فهرست مطالب

فصلنامه اقتصاد کشاورزی
سال سوم شماره 2 (تابستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/06/10
  • تعداد عناوین: 10
|
  • سید صفدر حسینی، سهیل رضایی صفحه 1
    هدف این مطالعه، بررسی اثر رفاهی خروج مهاجران بر مازادهای مصرف کنندگان، تولید کنندگان، مالیات دهندگان و هزینه های دولت در بازار گندم (نان) ایران است. برای بررسی اثر رفاهی ناشی از سیاست قیمت تضمینی و یارانه ی مصرف نان توسط دولت از دو الگوی نموداری و تجربی در چارچوب ره یافت مقایسه ی ایستا استفاده شد. با مقایسه ی نتایج به دست آمده قبل و بعد از خروج مهاجران در سال 1380، میزان تغییر رفاه ناشی از این سیاست برآورد شد. هزینه های دولت و زیان اجتماعی به ترتیب 3/573 و 4/474 میلیارد ریال کاهش و رفاه مالیات دهندگان 0/688 میلیارد ریال افزایش نشان می دهد.
    کلیدواژگان: مهاجران، سیاست نان ارزان، هزینه های دولت، مازاد رفاهی
  • منصور زیبایی، عبدالرسول شیروانیان صفحه 15
    در این مطالعه، هم بستگی میان نرخ فقر و متغیرهای اقتصاد کلان و امکان وقوع اثرات نامتقارن با استفاده از تابع فقر به فرم تفاضلی مرتبه ی اول بررسی شد. داده های سری زمانی متغیرهای اقتصاد کلان و نرخ فقر مربوط به دوره ی 1383-1357 می باشد. نتایج بیانگر رابطه ای به طور کامل بی کشش بین فقر و تغییرات دست مزد بود، اما فقر با نرخ تورم و بی کاری رابطه ی مستقیم و معنی دار داشت. نتایج هم چنین نشان داد که کشش پذیری فقر نسبت به نرخ بی کاری بیش از کشش پذیری این متغیر نسبت به نرخ تورم است. این نتیجه به دست آمد که رابطه ی بین فقر و بی کاری نامتقارن نیست اما رابطه ی میان فقر و نرخ تورم نامتقارن است، به این صورت که کاهش فقر به هنگام پایین بودن نرخ تورم، بیش از افزایش آن در هنگام بالا بودن نرخ تورم است.
    کلیدواژگان: نرخ فقر، سطح دست مزدها، نرخ تورم، نرخ بی کاری، ایران
  • مرتضی مولایی، سعید یزدانی، غلامعلی شرزه ای، Alejandro Caparros Gas صفحه 37

    جنگل ها یکی از منابع طبیعی مهم توسعه ی اقتصادی بسیاری از کشورهای درحال توسعه بوده که با تولید کالاها و خدمات به توسعه ی اقتصادی و اجتماعی کمک می کنند. تخریب و جنگل زدایی های اخیر منجر به از دست رفتن بخش عظیمی از این منافع و در نتیجه ایجاد انگیزه برای حفاظت از جنگل ها شده است. هدف از این مطالعه برآورد ارزش های حفاظتی اکوسیستم جنگلی ارسباران با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از 509 پرسش نامه از 13 استان کشور جمع آوری شد. نتایج نشان می دهد که خانوارها تمایل به پرداخت مبلغ 112520 ریال در سال برای حفاظت از اکوسیستم جنگلی ارسباران دارند. هم چنین، ارزش حفاظتی هر هکتار از این اکوسیستم 6709020 ریال برآورد می شود که این رقم می تواند برای جلب حمایت های اقتصادی در جهت حفاظت از این جنگل ها به عنوان یک تخمین در اختیار سیاست گزاران قرار گیرد.

    کلیدواژگان: اکوسیستم جنگلی، ارسباران، ارزش گذاری مشروط، ارزش حفاظتی
  • آذر شیخ زین الدین، محمد بخشوده صفحه 65
    اندازه گیری قدرت بازار و تعیین ساختار بازار محصولات مختلف، همیشه از مباحث بسیار مهم و اساسی در اقتصاد خرد بوده است زیرا وجود هر نوع ساختاری متفاوت، اعم از رقابتی و غیررقابتی می تواند بر میزان تولید و قیمت محصولات مختلف تاثیر به سزایی داشته باشد. این مطالعه برای تعیین ساختار بازار فروش محصول فرآوری شده با استفاده از روش سازمان صنعتی تجربی نو (NEIO)، اقدام به اندازه گیری قدرت بازار و کارایی هزینه ی واحدهای کشتار دام استان فارس در این بازار کرده است. داده های مورد استفاده در این مقاله عبارت است از: قیمت لاشه ی گوسفند و گاو و گوساله در کشتارگاه، قیمت خرده فروشی گوشت گوسفند و گاو و گوساله، شاخص قیمت دست مزد، شاخص قیمت انرژی و شاخص حمل ونقل در بخش صنعت. بر اساس نتایج به دست آمده، صنعت کشتار دام در بازار فروش محصول فرآوری شده، از قدرت بازاری برخوردار بوده است (اثر قدرت بازار برای واحدهای کشتار گوسفند و گاو و گوساله به ترتیب 893/0 و 751/0 می باشد) و دلالت بر این دارد که واحدهای فرآوری موجود در این صنعت می توانند محصول نهایی را از طریق تبانی با یک دیگر، با قیمت بالاتری به خرده فروش ها عرضه کنند. از این رو، توصیه می شود تمرکز در این صنعت کاهش یابد.
    کلیدواژگان: قدرت بازار، کارایی هزینه، تمرکز، مدل NEIO، گوشت قرمز
  • سمیه شیرزادی لسکوکلایه، محمود صبوحی صابونی صفحه 83
    یکی از چالش های موجود در مدیریت منابع آب، تخصیص بهینه ی آن بین بخش ها و مصارف مختلف است. این مساله با افزایش جمعیت و تقاضا روز به روز حادتر می شود. در این مطالعه، مدیریت منابع آب در شهرستان ساوجبلاغ با استفاده از مدل برنامه ریزی چندهدفه بررسی شد. بر اساس مدل، میزان تخصیص بهینه ی آب در منطقه مشخص و درصد تغییرات آن با شرایط موجود مقایسه شد. نتایج نشان داد که مقدار بهینه ی پمپاژ در ماه های گرم سال افزایش می یابد. افزون بر آن، سطح زیر کشت محصولات زراعی در سال خشک نسبت به مرطوب به طور محسوسی کاهش نشان داد. مقادیر بهینه ی پمپاژ نیز در ماه های مختلف سال کم تر از میزان پمپاژ فعلی منطقه بود. با توجه به یافته ها، برای پرهیز از آسیب بیش تر به سفره ی آب های زیرزمینی منطقه لازم است سیاست های مدیریت منابع آب منطقه مورد تجدید نظر و مدیریت عرضه و تقاضای آب با هم مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی چندهدفه، پمپاژ بهینه، مدیریت منابع آب، سطح زیر کشت
  • کریم آذربایجانی، سید کمیل طیبی، لیلی بیاری صفحه 99
    پیش بینی دقیق قیمت طیور و فرآورده های آن از طریق توجه به کاهش نوسانات باعث تخصیص بهینه ی منابع، افزایش کارایی و سرانجام افزایش درآمد مرغداران می شود. با توجه به اهمیت پیش بینی قیمت گوشت مرغ، در این تحقیق قیمت این محصول با استفاده از روش های هم جمعی ARDL، جوهانسون- جوسیلیوس و روش شبکه های عصبی مصنوعی برای افق های زمانی یک ماهه، شش ماهه و دوازده ماهه پیش بینی شد و این فرضیه که شبکه ی عصبی مصنوعی در پیش بینی قیمت گوشت مرغ از کارایی بیش تری نسبت به دیگر مدل های اقتصادسنجی برخوردار است، بررسی شد. داده های مربوط به متغیرهای تاثیرگذار بر قیمت گوشت مرغ برای دوره ی زمانی فروردین ماه 1371 تا بهمن ماه 1384 از شرکت پشتیبانی امور دام کشور جمع آوری شده است که از داده های فروردین 1371 تا بهمن 1384 برای تخمین مدل ها و آموزش شبکه ی عصبی و از مابقی داده ها (اسفند 1384 تا بهمن 1385) برای بررسی قدرت پیش بینی مدل های مختلف استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که روند پیش بینی شده به وسیله ی شبکه ی عصبی المان سه لایه با هشت نرون در لایه ی ورودی، سه نرون در لایه ی مخفی و تابع فعال سازی زیگموییدی (برای افق زمانی دوازده ماهه) و شبکه ی المان سه لایه شامل هشت نرون ورودی و هفت نرون در لایه ی مخفی با تابع فعال سازی تانژانت هیپربولیک (برای افق زمانی یک ماهه) از کارایی بیش تری در کمینه کردن خطای پیش بینی، نسبت به روش های هم جمعی، برخوردارند؛ اما در افق زمانی شش ماهه، مدل ARDL دقیق تر از شبکه ی عصبی المان عمل می کند. از این دیدگاه، استفاده از روش نوین پیش بینی قیمت همانند شبکه های عصبی مصنوعی، می تواند به تاثیر سیاست گذاری قیمتی و حتی تنظیم بازار از طریق پیش بینی نوسان های مختلف کمک کند.
    کلیدواژگان: پیش بینی، قیمت گوشت مرغ، شبکه ی عصبی مصنوعی، روش های هم جمعی
  • عبدالکریم اسماعیلی، فاطمه نصرنیا صفحه 125

    اراضی با ارزش حفاظتی بالا، با هدف حفظ و احیای رویشگاه های گیاهی و زیستگاه های جانوری به عنوان مناطق حفاظت شده در سطح گسترده انتخاب می شوند. یک منطقه ی حفاظت شده، ناحیه ای خشک یا دریایی است که برای حفاظت و نگه داری تنوع بیولوژیکی منابع طبیعی و فرهنگی اختصاص می یابد و با ابزار قانونی یا دیگر ابزار موثر، مدیریت می شود. در این مطالعه با استفاده از تئوری زیست محیطی کوزنتس، عوامل موثر بر مناطق حفاظت شده بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی 43 کشور حاکی از وجود منحنی زیست کوزنتس برای مجموعه ی منتخب است. از طرف دیگر افزایش نرخ رشد جمعیت در این کشورها هم راه با کاهش درصد مناطق حفاظت شده است. افزون بر این نتایج نشان دهنده ی این واقعیت است که هر چه فساد اداری در کشورها بیش تر باشد، درصد مناطق حفاظت شده کم تر است. سرانجام باید به این نکته توجه کرد که میزان تحصیلات اثر معنی داری بر درصد مناطق حفاظت شده در مجموعه ی کشورهای منتخب ندارد. پیش نهاد می شود برای گسترش مناطق حفاظت شده و به بود محیط زیست با بهره گیری از قوانین صریح از پدیده هایی که نشانگر فساد اداری است جلوگیری و با آموزش و ترویج، زمینه های مهار جمعیت فراهم شود.

    کلیدواژگان: مناطق حفاظت شده، منحنی زیست محیطی کوزنتس، فساد اداری
  • محرم عین اللهی احمدآبادی صفحه 139
    این تحقیق برای بررسی مزیت نسبی تولید محصول لوبیا در استان زنجان اجرا شد. داده های مورد نیاز از طریق تحقیق پیمایشی و انجام مصاحبه با 54 کشاورز تولیدکننده ی لوبیا در مناطق مهم تولید این محصول در استان در سال زراعی 83-1382 و تکمیل پرسش نامه های طراحی شده، جمع آوری شد. داده های گردآوری شده توسط نرم افزارهای EXCEL و SPSSWIN تجزیه وتحلیل شد. مزیت نسبی تولید لوبیا با استفاده از شاخص های هزینه ی منابع داخلی ((DRC، نسبت منفعت به هزینه ی اجتماعی ((SCB و سود خالص اجتماعی (NSP) در دو سناریوی قدرت برابری خرید (PPP) نسبی و مطلق محاسبه شد. در هر دو سناریو مقادیر معیارهای هزینه ی منابع داخلی و نسبت منفعت به هزینه ی اجتماعی، کم تر از یک (1) و شاخص مقدار سود خالص اجتماعی، مثبت محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که استان زنجان در تولید محصول لوبیا دارای مزیت نسبی است. بنابراین، پیش نهاد می شود تولید محصول لوبیا در استان زنجان به صورت هدف مند مورد حمایت قرار گیرد تا در برنامه ریزی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی، تولیدکنندگان این محصول در استان قادر به رقابت جهانی باشند.
    کلیدواژگان: هزینه ی منابع داخلی، هزینه ی منفعت اجتماعی، سود خالص اجتماعی، لوبیا، استان زنجان
  • زکریا فرج زاده، جواد ترکمانی، عباس نجاتی صفحه 159
    اهداف بهره برداران کشاورزی و سیاست گذاران این بخش در مورد چگونگی استفاده از گروهی از منابع و از جمله آب کشاورزی می تواند متفاوت باشد. بهره برداران برای کاهش ریسک تولید و افزایش درآمد خود به طور معمول تمایل به استفاده ی بیش تر از آب دارند. این در حالی است که سیاست گذاران این بخش در پی استفاده ی پایدار از منابع آب کم یاب هستند. پس در این مطالعه با استفاده از ره یافت برنامه ریزی چندهدفی و به کارگیری اطلاعات نمونه ای از بهره برداران استان فارس (منطقه ی فسا) چگونگی تبادل میان کاهش مصرف آب، کاهش ریسک و افزایش بازده ناخالص تبیین شد. استفاده از ره یافت برنامه ریزی چندهدفی به الگوهای متعدد منتهی می شود که الگوهای مطلوب از میان آن ها با استفاده از معیار منطق فازی مشخص و معرفی شد. یافته های مطالعه حاکی از وجود رابطه ی تبادلی میان اهداف یاد شده بود. هم چنین مشخص شد که تعقیب هدف کاهش مصرف آب منجر به کاهش قابل ملاحظه ی اولویت الگوی کشت فعلی می شود. برآورد ضرایب کشش ریسک نسبت به دو منشا تغییر یعنی آب و بازده ناخالص نشان داد که نقش بازده ناخالص در تغییر ریسک در مقایسه با آب مهم تر است. برآورد تابع مطلوبیت متشکل از اهداف یاد شده بیانگر اهمیت بالاتر افزایش درآمد در مقایسه با دو هدف کاهش مصرف آب و کاهش ریسک بود. در الگوهای بهینه ی ارایه شده برای سه گروه از بهره برداران، مشخص شد گندم و ذرت در مقایسه با دیگر محصولات می توانند ترکیب مطلوب تری از اهداف یاد شده را تامین کنند.
    کلیدواژگان: آب، ریسک، بازده ناخالص، رابطه ی تبادلی، استان فارس
  • سید نعمت الله موسوی، سید مهریار صدرالاشرافی، فرزانه طاهری صفحه 185
    جهانی شدن دارای پیامدهای مطلوب و نامطلوب است. از این رو لازم است با شناخت پیامدهای این پدیده برای کاهش آثار نامطلوب و تقویت آثار مطلوب اقدام شود. در همین راستا، مطالعه ی کنونی با هدف تحلیل اثر جهانی شدن بر روی توزیع درآمد در ایران صورت گرفت. به این منظور از شاخص های نسبت تجارت و واردات به تولید ناخالص داخلی، نسبت خالص سرمایه گذاری خارجی به تولید ناخالص داخلی و هم چنین وقفه های مختلف خالص سرمایه گذاری خارجی به تولید ناخالص داخلی طی دوره ی 1383-1360 به عنوان متغیر بیانگر جهانی شدن استفاده شد. با توجه به شاخص های یاد شده برای هر یک از مناطق روستایی و شهری چهار الگو برآورد شد. در تمامی الگو ها فرضیه ی کوزنتس تایید شد. بر اساس برآوردها درآمد سرانه ی نقطه ی برگشت منحنی کوزنتس به قیمت های ثابت سال 1369 برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب در دامنه ی 8540 - 6800 و 7520- 7190 هزار ریال قراد دارد. یافته ها نشان داد که شواهد محکمی دال بر افزایش نابرابری به موازات افزایش هم گرایی اقتصاد ایران به سوی اقتصاد جهانی وجود ندارد.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، توزیع درآمد، ایران
|
  • S. Hosseini, S. Rezaei Page 1
    This study investigates welfare effects of out going migrants on consumers, producers, taxpayer's surpluses and government expenditures in wheat market (bread). Mathematical and graphical models in a comparative static framework were applied to evaluate surplus effects of guaranteed price and subsidized bread policy. Comparing those effects before and after leaving migrants show that consumer welfare and dead weight loss (DWL) could decline by 213.6, 573.3 and 474.4 billion Rials respectively, while taxpayers welfare would increase by 688.0 billion Rials and producer's welfare remains constant.
  • M. Zibaei, A. R. Shirvanian Page 15
    In this study, the association between poverty rates and macroeconomic variables and the possibility of asymmetric effects were investigated using a first-degree difference poverty function. Time series data covers 26 years (1978-2004) on macroeconomic variables and poverty rate. Results showed a completely inelastic link between poverty and wage changes. But, inflation and unemployment elasticity of poverty rate was positive and significant. Results also indicated that poverty is more elastic respective to unemployment rates than to inflation. The relationship between poverty and unemployment was not found to be asymmetric with respect to the unemployment changes. However, the association between poverty and inflation rate was found to be asymmetric as poverty declined more with falling inflation rate than it increasing with rising inflation.
  • M. Movlaei, S. Yazdani, G.R. Sharzei, A. C. Gas Page 37

    Forests are one of the most important natural resources of economic development in developing countries, and helps socio-economic development by producing goods and services. But large part of these benefits becomes lost because of forests degradation and deforestation, finally ensuing to stimulate in preserving forests. The purpose of this study is to estimate preservation value of Arasbaran forests ecosystem by contingent valuation method. Data collected from 13 provinces of Iran using survey of 509 respondents. Results show that families willing to pay 112520 Rials annually to preserve Arasbaran forests ecosystem. Also, preservation value of each hectare of this ecosystem is 6709020 Rials per year. This amount can be used as estimation by policymakers to attract economic supports for preserving these forests.

  • A. Sheikhzeinoddin, M. Bakhshoodeh Page 65
    Assessing market power and determining market structure of various agricultural as well as industrial products have always been considered as important issues in microeconomics. Different market structures can have major effects on levels of productions as well as on prices of various products. This study was conducted to determine the structure of meat sale market applying New Empirical Industrial Organization (NEIO) approach to a sample of meat prices, to investigate market power and cost efficiency of meat industry in Fars province. Date used in this study consist of sheep and cow and calf carrion price at the stockyard door, retail price of sheep and cow and calf meat, wage price index, energy price index and transportation price index in the industry sector. The results revealed that firms in sheep and cow slaughter industry have market power (market power effect for firms in sheep and cow slaughter are respectively 0.893 and 0.751) and can gain from collusions with each others to supply their products to the retailers with higher prices and therefore, decreasing concentration in this industry is suggested.
  • S. Shirzadi Laskukalayeh, M. Sabuhi Sabuni Page 83
    One of the current challenges in water resource management is its optimum allocation among various sectors and consumptions. The problem is becoming worse due to the population growth and increasing demand, step by step. In this study, the management of water resources in Savojbolagh was examined using Multi Objective Programming Model. According to the model, the optimum allocation rate of water was specified, and its variation percentage was compared with the existing conditions. Results showed that, the optimum pumping level increases during the hot months of the year. Furthermore, the crop cultivated area showed a noticeable decrease in a dry year in comparison to a wet year. The optimum pumping rate was also less than the current pumping rate in different months of the year. On the basis of the findings, to avoid more damage to the groundwater resources level in the region, it is necessary that both the water management resources policies and the water management of supply and demand should be reexamined and be taken into consideration again, together.
  • K. Azarbayejani, S. K. Tayebi, L. Bayari Page 99
    Regarding the importance of price forecasting of the protein products including chicken, this research uses methods of ARDL, Johnson-Juselius and ANNs to forecast the chicken price in Iran for the various time paths consisting of one month, six months and twelve months. Accordingly, the main hypothesis relies on the more efficiently of the ANNs than those of the other econometric methods. Monthly data are collected for the domestic resources related to the agricultural sector for the period March-1991 to February-2006. The data from March-1991 to February-2005 is used for models estimating and networks training and the rest data is used to past prediction power evaluating. The empirical results obtained confirm that the performance of the three layers Elman ANN with eight neurons in input layers, three neurons in hidden layers and sigmoid activation function (for the time path of twelve months) and a three layers Elman ANN including seven neurons in hidden layers with hyperbolic tangent activation function (for the time path of one month) in forecasting has been more precise than that of the Co-integration methods. But in the time path of six months, ARDL method is more precise than that of the Elman ANN. Implication is that the use of modern methods such as ANNs in prediction of the chicken price is able to affect policymakers in the poultry industry toward making better decisions in the market.
  • A. Esmaeili, F. Nasrnia Page 125

    Protected areas are locations which receive protection because of their environmental, cultural or similar values. Different kinds of protected area exist which vary by level of protection and the enabling laws of each country or rules of international organization. Examples include parks, reserves and wildlife sanctuaries. In this study environmental Kuzents Curve (EKC) is used to test factors affecting protected area in the selected developing countries. The result reveals existence of an inverted U-shaped EKC for protected area in the mentioned countries. In addition, results showed evidence of significant relationship between protected area and population growth and corruption. Decreasing population growth and corruption via extension, regulation and cultural change will increase protected area in the developing countries.

  • M. Ainollahi Ahmadabadi Page 139
    This research was carried out in Zanjan province in order to study the comparative advantage of bean production. Required data were obtained through a survey research by interviewing 54 bean producers in the main regions of bean production in the province and completing pre-structured questionnaires during 2002-2003 crop years. Comparative advantage was calculated using Domestic Resource Cost (DRC), Social Cost Benefit (SCB) and Net Social Profitability (NSP) indicators using two absolute and relative Power Purchasing Parity (PPP) scenarios. In both scenarios, values of the DRC and SCB were calculated to be less than one and NSP to be greater than zero. Results indicated that Zanjan province has comparative advantage in bean production. Therefore, it is suggested that bean production in Zanjan province should be targeted to support so that the bean producers be able to compete worldwide in planning to join the World Trade Organization (WTO).
  • Z. Farajzadeh, J. Torkamani, A. Nejati Page 159
    Objective of farmers and policy makers in using some resources including agriculture water may be different. Farmers commonly tend to use more water in order to reduce production risk and to increase their income, while policy makers are interested in to get sustainable use of scarce water resources. So in this study trade offs between decreasing water use and decreasing production risk, and increasing gross margin was determined, using the multi objective programming (MOP) based on data gathered throughout a randomly selected sample of Fars province (Fasa district) farmers. MOP approach generates a large number of solutions, so more desired solutions were recognized using fuzzy logic based criterion. The results showed a trade off among the goals. It was also revealed that lower water use as a goal results in considerable reduction in importance of present cultivation pattern. Coefficients of risk elasticity with respect to water and gross margin showed a more important role of gross margin in risk change as compared to water. The utility function consisting of the goals revealed the higher importance of gross margin in comparison with water and risk. The optimal solutions developed for three classes of farmers showed high ability of wheat and maize in providing the goals jointly compared to other crops.
  • S. N. Moosavi, S. M. Sadrolashrafi, F. Taheri Page 185
    Globalization contains desired and undesired consequences, needing for reconnection of these consequences in order to lessen the undesired results and strengthen the desired ones. Regarding the case the main objective of this study was to investigate the effect of globalization on income distribution throughout Iranian households. To get the objective ratios such as trade to GDP, import to GDP, Foreign Direct Investment (FDI) to GDP, and lagged terms of FDI to GDP were used during 1991-2004 as criteria indicating globalization level. Based on the criteria, four equations were estimated for rural and urban households separately. In all estimations the sign of coefficients were found consistent with Kuznets hypothesis. Turning point is found to be between 6800-8540, and 7190-7520 thousand Rials for urban and rural households, respectively. Findings showed that there is no strong evidence indicating positive relation between inequality and globalization.