکسوت جراحی مغز نوین دانست).

بیماران صعب العلاج به دلیل ماهیت بیماری و غیرقابل درمان بودن آن دارای حقوقی می باشند که باید به طور مناسب از سوی تیم درمان اجرا شود. گاهی بیماران فرایند مرگی طولانی، دردناک، پرهزینه و تهاجمی را تجربه می کنند که رنج فراوانی به دنبال دارد. در واقع درمان درست یک “باید” اخلاقی و عدم انجام آن یک “نباید” “اخلاقی” است. در این مقاله سعی شده ملاحظات اخلاقی در ارتباط با بیمار و حقوق فرد بیمار و خانواده بررسی مروری شود که اهم آن عبارتست از: مراقبت با کیفیت در پایان زندگی – در میان گذاشتن اطلاعات، تصمیم گیری درمان – اجرای نیازها و انتظارات بیمار و کمک به تحکیم روابط – احترام به فرهنگ – وصیت پزشکی و اتانازی می باشد.

پزشکان و جراحان از ابتدای شروع به حرفه پزشکی با عوارض بیماری ها آشنا می شوند و عوارض به صورت ادامه بیماری در درسنامه ها کم و بیش شرح و بسط داده شده است. گاهی در درسنامه های جداگانه نیز به صورت عوارض جراحی و یا رشته های دیگر پزشکی در دسترس است. در این مقاله سعی شده که عوارض از دیدگاه دیگری مورد بررسی قرار گیرد و آن اینکه عوارض جزئی از بیماری است و در حقیقت پیامد یک بیماری که در بعضی اتفاق می افتد یا در بعضی کشف می شود و شدت پیدا می کند و در دیگران اینگونه نیست ولی جامعه و خود ما پزشکان نیز هر عارضه ای را پزشک محور و خودانگیخته می دانیم و به علت احساس مسئولیت زیادی که داریم خود را در عوارض مسئول فرض می کنیم. در این مقاله موردی از شرح حال یک بیمار بحث می شود که توسط استادان بزرگ و صاحبنظران پزشکی درمان شده است و به مناسبت هر عارضه بحثی با همکاران خواهیم داشت.

برای هر بیماری یک نقطه پایانی Endpoint وجود دارد. پزشکان و کادر درمان نیز دانسته یا ندانسته با اقدامات تشخیصی و درمانی خود در مسیر هدایت بیمار به نقطه پایان گام برمی دارند. نقطه پایان چنانچه مرگ بیمار باشد، قابل اندازه گیری و محاسبه است. ولی آنچه که کمتر مورد توجه قرار گرفته و به لحاظ محاسباتی اندازه گیری مشکل دارد، کیفیت زندگی بیمار پس از اقدامات درمانی است. این مقاله راهنمای انتخاب یک نقطه پایان مرتبط است.