فصلنامه دامپزشکی ایران
سال سوم شماره 15 (تابستان 1386)

کلی فرم ها و اشریشیاکلی دارای نقش مهمی در کیفیت مواد غذایی از جمله شیر هستند و حضور آنها در این ماده غذایی بعنوان شاخص آلودگی مدفوعی در نظر گرفته می شود. چندین سویه از باکتری اشریشیاکلی بعنوان پاتوژن های غذا زاد1 معرفی شده اند. یک سویه مهم این باکتری O157:H7 است که به عنوان یکی از عمده ترین سویه های بیماری زای انسان معرفی شده است که از طریق مواد غذایی با منشاء دامی به انسان منتقل می شود این سویه در انسان باعث کولیت هموراژیک و سندرم همولیتیک اورمیک می شود. این مطالعه بر روی 200 نمونه شیر خام تولیدی در استان چهار محال و بختیاری به منظور تعیین میزان آلودگی به باکتری اشریشیاکلی O157:H7 صورت گرفت. بر روی نمونه ها طبق روش های استاندارد آزمون های میکروبی با استفاده از محیط غنی کننده آبگوشت اشریشیا حاوی آنتی بیوتیک نووبیوسین و سپس کشت بر روی محیط مکانکی سوربیتول صورت گرفت. کلنی های مشکوک جدا شده و بر روی آنها آزمون IMViC انجام شد و سپس کلنی هایی که واکنش آنها با اشریشیاکلی مطابقت می کرد جهت تشخیص سروتیپ با استفاده از آنتی سرم O و H به روش آگلوتیناسیون مستقیم مورد آزمایش قرار گرفتند. از 200 نمونه شیر خام مورد آزمایش 83 مورد مشکوک به سروتیپ O157:H7 شناسایی شد که در نهایت 9 مورد اشریشیاکلی O157 جدا گردید که هیچ یک O157:H7 نبودند. در این مطالعه سایر سروتیپ های اشریشیاکلی نیز جداسازی شدند که شامل 22 مورد سروتیپ های Non O157 بودند. در بررسی مناطق مختلف جغرافیایی مشخص گردید که بیشترین میزان آلودگی (14/7%) به باکتری اشریشیاکلی O157 مربوط به منطقه غرب می باشد و کمترین میزان آلودگی (61/3 %) به باکتری مذکور مربوط به منطقه شهرکرد (شمال) می باشد و در هیچیک از نمونه های شیر مربوط به مناطق جغرافیایی ذکر شده، آلودگی به باکتری اشریشیاکلی O157:H7 مشاهده نگردید.

به منظور مطالعه اثر تری یدوتیرونین، نمک و سرما بر میزان پروتئین های سرم خون 360 قطعه جوجه، گوشتی 7 روزه به طور تصادفی به چهار گروه شاهد، نمک، T3 و سرما تقسیم و در مکان های جداگانه تحت شرایط یکسان از نظر تغذیه، نور و شرایط بهداشتی نگهداری شدند. به جیره غذایی گروه T3، ppm7/1 هورمون تری یدوتیرونین (T3) و به آب آشامیدنی گروه نمک 3/0 گرم درصد نمک اضافه شد. گروه سرما در 15 درجه سانتی گراد و گروه شاهد تحت شرایط یکسان با سایر گروه ها (بجز از نظر فاکتورهای مورد مطالعه) نگهداری گردیدند. در 45 روزگی به طور تصادفی از هر گروه 10 قطعه انتخاب و از آنها خون گیری بعمل آمد. پروتئین تام به روش بیوره و بخش های پروتئینی به روش الکتروفورز ژل آگارز تفکیک و اندازه گیری گردید. آنالیز آماری یافته ها نشان داد میزان آلبومین در گروه T3 و پروتئین تام در گروه نمک به ترتیب کاهش و افزایش معنی داری در مقایسه با گروه شاهد داشته اند (05/0 P<). میانگین میزان بتاگلوبولین ها در گروه نمک کاهش معنی دار و میانگین میزان آلفا گلوبولین ها در گروه نمک و سرما افزایش معنی داری را نشان می دهند (05/0 P<). نتیجه گیری کلی اینکه مصرف T3 و نمک به ترتیب موجب کاهش آلبومین و افزایش آلفا گلوبولین ها و سرما افزایش آلفا گلوبولین ها را در پی خواهد داشت، اما در مجموع فاکتورهای فوق اثر معنی داری بر نسبت آلبومین به گلوبولین سرم خون ندارند.

غلظت کلسیم، فسفر، سدیم و پتاسیم سرم شیر در گاوهای هولشتاین شیری جهت تعیین 1) مقادیر ماهانه و فصلی الکترولیت های شیر، 2) مقایسه تغییرات ماهانه و فصلی الکترولیت ها و 3) تعیین ارتباط بین آنها در 12 ماه سال مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. تعداد 957 نمونه شیر از 100 واحد گاوداری به هنگام تحویل در کارخانه شیر پاستوریزه ارومیه در طی 12 ماه تهیه گردیدند. سرم شیر پس از طی مراحل چربی گیری و کازئین گیری جدا گردید. کلسیم و فسفر به روش اتوآنالیزر (RA-1000) ارزیابی گردید. سدیم و پتاسیم به روش نشر شعله ای (Flame Photometer، Jenway، UK) تعیین غلظت شدند. اطلاعات توسط نرم افزار SPSS آنالیز شدند. میانگین و خطای استاندارد کلی غلظت کلسیم، فسفر، سدیم و پتاسیم سرم شیر به ترتیب 32/0±7/61، 12/0±8/26، 18/0±6/32 و 17/0±8/17 میلی مول در لیتر بوده است. میانگین غلظت ماهانه الکترولیت ها، تفاوت معنی داری را نشان می دهد (P<0.001). پایین ترین غلظت برای کلسیم و سدیم در ماه اردیبهشت، فسفر در ماه خرداد و پتاسیم در فروردین ماه بوده است. کمترین و بیشترین غلظت فصلی برای کلسیم و فسفر به ترتیب بهار و زمستان و برای سدیم و پتاسیم به ترتیب پائیز و تابستان بوده است. آنالیز همبستگی وجود رابطه معنی دار ماهانه بین کلسیم و فسفر (27/0(r=، سدیم و پتاسیم (88/0(r= و کلسیم و پتاسیم (23/0-(r= را نشان داد. ارتباط سدیم و پتاسیم بطور مداوم در ماه های سال ولی کلسیم و فسفر برای 6 ماه بوده است. ضریب همبستگی فصلی بین کلسیم و فسفر 74/0، سدیم و پتاسیم 88/0 بوده است. می توان نتیجه گرفت که غلظت کلسیم و فسفر شیر در حدود گزارش شده توسط منابع برای گاوها بوده ولی سدیم شیر بیشتر و پتاسیم کمتر بوده است. وجود اختلاف ماهانه و فصلی بیانگر ثابت نبودن الکترولیت های شیر در طول سال بوده فصل بهار برای کلسیم و فسفر و فصل پائیز برای سدیم و پتاسیم برای جبران الکترولیت ها با روش تغذیه مهم خواهد بود. وجود روابط بین سدیم پتاسیم و کلسیم فسفر در شیر، هماهنگی فیزیولوژیکی عناصر فوق را به موازات بافت ها، خون و سایر ترشحات بدن آشکار می سازد، بنابراین با تنظیم مکمل های معدنی ضمن ارتقاء کیفی الکترولیت های شیر، به حداکثر بازدهی اقتصادی نیز نایل شد.

پراکنش جغرافیایی پریان میگوها (آنوستراکا)1 در استان آذربایجان شرقی و شرایط اقلیمی و مشخصات حیاتی و غیرحیاتی از جمله عوامل فیزیکی و شیمیایی آب هر یک از منابع یا آبگیرهای مورد نظر در طی سال های 85-1383 مورد مطالعه قرارگرفت. از بین 18 برکه و آبگیر مختلف مورد مطالعه، پنج خانواده از گونه های در معرض انقراض پریان میگوها در مناطق زیر مشاهده گردید:Chirocephalus skorikowi (Chirocephalidae) در آبگیر آیقرگلی حوالی شهرستان بستان آباد، Branchinecta orientalis (Branchinectidae) در برکه هائی در مناطق زین الحاجیلو (خاصبان) حوالی شهرستان اسکو، تیمورلو در نزدیکی شهرستان آذرشهر و آلاقیه در شهرستان هشترود، Steptocephalus torvicornis (Streptocephalidae) در آبگیری در روستای قم تپه واقع در حومه شهرستان صوفیان، (Thamnocephalidae) Branchinella spinosa در آبگیری در نزدیکی روستای خاصلو نزدیک شهرستان آذرشهر، Artemia sp. (Artemiidae) بصورت همزیست با Branchinella spp. که در آبگیر خاصلو یافت شد اما احتمال وجود گونه های دیگر از پریان میگوها در این آبگیرها منتفی نمی باشد. پریان میگوها در آبگیرهای فوق، در محدوده زمانی اوایل فروردین ماه با درجه حرارت آب حدود °C12 تا اوایل تیرماه با درجه حرارت آب حداکثر °C28 و دامنه pH5/6 الی 3/8 و دامنه شوری حدود صفر تا 32 گرم در لیتر مشاهده شدند. میانگین تعداد سیست های پریان میگوهای ماده صید شده در آبگیرهای آیقرگلی، تیمورلو و قم تپه به ترتیب 9/5±305، 6/13±410 و 5/10±477 عدد در سال 1384 بود که بیانگر هم آوری بالای آنها می باشد همچنین میانگین قطر سیست های پریان میگوهای ماده جمع آوری شده از نقاط مختلف آبگیرهای آیقرگلی، تیمورلو، قم تپه و زین الحاجیلو به ترتیب 8/8±356، 5/11±320، 6/15±307 و 4/7±344 میکرون بود که بیانگر اندازه مناسب آنها به ویژه پس از کپسول زدایی برای تغذیه نوزادان آبزیان می باشد. رنگ پریان میگوها بسته به رژیم غذایی آبگیرها از سفید براق تا خاکستری، قهوه ای و قرمز متغیر بود اما غالبا بین افراد هر یک از آبگیرها ثابت بود. فون جانوری هم زیست آنها شا مل تخم قورباغه، افی پیوم دافنی، سیکلوپس، لارو شیرونومیده، آپوس، لاروسنجاقک، سوسک آبی، عنکبوت آبی بود.

تنوع ژنتیکی و حفظ ذخایر ژنتیکی از اهداف مهم اصلاح نژادی محسوب می شوند. استفاده از نشانگرهای ملکولی در سال های اخیر جهت تعیین تنوع ژنتیکی بین جمعیت ها و حیوانات حفاظت شده کاربرد گسترده ای یافته است. میزان چند شکلی بدست آمده از این نشانگرهای ژنتیکی یکی از پارامترهای قابل ارزیابی برای مطالعه جمعیت های مختلف و درک تفاوت های ژنتیکی بین جمعیت ها است. اطلاعات تاریخچه ای گوسفندان نژاد قزل نشان می دهد که میزان چند قلوزایی در این نژاد حدود 20% است. با توجه به اینکه ژن FecB یکی از مهمترین ژن های موثر بر چند قلوزایی است، این تحقیق به مطالعه میزان چند شکلی 3 جفت پرایمر ریز ماهواره متصل به ژن چند قلوزایی FecB (Oar HH55، Oar HH35، BM1329) در 300 گوسفند نژاد قزل ایرانی پرداخته است. نتایج حاصله از انجام واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) و الکتروفورز ژل آکریلامید واسرشت نشده نشان داد که جفت پرایمر Oar HH55 6 آلل، جفت پرایمرهای BM1329 و Oar HH35 به ترتیب 5 و 9 آلل تولید کردند. میزان هموزیگوسیتی و هتروزیگوسیتی در جفت پرایمرهای Oar HH55 به ترتیب 0667/0 و 9333/0، در جفت پرایمرهای BM1329 به ترتیب 09/0 و 91/0 و برای جفت پرایمرهای Oar HH35به ترتیب 04/0 و 96/0 مشاهده گردید. تعداد آلل موثر برای جفت پرایمر Oar HH55 4955/5، جفت پرایمر BM1329 6031/4 و جفت پرایمر Oar HH35 3421/7 می باشد. میزان شاخص شانون برای پرایمرهای Oar HH55، BM1329 و Oar HH35 بترتیب 7461/1، 5698/1 و 0786/2 بدست آمد. نتایج بدست آمده نشان داد که هرسه جایگاه مورد مطالعه از حالت تعادل هاردی وینبرگ انحراف دارند.

این مطالعه بر روی 190 کبوتر و 64 قطعه ماکیان خانگی از مناطق مختلف شهر اهواز از نظر آلودگی به تریکوموناس، با تهیه سوآب از ناحیه دهان و حنجره و به روش گسترش مرطوب روی لام انجام گرفت. از بین 190 کبوتر مورد مطالعه، 150 کبوتر (94/78%) به تریکوموناس گالینه آلوده بودند اما هیچ کدام از 64 قطعه ماکیان به تریکوموناس آلوده نبودند، بالاترین و کمترین میزان آلودگی کبوتران به ترتیب در مناطق جنوب (66/81%) و شرق اهواز (75%) بود. کمترین میزان آلودگی در کبوتران بالای 3 سال مشاهده گردید و میزان آلودگی در فصل گرم (55/81%) نسبت به فصل سرد (81/74%) بیشتر بود. کبوتران از نظر جنس تفاوت چندانی به آلودگی نشان ندادند. این بررسی نشان داد آلودگی به تریکوموناس در بین کبوتران شهر اهواز بسیار شایع می باشد و میزان آلودگی با افزایش سن کبوتران کاهش می یابد.

در این مطالعه تعداد 5 راس گاو شیری دو رگ دارای چرخه فحلی انتخاب شدند. این گاوها ابتدا به عنوان گروه کنترل و پس از طی یک چرخه فحلی به عنوان گروه درمان مورد استفاده قرار گرفتند. چرخه فحلی گاوها در هر دو گروه به روش دو تزریق PGF2 همزمان گردید. دوز دوم PGF2 در روز هفتم یا هشتم سیکل فحلی تزریق گردید و 6 ساعت پس از آن، کتوپروفن در گروه درمان و نرمال سیلین در گروه کنترل در تمام گاوها تجویز شد که به مدت چهار روز، به فاصله هر 24 ساعت تکرار گردید. پیش ازتزریق دوز دوم PGF2 جمع آوری نمونه های خون و ادرار انجام شد. پارامترهای مربوط به عملکرد کبد و کلیه در خون و ادرار در روزهای اول، سوم، ششم و نهم سیکل بعد اندازه گیری شد. پروژسترون در روز قبل از آزمایش، روز فحلی و شش روز پس از فحلی اندازه گیری شد. پارامترهای مربوط به عملکرد کلیه شامل کراتینین سرم، BUN، کراتینین ادرار و تجزیه کامل ادرار و پارامترهای مربوط به عملکرد کبد شامل پروتئین تام، کلسترول، AST، GGT و آرژیناز تغییرات معنی داری که بیانگر نارسایی و آسیب کبد و کلیه باشد، نشان ندادند (05/0P>). در مجموع این مطالعه بیانگر آن است که کتوپروفن در گاوهای شیری در دوز و دوره مصرف شده، تغییرات معنی داری در فاکتورهای اندازه گیری شده مربوط به فعالیت کبد و کلیه بوجود نمی آورد، ولی می تواند سبب اختلال در بروز علائم فحلی و افزایش معنی دار پروژسترون سرم خون در روز ششم بعد از فحلی گردد که این اختلالات تولید مثلی ناشی از نارسایی در عملکرد کبد و کلیه نمی باشد.

هدف از این بررسی تعیین میزان آلودگی پنیرهای محلی به گروه های سرمی انتروپاتوژن اشریشیاکلی بود که برای این منظور طی تابستان سال 1384، هفتاد و هفت نمونه پنیر به صورت تصادفی از فروشگاه های مختلف شهر کرمان جمع آوری شد. نمونه ها در شرایط کاملا استریل تهیه و پس از کشت در محیط های اختصاصی، بوسیله آزمایش های بیوشیمیایی بررسی گردید. از بین 77 نمونه اخذ شده 76 مورد (7/98%) اشریشیاکلی جدا گردید که در این بین 15 (84/19) باکتری متعلق به گروه سرمی انتروپاتوژن EPEC)) بودند. سویه های اشریشیاکلی انتروپاتوژن از 8 گروه سرمی مختلف شامل II))127O، (II)119O، (III)128O، (I)26O، (II)86 O،(IV) 114O، (IV،I) 142 O بودند. بیشترین فراوانی مربوط به گروه سرمی 127O بوده و 119O و 128O بعد از آن قرار داشتند. همه گروه های سرمی جدا شده برای انسان بیماری زا می باشند.
جدا سازی درصد بالای آلودگی به اشریشیاکلی در پنیرهای محلی می تواند در اثر عدم رعایت نکات بهداشتی در مراحل تولید، توزیع، نگهداری و غیر پاستوریزه بودن شیرهایی باشد که برای تهیه پنیر به کار می رود. بنابراین نظارت کامل و مدیریت بهداشتی دقیق در مراحل فوق و استفاده از شیرهای پاستوریزه می تواند از آلودگی به اشریشیاکلی و میزان عفونت های ناشی از آن بکاهد.

سیلیمارین عصاره گیاه خار مریم بوده که بعنوان یک آنتی اکسیدان قوی شناخته شده است و در جمع آوری رادیکال های آزاد نقش دارد. چون واکنش های اکسیداتیو برای سمیت کلیوی داروها محتمل است در این مطالعه به نقش سیلیمارین در پیشگیری از سمیت کلیوی اکسی تتراسایکلین در خرگوش پرداخته شده است زیرا مصرف درازمدت اکسی تتراسایکلین می تواند به توبول های کلیه حیوانات آسیب برساند. این مطالعه در 4 گروه خرگوش (در هر گروه 6 سر) به شرح زیر انجام شد:گروه اول سالین، گروه دوم اکسی تتراسایکلین (mg/kg15)، گروه سوم اکسی تتراسایکلین (mg/kg15) + ویتامین E (mg/kg25) و گروه چهارم اکسی تتراسایکلین (mg/kg15) + سیلیمارین (mg/kg200) بصورت داخل عضلانی و روزانه طی 40 روز تزریق شد. در پایان آزمایش از خرگوش ها خونگیری شده و مقادیر سرمی کراتینین و BUN بوسیله کیت آزمایشگاهی اندازه گیری گردید. میانگین سطح سرمی کراتینین در گروه اول (شاهد) با گروه دریافت کننده اکسی تتراسایکلین اختلاف معنی داری نشان داد یعنی در گروه دوم افزایش یافت. تفاوت این میانگین در گروه دریافت کننده اکسی تتراسایکلین با گروه سوم و چهارم معنی داری بود یعنی ویتامین E و سیلیمارین از افزایش کراتینین سرم ناشی از تجویز طولانی مدت اکسی تتراسایکلین جلوگیری کرده اند. میانگین سطح سرمی BUN گروه دریافت کننده اکسی تتراسایکلین با گروه شاهد افزایش معنی داری داشته است و اختلاف این میانگین بین گروه دوم با سوم و چهارم معنی دار بود یعنی ویتامین E و سیلیمارین از افزایش BUN سرم خرگوش ها بدنبال مصرف درازمدت اکسی تتراسایکلین جلوگیری کرده اند.
نتایج این بررسی نشان می دهد که اکسی تتراسایکلین در مصرف طولانی مدت در دوز درمانی می تواند اختلال کلیوی در خرگوش ایجاد کند و ویتامین E و سیلیمارین توانسته اند از عارضه کلیوی آن جلوگیری نمایند.

مفصل زانو یکی از کامل ترین مفاصل سینوویالی و پر حرکت بدن محسوب می شود. با توجه به اینکه عامل اصلی حرکت در دام ها، اندام حرکتی خلفی می باشد، بنابراین، این مفصل نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. جهت مطالعه ساختار تشریحی مفصل زانوی شتر تعداد 6 مفصل زانوی کامل شتر از کشتارگاه تهیه شد و پس از پایدار کردن نمونه ها در فرمالین 15% تشریح گردیدند. ضمنا تزریق ماده حاجب قبل از پایدار کردن نمونه ها جهت تهیه رادیوگراف انجام گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که مفصل زانو در شتر دارای سه کیسه مفصلی شامل رانی کشککی، رانی درشت نئی خارجی و رانی درشت نئی داخلی می باشد و این سه کیسه مفصلی به یکدیگر راه دارند. رباط های جانبی داخلی و خارجی و رباط های داخل کپسولی (رباط های منیسکی و ضربدری) در این مفصل وجود دارند و غلاف تشکیل شده در سمت داخلی کشکک توسط غضروف مجاور کشککی و رباط داخلی کشکک در شتر نسبت به تک سمی ها ضعیف تر به نظر می رسد.

شش راس گاو هلشتاین شیری و خشک از یک گاوداری صنعتی دارای 550 راس گاو شیری، با نشانه هایی نظیر اسهال، ضعف، از پا افتادگی و پاسخ منفی به درمان ذبح گردیدند. برای تشخیص بیماری ضمن اخذ سابقه و معاینه بالینی، در یک مورد کالبدگشایی و مطالعه هیستوپاتولوژی و همچنین آنالیز شیمیایی بافت ها صورت پذیرفت. در بازرسی دستگاه گوارش، تغییر رنگ سطح بیرونی روده های باریک به قرمز گل رزی، ادم شدید دیواره شیردان، کانون های نکروز و خونریزی در مخاط روده باریک و سرتاسر پارانشیم کبد جلب توجه می کرد. در مطالعه ریزبینی، پرخونی و ادم شدید دیواره شیردان، آنتریت نکروتیک هموراژیک و در بافت کبد، کانون های فراوانی از تخریب سلول های کبدی و جایگزینی آنها با اکسودای فیبرینی و گلبول های قرمز مشاهده گردید. در آنالیز شیمیایی، میزان آرسنیک نمونه های کبد و لوله گوارش، 5 قسمت در میلیون (5 میلی گرم بازاء هر کیلوگرم) تعیین شد. نشانه های بالینی، ضایعات پاتولوژیک و یافته های سم شناسی این مطالعه مسمومیت با آرسنیک را مورد تائید قرار داد.

پولیوآنسفالومالاسی یا نکروز قشر مخ یک بیماری نورودژنراتیو غیر عفونی در نشخوارکنندگان وحشی و اهلی است. این مطالعه موردی از شیوع پولیوآنسفالومالاسی در بزغاله های استان خوزستان را ارایه می نماید. دو بزغاله با علایمی شامل لرزش، اسپاسم عضلانی، اپیستوتونوس و کوری به بیمارستان آموزشی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز ارجاع داده شدند. در کالبدگشایی، مهمترین یافته ها در مغز مشاهده شدند که شامل ادم و پرخونی مننژ و تغییر رنگ زرد در حدفاصل ماده سفید و ماده خاکستری قشر مخ بود. کانون هایی از خونریزی در تالاموس و ماده سفید اطراف بطن مشاهده گردید. بررسی هیستوپاتولوژیک پرخونی مننژ، ادم، ایجاد حالت اسفنجی، نکروز لایه ای نورون ها، نورون های ایسکمیک با ظاهر مثلثی و بازوفیلیک، نکروز میعانی قشر مخ همراه با نفوذ میکروگلی های فعال شده یا سلول های گیتر را آشکار نمود. بر اساس علایم بالینی، نشانه های ماکروسکوپیک و بویژه یافته های هیستوپاتولوژیک بیماری از نوع پولیوآنسفالومالاسی یا نکروز قشر مخ تشخیص داده شد.