فصلنامه دامپزشکی ایران
سال ششم شماره 26 (بهار 1389)

مایکوپلاسما سینوویه یکی از عوامل بیماری زای مهم ماکیان و بوقلمون است که خسارات اقتصادی زیادی به صنعت طیور وارد می نماید. هدف از این مطالعه تعیین توالی نوکلئوتیدی تعدادی از سویه های مایکوپلاسما سینوویه جدا شده از مرغداری های صنعتی استان مازندران و مقایسه آن با مایکوپلاسما سینوویه مطالعه شده در کشورهای مختلف بر اساس بانک ژن و بررسی فیلوژنیکی آنها بوده است. برای این منظور از گله های طیور صنعتی استان مازندران که دارای علائم تنفسی بودند، نمونه برداری با سواب از شکاف حلقی کامی، نای و کیسه های هوائی به عمل آمد. از مجموع 32 گله تحت مطالعه تعداد 10 جدایه مایکوپلاسما با روش کشت در محیط اختصاصی PPLO براث جداسازی شده و با استفاده از آنتی سرم استاندارد مایکوپلاسما سینوویه، مورد شناسائی قرار گرفتند. نمونه های مثبت در روش PCR با استفاده از پرایمرهای اختصاصی بر اساس ژن 16s rRNA تکثیر یافته، سپس DNA آنها تخلیص شده و توالی نوکلئوتیدی آنها مشخص شد. همردیف کردن، مقایسه سکانس ها و آنالیز فیلوژنیک در برنامه DNASTAR انجام شد. آنالیز فیلوژنیک مایکوپلاسماهای مورد مطالعه و 21 مایکوپلاسمای مربوط به سایر نقاط جهان نشان می دهد که تشابه نوکلئوتیدی بین آنها اندک است. با این وجود تعدادی از مایکوپلاسما سینوویه جدا شده از استان مازندران قرابت بسیار نزدیک و بعضا 100 درصد با مایکوپلاسما سینوویه کشور برزیل دارند. بطور کلی مایکوپلاسماهای جدا شده از استان مازندران در این مطالعه از نظر ساختار مولکولی متفاوت بوده و هتروژنیتی بین آنها وجود دارد.

در این بررسی (زمستان 1385) تغییرات مقدار آمین هیستامین به عنوان پارامتر شیمیایی فساد در بافت عضله ماهی شوریده (Otolithes rubber) نگهداری شده در یخ به مدت هجده روز (صفر، 3، 6، 9، 12، 15 و 18 روز) مورد ارزیابی قرارگرفت. هیستامین در اولین و سومین روز نگهداری تشخیص داده نشد. اولین ردیابی هیستامین مربوط به روز ششم نگهداری بود. غلظت اولیه هیستامین 49/1 میکروگرم در گرم و سر انجام به21/14 میکروگرم در گرم رسید. نتایج نشان داد که غلظت هیستامین بطور معنی دار طی دوره نگهداری در یخ افزایش یافت (به استثناء روز پانزدهم). بر طبق نتایج این تحقیق، میانگین غلظت هیستامین پایین تر از حد مجاز استانداردهای جهانی بود.

در ایران نژادهای زیادی از گاو بومی وجود دارد که در بین آنها گاو نجدی در جنوب سازگاری پیدا کرده است. رنگ این نژاد قهوه ای روشن می باشد و از مشخصات بارز آن وجود برجستگی کوهانی در ناحیه جدوگاه حیوان است. با توجه به اینکه هیچ گونه اطلاعاتی در خصوص تابلوی هماتولوژی گاو نجدی وجود ندارد و از طرف دیگر با توجه به شرایط اقلیمی این استان که دارای فصل های گرم طولانی با درجه حرارت بسیار بالا می باشد، این مطالعه به منظور مشخص کردن وضعیت هماتولوژی گاوهای نجدی به ظاهر سالم در دو فصل گرم و سرد با توجه به تاثیر سن و جنس انجام پذیرفت. در این مطالعه فاکتورهای هماتولوژی 200 راس گاو نجدی در گروه های سنی مختلف، در دو جنس نر و ماده و در دو فصل تابستان و زمستان به روش های رایج آزمایشگاهی تعیین گردید. میزان RBC، PCV و MCV در فصل سرد و میزان MCH، WBC، منوسیت، ائوزینوفیل و بازوفیل در فصل گرم به طور معنی داری بیشتر می باشد (p<0.05). میزان RBC، Hb، PCV و لنفوسیت در جنس نر و میزان MCV و ائوزینوفیل در جنس ماده بیشتر است (p<0.05). همچنین در بین گروه های سنی مختلف میزان RBC، Hb، PCV، MCV، MCH، MCHC، WBC و ائوزینوفیل دارای اختلاف معنی دار می باشند (p<0.05).

بررسی اثرات ضد میکروبی گیاهان دارویی می تواند ما را در رسیدن به روشی پایدار در کنترل عوامل بیماری زا رهنمون سازد. باکتری سالمونلا یکی از عوامل مهم ایجاد بیماری های عفونی در انسان و دام می باشد. از این رو آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار و به روش سنجش حساسیت به روش انتشار از دیسک بر اساس روش استاندارد bauer-kirby، بر روی اثرات ضد باکتریایی اسانس خالص شش گونه گیاه دارویی: نعناع فلفلی (Mentha piperita)، آویشن باغی (Thymus vulgaris)، رزماری (Rosmarinus officinalis)، زیره سیاه (Bunium persicum)، اکالیپتوس (Eucalyptus globulus) و بومادران (Achillea millefolium) و همچنین اثر آنتی بیوتیک استرپتومایسین بر روی پنج باکتری سالمونلای جدا شده از پوسته تخم مرغ و دو نمونه استاندارد سالمونلا تایفی موریوم (Salmonella typhimurium) و سالمونلا اینتریتیدیس (Salmonella enteritidis) تهیه شده از مؤسسه رازی اجرا گردید. نتایج حاصله نشان دهنده اثرات بازدارندگی معنی دار اسانس گیاهان مذکور بر روی رشد باکتری سالمونلا بود. بیشترین و کمترین اثر به ترتیب در اسانس آویشن باغی (میانگین قطر هاله ممانعت از رشد باکتری، 6/25 میلی متر) و اکالیپتوس (میانگین قطر هاله ممانعت از رشد باکتری، 4/3 میلی متر) مشاهده گردید. بر طبق نتایج این تحقیق پیشنهاد می گردد که شاید بتوان از اسانس آویشن باغی در کنترل باکتری سالمونلا استفاده گردد.

ویروس لوسمی گربه سانان (FeLV)، به عنوان یکی از شایع ترین علل مرگ و میر در گربه های اهلی در نظر گرفته شده است. این بیماری در گربه ها مسری بوده و تقریبا 33% از علل مرگ و میر ناشی از تومور در گربه ها را شامل می شود. مطالعه اخیر جهت تعیین میزان شیوع عفونت ناشی از ویروس لوسمی، در گربه های ارجاعی (خانگی) به بیمارستان دامپزشکی دانشگاه اهواز و گربه های ولگرد در منطقه اهواز انجام گردید. نمونه های سرم از 128 قلاده گربه و در طول سال های 86-1384 بدست آمدند. گربه های تحت مطالعه به 2 دسته (ولگرد و خانگی) و بر اساس سن به 2 گروه سنی (کمتر و بیشتر از 3 سال) تقسیم بندی شدند. نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون دقیق فیشر و آزمون مربع کای مورد بررسی قرار گرفتند. میزان شیوع عفونت ناشی از ویروس لوسمی در گربه های تحت مطالعه با استفاده از روش ایمونوکروماتوگرافی، 5/12% (16 تا از 128 مورد) بدست آمد. شیوع عفونت در گربه های مبتلای گروه دوم (بالاتر از 3 سال)، 25/81% (13 تا از 16 مورد)، بیشتر از گربه های گروه اول (کمتر از 3 سال) 75/18% (3 تا از 16 مورد) بود. از نظر آماری تفاوت معنی داری مابین گروه های سنی مختلف دیده شد (P<0.05)، اما تفاوت بین جنس های مختلف و گربه های ولگرد و خانگی معنی دار نبود (P>0.05). تابلوی خونی در بیشتر گربه های مبتلا به عفونت ناشی از ویروس لوسمی (25/56%)، لکوپنی، لنفوپنی و نوتروپنی را نشان داد (9 تا از 16 مورد).

ساختار چشم به دلیل دارا بودن مقادیر زیاد مایع در اطاقک قدامی و زجاجیه، به خوبی با اولتراسونوگرافی قابل بررسی می باشد و در بسیاری از موارد معاینه مستقیم چشم توسط افتالموسکوپ بخصوص زمانی که ساختارهای قدامی نظیر قرنیه یا عدسی دچار کدورت شوند، بسیار مشکل می باشد. از طرفی لزوم استفاده از تکنیک های پیشرفته تر و جدید برای تشخیص دقیق تر و سریعتر عوارض چشمی همچنان احساس می شود. این تحقیق بر روی 10 قلاده سگ نژاد مخلوط (6 ماده و 4 نر) با وزن 9/1±9/14 کیلوگرم که در معاینه کلینیکی، پاراکلینیکی و افتالموسکوپی هیچ گونه عوارض چشمی را نشان نمی دادند انجام گردید. دستگاه Voluson 730 pro، ترانسدیوسر خطی مولتی فرکانس دو بعدی (12-6 مگاهرتز) و ترانسدیوسر خطی مولتی فرکانس سه بعدی (12-5 مگاهرتز) برای اندازه گیری ساختارهای داخل (قرنیه، محورطولی عدسی، اطاقک قدامی، جسم زجاجیه و قطردیسک بینایی) و خارج چشم (قطر غلاف عصب بینایی) بوسیله اولتراسونوگرافی دوبعدی و سه بعدی مورد استفاده قرارگرفتند. دو روش اولتراسونوگرافی دوبعدی و سه بعدی با تکنیک توموگرافی کامپیوتری به عنوان روش استاندارد مقایسه گردیدند و اندازه تمامی ساختارهای چشم در این سه تکنیک مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که قطر دیسک بینایی و قطر عصب بینایی تفاوت معنی داری دراولتراسونوگرافی سه بعدی و توموگرافی کامپیوتری با اولتراسونوگرافی دو بعدی دارد (p<0.05). علت این امر را شاید بتوان بدلیل امکان تهیه تصاویر در سطوح مختلف از چشم دانست که کمک زیادی در بررسی و اندازه گیری ساختارها می نماید. ضمنا تفاوت معنی داری بین اندازه ساختارهای چشم راست و چشم چپ در اولتراسونوگرافی دو بعدی و سه بعدی مشاهده نشد.

در اکثر نقاط ایران، بویژه استان خوزستان، عقرب زدگی مشکلی جدی می باشد. در خوزستان، بیشتر موارد عقرب گزیدگی ناشی از عقرب های خانواده بوتیده می باشند به طوری که تقریبا 41 درصد موارد به عقرب آندروکتونوس کراسیکودا تعلق دارد. زهر عقرب شامل ترکیبات فعال بیولوژیک مختلفی از جمله انواع مختلف توکسین ها می باشد که هر کدام از آنها توسط ژن مخصوص به خود کد می شوند. اطلاعات ژنتیکی در مورد تعیین توالی ژن های کد کننده توکسین های عقرب های خانواده بوتیده استان خوزستان در بانک بین المللی ژن موجود نیست. هدف از این پژوهش تکثیر cDNA کد کننده یک نروتوکسین از غده زهر عقرب های خانواده بوتیده می باشد. نمونه های عقرب توسط آزمایشگاه رفرانس عقرب مؤسسه رازی اهواز تهیه و شناسایی شدند. با استفاده از محلول RNXTM، مجموع RNA از غده زهر گونه های مزوبوتوس یوپیوس، هوتنتوتا زاگروسنسیس، هوتنتوتا سلسئی و آندروکتونوس کراسیکودا استخراج و غلظت RNA استخراج شده از هر نمونه توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر اندازه گیری شد. سپس به منظور تکثیر cDNA کد کننده نروتوکسین مورد نظر، آغازگرهای همولوگ طراحی شدند. در ادامه با استفاده از تکنیک RT-PCR و پس از بهینه سازی شرایط PCR، قطعه cDNA با طولی حدود bp241 از غده زهری عقرب آندروکتونوس کراسیکودا تکثیر گردید.

سنوروس سربرالیس مرحله کیستی سستود تنیا مولتی سپس می با شد که اغلب در سیستم اعصاب مرکزی نشخوارکنندگان مشاهده می شود. هدف از این مطالعه تعیین میزان آلودگی به سنوروس در مغز گوسفند و بزهای کشتار شده در کشتارگاه تبریز بود. برای این منظور 1257 نمونه مغز گوسفند و 510 نمونه مربوط به مغز بز در کشتارگاه، مورد بررسی قرار گرفت. میزان آلودگی به کیست سنوروس سربرالیس 8/3% در گوسفند (49 مورد) و 59/0% در بز (3 مورد) بود که 3/56% (32 مورد) گوسفند نر و 7/43% (17 مورد) گوسفند ماده و در بز 3/33% (1 مورد) نر و 7/66% (2مورد) ماده بود. همچنین میزان آلودگی در گروه سنی زیر 5/1 سال 9/48% (24مورد) در گوسفند و 3/33% (یک مورد) در بز و در گروه سنی بالای 5/1 سال 1/51% (25مورد) در گوسفند و 7/66% (2 مورد) در بز مشاهده گردید. میزان آلودگی در لوب آهیانه نیمکره راست مغز1/55% (25مورد) در گوسفند و 7/66% (2 مورد) در بز در حالی که این میزان در لوب آهیانه نیمکره چپ مغز 6/30% (15مورد) در گوسفند و 3/33% (1 مورد) در بز بوده و تنها در مخچه گوسفند 3/14% (7مورد) گزارش گردید. در هر مغز آلوده فقط یک کیست سنوروس سربرالیس موجود بوده و قطر کیست های مشاهده شده در گوسفند تقریبا 2/5-8/1 و در بز، حدود 2/5-1/4 سانتی‎متر نوسان داشت. تعداد پروتواسکولکس های موجود در کیست های سنوروس سربرالیس گوسفند بین264- 116 و در بز بین 266-237 عدد در هر کیست مشاهده گردید. نتایج این تحقیق نشان دهنده آلودگی بز و گوسفندان شهر تبریز و نهایتا آلودگی سگ های منطقه به انگل تنیا مولتی سپس می باشد.

سارکوسیستوز بیماری ناشی از برخی گونه های مختلف تک یاخته ای با گسترش جهانی است که انسان و دام را مبتلا می سازند. در بازرسی عادی کشتارگاهی، فقط کیست های ماکروسکوپی قابل رؤیت هستند ولی کیست های میکروسکوپی قابل تشخیص نیستند. در این مطالعه میزان آلودگی گاوها به سارکوسیست در گاوهای کشتار شده در کشتارگاه تبریز با روش های بررسی ماکروسکوپی گوشت، گسترش بافتی رنگ آمیزی شده و نشده و هضمی با پپسین مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. در مرحله اول 400 راس گاو در طول یک سال انتخاب و اندام های مری، ران، بازو، دیافراگم و قلب به طور ماکروسکوپی از نظر وجود کیست سارکوسیستیس بازرسی شد. در مرحله دوم تعداد 150 راس گاو به ظاهر غیر آلوده به طور تصادفی انتخاب و از اندام های مری، ران، بازو، دیافراگم و قلب نمونه برداری و با روش های هضمی و تهیه گسترش بافتی با و یا بدون رنگ آمیزی به کمک میکروسکوپ نوری از نظر وجود سارکوسیستیس بررسی شد. طبق نتایج به دست آمده با روش ماکروسکوپی آلودگی مری، ران، بازو، دیافراگم و قلب گاو به ترتیب 25/0 درصد، صفر درصد، 25/0 درصد، 1 درصد و صفر درصد ولی با روش هضمی 100 درصد گاوهای مورد مطالعه آلوده بوده اند. به طور کلی نسبت میکروسیست های سارکوسیستیس در گاو بسیار بیشتر از ماکروسیست است و روش هضمی حساس ترین روش در آشکارسازی واقعی این نوع آلودگی در گاو است. با توجه به آلودگی تمامی گاوهای مورد مطالعه به کیست های میکروسکوپی و از طرفی میکروسکوپی بودن کیست های گونه بووی هومینیس، باید بدون توجه به نتیجه بازرسی نسبت به پخت گوشت گاو نهایت دقت را نمود.

در تشریح یک قلاده سگ ولگرد، دو ساختار نواری شکل به ترتیب در سطوح پشتی و شکمی شاخ های رحم مشاهده گردید. این ساختارهای نواری شکل (نوار رحمی) از نوک شاخ های رحم تا نزدیک انتهای شاخ های رحم امتداد داشتند. سپس برای مشخص نمودن ساختار بافت شناسی، مقاطع بافتی از شاخ های رحم در نواحی دارای نوار رحمی تهیه گردید. نمونه ها در فرمالین 10% تثبیت و مقاطع تهیه شده به وسیله رنگ های هماتوکسیلین و ائوزین و ورهوف رنگ آمیزی شدند و با میکروسکوپ نوری مطالعه گردیدند. یافته های میکروسکوپی نشان داد که نوارهای رحمی متشکل از بافت همبند سخت با غالبیت رشته های کلاژن بودند. تاکنون فقط یک گزارش از وجود نوارهای رحمی آن هم در گاومیش های آبی استان خوزستان اعلام شده است ولی گزارشی از مشاهده نوارهای رحمی در دیگر حیوانات اهلی وجود ندارد. وظیفه نوارهای رحمی مبهم است ولی ممکن است در تقویت و پشتیبانی دیواره شاخ های رحم نقش داشته باشند.

آنفلوانزای طیور یکی از مهمترین بیماری های طیور است و خسارات اقتصادی سنگینی به صنعت طیور تحمیل می کند. هدف از این مطالعه، بررسی آنفلوانزای طیور بین سال های 1382-1372 در طیور صنعتی کشور می باشد. تعداد 750 نمونه سرمی (55 گله)، متعلق به سال های 1376-1372، فاقد پادتن بر علیه تحت تیپ های H5، H7 و H9 بودند. مقایسه 300 نمونه سرمی متعلق به سال های 1382-1377 نشان داد که هیچکدام از سرم ها در آزمایش HI، دارای پادتن های H7N7 و H5N1 نبودند، در حالی که 7/21 درصد سرم ها دارای پادتن های H5N2 و H9N2 بودند. با توجه به مشترک بودن N2 در نورامینیداز تحت تیپ های H5N2 و H9N2 و فقدان پادتن های ضد H5 در سرم های آزمایش شده با پادگن H5N1، به نظر می آید ممانعت از هماگلوتیناسیون در سرم های تهیه شده از گله های مثبت H9N2، در اثر "پدیده دخالت شدید در هماگلوتیناسیون"، باشد. در مجموع، نتایج بدست آمده در این بررسی نشان داد که در بین سال های 1382-1372، همه گیری آنفلوانزای طیور H5 و H7 در ایران رخ نداده است.