ماهنامه گستره انرژی
پیاپی 131 (فروردین و اردیبهشت 1398)

اخیرا مقامات دولت امریکا مطرح کرده اند که نفت به عنوان بزرگ ترین منبع درآمدی دولت ایران را به صفر می رسانند؛ اما باید بدانیم که ‎نفت سال هاست بزرگ ترین بخش از درآمد دولت ایران نیست. در سال های اخیر نقش نفت در بودجه به شدت کم شده و منع فروش نفت برای ایران کشنده نیست بلکه قطع کانال های ارزی مهم است که در یک سال گذشته محقق شده است. پس حتی قطع معافیت های فروش نفت در صورت اصلاحات اقتصادی قابل مدیریت می باشد...

هر دلار نفت یک دلار آمریکاست که از راه فروش نفت خام به دست می آید. در حقیقت این اصطلاح به طور ویژه برای تشریح وضعیت کشورهای عضو اوپک ساخته شده است که فروش نفت خام به آن ها این امکان را می دهد تا دلار آمریکا را به دست آورده و آن را در کشور خریدار نفت سرمایه گذاری کنند. این یکی از اصول متعارف غیررسمی که سیستم انرژی، جغرافیای سیاسی، مالی و اقتصادی جهان با آن عمل می کند. هر تغییری در این سیستم به صورت پیش فرض تاثیرات شگرفی نه تنها بر قیمت، بلکه در سطوح جغرافیای سیاسی و مالی به جای خواهد گذاشت. با این حال، برخی این تاثیرات را ناچیز قلمداد می کنند و برخی بنیان کن. احتمالا واقعیت چیزی بین این دو است...

یک استراتژیست حوزه انرژی گفت: شرکت ملی نفت ایران می تواند به اروپایی ها پیشنهاد کند که در چارچوب شرایط قراردادی «معاوضه»، در ازای عرضه نفت خام به پالایشگاه های اروپایی، مالک فرآورده های نفتی حاصل از پالایش نفت خام ایران در این پالایشگاه ها شود...

فعالان بخش خصوصی حوزه انرژی به ارائه راهکارهایی جهت توسعه بیش تر این صنعت و راهکارهای برون رفت از مشکلات فعلی اقتصاد و بخش انرژی کشور پرداختند. حسن کاظمی، عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران با اشاره به تاریخچه رشد اقتصادی چین گفت: این کشور با ایجاد اصلاح در چارچوب حقوقی و قانون تجاری در مناطق ویژه و آزاد، اصلاح نظام بانکی بدون ترس از بروکرات ها و ایدئولوگ ها و پذیرش بخش خصوصی به عنوان یک نهاد نجات بخش، توانست تغییرات بزرگی را در اقتصاد خود بعد از مائو، ایجاد کند و این راه پس از شیائدشنگ ادامه یافت. وی با بیان این که چین الگویی موفق در جذب سرمایه گذاری خارجی در قرن بیست و یکم است، اظهار کرد: ثمرات این عمل، کاهش فقر، تامین رفاه نسبی در این کشور و کاهش نابرابری ها بود. برای حل مشکلات اقتصادی کشور و به خصوص بخش انرژی و صنعت نفت، باید ابتدا نگاهمان را اصلاح کنیم و سپس به اصلاح امور جاری کشور در چارچوب قوانین بپردازیم...

یکی از موضوعاتی که غالبا از نظر شرکت ها در انعقاد قرارداد خصوصا در معاملات بین المللی پنهان می ماند، احتمال کلاه برداری است. متاسفانه پدیده کلاه برداری در عرصه تجارت بین الملل، روزبه روز گسترده تر و با روش های پیچیده تر و توسط افراد کارشناس صورت می گیرد، لذا ضرورت دارد در کلیه مراحل اجرای معاملات خصوصا در تجارت خارجی، با آموزش و آگاهی کافی از شیوه های مختلفی که ممکن است شرکت ها در معرض کلاه برداری قرار گیرند، تدابیر لازم برای پیشگیری را اتخاذ کنند.با توجه به گسترش تجارت بین الملل از دو جنبه تعداد و ارزش معاملات، نگرانی جامعه بین الملل نسبت به افزایش حجم کلاه برداری تشدید شده، به طوری که بسیاری از سازمان های بین المللی دولتی و غیردولتی واحدهای ویژه ای برای اطلاع رسانی به فعالین اقتصادی در زمینه وقوع کلاه برداری دایر کرده اند...

روشن است که امروزه سه منبع اصلی تامین نفت در جهان به وجود آمده است؛ نخست تولیدات ایالات متحده به وسیله فناوری انقلابی استخراج نفت سنگ، دوم، روسیه و سوم اوپک. نفت شیل یا نفت سنگ از گرماکافت، هیدروژنه کردن و انحلال گرمایی خرده های سنگ نفت زا (شیل نفتی) به دست می آید. این فرایندها مواد آلی درون سنگ (کروژن) را به نفت و گاز مصنوعی تبدیل می کنند. یک استاد اقتصاد آمریکایی تولید نفت شیل (نفت سنگ) آمریکا را یکی از عوامل مهم افزایش عرضه جهانی نفت و کاهش قیمت آن دانست و گفت: تحریم های نفتی علیه ایران، به فروش نفت آمریکا در بازارهای جهانی رونق می بخشد...

با افتتاح پالایشگاه های گاز فازهای 13، 22 و 24 پارس جنوبی به طور رسمی و این به این معنی است که ایران سهم بیشتری از میدان گاز در برابر رقیب خود قطر را خواهد داشت، اما وضعیت صادرات گاز ایران در مقایسه با تولید آن چندان خوب نیست. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع با امید شکری، تحلیلگر ارشد امنیت انرژی در واشنگتن به گفتگو پرداختیم. او در حال حاضر به عنوان پژوهشگر میهمان در Schar، مدرسه سیاست و دولت در دانشگاه جورج میسون مشغول به کار است. امید شکری با اشاره به ضرورت دیپلماسی خارجی و انرژی فعال تر برای حفظ و افزایش سهم ایران در بازار گاز منطقه ای و جهانی، معتقد است ایران حتی در حال از دست دادن بازار گاز ترکیه نیز هست...

در نشست سالیانه انجمن مطالعات بین المللی که در تورنتو با شرکت دانشمندان سراسر جهان که اغلب دانشمندان علوم سیاسی، مورخان، جامعه شناسان، حقوقدانان اقتصاددانان و حوزه های دیگر برگزار می شود، طیف گسترده ای از موضوعات مورد مطالعه قرار می گیرد. استفان والت یکی از شرکت کنندگان این کنفرانس همانگونه که خودش گفته است در مقاله ای تلاش کرده پنج مسئله مهم دنیا را مورد بررسی قرار دهد: ایران یکی از پنج مسئله مبهم دنیاست...

اینکه اصلاح یارانه انرژی را از نقطه ای بالاتر و با نگاه جامع تر نگاه کنیم، خوب است.ولی اینکه هرگونه اقدام اصلاحی را وابسته کنیم که سیستم بانکی اصلاح شود، سیستم مالیات نهادهایی که مالیات نمی دهند اصلاح شود، مجلس اصلاح شود، دولت اصلاح شود، اقتصاد آزاد شود و... درست نیست و به نظر می رسد بیشتر یک بهانه است برای اینکه یارانه انرژی اصلاح نشود...

نشست «بررسی چالش های ایجاد نهاد تنظیم گر بخش انرژی» در چارچوب پنجمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی، با حضور کارشناسان و صاحب نظران این حوزه برگزار شد. در این نشست کارشناسان حاضر تنظیم گری را حلقه مفقوده بازارهای بخش انرژی همچون بازار نفت، گاز، برق و پتروشیمی دانستند و بر ضرورت ایجاد یک نهاد تنظیم گر مستقل و مقتدر تاکید کردند.

نشست تفکیک وظایف حاکمیتی و غیر حاکمیتی در صنعت برق، کارشناسان حاضر بر ضرورت اصلاح ساختار صنعت برق متناسب با نیازهای کشور تاکید کردند و جزئیات شرایط تفکیک وظایف حاکمیتی و غیر حاکمیتی در این صنعت را مورد بحث و بررسی قراردادند.

در نشست بررسی ظرفیت های کشور در توسعه تجارت منطقه ای گاز بر اهمیت استفاده از ذخایر گازی در توسعه کشور و همچنین ظرفیت های بی بدیل ایران در صادرات گاز با استفاده از خط لوله و ترانزیت گاز بین کشورهای همسایه تاکید شد.

نفت و گاز گسترده ترین و مطمئن ترین منابع انرژی هستند که سیستم حمل ونقل دنیای مدرن را به حرکت درمی آورند. تولید این منابع نه تنها کشف و استخراج آن ها، بلکه بهینه سازی و مقرون به صرفه کردن آن نیز است. کاهش هزینه های تولید باعث کاهش هزینه سوخت می شود که موضوع بسیار مهمی در بسیاری از کشورهای دنیاست؛ اما این چالشی آسان نیست زیرا این صنعت چندان روی خوشی به تغییر و نوآوری های فن آوری نشان نمی دهد. طی دهه گذشته، شرکت ها از روش های کم هزینه و برپایه داده استفاده می کردند تا سوخت را ایمن تر و سودبخش تر تولید نمایند. اکنون می خواهیم به معرفی 7 شرکت بپردازیم که در حال تغییر چهره صنعت نفت و گاز هستند...

کنفرانس سالانه  IP Week (INTERNATIONAL PETROLEUM WEEK) در 26 تا 28 فوریه سال جاری میلادی حول ژئوپلیتیک، پایداری و فناوری در لندن برگزار شد. بیش از 560 شرکت کننده از 50 کشور و 200 شرکت ازجمله شل، Equinor، اوپک، IEA، BP، موسسه امنیت انرژی چین حضور به هم رساندند. محور این کنفرانس ابتدا با تعریف آینده نفت و گاز آغاز شد و در ادامه حول ژئوپلیتیک نفت و گاز صحبت شد، درواقع پاسخ به این سوال که امنیت انرژی در دهه آینده چگونه تامین می شود؟...

وقوع سیل اخیر ایران و مشکلات و مسائل پیش آمده برای مردم در ایران پس از وقوع سیل ایجاب می کند که که به این موضوع بعد از چند دهه خشکسالی توجه ویژه ای داشته باشیم. در این بین کارشناسان و صاحبنظران آب و هوا و اقلیم دیدگاه های خود را به طور مشروح مطرح کرده اند...

مدیریت دانش فرآیندی مشخص، سازمانی و سیستماتیک جهت مدیریت دانش های ضمنی و آشکار سازمان با هدف بهبود عملکرد سازمانی و خلق ارزش می باشد این نظام مدیریتی با مدیریت خلق، ذخیره سازی، تسهیم و بکارگیری دانش نتایج کلیدی عملکرد کسب وکار را در حوزه ها عملیاتی و استراتژیک خلق می نماید و در نهایت به کسب منفعت برای سازمان منتج می شود. شرکت های پیشرو در حوزه مدیریت دانش، گزارشات زیادی را از سودآوری سرسام آور این فرآیند منتشر نموده اند؛ به عنوان مثال شرکت شورون اعلام کرده است که بازه زمانی بین سال های 1991 تا 1999 اجرای فرآیندهای مدیریت دانش منتج به سودآوری دو میلیارد دلاری برای این شرکت شد، همچنین سودآوری اعلام شده حاصل از استفاده از این نظام مدیریتی در شرکت های بزرگ ارقامی بین صدها میلیون تا میلیاردها دلار را نشان می دهد. این مثال ها شواهدی بر این مدعا است که توسعه مدیریت دانش در سازمان، در صورت استمرار و برنامه ریزی صحیح در نهایت منتج به سودآوری خواهد شد...

به گزارش رویتر، عربستان سعودی به دنبال احداث پالایشگاه نفت به ارزش 10 میلیارد دلار در بندر آب های عمیق گوادر (Gwadar) است. این مطلب به نقل از وزیر انرژی سعودی در بندر گوادر اقیانوس هند که به کمک چین در حال توسعه است در ژانویه 2019 اعلام شد. دولت پاکستان به دنبال جذب سرمایه و سایر حمایت های مالی برای جبران کسری بودجه ناشی از افزایش قیمت نفت است. سال گذشته عربستان سعودی بسته پیشنهادی به ارزش شش میلیارد دلار برای حمایت از واردات نفت پاکستان پیشنهاد داد. وزیر انرژی عربستان، «خالد فالح» به گزارشگران حاضر در گوادر پاکستان اعلام کرده بود که عربستان تمایل به توسعه ثبات اقتصادی در پاکستان از طریق احداث پالایشگاه نفت و مشارکت در کریدور اقتصادی چین- پاکستان دارد...

تلاش برای کنترل عادی سازی قیمت انرژی در کشورهایی که مدت زیادی یارانه انرژی می پرداخته اند می تواند باعث بروز بحران سیاسی گردد. تلاش های هوگو چاوز و پادشاهان عربستان برای تغییر وضعیت یارانه و قیمت انرژی از ترس مخالفت های اجتماعی و مشکلات پس از آن ناموفق ماندند.

به گزارش رویتر، عربستان سعودی به دنبال احداث پالایشگاه نفت به ارزش 10 میلیارد دلار در بندر آب های عمیق گوادر (Gwadar) است. این مطلب به نقل از وزیر انرژی سعودی در بندر گوادر اقیانوس هند که به کمک چین در حال توسعه است در ژانویه 2019 اعلام شد. دولت پاکستان به دنبال جذب سرمایه و سایر حمایت های مالی برای جبران کسری بودجه ناشی از افزایش قیمت نفت است...

با اعلام خبر تحریم های نفتی آمریکا علیه ایران کشورهای واردکننده نفت از ایران در سال 2017 مواضع متفاوتی را اتخاذ کردند. مجموع صادرات نفت ایران به کشورهای چین، هند، ژاپن و کره جنوبی اگرچه بنا به آمار رسمی خبرگزاری ها در 2018 نسبت به زمان مشابه در سال گذشته یعنی اوت 2017 کاهش 1/4 درصدی داشته است اما مقامات کشور چین با موضع گیری متفاوت، به افزایش واردات نفت از ایران اقدام کرده اند. در این میان علی رغم کاهش واردات شرکت های واردکننده چینی به نصف میزان سال گذشته خود، ولی به دلیل افزایش تعداد این شرکت ها از 4 الی 5 شرکت به چهل شرکت پالایشی، در مجموع میزان واردات نفت آن ها از سال گذشته خود افزایش یافته است...