فهرست مطالب
فصلنامه فرهنگ پویا
پیاپی 35 (زمستان 1395)
- تاریخ انتشار: 1396/06/26
- تعداد عناوین: 33
-
صفحه 3
رسالت خطیر زمامداری از دیدگاه وحی و عقل و فطرت جزو برجستهترین رسالتهایی است که جایگاه رفیعی را در میان جوامع بشری به خود اختصاص داده است. از این رو، چنین رسالتی ایجاب میکند توسط کسانی بر عهده گرفته شود که از جنبههای گوناگون ایمانی، اخلاقی، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی و... جزو برجستهترینها باشند...
-
صفحه 4
مقاله حاضر به «اخلاق زمامداری از نگاه قرآن» میپردازد. آنچه در این تحقیق به آن دست یافتهایم، حدود20 شاخصه در این زمینه است که ممکن است در نگاهی جامعتر به آیات الاهی، مقدار این شاخصه ها نیز افزایش یابد. در این مقاله به این شاخصهها اشاره خواهد شد.
-
اسوه جاویدان زمامداری / نگاهی به شاخصه های زمامداری پیامبر گرامی اسلام (ص)صفحه 14
شیوه زمامداری رسول اکرم(ص) و اخلاق حکومتی ایشان باید همواره مورد توجه حاکمان باشد. در این تحقیق برخی از این شاخصهها را بیان میکنیم.
-
صفحه 20
از دیدگاه اسلام کارگزاران خدمتگزار مردم هستند، نه ارباب آنان؛ از این رو چگونگی رفتار و معاشرت آنان با مردم، باید براساس ارزشهای اخلاقی اسلام باشد. تاریخ جوامع بشری نشان میدهد کارگزارانی در ادای مسوولیت خویش موفق بودهاند که از ارزشهای اخلاقی همانند پارسایی، حقمحوری، عدلگرایی، سخاوت، مشورت و... بهره گرفتهاند. حضرت علی(ع)، خطر کارگزاران غافل و ناتوان را مدام گوشزد میکردند و از این که حکومت به دست افراد سستعنصر بیفتد نگران بودند؛ از همین رو مدام به کارگزاران هشدار میدادند و آنها را از کمکاری برحذر میداشتند.
-
صفحه 26
امام خمینی(ره) به عنوان رهبری اخلاقمدار که شیوه زمامداری او مانند پیامبر بزرگوار اسلام(ص) بوده است، از بزرگترین رهبرانی به شمار میآید که در عصر غیبت در جایگاه زمامداری صالح و سیاستمداری اخلاقمحور به مدیریت جامعه میپرداخته است. مقاله حاضر جلوههایی از اخلاق سیاسی و زمامداری بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران را در آیینه خاطرات و بیانات جمعی از نزدیکان ایشان، بهویژه خلف صالح ایشان یعنی مقام معظم رهبری حضرت امام خامنهای بیان میکند.
-
صفحه 36
حضرت امام خامنهای به تعبیر امام راحل عظیمالشان همچون خورشید روشنیبخش هستند. بیان جلوههایی از منش و روش حکومتداری این خورشید فروزان انقلاب میتواند برای همه مسوولان، درسآموز باشد. در این نوشتار، بخشهایی از شیوههای حکومتداری ایشان را با استفاده از کتاب «در پرتو خورشید» و با حذف نام راویان این خاطرات، تقدیم حضورتان میکنیم...
-
شناخت ارزش های صحیح و واقعیت های جامعه شرط عقلایی یک زمامدار / در گفت و گو با علامه مصباح (دام ظله)صفحه 40
هر چند که به وقت راه رفتن یا ایستادن بر عصایش تکیه میکند، اما هرگز به وقت اندیشیدن، نوشتن، سخن گفتن و تصمیم گرفتن جز به خدا تکیه نمیکند. اثبات این نگاه دشوار نیست؛ کافی است به راه رفته زندگی این بزرگمرد نگاهی انداخت تا معنای زندگی بر مبنای بینش توحیدی را فهمید. از آن روزی که او تنها و دست خالی وارد مدرسه فیضیه شد و در اتاقکی نمور سکونت کرد، تا به امروز که آسانسور به بالا آوردن او از طبقه همکف تا دفتر ریاست یکی از عظیمترین مراکز پژوهشی جهان تشیع افتخار میکند، کسی نه تغییری در تکیهاش به خدا و توسلش به ایمه اطهار(علیهمالسلام) دیده است، و نه دست دراز کردن به سوی کسی یا وامدار شدن به اندیشه مکاتب دستساز و تحریف شده. به جرات میتوان گفت، اگر موسسه امام خمینی(ره) جز یک کتاب و یک الگو برای شاگردان امروز و مدیران فرهنگی و افسران جوان جنگ نرم فردا نداشت، و آن کتاب هم، کتاب زندگی علامه مصباح و آن الگو، شخص و شخصیت او بود، کفایت میکرد؛ شخصیتی که شاگرد مکتب امام خمینی و علامه طباطبایی و آیتالله بهجت رحمت الله علیهم است، و با همه بزرگی، خود را مرید رهبر معظم انقلاب میخواند...
-
صفحه 48
در مقاله حاضر کوشیدهایم تا از نگاه سه تن از بزرگان، به تبیین شاخصههای اخلاق زمامداری و بایستههای آن بپردازیم. حضرات آیات شهید دکتر بهشتی، جوادی آملی و مظاهری از جمله بزرگانی هستند که دیدگاههایی سودمند را در این زمینه ارایه کردهاند. دیدگاههای این بزرگان را استخراج، خلاصه و دستهبندی کرده و به محضرتان تقدیم میکنیم.
-
پیامبر و مدیریت مخالفان / برخورد پیامبر (ص) با منتقدان، مخالفان، معاندان، منافقان و اهل بغیصفحه 54
بر اساس رفتار و کنشهای هر فرد میتوان ارزشها و اهداف او را شناخت. پیامبران الاهی، برترین انسانهای دوران خود بودهاند که رفتارهای سنجیده و سودآوری برای انسانها داشتهاند. پیامبر گرامی اسلام(ص) جایگاه ویژهای در میان پیامبران دارد و شناخت ایشان برای هر انسان مسلمان و غیرمسلمان بزرگاندیش که خواستار رشد و تعالی باشد، ضرورت دارد...
-
امیرالمومنین در مواجهه با مخالفان / روش های برخورد امیرالمومنین با مخالفان، معاندان و مخالفان بعد از رحلت حضرت رسول (ص)صفحه 57
در دوران خلافت ظاهری امیرالمومنین(ع) تا انتهای حکومت کوتاه مدت آن امام همام پیوسته مسلمین گرفتار جنگهای سنگین داخلی بودند تحمل این جنگها برای کسانی که بصیرت نداشتند ممکن نبود و مشکلات زیادی را برای خودشان و امیرالمومنین(ع) و حتی تاریخ ایجاد کردند که هنوز مسلمانان هزینهی آن بیبصیرتی را با کشته و ذبح شدن پرداخت میکنند. اما عواملی چند باعث ایجاد چنین فضایی شد تا امیرالمومنین(ع) نتواند سنن رسول خدا(ص) را بار دیگر احیاء کند. این نوشتار تلاش دارد بعضی از عوامل مهم که در این باره کمتر مورد توجه قرار گرفته را مرور و بررسی کند...
-
صفحه 61
بهترین و کاملترین نمونه حکومت اسلامی پس از حکومت پیامبر اکرم(ص)، حکومت مولای متقیان علی(ع) است. سیاست وی، سیاست راستین اسلام است و از تعالیم عالی اسلام سرچشمه میگیرد. شاخصهای اخلاقی زمامداران در آموزههای وحیانی و سیره و معارف ایمه(ع) بهویژه حضرت علی(ع) از جایگاهی بس رفیع برخوردار است؛ تا آنجا که حضرت در بسیاری از نامههای خود به زمامداران در سرتاسر قلمرو حکومت اسلامی با عناوینی گوناگون ویژگیهای ضروری را گوشزد میکردند. این پژوهش در پی آن است که با استناد به سیره حضرت علی(ع) بارزترین ویژگیها و شاخصهای اخلاقی زمامداران را بیان کند.
-
صفحه 64
رویکرد امام علی(ع) در دوران 5 ساله خلافت و حکومتداری، از جهات گوناگون، الگوساز است. نگاه سیاسی حضرت در مقام امام معصوم و حجت الاهی، بیانگر شیوه درست برخورد با مسایل سیاسی است. قلمرو گسترده اسلام در دوران امیرالمومنین(ع) اقتضا میکرد ایشان کارگزاران متعددی برای مناطق مختلف منصوب کند. با وجود دشواری راههای ارتباطی در آن زمان، نظارت مستقیم بر عملکرد کارگزاران، همواره مد نظر امام علی(ع) بود. ایشان در موارد متعددی، راههای درست حکومتداری را به کارگزاران خود آموخته و در موارد لزوم، انحراف آنها از شیوه درست را آشکارا متذکر شدهاند. این مقاله به بررسی برخی علل انحراف اخلاقی کارگزاران از دیدگاه امیرالمومنین(ع) میپردازد.
-
رویارویی مبانی در میدان / زمامدار پشت مبانی ایستاده و بنیان ها خود در وسط میدان هستندصفحه 69
بنیانها، زیرساختها، مبناها و هرآنچه دراین وادی است، اکنون آرایش جنگی گرفتهاند. در روزگاری زندگی میکنیم که مبانی در برابر مبانی، شمشیر کشیده و زمامداران همه بر کرسی بنیانهای فکری چیدهشدهای نشستهاند. بر خلاف دیروزی که بنیانهای فکری پشتوانه تفکرزمامداری بودند امروز زمامدار پشت آنها ایستاده است و بنیانها خود وسط میدان هستند...
-
صفحه 72
در واژهکاوی اخلاق در فرهنگهای لغت به این معنا میرسیم که اخلاق، درون ناپیدای آدمی است؛ درون و باطنی که خلقها و سرشتها و صفات نفسانی در آن پایدار گشته و این خلقوخو تعیینکننده شخصیت و منش و رفتار هر فرد از انسانهاست؛ انسانی با خلق آرام یا عصبانی و ناآرام، انسانی با مناعت طبع و یا کوتهنظر و هزاران اخلاق و خلقهای نیک و بد...
-
اهداف حکومت اسلامی در اندیشه و عمل دولتمردان / نگاهی به اهداف حکومت اسلامی در ابعاد گوناگون و وظایف زمامدارانصفحه 74
«برجام اصلا برای برداشتن تحریمها بود؛ برای اینکه تحریمهای ظالمانه برداشته بشود. مگر غیر از این است؟ خب برداشته نشده؛ حالا میگویند به تدریج، یواشیواش دارد درست میشود! مگر بحث سر یواشیواش بود»...
-
صفحه 77
در دنیای معاصر بحث از اخلاق کارگزاران و مجریان قانون بهعنوان یکی از نقاط ضعف یا قوت هر حکومت و نظام در سیستمهای پایش و رصد در دنیا مورد توجه محافل علمی و فرهنگی و سیاسی قرار دارد. امروزه در ایران نیز با روی کار آمدن حکومتی با درونمایه دینی و با نظامی برخاسته از مردم با عنوان مردمسالاری دینی، صفات و کنش اخلاقی مسوولان و کارگزاران و رهبران فکری و فرهنگی و مالی جامعه به شدت زیر ذرهبین عمومی قرار دارد. هرچند از این رهگذر مراکز علمی و پژوهشی متاسفانه همپای افکار عمومی نیستند و همیشه چند گام از این ماجرا عقبتر هستند...
-
صفحه 80
نظام اسلامی بر پایه حقطلبی و حقخواهی و عدالت استوار است و رعایت حقوق در این نظام، ملاک مشروعیت زمامداران است. حضرت امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ضرورت بیشترین اهتمام را در این باره گوشزد کردهاند...
-
صفحه 86
جامعهشناسان، نهادهای اجتماعی بسیاری را نام میبرند، اما پنج نهاد، اصلیتر و مهمتر از دیگر نهادها جلوه میکند و دیگر نهادها را میتوان در آنها ادغام کرد. پنج نهاد اصلی عبارتند از: اقتصاد، حقوق، حکومت، خانواده، تعلیم و تربیت. حال بایستی دید هریک از این نهادها چه تاثیری بر اخلاق کارگزاران دارد...
-
صفحه 88
از تیرماه 1364 که مجلس خبرگان رهبری، با رایزنی برخی، برخلاف میل باطنی و بدون کسب رضایت و آگاهساختن حضرت امام(ره)، آقای منتظری را در جایگاه قایم مقامی رهبری نشاند، تا فروردین 1368 که امام خمینی(ره) در نامه مشهور 6/1/68 او را از این سمت عزل کرد، شخص و بیت آقای منتظری به نقطه آسیبپذیر و دروازه نفوذ نظام تبدیل شد...
-
صفحه 94
امروزه غربیها در حالی بحث دهکده جهانی را مطرح میکنند که در سوی دیگر، بحث انتظار و حرکت به سوی جامعه توحیدی بر پایه دکترین مهدویت در جامعه اسلامی به صورت گسترده در حال مطرحشدن است. در کنار موضوع جهانی شدن، پرسش مهمی وجود دارد که ذهنهای اندیشهوران را به خود مشغول کرده است و آن اینکه: انسانها از یک پدر و مادرند؛ اما روابط خویشاوندی و نسبی با فاصلههای زیاد در سطح جامعه بزرگ نمیتواند همبستگی اجتماعی را شکل دهد، تنها پدر و مادر واحد داشتن(آدم و حوا) برای این همبستگی کافی نیست...
-
پیامدهای اخلاق سکولار / با نگاهی به تلاش برخی در داخل نظام برای تن دادن به مطالبات نظام سلطهصفحه 98
«ما از شر رضاخان و محمدرضا خلاص شدیم، لکن از شر تربیتیافتگان غرب و شرق به این زودی ها نجات نخواهیم یافت! اینها برپادارندگان سلطه ابرقدرتها هستند...»
-
صفحه 102
روابط بین اخلاق و دین روابط مختلفی است. از مهمترین و پر بحثترین نسبتهای اخلاق و توسعه؛ تاثیر اخلاق بر شاخصهای توسعه و دیگری اخلاق توسعه است. در رابطه اولی ارزشها بر اساس هستیشناسی دینی بنا شده است. ولی در اخلاق توسعه، اصالت با توسعه است و ارزشهای آن مبتنی بر آن هستیشناسی است که باعث افزایش شاخصهای توسعه شود...
-
ناهمگرایی اخلاق توسعه محور با پیشرفت اسلامی / تضاد اصول اخلاق توسعه با اصول اخلاق پیشرفت ایرانی - اسلامیصفحه 106
غرب معاصر بر مبانی مدرنیته بنا شده است. از جمله فعالیتهای جوامع مدرن، تلاش برای گسترش فرهنگ لیبرالیسم و سکولاریسم در همه جهان و همسانسازی دیگر جوامع با خود است؛ این تلاش در قرن اخیر، با عنوان «توسعه» در نظریههای غربی خودنمایی کرده است. هرچند شاید مدرنیته توانسته به دلیل برخی فنون اقتصادی و رسانهای و شیوههای خاص مدیریتی، چند صباحی برخی کشوها را با خود همراه کند؛ اما چون درگیر مشکلات اجتماعی و فرهنگی درونی فراوانی است، نمیتواند این نقش را برای همیشه برعهده گیرد...
-
صفحه 116
آنچه امروزه در عرصه سیاست و اجتماع جهان شاهد هستیم، برآیند اخلاق و رفتار کارگزاران و زمامدارانی است که مبنای آن را اندیشهوران عصر رنسانس بنیان نهادند؛ مبنایی که در تقابل با مبنای الاهیون قرار دارد. در نگاهی به روند نهادینهشدن این مبنا در حوزه تیوریک باید به این نکته اشاره کنیم...
-
صفحه 118
تاریخ حکومتها و انقلابها را که مطالعه کنید، در همه موارد اعم از حکومتها و انقلابهای بشری همچون انقلاب کبیر فرانسه و انقلاب کارگری روسیه تا انقلابهای الاهی از انقلاب پیامبر گرامی اسلام(ص) گرفته تا انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) پس از مدتی بهویژه پس از نسل اول انقلاب، آرامآرام و شاید بهسرعت دستخوش تحولی میشوند که نسبت آن با انحراف تساوی است...
-
نمکدان شکن ها / نگاهی به گسستگان از جبهه حق و پیوستگان به جبهه باطلصفحه 122
سیاست مدن و اندیشه سیاسی از سیالترین اندیشههای طول تاریخ است بهگونهای که در قوطی عطاری آن همه چیز یافت میشود و گاه تناقض به حدی میرسد که اندیشهوران از جمعکردن تمام این اندیشهها در دایره یک موضوع ناتوان میمانند و جذابتر آنکه این اندیشهها افرادی را از صنوف مختلف در درون خود جمع کرده است که خود این اختلاف صنوف کار جریانشناسی را بسی مشکلتر میکند...
-
اخلاق در مسلخ سیاست / نقش اخلاق در دولت یازدهم و نتیجه آن در دولت دازدهمصفحه 124
صفحههای کتاب را ورق میزدم و پلهپله همراه با تاروپود تاریخ کشورم با آن همراه بودم؛ از گذشتههای دور تا این روزهایی که زندگی برای هر کسی معنایی ویژه یافته است که نمیتوان برای آن استعارهای یافت تا نشان دهیم که سرنوشت چگونه رقم خورده است...
-
بزک عروس عجوزه / اشاراتی به اخلاق کارگزاران در عهد صفوی و قجریصفحه 126
سخن از اخلاق و رفتار نیکو گفتن و مثال آوردن از حاکمان یک جامعه در تاریخ و نقل داستانهای کذایی، چندان دشوار نیست. به همه ما در دوران آموزشی، این ضربالمثل را با آب و تاب تمام، آموختهاند که «تو نیکی میکن و در دجله انداز» ولی هیچگاه نگفتهاند انداختن چند قرص نان به دجله در هر روز، کاری عبث و اسراف است و پادشاه هم با کدام مجوز شرعی و قانونی به خود اجازه داده از اموال عمومی مردم به کسی که نان اسراف میکرده بذل و بخشش کند به بهانه این که شازده گمگشته از آن نانها خورده و زنده مانده است!
-
مدیران بر تخته موج مطبوعات / نقش مطبوعات در تربیت و تخریب اخلاقی مسئولین و جامعهصفحه 132
رسانههای نوشتاری، زبان گویای ادبیات جامعه هستند و در خوشبینانهترین حالت ممکن میتوان آنها را نماینده جریان فکری خویش دانست. وقتی از جریان مجاهدین خلق انتقاد میشود، دو جریان لیبرالی و جریان انقلابی در کشور، این گروه را کاوش میکنند و میتوان دو نگاه کاملا متفاوت را یافت.
-
سربازان کوچک کارگزاران آینده / نقش انیمیشن در اخلاق مدیران آیندهصفحه 134
«هزاران میلیون نفر از مردم جهان احتمالا هیچگاه در ایالات متحده آمریکا قدم نگذارند؛ اما به لطف کار شما، آنها قسمت کوچکی از چیزی که کشور ما را منحصر به فرد میکند، تجربه خواهند کرد. آنها شماری از ارزشهای ما را یاد گرفتهاند. ما فرهنگ دنیا را توسط شما ترسیم کردهایم. داستانهایی که ما تعریف میکنیم ارزشها و آرمانهایمان را انتقال میدهند که گویای متفاوت بودن ما، قدرت پیروزیمان بر مشکلات و خلاقیتمان است، که همه جزیی از DNA ماست...
-
سینمای غرب و فروپاشی اخلاقی / نقش سینمای غرب در تربیت و تخریب اخلاقی مسئولان و جامعهصفحه 138
یکی از وجوه فرهنگ، فرهنگ سیاسی جامعه است که میتواند ابعاد مختلفی داشته باشد. یکی از این ابعاد، رفتار و اخلاق سیاستمداران و مدیران و روش سیاسی آنان در جامعه است. «در نظریه یگانگی و وحدت (اخلاق و سیاست)، هم روش سیاسی و هم غایت سیاست باید اخلاقی باشند. روش سیاسی میتواند اموری همچون اخلاق زمامداران و کارگزاران سیاسی و روش رسیدن به قدرت سیاسی و حفظ آن، رعایت حقوق مردم و اجتناب از ستم را شامل شود. از نظر غایت، رعایت اخلاق فردی و سیاست اخلاقی و اخلاق جمعی، هر دو، کمال و سعادت فرد یا جامعه است.»...
-
فرهنگ ستیزی و هویت در سیبل هنر هفتم / آثار مخرب سینمای روشنفکری در ایرانصفحه 140
تحلیل جریان سینمای روشنفکری با توجه به تنوع و نسبیتی که در تعریف روشنفکری وجود دارد، دشوار است. از این جریان در سینمای ایران تعبیرهای مختلفی انجام میشود که هیچ کدام حد و مرز مشخصی ندارد و هر منتقد، تعریف خاص خود را دارد؛ تعبیرهایی مانند سینمای متفکر، سینمای روشنفکری، سینمای شبهروشنفکری، سینمای جشنوارهای، سینمای مدرن، سینمای هنری و...
-
صفحه 143
اخلاق کارگزاری و بایستههای اخلاق کارگزاران به معنای آراستهشدن نفس مقامهای سیاسی و اداری به خلقهای پسندیده و زدودن خلقهای ناپسند است. ناگفته پیداست که گرایش به قدرت، آثار بدی بر روح و روان زمامداران دارد و برای جلوگیری از آثار نامطلوب قدرتطلبی بر سطوح مختلف جامعه، باید بر لزوم اخلاقگرایی حاکمان و زمامداران تاکید شود...