فصلنامه فرهنگ پویا
پیاپی 23 (پاییز 1391)

فتنه سبز 88 حلقه دیگری از فتنه های رنگارنگ ننگینی بود که اختاپوس گونه می رفت تا چنگال های مخوف و زهرآگین خود را در بدنه نظام مقدس جمهوری اسلامی فرو کند و زنجیره فتنه ها را از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا گاه تحقق اغراض پلید فتنه سالاران و سرنگونی نظام کامل کند...

انحراف‌های عقیدتی و فکری و رفتاری در همه دوران بشریت، رواج داشته و گویا بشر نمی‌خواهد راه مستقیم را بپیماید! همواره صراط مستقیم، ارایه شده و رهروانی هم دارد و باز همواره هستند کسانی که از این راه گمراه می‌شوند! پیروان همه ادیان پس از مدتی به سراغ هوا و هوس رفته و ابتدا خطاکار می‌شوند سپس دست به انحراف می‌زنند تا آنچه را که می‌خواهند با نام راه راست قالب کنند! قرآن می‌فرماید: «... فبما نقضهم میثاقهم لعناهم و جعلنا قلوبهم قاسیه یحرفون الکلم عن مواضعه و نسوا حظا مما ذکروا به و لا تزال تطلع علی‏ خاینه منهم... »(13 مایده)...

استاد شهید مرتضی مطهری، یکی از قهرمانان عرصه مبارزه با جریانات انحرافی است که نقشی بس عظیم در افشای خط فکری این جریان و شناساندن آن به افکار عمومی و به ویژه نسل جوان داشته است. مقاله حاضر به گوشه‌هایی از مجاهدت کم نظیر آن عالم فرزانه در عرصه مقابله با منحرفان می‌پردازد...

بازخوانی نامه تاریخی شهید مطهری به امام خمینی درباره جریان های فکری زمان خویش همواره، اندیشمندان اصیل و با بصیرت اسلامی، با رصد دقیق و ژرف اندیشانه خود، جریان انحرافی را در هر عصر و مصری در کانون توجه خود قرار داده، تمام تحرکات این جریان را زیر نظر داشته اند. آنان با شناخت دقیق از جامعه و رگه های جریانات انحرافی، واکاوی دقیقی از مولفه های فکری جریانات انحرافی داشته‌اند...

تلاش برای پیشگیری از آسیب‌هایی که دین و جامعه اسلامی را تهدید می‌کند، وظیفه‌ای همگانی است؛ اما در این میان، برخی آفت‌ها و انحراف‌ها چنان مرموزانه شکل می‌گیرند و تکثیر می‌شوند که شناسایی و شناساندن آن‌ها به دانشی عمیق، چشمانی تیزبین و اراده‌ای استوار نیاز دارد. نوشتار ذیل، گوشه‌هایی از رویکرد آموزنده آیت‌الله مصباح یزدی در این زمینه را به اجمال بازگو کرده است...

همان‌گونه که قرآن کریم به علت جامعیت بی‌مانند خود به همه مسایل مهم حیات بشری اشاره نموده است، درباره شیوه‌های مقابله و جنگ نرم جریان انحرافی با جریان حق نیز، به ظرافت سخن گفته است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته می‌شود، همین موضوع است. در این تحقیق بیش از هر چیز از واژه «جریان باطل» مدد گرفتیم؛ چه آن‌که جریان فتنه و جریان انحراف در شاکله همین جریان معنا می‌یابد...

بر اساس شواهد مسلم در منابع اسلامی- اعم از شیعه و سنی - مهدویت؛ اعتقادی سازنده، کامل و امیدبخش است که از سالیان دور در صدر اسلام، پیامبر بزرگ این آیین الهی، ویژگی های آن را بیان و امت اسلامی را به انتظار ظهور منجی موعود ترغیب فرمودند.‌ دلایل فراوان همچون هجمه مشکلات و فشار حاکمان مستبد علیه مسلمانان، در کنار انتظار به ظهور منجی موعود و فرا رسیدن آینده ای درخشان و امیدبخش، زمینه سوء استفاده از این آموزه را در اختیار برخی سودجویان و جاهلان در طول تاریخ اسلام قرار داده است. از جمله این افراد در دوران معاصر، علی محمد شیرازی موسوم به «باب» است که در سال 1260هجری با سوء استفاده از اعتقاد مردم و اوضاع نابسامان داخلی، به طرح ادعاهای واهی و بی اساس پرداخت و در پناه حمایت استعمار و بیگانگان، نطفه نامشروع فرقه ضاله بهاییت را منعقد ساخت. مهم ترین زمینه شکل گیری این فرقه انحرافی، وضعیت نابه هنجار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه آن دوران بود که مردمان آن، سالیانی دراز درمعرض تجاوز و چپاول حاکمان مستبد و فاسد و زیر سلطه بیگانگان در فقر و نادانی بسربرده و هر لحظه ظهور یک منجی و فریادرس را انتظار می کشیدند. با سرکوب این جریان انحرافی و اعدام عامل آن، گرچه انتظار می رفت این غایله نیز فروکش نماید، اما با حمایت استعمار، از درون آن، فرقه ضاله «بهاییت» سر برآورد و بسان یک پیچک انحراف، جامعه اسلامی را آلوده ساخت...

تاریخ عالمان شیعه، هرگز از بیدارگری و مبارزه با انحراف و التقاط و سر نهادن بر سر دفاع از اسلام اصیل نبوده و نیست. عالمان دین در مسیر تبیین مکتب اهل بیت (ع)، ضمن رصد پدیده‌ها و جریان‌های عصر خود و غفلت نکردن از کج‌روی‌های افراد منحرف و بدعت‌گزار، با اطلاع از شکل‌گیری بدعت‌ها و ظهور فرقه‌ها و مواضع ضد اسلامی سلاطین دین‌ستیز به میدان می‌آمدند و ضمن موضع‌گیری شجاعانه در مقابل انحرافات، همواره جامعه‌ اسلامی را از گزند انحراف و التقاط مصون نگه می‌داشتند. مقاله حاضر، نگاهی کوتاه به موضع‌گیری‌های عملی برخی از عالمان دین در برابر انحرافات عصر خود در همه روزگارها است...

هر جامعه ای دارای افکار، عقاید و باورهای ویژه خود است که بر اساس آن احساس‌ها، علاقه‌ها، رفتارها و کارهای افراد آن جامعه شکل می‌گیرد؛ این‌ رفتارها را «هنجارهای اجتماعی» می‌گویند. در جوامع، تخلف از این هنجارها را «انحراف اجتماعی» می‌نامند. دین در جامعه اسلامی نیز، به عنوان نظامی که از سوی خداوند در قالب کتاب و سنت نازل گردیده، معیار هنجارها و ناهنجاریی‌ها شناخته می‌شود و رفتارها و هنجارها بر اساس آن تعریف می‌شود...

«گوساله سامری» را باید یکی از مهم‌ترین داستان‌های آموزنده قرآنی به شمار آورد. این ماجرا بخشی از نیات پلید جریان باطل را برملا می‌سازد؛ جریانی که همواره در صدد است تا جبهه حق را به بیراهه کشانده و جامعه را در تیررس افکار خود قرار دهد. نوشتار حاضر، نگاهی است کوتاه به این جریان و درس‌ها و عبرت‌هایی که باید از آن گرفت...

ماجرای تاسیس و سرانجام تخریب مسجد ضرار، از آن دست ماجراهایی است که بسیار پندآموز و عبرت‌انگیز است. این مسجد بی‌گمان نماد انحراف و جریان انحرافی بود که به دست توانمند پیامبر بزرگوار اسلام و به دستور خداوند متعال ویران گردید...

شاید بتوان یکی از تفاسیر این سخن آیت‌الله مصباح را درباره «در راه بودن فتنه‌ای عظیم‌تر»، حضور و ورود جریان‌هایی انحرافی در بدنه اعتقادی جامعه اسلامی دانست. وجود چنین انحرافاتی روز به روز رو به گسترش است و نفوذ چنین جریان‌هایی در چرخه یادگیری و آموزش اعتقادات جوانان و نوجوانان، می‌تواند عاملی بس مهم، نگران‌کننده و هشداردهنده باشد...

رویارویی و مقابله عالمانه و بموقع رهبری معظم انقلاب در رویدادهای بزرگ، در طول حیات طیبه این بزرگمرد بر کسی پوشیده نیست و از ویژگی‌های این عالم فرزانه به شمار می‌رود. نویسنده با محور قرار دادن فتنه سال 88 به عنوان «انحراف بزرگ»، با استناد به برخی از فرمایش‌های امیر مومنان (ع) به واکاوی ریشه‌های انحراف سران فتنه اشاره دارد و از فتنه سال 88 با عنوان «تجمع بزرگ منحرفان» یاد می‌کند که تنها مدیریت پیامبرگونه رهبری انقلاب توانست آنان را در تلاش برای منحرف کردن قطار انقلاب از ریل اصلی، باز دارد...

جریانی که امروز به نام جریان انحرافی از آن یاد می‌شود، «طیفی» است بی‌شناسنامه با ادبیاتی دینی که شباهت‌های گوناگونی با جریان‌های مخالف و برانداز دارد. گویا این جریان بر آن است تا با استفاده از همه تجربیات این گروه‌ها به مقابله با نظام بیاید، غافل از این‌که...

جریان فتنه و جریان انحرافی؛ دو آفتی بودند که در سال‌های اخیر پیکره جمهوری اسلامی را مورد هجمه خود قرار دادند و بخشی از توان نظام صرف مقابله با این آفات شد. این دو جریان هر چند در نگاه نخست، هیچ پیوندی با هم ندارند، در لایه‌های زیرین برخوردار از قرابت‌های بی‌شماری هستند؛ مثلا هر دو گروه نخبگان جامعه را می‌خرند؛ قانون‌شکنی می‌کنند؛ قانون را دور می‌زنند؛ از ابزارهای نوین ارتباطاتی مانند اینترنت و شبکه‌های مجازی استفاده می‌نمایند؛ از دین استفاده ابزاری می‌نمایند؛ برای حذف ولایت فقیه از هیچ کوششی فروگذاری نمی‌کنند؛ مسایل اصلی را فرعی و مسایل فرعی را اصلی می‌کنند؛ با باندهای ثروت ارتباط دارند و مواردی دیگر که پرداختن به تمامی آن‌ها فراتر از حوصله یک مقاله است و ما در این‌جا به یک مورد از این تشابهات که از همه مهم‌تر به نظر می‌آید، می‌پردازیم...

هشدارهای امام و رهبری در طول 33 سال گذشته به احزاب و گروه‌ها و نیز برخی از اشخاص، نه تنها ریشه در دغدغه این رهبران الهی سیاسی در به سلامت رساندن کشتی انقلاب به ساحل سعادت دین و دنیای جامعه دارد، بلکه بیانگر دغدغه هدایت‌گری این رهبران الهی در جلوگیری از ریزش این افراد از جبهه حق است. رهبری انقلاب سال 88 در دیدار با دولتمردان بر پرهیز مسیولان از غرور و استفاده از نظرات علما و بزرگان در مسیر حرکت تاکید فرمودند. هشدارهای مکرر معظم‌له در سخنرانی‌های چند سال اخیر به رعایت موازین اخلاقی و پای‌بندی به چهارچوب‌های قانونی، همه و همه در راستای دغدغه سلامت جامعه و بازداشتن اشخاص و احزاب از فرو غلتیدن در دام وسوسه‌های درونی و نقشه‌های شیاطین بیرونی بوده است...

فریضه حجاب به عنوان یک فریضه اجتماعی از زمان ورود مدرنیته به ایران، محل مناقشه و بحث میان نخبگان و بدنه جامعه در جامعه مردمی ایران شده است. چه زمان پهلوی قلدر که دستور منع حجاب را صادر و چه زمان پهلوی دوم که این الزام را به ترویج بی بند و باری کشید و چهره ایران اسلامی را ملکوک به لکه های بی دینی کرد. بعد از انقلاب اسلامی و تصویب قانون حجاب در قانون اساسی، به واسطه شوق اول انقلاب و دوران دفاع مقدس ترمز دستی ماشین مدرنیته در ایران بالا کشیده بود و معمولا کسی نمی توانست حرکت های عمومی در جهت ترویج بی حجابی انجام دهد. اما پس از جنگ و در زمان سازندگی و اصلاحات نه تنها ترمز دستی ماشین مدرنیته پایین آورده شد، بلکه چرخ تفکر اباحی گری در ایران به سرعت چرخید و چرخید تا به پدیده اجتماعی بدحجابی منجر شد...

«انحراف» واژه ای پرمعنا و پرمناقشه است که سابقه آن به وسعت تاریخ می باشد و لحظه شروع تاریخ مشخص نیست، اما از هر زمانی که بتوان آن را آغاز «تاریخ» دانست، همان زمان نیز لحظه نشو و نمای «انحراف» است؛ چرا که در همه زمان ها، دو جریان در تقابل با هم بوده اند؛ یکی جریان حق و دیگری جریان باطل. جریان باطل همواره با «انحراف» قرابت داشته و در واقع ترجمان عینی مفهوم «انحراف» بوده است. هر کجا جریان حقی در شریان تاریخ جاری بوده، جریان «انحراف» نیز در نقطه مقابل آن قد علم کرده است. پس بی راه نیست اگر بگوییم سابقه این جریان، بسیار طولانی و تاریخی است...